Đăng ngày: 24/03/2023
(Ảnh minh họa chụp tại La Havana, Cuba) – Cử tri Cuba được kêu gọi đi bầu Quốc Hội vào ngày 26/03/2023 trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng. © CC0 Creative Commons
Cử tri Cuba được kêu gọi đi bầu Quốc Hội vào ngày 26/03/2023. Thế hệ dân biểu mới sẽ phải đối mặt với một nước Cuba chìm trong khủng hoảng chưa từng có từ 30 năm nay. Nền kinh tế kiệt quệ dẫn đến thiếu thốn thực phẩm, nhiên liệu, điện và dược phẩm. Những cuộc biểu tình rầm rộ hồi tháng 07/2021 bị trấn áp thô bạo. Sau đó là làn sóng vượt biên chưa từng có, với khoảng 300.000 người (gần 3% dân số) tị nạn tại Hoa Kỳ.
Khủng hoảng kinh tế trầm trọng nhất từ 30 năm qua
Chính phủ và đảng Cộng Sản Cuba đang phải đối mặt với khủng hoảng niềm tin và bị mất tín nhiệm nghiêm trọng, trước tiên là do không bảo đảm được đời sống của người dân. Hòn đảo bị « thiếu thốn mọi thứ », theo lời một cặp vợ chồng giáo viên được đặc phái viên RFI Stéfanie Schuler phỏng vấn hôm 22/03 tại một khu chợ ở thủ đô La Habana :
« Tại trung tâm lịch sử của La Habana, một cặp vợ chồng giáo viên vào khu chợ nhỏ. Người đàn ông cho biết : « Chúng tôi có sổ tem phiếu, nhưng không hề đủ. Sổ cho chúng tôi một phần thịt gà, một chai dầu mỗi tháng. Nhưng chúng tôi cũng muốn mua sữa cho con của mình ». Theo người phụ nữ, « không thể mua sữa cho trẻ em trên 7 tuổi ». Người chồng than phiền : « 5 quả trứng và một nửa chai dầu. Chúng tôi trụ được bao lâu với chừng đó ? ». Người vợ nhấn mạnh : « Chỉ có 5 quả trứng cho một tháng, cho tận 30 ngày ».
Cuba nhập khẩu hơn 60% thực phẩm tiêu thụ trên đảo. Thế nhưng đại dịch Covid-19 đã đánh gục ngành du lịch, cùng với các biện pháp trừng phạt của Mỹ được tăng cường dưới thời ông Donald Trump nên Cuba bị thiếu ngoại tệ.
Sau khi đảo một vòng quanh chợ, cặp vợ chồng giáo viên về tay không. Một quả chuối có giá tương đương 1 euro nằm ngoài khả năng của họ. Người vợ nói : « Lương của chúng tôi là 1.140 peso mỗi tháng. Chúng tôi đã dậy học, làm việc chăm chỉ, vậy mà chỉ được lĩnh chưa đầy 10 euro mỗi tháng. Một số người nhận được tiền từ nước ngoài, nhưng chúng tôi không có nguồn đó ». Người chồng tỏ ra ngại ngùng : « Tôi cũng muốn mời chị uống một ly mojito, nhưng với chúng tôi thì không thể, mà chỉ dành cho khách du lịch ».
Tỉ lệ cử tri vắng mặt cao nhất từ 4 thập niên
Chính phủ và đảng Cộng Sản Cuba mất tín nhiệm, và người dân bất mãn đến mức khoảng 31% cử tri có thể sẽ không đi bỏ phiếu Chủ Nhật 26/03. Dù tỉ lệ này không cao so với ở nhiều nền dân chủ phương Tây, nhưng đây là dấu hiệu cho thấy sự thay đổi triệt để so với các cuộc bầu cử dưới thời nhà lãnh đạo Fidel Castro. Ngoài ra, tỉ lệ vắng mặt được cho là chưa từng có từ khoảng 40 năm nay còn cho thấy « khả năng huy động chính trị của Nhà nước và của Đảng bị bào mòn cùng với cuộc khủng hoảng kinh tế-xã hội », theo nhận định với Reuters của ông Bert Hoffmann, chuyên gia về châu Mỹ La-tinh, Viện Nghiên cứu Toàn cầu và Khu vực của Đức.
Đối với rất nhiều cử tri Cuba, cuộc bầu cử lập pháp nặng tính « hình thức » vì có 470 ứng cử viên (đa số thuộc đảng Cộng Sản, đảng duy nhất ở Cuba) đúng với 470 ghế ở Quốc Hội. Cử tri có hai khả năng : bầu cho một hoặc nhiều ứng viên ở khu vực bầu cử hoặc chọn « bầu cho tất cả ». Chính quyền kỳ vọng vào lá phiếu « bầu cho tất cả » được cho là ủng hộ « chủ nghĩa xã hội » và « cách mạng ».
Cuộc bầu cử Quốc Hội Cuba được nhà chính trị học Arturo Lopez-Levy, Đại học Carleton (Mỹ), cho là « cơ hội để chính quyền La Habana nhận thông tin phản hồi nhằm cân nhắc lực lượng hiện tại và thúc đẩy đà tiến » của các nhà lãnh đạo chính trị. Cuba không cho phép đối lập tồn tại cho nên để phản đối cuộc bầu cử trá hình và thiếu mình bạch, trên mạng xã hội tràn ngập lời kêu gọi không đi bỏ phiếu vì đó « là cách bạn phản đối ».
Đối với nhà ly khai Manuel Cuesta Morua, tỉ lệ vắng mặt còn là thông điệp cho thấy « hệ thống bầu cử không còn đáp ứng thực tế của xã hội Cuba hiện nay ». Nhưng nghiêm trọng hơn là có thể sẽ đe dọa đến tính chính đáng của Quốc Hội mới, cũng như của tân chủ tịch Cuba – ông Miguel Diaz-Canel – người sẽ được các dân biểu bầu lại trong cuộc bầu cử tổng thống sắp tới.
Xem thêm tin Reuter:
As Cuba election day nears, some voters ask, ‘why bother?’