Đảo chính 1-11-1963: Đại sự bất thành của bốn đại tá dân ông Tạ

Ba’o Tieng Dan

01/11/2025

Cù Mai Công

1-11-2025

(Ba cái chết thảm, một án tử hình và năm mộ phần ở khu ngoại vi/ phụ cận/environ vùng Ông Tạ. Xin nói rõ: Tôi không phải là người viết sử mà chỉ ghi nhận thông tin từ góc người Ông Tạ. Nhưng lịch sử VNCH chắc chắn sẽ phải viết lại hoàn toàn nếu mưu sự ấy thành công).

Trong một con hẻm trên đường Thánh Mẫu (nay là Bành Văn Trân, Tân Bình cũ, TP.HCM) có một ngôi nhà khá lặng lẽ. Dân trong xóm này gọi bà chủ nhà lịch thiệp, lộ rõ nét sang trọng này là o Khôi. Ít ai biết đó là vợ đại tá VNCH Lê Quang Tung – tư lệnh Lực lượng Đặc biệt VNCH, phụ trách Lữ đoàn Liên binh Phòng vệ Tổng thống phủ.

O Khôi hay đi bộ đến thăm gia đình đại tá Bùi Dzinh cách nhà o hơn trăm thước, đối diện hồ tắm Cộng Hòa. Phó của ông Tung là đại tá Trần Khắc Kính, nhà khu Bắc Hải – Ông Tạ, con rể cụ lý Sóc trong ngõ Con Mắt – Ông Tạ; cách nhà cũ của nhà thơ Đỗ Trung Quân chừng vài chục mét.

ĐẠI SỰ BẤT THÀNH

Ông Dzinh, ông Tung cùng Công giáo nhiều đời như gia đình Tổng thống Ngô Đình Diệm, thậm chí đồng hương Lệ Thủy (Quảng Bình), Huế với ông Diệm nên không khó để biết hai vị này rất ủng hộ ông Diệm. Riêng ông Tung, người tuyệt đối trung thành với ông Diệm; từng được ông Ngô Đình Nhu giao nhiệm vụ thành lập Quân ủy Trung ương đảng Cần Lao. CIA lúc đó xếp ông là người có quyền lực nhất ở Nam Việt Nam, sau anh em ông Diệm và ông Nhu.

Ngày 15.3.1963, Tổng thống Diệm đổi Sở Liên lạc thành Lực lượng Đặc biệt, thăng ông Tung lên đại tá, tư lệnh Lực lượng Đặc biệt, ông Kính làm phó.

Lực lượng Đặc biệt và Lữ đoàn Liên binh Phòng vệ Tổng thống phủ là nỗi ám ảnh thất bại của nhóm tướng lĩnh đảo chính với hậu thuẫn của Mỹ – như đã từng thất bại trong cuộc đảo chính năm 1960. Ngày 19.10.1963, tướng Paul D. Harkins, chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy Viện trợ Quân sự Mỹ ở Việt Nam Cộng hòa thông báo cho Tổng thống Diệm biết ngân khoản Hoa Kỳ dành cho Lực lượng Đặc biệt bị cắt giảm.

Rõ ràng phía Mỹ đã “ngửi mùi” một âm mưu đáng sợ từ Lực lượng Đặc biệt mà hai vị tư lệnh và phó tư lệnh là Lê Quang Tung và Trần Khắc Kính – đều là dân Ông Tạ – đã lên kế hoạch: Một nhóm lính thuộc Lực lượng Đặc biệt mặc đồ thường dân sẽ phóng hỏa đốt Tòa đại sứ Mỹ, ám sát đại sứ Mỹ Henry Cabot Lodge, Jr. và một số quan chức chủ chốt của tòa đại sứ.

Và nhóm tướng lĩnh âm mưu đảo chính, với hậu thuẫn của Mỹ và đại sứ Mỹ Henry Cabot Lodge, Jr., ra tay trước.

NGÀY LỄ CÁC THÁNH, CÁC LINH HỒN 1 VÀ 2-11-1963 ĐẪM MÁU

Cả Tổng thống Diệm và ba vị đại tá kia đều là người Công giáo nhiệt thành chắc chắn không bỏ qua việc dự thánh lễ những ngày này. Thực tế sáng 2-11, ngay trong cơn dầu sôi lửa bỏng, thập tử nhất sinh, trước khi quyết định gọi điện thoại cho phe đảo chính báo nơi ẩn náu của mình, ông Diệm và em trai là ông Nhu vẫn bí mật dự lễ Các linh hồn ở nhà thờ Cha Tam.

Cuộc đảo chính của nhóm các tướng lĩnh, do tướng Dương Văn Minh làm chủ tịch Hội đồng Quân nhân Cách mạng, có lẽ đã tính toán cả những chuyện này khi quyết định chọn ngày D cho cuộc đảo chính: 1-11-1963.

