Kimtrong Lam
Đoàn Xuân Thu
– 16 tháng 9, 2025
Những người thợ khéo léo vượt qua bức tường tử thần dài 1,400 km.
Ngày 16 Tháng Chín năm 1979, trên bầu trời đêm nước Đức, một chiếc khinh khí cầu thô sơ nhưng vĩ đại đã vượt lên khỏi sự kiểm soát của cả một hệ thống chuyên chế của Cộng Sản Đông Đức. Trên đó, tám con người, gồm hai gia đình, đã mang theo niềm hy vọng, sự khéo léo và cả sự tuyệt vọng để bay khỏi Đông Đức, tìm đến tự do ở phương Tây. Đó là một trong những cuộc vượt ngục ngoạn mục nhất của Chiến tranh Lạnh.
Sau Thế Chiến II, nước Đức bị chia đôi. Phía Tây, do Mỹ, Anh, Pháp quản lý, dần trở thành Cộng Hòa Liên Bang Đức (Tây Đức) dân chủ và thịnh vượng. Phía Đông, dưới sự kiểm soát của Liên Xô, trở thành Cộng Hòa Dân Chủ Đức (Đông Đức), nơi chính quyền cộng sản áp đặt sự kiểm soát chặt chẽ lên mọi mặt đời sống.
Từ năm 1961, Bức Tường Berlin mọc lên, chia cắt thành phố và trở thành biểu tượng bi thương của thời đại. Nhưng không chỉ Berlin, toàn bộ đường biên giới dài 1,400 km giữa Đông và Tây Đức đã biến thành một “bức tường tử thần”: hàng rào dây kẽm gai, bãi mìn, tháp canh, súng máy, chó nghiệp vụ, đèn pha quét sáng như ban ngày. Mọi ý định vượt biên đều có thể kết thúc bằng cái chết.
Theo thống kê, hàng trăm người đã bỏ mạng khi tìm cách thoát khỏi Đông Đức. Thế nhưng, càng bị giam hãm, khát vọng tự do càng lớn.
Ý tưởng điên rồ trở thành hiện thực. Trong bối cảnh đó, hai người đàn ông bình thường, Peter Strelzyk, một thợ điện, và Günter Wetzel, thợ nề – nảy ra một kế hoạch táo bạo: chế tạo khinh khí cầu để bay qua biên giới.
Câu chuyện bắt đầu khi một người họ hàng từ phương Tây sang thăm mang theo một tạp chí viết về khinh khí cầu. Từ những trang báo ấy, Strelzyk và Wetzel lóe lên ý tưởng: nếu không thể băng qua bức tường và hàng rào, thì hãy bay bằng khinh khí cầu.
Nghe thì đơn giản, nhưng thực tế lại đầy hiểm nguy. Khinh khí cầu cần vật liệu đặc biệt, kích thước khổng lồ, lại phải chế tạo trong bí mật tuyệt đối. Ở Đông Đức, việc mua sắm bất thường – như hàng trăm mét vải, sắt thép, bình gas – dễ dàng khiến Stasi ( mật vụ) nghi ngờ. Chỉ một sơ hở thôi, cả gia đình họ có thể mất mạng.
Strelzyk, vốn từng là thợ máy trong không quân, tính toán rằng họ cần khoảng 800 mét vuông vải nhẹ, bền và chống thấm để làm phần vỏ khinh khí cầu. Cùng với Wetzel, ông đã lái xe hơn 160 km đến một thành phố lớn để mua vải taffeta tổng hợp, và viện lý do “câu lạc bộ du thuyền cần buồm mới” để che mắt chính quyền.
Khung giỏ treo được làm từ sắt, gỗ và dây phơi quần áo. Hệ thống đốt nóng – trái tim của khinh khí cầu – được chế tạo từ hai bình gas propan, ống dẫn và đầu phun tự chế. Mọi thứ đều thủ công, thậm chí có phần thô sơ, nhưng mỗi chi tiết được cân nhắc kỹ lưỡng.
Trong vòng hai năm, họ bí mật khâu từng tấm vải, hàn từng thanh sắt, thử nghiệm trong đêm tối. Vợ con họ cũng tham gia, nhưng tất cả đều hiểu: đây không phải trò chơi, mà là canh bạc sinh tử.
