Category: Tin Cộng Đồng

 Ba’o Nguoi-Viet

April 1, 2024

Kalynh Ngô/Người Việt

 WESTMINSTER, CA (NV) – Khi chàng thanh niên 17 tuổi Giao Nguyễn tạm biệt gia đình xuống tàu vượt biên, không bao giờ anh nghĩ rằng mình sẽ trở thành một bác sĩ tâm thần. Anh càng không nghĩ đến sẽ có ngày chính mình là một bệnh nhân phải chiến đấu với căn bệnh suốt năm năm dài. Nhưng chính vì thế, Bác Sĩ Giao Nguyễn trân trọng giá trị cuộc sống và hiểu rất rõ công việc mình đã chọn.

Bác Sĩ Giao Nguyễn ngày tốt nghiệp kỹ sư đại học Rice University. (Hình: Bác Sĩ Giao Nguyễn cung cấp)

Trả ơn

Buổi tối ngày cuối cùng của năm 2023, trong một ngôi nhà nhỏ ấm cúng, đơn giản ở Westminster, trong vùng Little Saigon, thủ phủ người Việt tị nạn ở Orange County, California, người đàn ông ngoài 50 tuổi ngồi chơi với cậu con trai nhỏ sau bữa cơm chiều. Ông vừa kết thúc một ngày làm việc dài ở bệnh viện Tibor Rubin VA Medical Center, Long Beach. Ông là Bác Sĩ Giao Nguyễn.

“Toàn bộ thời gian của tôi bây giờ là công việc và chăm sóc gia đình, chăm sóc chính bản thân mình,” ông nói.

Sở dĩ có dấu mốc thời gian “bây giờ” trong câu chuyện của ông vì: “Trong chục năm qua, tôi phải tập trung vào việc đương đầu với bệnh tật và những trở ngại khác trong cuộc sống (tài chính, sự nghiệp…) mà tôi đã gác lại mọi thứ khác.”

Bác Sĩ Giao Nguyễn đã trải qua một giai đoạn khó khăn nhất kéo dài nhiều năm nên ông hiểu điều gì là quan trọng nhất với sức khoẻ tinh thần. Một trong những lý do ông về làm việc cho bệnh viện của Los Angeles County vì ông đã qua năm tháng là bệnh nhân của Fairfax County, Virginia.

“Lý do lớn nhất mà tôi có được ngày hôm nay là vì rất nhiều người đã giúp tôi,” ông nói.

Hơn 10 năm trước, ông quyết định về California sinh sống vì “hoạt động ngoài trời rất tốt cho sức khoẻ tinh thần, và thời tiết Nam California lý tưởng quanh năm cho điều đó. Nam California tập trung đông người Mỹ gốc Việt nhất, tôi muốn làm việc với cộng đồng này.”

Sinh tồn

Năm 1986, ông Giao là người duy nhất trong gia đình xuống tàu vượt biên. Những ngày nguy hiểm sống chết trên đại dương, chàng thanh niên 17 tuổi tự bảo vệ tâm lý của mình bằng cách nghĩ rằng những gì đang diễn ra xung quanh mình là không có thật. Sau khoảng sáu, bảy ngày lênh đênh trên biển, con tàu an toàn đến Indonesia, trước khi ông được định cư ở Mỹ.

“Những năm đầu ở Mỹ, tôi không biết tiếng Anh, không biết văn hóa Mỹ, cũng không tiền bạc. Ngày đầu tiên tôi đến Mỹ thì tôi đã bắt đầu lo lắng, trầm cảm rồi. Tôi đi học, đi làm. Sau đó tôi may mắn được nhận vào trường đại học Rice University ở Houston, Texas, ngành Kỹ Sư Điện Tử,” ông kể lại đời mình.

Bữa tiệc “thịnh soạn” nhất của gia đình Bác Sĩ Giao Nguyễn (hàng đứng, bên phải) khi còn ở Việt Nam. Sau hôm đó, ông xuống tàu vượt biên. (Hình: Bác Sĩ Giao Nguyễn cung cấp)

Đại học Rice University là trường tư. Phần lớn sinh viên là da trắng, con nhà khá giả trung lưu trở lên.

Ông nói: “Lúc đó ở trường tôi là người nói tiếng Anh dở nhất, mà kinh tế cũng nghèo nhất, không biết gì về văn hóa Mỹ, cái gì cũng kém nhất. Mình phải cố gắng rất nhiều. Có lẽ vì cố gắng quá nhiều mà bệnh trầm cảm, lo lắng của tôi ngày càng nặng hơn. Sau đó, từ Houston, tôi học cao học về Khoa Học Sức Khỏe Cộng Đồng – Chính Sách và Quản Trị ở trường cao học Harvard T.H. Chan School of Public Health thuộc đại học Harvard University, Boston, Massachusetts.”

Không ngờ đây lại là một áp lực khác. Nơi này mùa Đông kéo dài. Trời lạnh triền miên, ít ánh nắng mặt trời lúc nào cũng âm u. Nó làm cho bệnh của ông càng nặng. Ông vừa đi học vừa làm ban đêm. Cả hai gộp lại là áp lực lớn.

Kết thúc cao học năm 1994, ông ghi danh vào học y khoa đại học Tufts University, Boston, và ra trường năm 1999.

“Tôi là một người ít nói. Tiếng Anh không phải là ngôn ngữ mẹ đẻ nên sự thật là học trường y là một khó khăn. Tôi phải luôn cố gắng vượt qua hàng rào ngôn ngữ để học và nói chuyện với bệnh nhân. Những áp lực tích tụ dồn lại. Đến khi làm nội trú ở Boston Medical Center, làm về nội khoa, sau đó chuyển qua khoa tâm thần, căng thẳng quá, tôi đã gục,” ông kể.

Đó là năm 2004. Một thời gian rất dài, ông không thể làm gì. Ông nghỉ học, nghỉ làm.

“Tôi về Việt Nam khoảng năm, sáu tháng nhưng không đi đâu cả, chỉ ở trong phòng suốt ngày. May mắn tôi có người chị giúp chăm sóc tôi để vượt qua những ngày tháng đó,” ông chia sẻ.