Tuy nhiên, ngày 1-11, trong khi đại tá Kính cùng gia đình chuẩn bị bước vào nhà thờ An Lạc, nơi mà “thằng bé” sau này là nhà thơ Đỗ Trung Quân từng giúp lễ để dự lễ Các thánh thì đại tá Lê Quang Tung lại phải chuẩn bị đến Bộ Tổng tham mưu (nay là Bộ Tư lệnh Quân khu 7) cách khu An Lạc khoảng cây số – theo yêu cầu của nhóm tướng lĩnh tổ chức cuộc đảo chính lật đổ chế độ Ngô Đình Diệm.

Trong cuộc gặp này, ông Tung đứng lên phản đối cuộc đảo chính, bị lôi ra ngoài giết chết. Sau đó, em trai ông Tung là thiếu tá Lê Quang Triệu, tham mưu trưởng Lực lượng Đặc biệt vào Bộ Tổng tham mưu tìm anh cũng bị giết.

Thân xác của hai anh em ông Tung và ông Triệu bị vùi ở đâu đó ở khu vực nghĩa trang Bắc Việt (nay là khu vực chùa Phổ Quang, Tân Bình cũ), bên hông Bộ Tổng tham mưu mà tới giờ vẫn chưa tìm thấy.

Một ngày sau khi hai anh em ông Tung – ông Triệu bị thảm sát, ngày 2-11-1963, hai anh em ông Diệm và ông Nhu cũng bị thảm sát đẫm máu.

Điều trùng hợp là thoạt đầu, trước khi dời mộ về nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi (nay là công viên Lê Văn Tám), hai ông Diệm – Nhu cũng được chôn cất gần nơi hai anh em ông Tung – Triệu bị giết (nghĩa trang Bắc Việt). Cụ thể hai ông Diệm, Nhu ban đầu đã được an táng trong một nghĩa trang trong khuôn viên Bộ Tổng Tham mưu, cạnh mộ Lê Văn Phong, em ruột Tổng trấn thành Gia Định Lê Văn Duyệt…

Sáu tháng sau, ngày 22-4-1964, em trai Tổng thống Diệm là ông cố vấn miền Trung Ngô Đình Cẩn bị Tòa án Cách mạng tuyên án tử hình. Ngày 9-5-1964, ông Cẩn bị hành quyết bằng xử bắn và chôn cất ở nghĩa trang Bắc Việt – xã Tân Sơn Hòa, ngoại vi Ông Tạ, cách mộ hai anh mình vài trăm thước.

Như vậy, ban đầu cả ba anh em ông Diệm – Nhu – Cẩn đều được chôn cất trên phần đất xã Tân Sơn Hòa, sát bên vùng Ông Tạ (trung tâm xã Tân Sơn Hòa).

MỘT ĐẠI TÁ BỊ TUYÊN TỬ HÌNH, MỘT ĐẠI TÁ BỊ SÁT HẠI

Ngày 1-11-1963, hay tin cuộc đảo chính nổ ra ở Sài Gòn, đại tá Bùi Dzinh đã lập tức điều động Trung đoàn 15 thuộc Sư đoàn 9 bộ binh và một pháo đội của Tiểu đoàn 9 pháo binh về phản đảo chính.

Nhưng đại tá Nguyễn Hữu Có, thuộc phe đảo chính, đã dàn lính Sư đoàn 7 bộ binh chặn ở ngã ba Trung Lương sau khi ra lệnh cho tỉnh trưởng Định Tường – trung tá Nguyễn Khắc Bình rút hết phà tại bến bắc Rạch Miễu và Mỹ Thuận về bờ phía Mỹ Tho để ngăn Sư đoàn 9 vượt sông Tiền.

Đây không phải là lần đầu tiên ông Dzinh phản đảo chính cứu Tổng thống Ngô Đình Diệm, người đồng hương huyện Lệ Thủy, Quảng Bình của mình. Ba năm trước, ngày 11-11-1960, ông Dzinh, lúc ấy là trung tá, tư lệnh phó kiêm tham mưu trưởng của Sư đoàn 21 bộ binh, cũng từ miền Tây mang một pháo đội 105 cùng đại úy Lưu Yểm, tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 1/33 của của Sư đoàn 21 bộ binh kéo về Sài Gòn nhổ chốt Phú Lâm, do Tiểu đoàn 8 Nhảy dù trấn giữ; thẳng đường về Dinh Độc Lập dẹp tan cuộc đảo chính do đại tá Nguyễn Chánh Thi cầm đầu.

Ông Dzinh không ngồi yên. Ngày 19-2-1965, ông cũng ra tay: Tham gia cuộc đảo chính nhằm lật đổ tướng Nguyễn Khánh, do thiếu tướng Lâm Văn Phát chỉ huy cùng đại tá Phạm Ngọc Thảo.

Cuộc đảo chính thất bại. Ông Dzinh chạy về vùng Ông Tạ, ẩn náu ở lò bánh mì nhà ông bà Dần trên đường Thánh Mẫu, sau đó sang Nhà hưu dưỡng các linh mục trong khuôn viên nhà thờ Chí Hòa cách đó vài chục mét. Đại tá Thảo vốn nhà ở khu Bắc Hải – Ông Tạ nên thoạt đầu cũng chạy về vùng Ông Tạ, được nhà báo Thiên Hổ – linh mục Nguyễn Quang Lãm, xứ Nghĩa Hòa che giấu.