Ba lần cất cánh, một lần thành công. Hai lần đầu tiên thử bay, khinh khí cầu không đạt đủ độ cao hoặc gặp trục trặc. Mỗi lần thất bại đều kèm theo nguy cơ bị phát hiện. Strelzyk và Wetzel đã cân nhắc bỏ cuộc, nhưng nỗi sợ hãi sống mãi trong nhà tù cộng sản còn lớn hơn cả cái chết.
Rạng sáng ngày 16 Tháng Chín năm 1979, họ quyết định thử lần cuối cùng. Khi lửa bùng lên trong buồng đốt, khinh khí cầu khổng lồ từ từ nhấc bổng tám con người – hai gia đình, gồm cha mẹ và bốn đứa trẻ – bay lên bầu trời đêm.
Ánh đèn pha từ các tháp canh quét qua, lính biên phòng nhìn thấy một vật thể lạ đang lơ lửng. Không ai nghĩ đó là khinh khí cầu, nên không có phát súng nào bắn ra. Chiếc bóng bay lắc lư trong gió, rất nguy hiểm. Sau 28 phút bay, họ vượt qua biên giới, đáp xuống gần một ngôi làng nhỏ ở Bavaria (Tây Đức). Cuộc hạ cánh nặng nề quá làm Günter Wetzel gãy chân, nhưng tất cả tám người đều sống sót.
Khi cảnh sát Tây Đức tìm thấy họ, chính quyền địa phương ban đầu còn ngờ ngợ: làm sao một khinh khí cầu như đồ chơi lại chở được cả gia đình vượt thoát? Nhưng rồi, niềm tin vào tự do đã chiến thắng.
Ý nghĩa và biểu tượng của chuyến bay tự do. Cuộc vượt ngục bằng khinh khí cầu ngay lập tức trở thành tin chấn động thế giới. Báo chí phương Tây ca ngợi đó là minh chứng cho sự khát khao tự do của con người không gì có thể ngăn cản.
Với nhiều người Đông Đức, sự kiện ấy khơi dậy niềm hy vọng: bức tường, dù dày đến đâu, cũng không thể giam hãm mãi. Với chính quyền Đông Đức, đây là một cú bẽ bàng, buộc họ phải gia cố thêm biên giới và truy lùng những “ý tưởng điên rồ.”
Năm 1982, hãng Disney đã dựng bộ phim “Night Crossing” dựa trên câu chuyện này, đưa sự kiện đến với khán giả toàn cầu. Từ đó, khinh khí cầu Strelzyk – Wetzel trở thành biểu tượng của lòng dũng cảm và sáng tạo trong cuộc đấu tranh cho tự do.
Tự do – giá nào cũng phải trả! Nhìn lại, chúng ta thấy rõ: không có bức tường nào vĩnh viễn chặn được bước chân con người đi tìm tự do. Những viên gạch, những bãi mìn, những trạm gác chỉ là biện pháp cưỡng chế tạm thời. Chính quyền độc tài có thể cầm tù thể xác, nhưng không thể cầm tù khát vọng.
Chuyến bay ngày 16 Tháng Chín năm 1979 nhắc ta rằng, trong lịch sử, những cải tiến kỹ thuật vĩ đại đôi khi không nằm trong phòng thí nghiệm, mà đến từ những con người bình thường, buộc phải sáng tạo để sinh tồn. Một thợ điện, một thợ nề, chứ không phải kỹ sư hàng không, đã làm nên kỳ tích. Đối với chúng ta ngày nay, câu chuyện ấy là lời nhắc nhở: hãy trân trọng tự do mình đang có, vì đã từng có những người liều cả tính mạng để giành lấy nó.
Từ 800 mét vuông vải, vài bình gas, và lòng quyết tâm sắt đá, hai gia đình Đông Đức đã viết nên một chương sử hào hùng. 46 năm đã trôi qua, Bức tường Berlin đã sụp đổ, Chiến Tranh Lạnh đã kết thúc, nhưng chuyến bay khinh khí cầu ấy vẫn còn bay mãi trong ký ức nhân loại – như một biểu tượng bất diệt của lòng can đảm, sự sáng tạo và khát vọng tự do.
(Melbourne)
Đoàn Xuân Thu