Khi quay về Mỹ, ông dọn về Virginia. May mắn còn một ít tiền để sinh sống. Ông giam mình trong phòng hết ngày này đến ngày khác, hết tuần này đến tuần khác.

“Thời gian đó tôi ăn toàn kẹo chocolate. Xung quanh giường của tôi toàn những miếng giấy bạc gói kẹo. Ăn kẹo và uống nước,” ông kể.

Theo ông nói, khi một người đang bị bệnh nặng, thì điều người ta nghĩ đến ngay là làm sao để giảm đau nhanh nhất. Do vậy mà trong những năm bị bệnh, ông uống rượu và hút thuốc rất nhiều.

“Vì rượu và thuốc lá là cách mà những người bệnh tâm thần tự điều trị để cảm thấy dễ chịu hơn mặc dù hậu quả là tác hại lâu dài của nó,” Bác Sĩ Giao nói.

Vào khoảng năm 2008, ông chính thức trở thành “homeless.” Nơi ông trốn cái lạnh cắt da của mùa Đông khắc nghiệt vùng Đông Bắc là trong chiếc xe hơi của mình.

“Mỗi đêm tôi phải mở ‘heat’ xe một lần để chống chọi với cái lạnh,” ông nhớ lại và nói.

Bệnh trở nặng, ông phải vào bệnh viện tâm thần Fairfax County của tiểu bang.

“Những ca nặng nhất mới nhập việc ở đó. Lúc đó, bệnh trầm cảm của tôi rất nặng,” ông nói.

“Đứng lên và đi tiếp”

Chính trong thời gian chống chọi, chiến đấu với căn bệnh để sinh tồn, ông nhận ra sự “xa cách” mà người đời dành cho những người như ông. Khi bệnh của ông không còn ở mức độ “nguy hiểm đến tính mạng,” ông được xuất viện và thấy “người ta nhìn tôi rất khác.”

“Có một lần tôi đi đến Đại Hội Thánh Mẫu ở Carthage, Missouri, với anh và chị dâu của mình. Tình cờ gặp một người bạn học trung học ở Việt Nam. Lúc đó tôi bệnh nặng lắm, đầu tóc bê bối, nhiều ngày không tắm. Người đó thấy tôi như vậy, sau đó kể lại với những người bạn khác, và người này nói rằng tôi nói xạo, bộ dạng tôi như vậy mà làm sao học y được. Tôi hiểu cách người khác nhìn và đối xử với người khác như thế nào,” ông nói.

Năm 2009, do quyết tâm đến gặp các bác sĩ tâm thần, bác sĩ trị liệu tâm lý để cải thiện sức khoẻ, bệnh của ông thuyên giảm giảm dần. Đến khi nhận thấy có thể đi làm trở lại, ông được nhận vào làm ở Woodburn Place Crisis Care của tiểu bang Virginia ở Fairfax County.

“Ban đầu tôi làm 10 tiếng/tuần, sau đó 20 tiếng/tuần, rồi tăng lên. Khi hoàn toàn khoẻ mạnh, tôi tìm cách trở lại trường học tiếp y khoa. May mắn là tôi vẫn còn cơ hội để tiếp tục làm nội trú và trở thành một bác sĩ,” ông kể.

Ông nói: “Tôi hiểu bệnh nhân của tôi, hiểu những gì họ phải trải qua, những gì họ chịu đựng, những lời ăn tiếng nói suy nghĩ của người khác.”

Với Bác Sĩ Giao Nguyễn, thách thức lớn nhất đối với một bác sĩ tâm thần là sự kiên nhẫn.

Ông nói: “Bệnh nhân có la hét, chửi bới, đòi hỏi này kia, khó chịu… mình vẫn phải kiên nhẫn và lắng nghe họ. ‘Thấu cảm’ quan trọng hơn ‘thông cảm.’”

Bước ra ánh sáng sau năm năm dài trầm mình trong khối màu đen u uất là một cuộc chiến không đơn giản. Chắc chắn phải có một động lực to lớn giúp ông trở lại với cuộc đời.

Ông nói: “Đó chính là tình thương yêu mà bố mẹ tôi đã dành cho tôi.”

“Tôi nghĩ tôi phải cố gắng để đừng phụ lòng thương yêu mà bố mẹ tôi đã dành cho tôi. Thứ hai nữa tôi phải làm được điều gì đó trong cuộc đời của mình. Nếu mà buông xuôi hết thì uổng phí quá. Mình đã trải qua sự nghèo khổ ở Việt Nam, rồi vượt biên, rồi mười mấy năm đi học ở Mỹ. Tôi muốn tự cứu mình, rồi giúp cho những người giống như mình và cho xã hội này. Tôi phải đứng lên và đi tiếp,” bác sĩ chia sẻ.

Bác Sĩ Giao Nguyễn nói về “kẻ thù vô hình” của công đồng gốc Việt thuộc nhiều thế hệ. (Hình: Kalynh Ngô/Người Việt)

Ông Daniel Swint, bạn học cùng với ông Giao ở đại học Rice University từ năm 1989 đến 1992, hiện đang là kỹ sư của H&T Blocks ở Kansas City, nói với nhật báo Người Việt: “Cảm nhận của tôi về Giao khi còn học ở Rice đó là một người rất nghiêm túc và nhiệt huyết. Giao làm việc rất chăm chỉ. Chúng tôi học cùng lớp và ở cùng ký túc xá. Nhiều lần tôi thấy Giao uống rất nhiều rượu trong các bữa tiệc. Rice University là môi trường cạnh tranh khốc liệt. Chúng tôi hay chơi bida và bóng bàn. Việc Giao tốt nghiệp một chuyên ngành khó ở Rice là một điều bất ngờ.”

Theo ông Daniel, chỉ thời gian gần đây, ông mới biết về “giai thoại” vượt biên của người bạn mình.

