“Một cơn bạo bệnh”
“Tuần trước, tôi có gặp 40 doanh nghiệp trong ngành xây dựng. Họ nói thành phố này không có gì để làm cả. Mọi thứ đang đứng yên tại chỗ. TP.HCM cần nhìn thẳng các vấn đề cốt tử này”.
Đây là cảnh báo rất thẳng thắn và không kém phần gay gắt của tiến sỹ Trần Du Lịch tại phiên họp về tình hình kinh tế – xã hội quý I/2023 do UBND TP.HCM tổ chức cuối tuần trước.
Đầu tàu tầu kinh tế TPHCM đã hụt hơi khi tốc độ tăng trưởng chỉ đạt 0,7% trong quý I, xếp thứ thứ 56/63 địa phương và thấp nhất trong 5 thành phố trực thuộc Trung ương. Hàng loạt các chỉ tiêu thống kê đều suy giảm nghiêm trọng.
Ông Trần Du Lịch nói như vậy sau khi phân tích, giải ngân đầu tư công chỉ 2% là “đáng buồn”, sức mua của thị trường ở TP.HCM thấp hơn trung bình cả nước là “chưa bao giờ xảy ra” và cam kết tháo gỡ điểm nghẽn thể chế “không được thực hiện”.
Đây là điều làm hai lãnh đạo cao nhất của TP.HCM đầy ưu tư. Bí thư Nguyễn Văn Nên được báo chí trích dẫn nói rằng, khó khăn về kinh tế của TP.HCM như “một cơn bạo bệnh” và đặt câu hỏi toàn thành phố, sở, ngành đã đủ quyết tâm, thực hiện đúng theo phác đồ để chữa trị cơn bệnh này chưa?
Ông Lịch cho rằng, qua phân tích có nguyên nhân khách quan, Quý 4/2022 là thời điểm phục hồi “như lò xo” sau đại dịch, và rất không may cho nền kinh tế Việt Nam là trong Quý 4 có hai tác động lớn, bên ngoài là biến động thị trường tài chính thế giới, bên trong việc chấn chỉnh thị trưởng bất động sản và thị trường tài chính. TP.HCM là địa bàn bị tác động mạnh nhất trong cả nước bởi 2 yếu tố này.
Báo Tuổi Trẻ nói, “Hiếm cuộc họp kinh tế – xã hội nào có nhiều trăn trở, ý kiến mổ xẻ tìm nguyên nhân, đề xuất giải pháp nhằm vực dậy kinh tế TP.HCM như cuộc họp ngày 1-4”.
Báo cáo từ Cục Thống kê TP.HCM cho thấy quý 1/2023, tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) của thành phố ước đạt 360.622,1 tỉ đồng tính theo giá hiện hành. Tính theo giá so sánh năm 2010 đạt 246.931,2 tỉ đồng, tăng 0,70% so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức tăng khá thấp khi so với tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước (GDP) đạt 3,32%. Đáng chú ý, tốc độ tăng trưởng kinh tế của TP đứng thứ 56/63 địa phương và thấp nhất trong 5 TP trực thuộc T.Ư gồm Hải Phòng (tăng 9,65%), Đà Nẵng (7,12%), Hà Nội (5,8%) và Cần Thơ (4,02%).
Xem trên Youtube ta thấy cảnh chợ chiều vắng người ở các chợ, các khu phố tây như chợ An Đông, phố Bùi Viện ở Sài Gòn, điểm đặc biệt là tình trạng tiểu thương trả lại mặt bằng vì kinh doanh ế ẩm không chỉ xảy ra ở các chợ đầu mối mà cả ở các khu vực kinh doanh trung tâm trên đường Lê thánh Tôn, Lê Lợi, Nguyễn tri Phương, Trần quốc Toản. Hậu quả tất nhiên, đã có bảng bán nhà, cho thuê mặt bằng nhan nhản khắp nơi. Youtuber nói, có những con phố cứ 2,3 căn thì có một căn dán bảng cần cho thuê hay bán nhà. Có nhiều khách sạn lớn nhỏ rao bán kể cả khách sạn dát vàng nổi tiếng ở Hà Nội.
Bắc Ninh âm sâu nhất
Thử tìm hiểu tình hình ở tỉnh Bắc Ninh, tỉnh có tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh – GRDP sụt giảm nhiều nhất trong toàn quốc (-11,85%).
Động lực kinh tế của Bắc Ninh trong nhiều năm nay là khu vực FDI, khu vực doanh nghiệp trong nước nhỏ bé và rất manh mún. Khi khu vực FDI gặp trục trặc dẫn đến tình trạng nhiều doanh nghiệp của tỉnh bị cắt giảm đơn hàng hoặc đơn hàng lẻ tẻ nên buộc phải thu hẹp quy mô sản xuất. Tình trạng doanh nghiệp giải thể, người lao động buộc phải nghỉ việc hoặc giảm giờ làm đã xảy ra phổ biến ở nhiều doanh nghiệp.
Tăng trưởng quý I của Bắc Ninh giảm sâu chủ yếu do khu vực công nghiệp sụt giảm. Các ngành này tăng trưởng âm, thậm chí âm rất nhiều như ngành sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính và sản phẩm quang học.
Có 18/23 sản phẩm chủ yếu của tỉnh bị sụt giảm so với cùng kỳ năm trước, trong đó 100% các sản phẩm trọng điểm đều giảm, giảm nhiều nhất là sản phẩm máy in-copy, in bằng công nghệ in phun có kết nối (-46,6%); tiếp theo là pin điện thoại các loại (-30,47%); đồng hồ thông minh (-29,95%). Đặc biệt, ngành sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính và sản phẩm quang học sụt giảm nhiều (-35,93%).
Các động lực tăng trưởng đều hụt hơi
Ở bình diện toàn quốc, tăng trưởng kinh tế trong quý I là 3,32% là mức tăng trưởng thấp nhất của quý 1 kể từ năm 2011, chỉ cao hơn Quý 1/2020, là quý đầu tiên chịu tác động phong toả bởi Covid-19.
Tình hình doanh nghiệp quý I cũng biến động bất thường. Số doanh nghiệp rút khỏi thị trường cao kỷ lục, khoảng 100 nghìn, cao hơn số gia nhập thị trường. Hiện tượng này lần đầu tiên xảy ra ở nước ta tính theo quý. Thực trạng doanh nghiệp nói chung có thể còn khó khăn hơn con số rút khỏi thị trường đã công bố.
Đầu tư tư nhân chất lượng thấp và đang giảm sút; đầu tư FDI lần đầu tiên giảm cả về số thực hiện và đăng ký mới; trong đó số đăng ký mới giảm gần 40%, là mức giảm sâu nhất kể từ 2011.
Các động lực tăng trưởng khác như sản xuất công nghiệp, xuất khẩu đang tiếp tục suy giảm, khó có thể phục hồi nhanh và mạnh trong thời gian tới.
Đối diện với “thập kỷ mất mát”
Bên cạnh đó, tình hình kinh tế thế giới cũng chưa được cải thiện trong năm nay. Theo dự báo, thì năm 2024 tăng trưởng ở các nền kinh tế phát triển có phục hồi nhưng chưa bằng một nửa so với năm 2022. Thậm chí, Ngân hàng Thế giới đưa ra cảnh báo là giai đoạn 2021-2030 là “thập kỷ mất mát của kinh tế toàn cầu”; tăng trưởng kinh tế thế giới chậm và thấp; ngay cả kinh tế Trung Quốc cũng dự báo tăng trưởng 3-3,5%. Điều này sẽ tác động bất lợi đến kinh tế Việt Nam
Phan Sinh Trần