Bắc Kinh đã dành những tháng đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump để cố gắng – và thất bại – tìm hiểu cách tiếp cận của chính quyền mới đối với Trung Quốc. Các quan chức hy vọng xây dựng các kênh liên lạc với Washington đã không gặp may.
Với động thái áp thuế mới nhất của Trump, quy mô cuộc tấn công thương mại của ông đã gây chú ý và hy vọng đối thoại của Bắc Kinh đã tan thành sự thất vọng và tức giận.
Cho đến nay, phản ứng của họ vẫn còn hạn chế. Vào thứ sáu, Bắc Kinh đã áp dụng mức thuế bổ sung 34% của Trump và lần đầu tiên áp dụng đối với tất cả các sản phẩm của Hoa Kỳ, không có ngoại lệ. Họ cũng hạn chế xuất khẩu một số khoáng sản đất hiếm, đưa các công ty Hoa Kỳ vào danh sách đen thương mại và nhắm mục tiêu điều tra chống độc quyền vào hoạt động của công ty hóa chất và vật liệu Hoa Kỳ DuPont tại Trung Cộng.
Phản ứng của Trump trước hành động trả đũa của Trung Cộng cho thấy mọi thứ sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn. Trong một bài đăng trên mạng xã hội, Trump viết, “TRUNG CỘNG ĐÃ CHƠI SAI, HỌ HOẢNG SỢ—MỘT ĐIỀU MÀ HỌ KHÔNG NÊN LÀM!”
Tổng thống Trump sau khi ký các sắc lệnh hành pháp áp đặt mức thuế mới tại Nhà Trắng vào thứ Tư. Ảnh: Andrew Harnik/Getty Images
Việc thiếu giao tiếp giữa hai bên không có dấu hiệu dừng lại. Những gì sắp tới có thể là một chu kỳ trả đũa qua lại, khiến việc bắt đầu đàm phán trong tương lai gần trở nên khó khăn.
Sự vênh váo mà nhóm của Tập thường thể hiện trong các cuộc tương tác với các quan chức của Biden đã biến mất. Khi Trump áp thuế 10% đối với hàng hóa Trung Quốc trong hai đợt riêng biệt, phản ứng trả đũa của Trung Quốc rất thận trọng.
Sau đó là cú sốc về mức thuế bổ sung 34% mà Trump áp lên Trung Quốc vào thứ Tư. Điều đó đưa mức thuế nhập khẩu trung bình của Hoa Kỳ đối với các sản phẩm của Trung Quốc lên 76%, tính theo mức thuế và thuế 20% trước đó có trước nhiệm kỳ thứ hai của Trump, theo Chad Bown , một thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson—gấp hơn 20 lần so với trước khi Trump phát động cuộc chiến thương mại đầu tiên với Trung Quốc vào năm 2018.
“Điều đó tương đương với tuyên bố ‘tách rời chiến lược’ với Trung Quốc”, một nhà kinh tế cấp cao tại Bắc Kinh cho biết, sử dụng thuật ngữ của ông trùm thương mại nhiệm kỳ đầu của Trump, Robert Lighthizer . “Liệu chúng ta có thể tìm ra con đường hướng tới các cuộc đàm phán dưới áp lực tối đa như vậy không? Việc thiếu giao tiếp giữa hai bên có thể khiến mọi việc trở nên khó khăn”.
Trong các cuộc họp gần đây, theo những người hiểu rõ vấn đề, các quan chức Trung Cộng đã chỉ ra với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp Hoa Kỳ đến thăm rằng Bắc Kinh kiên quyết phản đối mọi hình thức mà họ gọi là “cướp thương mại” và đặc biệt là phản đối bất kỳ vụ mua bán nào liên quan đến việc Trung Cộng mất quyền kiểm soát thuật toán của TikTok – công thức bí mật của ứng dụng này để đưa nội dung đến tay người dùng.
Xe điện đỗ để xuất khẩu tại một cảng thương mại ô tô ở Hàng Châu vào tháng trước. Ảnh: Cfoto/Zuma Press
Có những thách thức lớn. Với mức thuế mới của Hoa Kỳ, thậm chí sẽ có càn nhiều hàng hóa Trung Cộng hơn nữa được chuyển hướng (từ Hoa Kỳ) đến các quốc gia ở Châu Âu và Châu Á, nơi các nhà lãnh đạo đã lo ngại về tình trạng tràn lan các sản phẩm Trung Cộng gây nguy hiểm cho công ăn việc làm của công nhân sản xuất hàng nội địa.
Ngoài ra, Bắc Kinh còn khiến châu Âu vô cùng tức giận vì đã ủng hộ Mátxcơva trong cuộc xâm lược Ukraine kéo dài ba năm của Nga.
Hiện tại, Trung Cộng đang ở trong tình thế không có lợi trong biến cố bị mất quyền tài chính trên kinh đào Panama, họ cố gắng giành lại đòn bẩy này bằng việc xem xét chống độc quyền đối với giao dịch của công ty chứng khoán Hutchison. Nhưng bất kỳ động thái nào can thiệp vào thỏa thuận này đều có thể cung cấp thêm bằng chứng cho cáo buộc của Trump rằng Trung Cộng kiểm soát kênh đào.
Các quan chức Trung Cộng rất không muốn phải lặp lại sai lầm và từ bỏ mọi đòn bẩy về mặc cả mua bán TikTok mà họ có thể có với Washington trong khi Trump cân nhắc các đề xuất thoái vốn khỏi hoạt động của ứng dụng Tik Tok tại Hoa Kỳ khỏi công ty mẹ ByteDance của Trung Cộng.
Một tàu chở hàng đi qua Cảng Balboa của Kênh đào Panama do CK Hutchison quản lý vào tháng trước. Ảnh: Matias Delacroix/AP
Chưa có cuộc đàm phán nào về TikTok, hay bất kỳ vấn đề thương mại hay kinh tế nào diễn ra giữa chính quyền Trump và chính phủ Trung Cộng.
Trung Cộng sẽ mong đợi một sự nhượng bộ để đi đến bất kỳ sự thỏa hiệp nào, hoặc thậm chí là đàm phán, một trong những người này cho biết—ví dụ, nếu Trump thấy mình buộc phải rút lại thuế quan. Sau hành động toàn diện của ông, thị trường đã giảm trên toàn thế giới, nhưng mạnh nhất là ở Hoa Kỳ
Hiện tại, bất kỳ ai nắm quyền điều khiển quan hệ Mỹ – Trung thì đó không phải là Bắc Kinh.