Ông nói: “Chắc hẳn bạn tôi đã gặp nhiều khó khăn khi đến môi trường mới, ngôn ngữ mới, vào một đại học đòi hỏi cao, phải chịu sự nghèo đói và cố gắng tốt nghiệp sớm. Áp lực của Giao rất lớn.”

Rất khiêm tốn, ông Daniel cho rằng ông không nghĩ khi ấy mình đủ trưởng thành để giúp người bạn của ông vượt qua giai đoạn khó khăn thời sinh viên.

“Nhưng may mắn là bạn tôi đã có sự giúp đỡ. Tôi không biết sau khi học xong đại học anh ấy bệnh thêm bao lâu. Nhưng tôi biết chắc chắn bây giờ Giao đã vượt qua. Tôi nhìn thấy hạnh phúc trong ánh mắt của anh ấy,” ông Daniel nói.

Tôi hỏi Bác Sĩ Giao vì sao ông chọn một ngành học không đơn giản như thế này dù đã biết mình có vấn đề sức khoẻ tâm lý từ những ngày đầu tiên đến Mỹ?

Ông trả lời: “Gia đình tôi có di truyền về bệnh trầm cảm và lo lắng. Một người anh và một người chị của tôi hiện đang bệnh rất nặng. Tôi muốn giúp những người như họ và như tôi.”

“Tâm thần là một ngành học kết hợp hài hòa giữa nhiều môn học khác nhau, về y khoa, cơ thể con người, về bộ óc. Thứ hai nữa là phải hiểu biết về văn hóa cũng là một phần rất quan trọng trong ngành tâm thần. Tôi thích tất cả những điều này,” ông thêm.

Bác Sĩ Giao Nguyễn từng phân tích, 60% nguyên nhân của bệnh tâm thần là do di truyền.

Như vậy, ông có lo lắng cho đứa con trai nhỏ duy nhất của mình không? Bác Sĩ Giao từ tốn nói: “Chắc chắn là có. Phân tích kỹ thêm về góc độ khoa học thì con của tôi chỉ có 30% trong 60% đó. Tôi hy vọng 30% đó không đến nỗi nào. Tôi chỉ có một đứa con, nên tôi càng phải giữ sức khoẻ, không làm những gì mang đến áp lực cho mình và cho những người thân xung quanh mình.”

Để tránh những áp lực đó, thì phải làm gì?

Ông cho biết: “Hãy giữ sức khoẻ, tập thể thao, ăn uống điều độ. Nếu làm được, chúng ta không nên làm cho người khác ganh tỵ với những gì mình có. Bản thân con người luôn ganh đua, muốn bằng người này, hơn người khác. Nếu làm được, chúng ta đừng phô trương, mà thay vào đó là đồng cảm với nhau.”

Có vẻ như càng trải nghiệm cuộc đời bao nhiêu thì người ta càng biết quý trọng sự bình yên và trân trọng hiện tại bấy nhiêu. Bác Sĩ Giao Nguyễn tìm thấy hạnh phúc tinh thần và thể chất từ chính những năm chiến đấu để bước ra khỏi căn bệnh của mình. Ông cũng là người kính phục và lĩnh ngộ triết lý văn thơ của Thầy Tuệ Sỹ.

Khóc Tuệ Sỹ

Du thủ hồng trần đường xa chân mỏi

Lạc lối về ngừng bước hỏi trăng sao

Ngậm ngùi kiếp cỏ hoang bên đá sỏi

Nước mắt vàng thu lá rớt lao xao

Cổng niết bàn trong hư vô tịch mịch

Dạo vòng quanh tìm lối bước chân vào

Khoảnh khắc hội qua, nhang tàn lửa

Hạc mai thân xác thoát chiêm bao

Đây là bài thơ ông viết ngày 26 Tháng Mười Một, 2023 khi được tin Thầy Tuệ Sỹ viên tịch. Cách gieo vần, tứ thơ ảnh hưởng rất nhiều từ bài “Khung Trời Cũ” của Thầy Tuệ Sỹ.

Ngôi nhà nhỏ của gia đình Bác Sĩ Giao Nguyễn nhìn rất đơn giản, có lẽ như tính cách mà ông chia sẻ, “nhiều khi im lặng là thể loại âm nhạc tôi thích nhất, và sự cô độc là người bạn đồng hành tuyệt vời nhất của tôi.” [đ.d.]

(Bài viết này được thực hiện qua chương trình “Impact Fund for Reporting on Health Equity and Health Systems” năm 2023 của Annenberg Center for Health Journalism, thuộc đại học USC, bao gồm huấn luyện, hướng dẫn, và tài trợ cho tác giả).

—

Liên lạc tác giả: ngo.kalynh@nguoi-viet.com

 Ba’o Nguoi-Viet

March 31, 2024

HÀ NỘI, Việt Nam (NV) – Ông Nguyễn Trí Hiếu, Việt kiều Mỹ, được biết đến là chuyên gia tài chính, vừa tố cáo chuyện mình bị mất 500 triệu đồng ($20,168) trong tài khoản tại một ngân hàng ở Việt Nam.

Báo Thanh Niên hôm 31 Tháng Ba đưa tin này nhưng giấu tên ngân hàng, trong lúc một số báo khác viết tắt là “ngân hàng N.”

Ông Nguyễn Trí Hiếu thường được các báo ở Việt Nam dẫn bình luận về lĩnh vực tài chính, ngân hàng. (Hình: Thanh Niên)

Theo bản tin, vụ mất tiền này đã xảy ra từ mấy tháng trước, nhưng nay khổ chủ mới lên tiếng.

Cụ thể, hôm 18 Tháng Mười Một năm ngoái, ông Hiếu ra ngân hàng để rút tiền thì tá hỏa khi nhân viên báo tài khoản của ông chỉ còn đúng 50,000 đồng ($2) trong khi trước đó số dư là 500 triệu đồng.

Khi ông Hiếu khiếu nại, ngân hàng cung cấp sao kê chi tiết các giao dịch từ tài khoản.

