Thai Pham
Ở Việt Nam, làm doanh nhân không chỉ là chuyện kinh doanh, đó là một cuộc chơi sinh tồn trong ranh giới mong manh giữa luật pháp và quyền lực. Người ta phải đổ mồ hôi, trí tuệ, thậm chí cả “mưu mẹo” để tồn tại trong một hệ thống mà luật đôi khi chỉ là công cụ phục vụ cho phe mạnh hơn. Và khi đã “béo” đủ, khi có tiền, danh, hoặc tiếng, họ có thể bị “thịt” bất cứ lúc nào.
Vụ Ngân 98 chỉ là một lát cắt của cả cơ chế đó. Cô bị bắt vì bán thực phẩm chứa chất cấm, nhưng nghịch lý ở chỗ: mọi sản phẩm của cô đều có giấy phép, chứng nhận, kiểm nghiệm, tất cả đều do chính cơ quan nhà nước cấp. Nếu sản phẩm thật sự độc hại, thì lỗi nằm ở ai? Ở người kinh doanh, hay ở hệ thống đã cấp phép, kiểm định, và thu phí từ nó suốt nhiều năm?
Câu hỏi khó chịu hơn: tại sao 5 năm qua không ai động đến? Phải chăng vì cô vẫn “đóng phí bình thường”? Phải chăng vì đến một thời điểm nào đó, khi cần một “con dê tế thần”, một “vụ án điểm”, hoặc một màn dằn mặt trong nội bộ quyền lực, thì cái tên Ngân 98 được rút ra khỏi ngăn kéo?
Đây không còn là câu chuyện riêng lẻ. Những vụ việc từ Thùy Tiên, Quang Linh Vlog đến Shark Bình đều cho thấy một quy luật âm thầm: khi pháp quyền không minh bạch, doanh nhân chỉ là quân cờ. Người nào “biết điều” thì sống, người nào “lên tiếng” hoặc “chạm phe” thì bị xử lý, nhân danh “chống sai phạm”.
Đó không phải là pháp trị, mà là pháp quyền có chọn lọc — nơi quyền lực điều khiển luật pháp, chứ không phải ngược lại.
Ở các quốc gia thật sự có pháp quyền, một vụ việc như Ngân 98 sẽ dẫn đến điều tra cả hệ thống: ai cấp phép, ai kiểm định, ai giám sát. Nhưng ở Việt Nam, chỉ có “người nhỏ” bị trói tay, còn “người cấp phép” thì lặng lẽ biến mất khỏi radar.
Khi công lý không còn là cán cân, mà là con dao, thì doanh nhân không còn làm kinh tế, họ đang chơi trò sinh tồn trong chuồng mổ của quyền lực. Và trong trò chơi ấy, ai “được nuôi” hôm nay, sẽ “bị thịt” vào ngày mai.
Chân dung lãnh đạo