Manh Dang
Khá nhiều bạn đã hiểu nhầm khi trích dẫn lại câu thần chú “đúng quy trình” của các chủ doanh nghiệp thủy điện, để cho rằng việc xả lũ gây chết người và hư hại tài sản của công dân và nhà nước trong tuần qua sẽ được miễn trừ trách nhiệm.
Vì lẽ, “đúng quy trình” chỉ là khi căn cứ vào các văn bản hành pháp về quản lý, điều hành đối với các đập thủy điện mà thôi. Chúng không hoàn toàn có giá trị để truy cứu trách nhiệm khi xảy ra việc gây thiệt hại như vừa xảy ra.
Vì trách nhiệm mặc định của họ là phải bảo đảm an toàn cho tính mạng và tài sản của dân, của nhà nước trong mọi hoạt động của đập thủy điện (chứ không riêng việc xả lũ).
Nền tảng trách nhiệm của pháp lý họ là các quy định từ cơ quan lập pháp (quốc hội), gồm Bộ luật Dân sự (về bồi thường trách nhiệm dân sự ngoài hợp đồng) và Bộ luật Hình sự.
Với mức độ thiệt hại như cơn lũ lụt vừa qua, mặc dù nhà báo Lê Trung Khoa (Đức) đưa tin số người tử nạn lên đến 2.257 người không thể kiểm chứng được. Nhưng, chính truyền thông trong nước đưa tin, số người thiệt mạng là 409 người, số tài sản thiệt hại là 85.000 tỷ đồng (Vietnamnet) cũng đã cho thấy sự thiệt hại vô cùng to lớn về người và tài sản.
Nếu khách quan, chế độ phải cho khởi tố hình sự ngay tại các tỉnh, thành bị thiệt hại.
Việc khởi tố không chỉ trong phạm vi số 86 chủ doanh nghiệp thủy điện xả lũ, mà cả các quan chức thuộc các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan.
Do đó, nếu chỉ có “soi” các văn bản hành pháp để truy trách nhiệm, thì dễ đưa đến kết luận rằng không có cơ sở pháp lý nào để xử lý đối với họ, rằng tất cả đều đã “đúng quy trình”, một quy trình “sát nhân”.
Vấn đề còn lại là chế độ có đủ khách quan để thực hiện việc khởi tố hình sự hay không mà thôi, vì lẽ, cơ sở pháp lý đã có sẵn và hoàn toàn đầy đủ trong trường hợp này.
Qua mạng xã hội, tôi được biết có một luật sư đã đề xuất việc khởi kiện dân sự để yêu cầu đòi bồi thường. Điều này rất đáng quý, nhất là trong bối cảnh luật sư trong nước bị “rọ miệng” phát ngôn, cũng như không mấy sẵn lòng đứng ra bảo vệ pháp lý cho người dân bị thiệt hại, mà con số có thể lên đến hàng vạn người. Gồm thân nhân người tử nạn, người thiệt hại tài sản…
Thế nhưng, nếu chỉ khởi kiện dân sự để yêu cầu bồi thường thiệt hại là chỉ mới đúng phần nào về hậu quả mà thôi. Chưa thỏa đáng về tính chất nguy hiểm của sự việc khi nó phủ rộng đến nhiều tỉnh thành, vừa mức độ thiệt hại vô cùng to lớn.
Cho nên, cần khởi tố hình sự để còn có thể chế tài, trừng phạt sự vô trách nhiệm của những người có liên quan. Trong vụ án khởi tố hình sự, khi đó, mới nên đưa vấn đề khởi kiện dân sự vào để yêu cầu bồi thường thiệt hại chung trong một vụ án.
Chỉ như thế, sự việc mới có thể được giải quyết toàn diện, đầy đủ, hợp tình, hợp lý và đặc biệt, mang tính răn đe, phòng ngừa về sau.
Còn không, tất cả mọi biện pháp đều chỉ như “gãi ngứa” ngoài da mà thôi. Đến hẹn mùa bão lụt hàng năm, điệp khúc “đúng quy trình” sẽ lại được nhắc như câu thần chú của bọn doanh nghiệp thủy điện tham tàn. Đổi lại, có lẽ lại có hàng trăm đồng bào khác thiệt mạng oan ức và hàng chục ngàn tài sản, vốn liếng của nhân dân lại đội nón ra đi…
Manh Dang
——-///——-
Ảnh: Thủy điện Sông Ba xả lũ
– Tin Vietnamnet: https://www.facebook.com/share/p/14SKD22SDKh/
– Tin nhà báo Lê Trung Khoa: “”Họp Quân ủy Trung ương hôm qua. Số người dân chết/ mất tích đến 15h 24/11 ~ 2.257 người.” https://www.facebook.com/share/p/16knuCBivq/