Theo đó, từ ngày 3 đến 17 Tháng Mười Một cùng năm, chủ tài khoản này được ghi nhận “nhiều lần chuyển tiền sang nhiều tài khoản khác nhau ở một số ngân hàng khác.”

Trong khoảng thời gian đó, đã có hai lần chủ tài khoản gửi yêu cầu cấp lại mật khẩu xác thực mã OTP thông qua ứng dụng “Internet Banking.”

Đáng lưu ý, mã OTP được gửi đến số điện thoại mà ông Nguyễn Trí Hiếu đã ghi danh với ngân hàng.

Tuy nhiên, thay vì gửi mã OTP đến điện thoại ông đang sử dụng là iPhone, thì ngân hàng cho biết mã này được gửi đến một chiếc điện thoại Xiaomi. Ông Hiếu cho rằng trong vụ này, ông không nhận được tin nhắn thông báo thay đổi số dư tài khoản như lâu nay.

Ông nói thêm rằng mình đã gửi đơn yêu cầu ngân hàng bồi thường nhưng không nhận được hồi âm. Thậm chí, chưa có bất kỳ lãnh đạo chi nhánh của ngân hàng hẹn gặp ông để làm rõ vụ mất tiền.

“Phía ngân hàng hoàn toàn bỏ lơ và không đề cập gì đến việc trách nhiệm hay bồi thường số tiền đã mất. Hiện tại, tôi vẫn chưa muốn đưa tên cụ thể ngân hàng này vì còn trao đổi chi tiết với họ cũng như để phía công an điều tra,” ông Nguyễn Trí Hiếu được dẫn lời.

Các vụ “bỗng dưng” mất tiền trong tài khoản ngân hàng xảy ra liên tiếp tại Việt Nam trong thời gian qua. (Hình: Thanh Niên)

Trong một diễn biến khác, báo Kinh Tế và Đô Thị hôm 29 Tháng Ba cho hay: “Thời gian vừa qua, không ít khách hàng bị mất tiền gửi tại các ngân hàng. Đáng chú ý, một số vụ do các cán bộ, nhân viên của ngân hàng lừa đảo, tham ô, chiếm đoạt tiền gửi trong tài khoản của khách hàng. Điều này đang dấy lên sự lo ngại về sự an toàn và quy trình giao dịch gửi và rút tiền từ ngân hàng.”

Bản tin viết thêm: “Nhiều sự việc mất tiền trong ngân hàng gần đây là hồi chuông cảnh báo về việc tuân thủ các quy trình giao dịch ngân hàng và việc kiểm soát các giao dịch này. Nếu không có các giải pháp kịp thời thì nguy cơ mất tiền tỷ sẽ còn tái diễn.” (N.H.K) [kn]

March 22, 2024

Ba’o Nguoi-Viet

SANTA CLARA, California (NV) – Một nhân viên bán bảo hiểm xe hơi bị buộc tội gian lận sau khi bị cáo buộc làm giả hồ sơ từ chương trình hỗ trợ sinh viên để giảm giá cho khách hàng và kiếm được hàng ngàn Mỹ kim tiền hoa hồng. Thomas Trương, 61 tuổi, đến từ San Jose, nộp văn bằng tốt nghiệp đại học giả của đại học University of California, Berkeley, phiếu điểm giả và thư giả mà ông có được từ một trường đại học cộng đồng địa phương, theo Văn Phòng Biện Lý Quận Santa Clara, theo KRON 4 News.

Thomas Trương, Biện Lý Quận cho biết, đã nộp 10 mẫu đơn “Sinh Viên Giỏi” từ trường đại học Mission College ở Santa Clara tới chỗ làm việc của mình để lấy phiếu giảm giá cho khách hàng. Một cuộc điều tra cho thấy tám trong số 10 khách hàng được giảm giá chưa bao giờ theo học tại trường đại học và hai người từng là sinh viên Mission College thì lại không đi học trong những ngày được điểm danh trong biểu mẫu.

Thomas Trương bị công ty Farmers Insurance cho thôi việc sau khi cáo buộc phạm tội được đưa ra ánh sáng. Ông ra tòa vào Thứ Ba, 19 Tháng Ba  tại Tòa Án Công Lý ở San Jose. Nếu bị kết án, Thomas Trương có thể phải trả tiền bồi thường và có thể phải lãnh nhận án tù.

Một nhân viên bán bảo hiểm xe hơi ở San Jose, California bị buộc tội gian lận với cáo buộc làm giả hồ sơ từ chương trình hỗ trợ sinh viên để giảm giá cho khách hàng và kiếm được hàng ngàn Mỹ kim tiền hoa hồng hôm 19 Tháng Ba, 2024 (Hình: JeShoots.com/Pexels)

“Tình trạng gian lận bảo hiểm gây ra tổn thất lớn và nhỏ trên toàn tiểu bang,” Biện Lý Quận Jeff Rosen cho biết. “Chúng tôi quyết tâm thực thi công lý và giúp các doanh nghiệp và khách hàng có điều kiện mua bán lành mạnh.”

Các nhà điều tra từ Sở Bảo Hiểm California dò xét công việc của Thomas Trương và phát giác ra: 10 văn bằng đại học giả, 14 phiếu điểm giả từ các trường trung học trên khắp Vùng Vịnh, 10 tuyên bố giả từ giới chức trường học.

Khi công lực đưa ra các hồ sơ, khách hàng cũ của Thomas Trương cho biết họ không đưa cho ông các loại hồ sơ đó và chưa bao giờ nhìn thấy chúng trước đây. Nhiều khách hàng nói với các nhà điều tra rằng họ không biết mình đang nhận được những khoản tiền giảm giá do gian lận. (TTHN)

Đây là một câu chuyện có thật trong lịch sử. Tại một trường trung học ở Mỹ, có một lớp học nọ với 26 em học sinh cá biệt. Những em học sinh trong lớp học này đều có tiểu sử không mấy hay ho: em từng tiêm chích ma túy, em từng vào trại cải tạo, thậm chí có một học sinh nữ mà trong một năm đã phá thai tới 3 lần.

