August 13, 2025
Ngày 12 Tháng Tám, Bộ Tài chính Mỹ công bố báo cáo gây lo ngại: nợ công liên bang đã vượt mốc kỷ lục 37.000 tỉ USD – sớm hơn nhiều năm so với dự báo trước đó của Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO). Hồi năm 2020, CBO từng ước tính phải đến sau năm tài chính 2030 Mỹ mới chạm ngưỡng này. Tuy nhiên, thực tế đã vượt xa kịch bản thận trọng nhất.
Nguyên nhân chính dẫn đến đà tăng phi mã của nợ công, theo các chuyên gia, bắt đầu từ đại dịch Covid-19 – khi chính phủ liên bang phải vay hàng ngàn tỉ USD để cứu trợ nền kinh tế đang lao dốc. Thế nhưng, làn sóng nợ mới còn được thúc đẩy bởi các chính sách tài khóa được thông qua dưới thời Tổng thống Donald Trump, trong đó có kế hoạch cắt giảm thuế và tăng chi tiêu liên bang vừa được ký thành luật đầu năm nay. Ước tính, đạo luật này sẽ “bơm” thêm 4.100 tỉ USD vào tổng nợ công trong thập kỷ tới.
Theo dữ liệu Bộ Tài chính, chỉ trong vòng 7 tháng, nợ công đã tăng thêm 3.000 tỉ USD: từ 34.000 tỉ vào Tháng Giêng, lên 35.000 tỉ vào Tháng Bảy, rồi 36.000 tỉ vào Tháng Mười Một, và nay đã vượt 37.000 tỉ.
Tình trạng này đang làm dấy lên lo ngại về hệ quả dài hạn đối với nền kinh tế Mỹ. Văn phòng Trách nhiệm Giải trình Chính phủ (GAO) cảnh báo rằng nợ công cao sẽ đẩy lãi suất lên cao, làm tăng chi phí vay mượn của người dân – từ mua nhà, xe cho đến đầu tư giáo dục. Đồng thời, các doanh nghiệp nhỏ có thể phải giảm lương hoặc cắt giảm đầu tư do tiếp cận vốn khó khăn hơn. Hệ quả là giá cả hàng hóa, dịch vụ có nguy cơ tiếp tục leo thang, kéo theo áp lực lạm phát dai dẳng.
Bên cạnh đó, báo cáo của Bộ Tài chính cũng cho thấy thâm hụt ngân sách trong tháng 7 đã tăng 20% so với cùng kỳ năm ngoái – dù Mỹ đang ghi nhận mức tăng thuế quan đáng kể. Riêng trong tháng 7, chính phủ thu về 21 tỉ USD từ thuế quan, tăng 273% so với năm ngoái – phần lớn đến từ các biện pháp thuế mới mà Tổng thống Trump áp đặt.
Tuy nhiên, nguồn thu không đủ bù đắp tốc độ chi tiêu. Một quan chức giấu tên từ Bộ Tài chính thừa nhận, chi ngân sách vẫn phình to do nhiều nguyên nhân: lãi suất tăng làm chi phí trả nợ cao hơn, cùng với đó là ngân sách cho các chương trình an sinh xã hội và chăm sóc y tế tiếp tục mở rộng.
Các nhà kinh tế cảnh báo, nếu không có chiến lược cắt giảm chi hợp lý và cải cách thuế toàn diện, gánh nặng nợ công sẽ không chỉ ảnh hưởng đến thị trường tài chính, mà còn giáng đòn mạnh lên tầng lớp trung lưu và người lao động – những người vốn đã chật vật trong một nền kinh tế đầy bất ổn sau đại dịch. Trong lúc đó, chính quyền Mỹ vẫn chưa đưa ra kế hoạch cụ thể nào để “hãm phanh” đà nợ đang leo thang từng tháng.