November 27, 2025
Giữa những cơn mưa dầm dề và nỗi bất an dâng đầy trong lòng dân, hơn ba chục gia đình ở thôn Vĩnh Xuân, xã Tuy An Tây, tỉnh Đắk Lắk, lại một lần nữa phải rời bỏ mái nhà thân thuộc. Không còn là để tránh lũ, mà là để chạy trốn khỏi những vết nứt đang há miệng nuốt dần từng mảnh đất dưới chân họ.
Cơn mưa lớn đêm 19, rạng sáng 20 Tháng Mười Một đã khiến cả vùng đồi núi Vĩnh Xuân rung chuyển. Đường làng sạt lở, tường nhà nứt toác, đất nền trượt xuống từng mảng. “Nền đất yếu đi từng ngày, có chỗ đã lún sâu, tường nhà nứt và nghiêng hẳn,” ông Phan Quang Phi – chủ tịch xã Tuy An Tây – nói với báo VietNamNet. Cả xã buộc phải ra lệnh di tản khẩn cấp 35 hộ dân, tổng cộng 119 người, trước khi tai họa ập đến.
Không chỉ riêng Vĩnh Xuân, mưa lớn kéo dài suốt nửa tháng qua đã biến miền Trung và Tây Nguyên thành vùng thiên tai tang thương nhất trong nhiều thập niên. Theo số liệu từ Cục Quản Lý Đê Điều và Phòng Chống Thiên Tai, đợt mưa lũ “gần như chưa từng có trong hơn 50 năm quan trắc” từ ngày 16 đến 21 Tháng Mười Một đã khiến 108 người chết và mất tích.
Đắk Lắk là nơi chịu thiệt hại nặng nề nhất, với 71 người thiệt mạng hoặc mất tích. Khánh Hòa có 22 nạn nhân, Lâm Đồng năm người, Gia Lai và Đà Nẵng mỗi nơi ba người, Thừa Thiên Huế hai người, và Quảng Trị một người. Mỗi con số là một phận người, là một mái nhà bị cuốn trôi trong bùn đất.
Thiệt hại vật chất cũng khổng lồ: hơn 274,000 căn nhà bị ngập hoặc hư hỏng; gần 52,000 hécta lúa và hoa màu bị phá hủy; 39,000 hécta cây trồng khác thiệt hại nặng; hơn 920,000 con gia súc, gia cầm và 370 hécta thủy sản mất trắng. Hệ thống hạ tầng gãy gập theo dòng nước: quốc lộ 20 và 27C vẫn còn 12 điểm sạt lở nặng; hàng nghìn hộ dân mất điện, nhiều xã bị cô lập hoàn toàn vì mất kết nối thông tin. Thiệt hại kinh tế ban đầu được ước tính hơn 14,000 tỷ đồng, tương đương nửa tỷ Mỹ kim – con số mà người dân nghèo khó nơi đây phải trả bằng chính mồ hôi và nước mắt.
Trước thảm cảnh đó, Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam tuyên bố đã tiếp nhận hơn một triệu lượt quyên góp với tổng số tiền khoảng 2,088 tỷ đồng (gần 80 triệu Mỹ kim) tính đến ngày 25 Tháng Mười Một. Tuy nhiên, người dân trong vùng lại nói đến những đoàn cứu trợ nhỏ lẻ, tự phát – nhiều trong số đó là kiều bào và hội nhóm người Việt ở hải ngoại – đang âm thầm chuyển hàng cứu tế, tiền bạc và thuốc men trực tiếp đến tay người gặp nạn. Họ làm việc không cần “giấy phép,” không cần “chỉ đạo,” chỉ đơn giản vì lòng nhân ái.
Trong khi nhà cầm quyền Cộng Sản Việt Nam vẫn hối hả tổ chức các buổi “vận động cứu trợ” theo lối hành chính, thì hàng trăm người dân ở vùng núi Đắk Lắk vẫn đang sống tạm bợ trong trường học, nhà văn hóa, hay dưới những mái tôn dựng tạm. Họ không biết ngày mai ra sao, chỉ mong trời ngớt mưa để còn trở lại mảnh đất đã gắn bó cả đời.
Từ nỗi đau thiên tai, người ta lại nhìn thấy một sự thật chua chát: trong khi đất đá sụp xuống từng ngày, thì niềm tin vào bộ máy cứu trợ của nhà nước cũng đang sụp đổ theo cách âm thầm nhưng không kém phần dữ dội.