Gia đình đều chán nản và đã buông bỏ chúng, các thầy cô giáo trong trường thậm chí cũng coi chúng là đồ bỏ đi. Tưởng chừng cuộc sống đã hết hi vọng thì một ngày kia, Phila, một cô giáo mới về trường đã tình nguyện làm chủ nhiệm của những đứa trẻ hư hỏng này.

Khác với suy đoán của bọn trẻ, trong ngày đầu tiên nhận lớp, Phila đã không hề quát nạt hay ra oai với chúng. Trong chiếc đầm lụa màu xanh nhạt, mái tóc màu nâu hạt dẻ búi cao, Phila bước nhẹ lên bục giảng. Cô dịu dàng nhìn xuống lũ trẻ một lượt rồi cất tiếng với vẻ trầm ngâm:

Và bạn biết không, sau này khi trưởng thành, rất nhiều học sinh trong số họ đã trở thành những người thành đạt trong cuộc sống. Có người trở thành bác sĩ tâm lý, có người trở thành quan tòa, có người lại trở thành nhà du hành vũ trụ. Và trong số đó phải kể đến Robert Harrison, cậu học sinh thấp nhất và quậy phá nhất lớp, nay đã trở thành Robert Harrison – Giám đốc tài chính phố Wall.

Ý nghĩa của câu chuyện ở đây là bạn hãy đừng bao giờ ngừng hi vọng, ngừng yêu thương, ngừng cố gắng bởi hôm qua chỉ là quá khứ, ngày mai là một điều bí mật, còn ngày hôm nay là một món quà.

Và đó là lý sao nó được gọi là “The Present” (hiện tại/món quà).

Trong cuộc đời của con người, mỗi ngày đều có thể là một sự bắt đầu mới mẻ còn những vinh quang và tủi nhục của ngày hôm qua đều chỉ là dĩ vãng.

Những việc trong quá khứ nói cho người khác biết bạn đã từng là người như thế nào, nhưng chính những việc làm ở hiện tại và tương lai mới nói lên bạn là ai.
Cô giáo trẻ mới về trường chỉ hỏi đúng 1 câu, đám học sinh hư hỏng chết lặng…Thế nên:

Đừng bao giờ hạ thấp giá trị của mình bằng cách so sánh với người khác.
Đừng bao giờ đặt mục tiêu của mình dựa vào những gì mà người khác cho là quan trọng. Chỉ bạn mới biết được những gì tốt nhất đối với chính mình.

Đừng bao giờ để cuộc sống vuột khỏi tầm tay bằng cách sống khép mình vào trong quá khứ, hay uốn mình vào trong tương lai. Hãy sống cho hiện tại, lúc này và ở đây.

Hãy hướng về phía mặt trời và bạn sẽ không bao giờ nhìn thấy bóng tối.

Và cuối cùng, hãy nhớ rằng, dù người khác có nói với bạn điều gì đi nữa, hãy tin rằng cuộc sống này là kỳ diệu và đẹp đẽ.

SƯU TẦM

From: giang pham& KimBang Nguyen

Nguyễn Ngọc Giao

“O” tròn như quả trứng gà

“ô” thì đội mũ, “ơ” thời có râu

(…)

“I”, “Tờ” có móc cả hai,

“i” ngắn có chấm, “tờ” dài có ngang.

(…)

Bạn đọc trẻ, thậm chí trung niên, chắc ít ai biết những câu thơ lục bát giản dị, thân thuộc như ca dao, càng khó hình dung ra tác động to lớn của chúng trong phong trào « bình dân học vụ » những năm 1945-47, nhờ đó, hàng triệu đồng bào đã thoát khỏi nạn mù chữ. Phong trào « bình dân học vụ » đã tiếp nối và khuếch trương hoạt động của hội « Truyền bá Quốc ngữ » do cụ Nguyễn Văn Tố và một số trí thức thành lập năm 1936, trong đó có Hoàng Xuân Hãn, giáo sư toán học giảng dạy tại trường Bưởi (tức là trường trung học Chu Văn An).

Tác giả những câu “ca dao” đã đi vào lịch sử ấy, chính là Hoàng Xuân Hãn.

Năm học 1945-46, trong lúc những em bé chăn trâu nắn nót viết « i tờ » bằng vôi trắng trên lưng trâu, những bà mẹ già, những thanh niên nam nữ đánh vần « o tròn », thì lần đầu tiên, học sinh trung học được học các môn bằng tiếng Việt, theo « chương trình trung học », và ở đại học, các bộ môn khoa học cơ bản (toán, lý, hóa, sinh học..) được giảng bằng tiếng Việt.

Người soạn thảo « chương trình Trung học », công bố mùa hè 1945 cũng là tác giả bộ « Danh từ Khoa học » (xuất bản năm 1942) : Hoàng Xuân Hãn.

Tình cờ, cuối năm 1975, về nước lần đầu tiên sau ngày 30 tháng tư, tôi được gặp và sống chung hai tuần với nhà báo lão thành Thép Mới. Được anh kể nhiều chuyện, tôi còn nhớ mãi chuyện « thời Mỹ ném bom Nhật » năm 1943-1944 : năm ấy, Thép Mới học năm cuối trung học, học toán « bác Hãn ». Mỹ ném bom đường chuyển quân và vũ khí của quân đội Nhật ở Đông Dương, trường Bưởi sơ tán, thầy trò về Thanh Hóa. Hình như anh không còn giữ kỷ niệm về những lớp học toán sơ tán, nhưng anh say sưa kể những buổi đi « rập bia » với thầy.

Tốt hơn cả, xin chép lời kể của chính “bác Hãn” :

« Tôi biết vùng (Thanh Hóa) có nhiều cổ tích, lúc không bận dạy học là đi tìm. Lóc cóc trên chiếc xe đạp, kèm sau nải chuối xanh. Tìm ra được bia cổ, lần đọc. Đọc xong cắt đôi quả chuối xát lên mặt bia, trải tấm giấy bản lên, rập lấy tư liệu. Chuối xanh dán dính mà không chặt, rập xong gỡ tờ giấy ra rất dễ, không rách ».

Trong thời gian ấy, bác đã phát hiện 4 tấm bia đầu thế kỷ 12, trong đó có ba nói về Lý Thường Kiệt. Các tấm bia ấy đã bị phá hủy trong những năm chiến tranh, ngày nay ta còn giữ được văn bản là nhờ những tờ « rập bia » của bác Hãn.

Một nguyên tắc của Hoàng Xuân Hãn khi đi vào nghiên cứu sử học và văn hóa dân tộc là « tôn trọng tư liệu, thu thập tối đa ». Gia phả các dòng họ, bằng sắc, giấy tờ còn giữ lại trên các bàn thờ, những trang giấy bản đem bán đồng nát, thậm chí những tờ rời, nằm trên vỉa hè Hà Nội cuối năm 1946-1947, có tờ đã được dùng làm giấy vệ sinh… Chính nhờ « con mắt xanh », nhận ra từ đó những tư liệu quý, mà ngày nay chúng ta có được đạo sắc do chính tay Quang Trung Nguyễn Huệ viết cho Nguyễn Thiếp (La Sơn Phu Tử) – nay được lưu trữ ở Viện bảo tàng lịch sử.

Áp dụng tinh thần phê phán khoa học, Hoàng Xuân Hãn đã để lại cho chúng ta những công trình nghiên cứu gương mẫu như Lý Thường Kiệt, La Sơn Phu Tử…

Cũng với nguyên tắc « sưu tầm tối đa » và tinh thần phê phán, trên cơ sở các bản nôm Chinh Phụ Ngâm (bản in và bản chép tay, cùng với những gia phả), Hoàng Xuân Hãn đã chứng minh một cách thuyết phục rẳng bản mà chúng ta được học ở nhà trường không phải là của Đoàn Thị Điểm, mà của Phan Huy Ích – và tác giả cũng đã tìm ra bản diễn ca đích thực của Đoàn Thị Điểm.

Tinh thần khoa học và sư uyên bác về toán học, thiên văn học cũng đã đưa Hoàng Xuân Hãn đến việc đối chiếu âm lịch và dương lịch, và nhất là tìm ra tại sao, trong một số thời kỳ, âm lịch Việt Nam khác với âm lịch Trung Quốc.

*

Tháng 5-1954, Hội nghị Genève về Đông Dương khai mạc. Lúc ấy, học giả Hoàng Xuân Hãn đang ở thủ đô Rôma nước Ý, theo lời mời của Tòa thánh Vatican để tham khảo những tư liệu chữ Nôm được lưu trữ từ thế kỷ 16. Qua báo chí, ông theo dõi diễn biến hội nghị, và suy nghĩ đến những nguy cơ chia cắt đất nước lâu dài nếu vì sao phải đi tới giải pháp phân vùng theo một vĩ tuyến cắt ngang lãnh thổ.

Ông muốn viết thư góp ý kiến với phái đoàn do phó thủ tướng kiêm bộ trưởng ngoại giao  dẫn đầu. Nhưng thư không thể viết bằng quốc ngữ hay tiếng Pháp, vì qua bưu điện, đối phương hay một bên thứ ba có thể đọc trộm được. Làm sao ? Biết rằng trong phái đoàn, có bộ trưởng Phan Anh, người bạn cố tri, đọc được chữ nôm. Thế là ông đã viết thư bằng chữ nôm, lá thư đã tới tay người nhận một cách an toàn. Giai thoại này làm chúng ta nhớ tới thời chiến tranh thế giới lần thứ hai : Đức quốc xã không « giải mã » được một số điện mật của quân đội Đồng Minh vì họ dùng ngôn ngữ Navajo, một tộc người bản địa Bắc Mỹ.

Giai thoại trên cho thấy Hoàng Xuân Hãn là một chuyên gia hàng đầu về chữ Nôm, nhờ sự uyên bác về Hán ngữ, và hiểu biết về biến chuyển của phát âm tiếng Việt theo dòng thời gian từ mấy thế kỷ nay (mỗi chữ Nôm gồm hai phần, phần nghĩa dùng chữ Hán, phần âm dùng một chữ Hán mà cách phát âm gần giống tiếng Việt, thí dụ : chữ Nôm « năm » (số 5) ghép chữ Hán « ngũ » và chữ Hán « nam », phát âm gần « năm » ; còn chữ Nôm « năm (tháng) » ghép chữ Hán « niên » (nghĩa) và « nam » (âm) ; cái khó của chữ Nôm là phần âm thay đổi theo thời gian và không gian – cách phát âm của mỗi vùng).

Nói dông dài một chút để bạn đọc hiểu tại sao say mê những năm cuối đời của học giả Hoàng Xuân Hãn là : đi tìm bản Kiều nào « sát gần » nhất nguyên tác của Nguyễn Du. Như ta biết, Nguyễn Du sáng tác Truyện Kiều vào đầu thế kỷ 19 (năm 1820, theo nhiều giả thuyết). Tác phẩm vĩ đại được truyền khẩu từ Bắc chí Nam, nhưng những bản in đầu tiên phải đợi đến cuối thế kỷ 19 mới xuất hiện, cạnh đó là những bản chép tay lưu truyền trong một số dòng họ, mà đã chép tay thì dễ « tam sao thất bản ». Đi tìm nguyên bản có thể là không tưởng, nhưng chí ít cũng phải tìm ra bản nào « gần » nguyên tác. Đây là một công trình đầy khó khăn, trong đó ngoài sự uyên bác, Hoàng Xuân Hãn còn có lợi thế : người Hà Tĩnh, đồng hương với tác giả Truyện Kiều, có thể « giải mã » được những chữ Nôm mà phần âm sử dụng cách phát âm của phương ngữ Hà Tĩnh !

Công trình đồ sộ ấy tất nhiên chưa hoàn thành. Những di cảo và tài liệu của bác về chủ đề này, theo tôi biết, chiếm hơn một mét trong thư viện. Điều đáng mừng là tủ sách và di cảo của bác, trong một phần tư thế kỷ vừa qua đã được con rể của hai bác, nhà toán học Nghiêm Xuân Hải, gìn giữ cẩn mật. Anh Hải vừa mất đi (tháng 9.2023). Đáng mừng là các con anh rất trân quý di sản của ông ngoại, đã có thỏa thuận hợp tác với cơ quan nghiên cứu uy tín là Viện Viễn Đông Bác Cổ (EFEO) trước hết là số hóa và điều chỉnh những trang di cảo của học giả. Nhờ đội ngũ chuyên gia chữ Nôm và chuyên gia ứng dụng số hóa của EFEO, hy vọng trong một thời gian không xa lắm, các nhà nghiên cứu ở Việt Nam và trên thế giới, có thể tham khảo qua mạng, và tiếp tục công trình nghiên cứu Kiều học của học giả Hoàng Xuân Hãn.

*

Ngày 20.2.1996 (mồng 2 tết Bính Tý), ông tới Đại sứ quán Việt Nam nhờ chuyển một bức thư tay cho đại tướng Võ  (« anh Văn »). Hơn một phần tư thế kỷ đã trôi qua, bức thư còn giữ nguyên tính chất thời sự. Chúng tôi xin trích đăng một số đoạn :

«  Thân gửi anh ,

(…) Chúng ta là những kẻ tủi-nhục cho nước khi trẻ, mà may-mắn hơn nhiều bạn, còn sống đến ngày nay, nhận thấy đất nước thống-nhất độc-lập. Nhưng lại sợ rằng lớp trẻ, hiện nay là sinh-lực của nước, sẽ chóng quên tủi nhục xưa và công lao những người như các Anh.

Tôi đã có lúc biện-luận về điều khác biệt giữa sự thắng ngoại-xâm và sự giải-phóng đất nước. Nước ta chỉ có hai cuộc giải-phóng mà thôi: thời 1416-1427 với Lê Lợi cùng Nguyễn Trãi, và thời 1945-1975 . Tự nhiên cả hai mặt phải nhờ gắn-bó giữa mưu-lược lãnh-đạo và kiên-cường nhân-dân. Khi ngoại-xâm thì nhân-dân ai cũng căm-tức và lo-sợ cho tương-lai; còn trong cuộc giải-phóng thì địch đã ở chung với nhân-dân lâu trong nước, rồi có thể dùng quyền-lợi để chia rẽ và giảm tinh-thần nhân-dân. Vì vậy, cái cần-thiết nhất trong cuộc giải-phóng là cái ĐỨC của những người lãnh-đạo, cái Đức để cho địch không tìm cách mua-chuộc mình và làm gương cho nhân-dân giữ lòng yêu nước

(…)  Nước ta nghèo ; mới độc-lập và thống-nhất. Vậy sự bảo-thủ đất-nước rất khó. Nước lại có nhiều dân-tộc thiểu-số, tuy tỉ-lệ nhỏ, nhưng ở những vùng kinh-tế quan trọng ở mé Bắc và và mé Tây, và cả tại trung-châu như Chàm và Khme khrom. Gương ngoại-bang xui-khiến hay giúp-rập không thiếu: Tchechene, Đông-Âu, Tây-Á. Phi-Châu. Tôi nghĩ rằng phải tôn-trọng và ứng-dụng văn-hoá địa-phương và coi đó là văn-hoá Việt-nam, đồng-hoá chóng về trình-độ kiến-thức và trà-trộn dân-tộc trong lúc tuyển-chọn cán-bộ. Nước Pháp đã giải-quyết được vấn-đề Bretons, Auvergnats, Alsaciens, Basques v.v. mà vấn-đề Irland ở Anh vẫn tồn-tại. (…)

Về mặt kinh-tế, sự mở cửa cho ngoại-quốc đầu-tư là một sự dĩ-nhiên để dân mình có việc làm, học kỹ-thuật, học quản-lý, kiến-thiết hạ-tầng cơ-sở, nâng dần đời sống, và nhờ đó báo-đáp ít nhiều công-lao lãnh-đạo và nhân-dân. Nhưng các Anh cũng đồng-ý với tôi thà chịu thiệt-thòi chút ít bây giờ, chứ không để nợ lớn lâu dài về sau cho con cháu, đến mức không bao giờ trả hết lãi.

Cuối cùng, tôi muốn nói qua về vấn-đề bom hạt-nhân. Pháp vừa tuyên-bố ngừng thử, Trung-quốc vẫn thí-nghiệm và làm. Nước ta không thể có; nhưng phải nghĩ đến lúc bất ngờ có địch-thủ lấy nó để đe-doạ mình thì làm sao? Đây không phải là một giả-thuyết suông. Trung-quốc hiện nay còn đe-doạ Đài-loan nếu xứ nầy tưởng dựa vào Hoa-kỳ mà tỏ thái-độ ly-khai. Nếu lục-địa lấy bom hạt-nhân ra đe-doạ, Hoa-kỳ có can-thiệp vào nội-trị nước khác không? Ngoại-giao ta ắt có lúc phải chọn một nước lớn có bom hạt-nhân mà Trung-quốc sợ, để trở-ngại ý-đồ đe-doạ của địch. »

Năm ấy ông 88 tuổi. Kèm theo bức thư, ông chép gửi tặng bạn bài thơ khai bút « Xuân Bính Tý » (1996) :

Tám chục may rồi sắp chín mươi

Sức chừng thêm đuối tính thêm lười

Sử nhà bạn cũ ôn không thẹn

Vận nước tình sâu mộng sẽ tươi

Văn ngữ thời xưa tìm kiếm gốc

Tinh hoa thuả mới gắng đua người

Tuổi cao nhưng chí còn trai trẻ

Mắt đọc tay biên miệng vẫn cười.

Trên đường về, trượt chân té ngã, ông được đưa vào bệnh viện Orsay. Ít ngày sau, ông từ trần. Ngày 10.3.1996.

Hoàng Xuân Hãn đã sống gần trọn thế kỷ 20, nửa cuộc đời ở Việt Nam, nửa sau ở Pháp.

Ông sinh năm 1908 ở Yên Hồ, La Sơn, Hà Tĩnh. Thuở nhỏ học chữ Hán, trung học cấp một ở Vinh, cấp hai ở Hà Nội (Trường Bưởi rồi Lycée Albert Sarraut). Đỗ Thủ khoa Tú tài năm 1928, ông được học bổng sang Pháp, học lớp dự bị thi vào những « trường lớn ». Năm 1930, trúng tuyển vào hai trường nổi tiếng nhất : Ecole Normale Supérieure (ENS, Cao đẳng Sư phạm) và Ecole Polytechnique (Trường Bách khoa). Ông chọn trường Bách khoa (sau đó, Trường cao đẳng Cầu Đường (*)) với hy vọng có thể giúp nước với cương vị Kỹ sư. Nhưng dưới chế độ thực dân, không có chỗ đứng cho một Kỹ sư « bản xứ », ông trở lại Pháp năm 1934, theo học lớp dự bị thi Thạc sĩ (Master=Cao học) tại ENS và trúng tuyển Thạc sĩ toán học.

Về nước, ông giảng dạy lớp đệ Nhất Trường Bưởi. Tháng tư 1945, sau khi Nhật đảo chính Pháp (trước khi thất trận), tham gia nội các Trần Trọng Kim với chức vụ bộ trưởng Giáo dục – Mỹ thuật) cùng với bạn thân là Phan Anh (Bộ Thanh niên – Nhật không để cho chính quyền Bảo Đại trách nhiệm quốc phòng và ngoại giao), cả hai đều giao ước với ông Trần Trọng Kim, ngay khi Đồng Minh thắng trận, chính quyền phải nhường chỗ cho chính quyền cách mạng.

Tháng 5-1946, ông tham gia phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại Hội nghị Đà Lạt. Kháng chiến bùng nổ, Hoàng Xuân Hãn ở Hà Nội, giữ liên lạc với kháng chiến, nhà thuốc Hoàng Xuân Hãn (của vợ ông, dược sĩ Nguyễn Thị Bính) thường xuyên cung cấp thuốc men cho kháng chiến. Được thông báo chính quyền Bảo Đại tìm cách bắt ông, Hoàng Xuân Hãn sang Pháp năm 1951. Trong những năm làm việc ở Trung tâm Nguyên tử lực Pháp (CEA), và nhất là sau đó, ông dành thì giờ nghiên cứu về lịch sử và văn hóa Việt Nam.

(*) Năm 2011, ông được trường này (Ecole Nationale Supérieure des Ponts et Chausssées) vinh danh bằng cách đặt tên ông cho một giảng đường của trường.

Hinh trên bên chụp tấm bảng tóm tắt tiểu sử Hoàng Xuân Hãn đặt trước cửa giảng đường.

Nguyễn Ngọc Giao

Ba’o Tieng Dan

Thái Hạo

5-3-2024

Khi viết bài nêu lên thực trạng hay phê phán những bất cập, sai trái tồn tại trong giáo dục và xã hội, tôi thường nhận được những cái còm của các bạn dư luận viên, thậm chí không phải dư luận viên, đại ý như “vậy thì cút ra nước ngoài mà sống”. Nay xin gửi các bạn một mẩu tin, còn nóng, trong vô số những tin cùng kiểu: “Cho nghỉ việc nữ cán bộ toà án nghỉ phép qua Mỹ du lịch rồi không về“. (Xem hình):

Các bạn thấy đó, chắc chắn bà cán bộ tòa án này sẽ chưa bao giờ phê phán điều gì trong xã hội Việt Nam mà bà đã sống; ngược lại, có lẽ bà đã luôn ca ngợi trong các buổi họp cơ quan, trong các status đăng trên mạng xã hội; thậm chí nếu có ai đó nói một điều gì theo hướng, rằng còn chỗ này xấu, chỗ kia sai thì bà ấy có thể sẽ phê bình ngay, và nếu đó là cấp dưới của bà, rất có thể bà sẽ mang ra kiểm điểm, uốn nắn, ghim vào sổ là giao động, là tự chuyển biến nọ kia. Và bây giờ, nhìn xem, bà ấy đã đi rồi, rời bỏ một nơi mà bà luôn nói rằng tốt đẹp nhất, đáng sống nhất, để trốn sang nơi mà hàng ngày bà vẫn lên án. Thế đấy.

Những người đã kiên nhẫn và chịu nhiều phiền phức để nói lên những điều chưa tốt, chưa đúng, chưa hay trong xã hội mà mình sống, chỉ mong mọi thứ tốt hơn, để rồi chịu từ các bạn biết bao lời lẽ cay nghiệt cùng những soi xét hằm hè, thậm chí đe dọa, nhưng họ vẫn ở đây, cố gắng từng ngày để góp sức xây dựng quê hương. Thế mà họ bị chụp lên đầu biết bao nhiêu cái mũ như phản động, thù địch. Còn những kẻ ra rả ca ngợi và luôn ca ngợi, sẵn sàng roi vọt lên bất cứ ai nói khác mình thì đã âm thầm bỏ trốn tự khi nào.

Chị cán bộ tòa án này chỉ là một ví dụ, nhỏ thôi, cho làn sóng ngầm di cư của quan chức và gia đình họ sang các nước tư bản, từ du học, mua nhà, định cư… mà báo chí nhà nước và diễn đàn quốc hội đã nêu công khai suốt bao nhiêu năm qua.

Tôi không trách họ, vì con người có quyền đi tìm nơi tốt lành để sinh sống. Chỉ có một điều khiến tôi không đồng ý, là họ không thật lòng. Họ nói một đằng nhưng làm một nẻo.

Và thật đáng thương, trong khi họ đã đáp xuống một biệt thự sang trọng nào đó bên trời Tây, các bạn vẫn ở đây mà không hề hay biết gì, vẫn cặm cụi đọc những góp ý của những người nặng lòng với quê hương, chửi, và bảo rằng “cút ra nước ngoài mà sống”…