Bị lùng sục ráo riết, hai ông chạy sang nơi khác. Ông Dzinh bị tòa án quân sự kết án tử hình khiếm diện với tội danh “chuyên viên đảo chính và sử dụng quân đội bất hợp pháp” (sau hạ xuống chung thân rồi tha bổng).

Ông Dzinh chạy về nhà một ông trùm giáo xứ Lạng Sơn ở Xóm Mới (Gò Vấp) và bị bắt ở đây. Ông Thảo chạy về Biên Hòa, bị bắt và sát hại ở đây.

… Những ngày đại lễ tam nhật Các thánh ấy đầy oan khiên, máu và nước mắt.


 

Obamacare vì đâu nên nỗi! – Hiếu Chân/Người Việt

Ba’o Nguoi-Viet

October 31, 2025

Hiếu Chân/Người Việt

Chính phủ liên bang Hoa Kỳ đóng cửa đã tròn một tháng, gây nhiều khó khăn cho cuộc sống người dân Mỹ và chưa biết bao giờ mới mở cửa hoạt động trở lại.

Ai cũng biết điểm vướng mắc chủ chốt dẫn tới vụ đóng cửa là bất đồng quan điểm giữa hai đảng Cộng Hoà cầm quyền và Dân Chủ đối lập chung quanh một chương trình chăm sóc sức khỏe, thường gọi là Obamacare. Chừng nào điểm nghẽn này chưa thông thì chính phủ liên bang chưa có tiền để hoạt động.

Người biểu tình trước trụ sở của Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ hồi năm 2020, bảo vệ ACA, hay còn gọi là Obamacare. (Hình minh họa: NICHOLAS KAMM/AFP via Getty Images)

Tin mới nhất là chiều tối Thứ Năm 30 Tháng Mười, Tổng Thống Donald Trump đã viết trên trang Truth Social của ông một thông điệp ngắn gọn: “Như tôi đã nói nhiều năm, OBAMACARE LÀ MỘT THẢM HOẠ! Chi phí tăng vượt trần cho sự chăm sóc y tế thực sự tồi tệ!!! Các đảng viên Dân Chủ làm gì đi chứ!!!”

Ông đá trái banh về chân đảng Dân Chủ nhưng vấn đề không đơn giản như thế.

Obamacare có phải là thảm hoạ không, tại sao nó trở thành điểm bất đồng gay gắt giữa hai đảng và nó ảnh hưởng thế nào đến túi tiền của người Mỹ?

Obamacare có phải là thảm hoạ?

Obamacare – ở California có tên là Covered California – tên đầy đủ là đạo luật Bảo Vệ Bệnh Nhân Và Chăm Sóc Y Tế Vừa Túi Tiền (The Patient Protection and Affordable Care Act – ACA) được Quốc Hội thông qua và Tổng Thống Barack Obama ký ban hành ngày 23 Tháng Ba năm 2010 và có hiệu lực đầy đủ vào năm 2014.

Mục đích chính của luật ACA là cải cách toàn diện hệ thống y tế Mỹ, giúp nhiều người Mỹ, nhất là các gia đình có thu nhập thấp và trung bình, có thể mua bảo hiểm y tế.

Những điều khoản chính của Obamacare là khuyến khích các tiểu bang mở rộng phạm vi bảo hiểm y tế miễn phí cho người thu nhập thấp (Medicaid); thiết lập các thị trường bảo hiểm trực tuyến (health insurance marketplace) nơi cá nhân và gia đình có thể so sánh và mua các chương trình bảo hiểm tư nhân; cung cấp các khoản trợ cấp tài chính dưới dạng tín dụng thuế phí bảo hiểm (premium tax credit) và các hình thức hỗ trợ khác để giảm gánh nặng chi phí bảo hiểm y tế cho người nghèo; cấm các công ty bảo hiểm từ chối bảo hiểm hoặc tăng phí bảo hiểm dựa trên tình trạng sức khoẻ hoặc bệnh lý có sẵn của người mua bảo hiểm; cho phép người dưới 26 tuổi được tiếp tục ở trong chương trình bảo hiểm của cha mẹ…

Đáng chú ý nhất là chính phủ liên bang sẽ trả trực tiếp cho công ty bảo hiểm một phần phí bảo hiểm hằng tháng, giúp giảm ngay số tiền bảo hiểm phải trả mỗi tháng cho những cá nhân và gia đình có thu nhập trong phạm vi từ 100% đến 400% mức nghèo liên bang (federal poverty level – FPL) và mua bảo hiểm qua thị trường bảo hiểm y tế (health insurance marketplace). Ngoài ra, Obamacare còn giúp giảm chi phí đồng chi trả (co-pay), mức khấu trừ (deductible) và giới hạn số tiền khách hàng phải trả trong một năm (out of pocket maximum)… Nhờ chính phủ, người nghèo và trung lưu đã có thể mua bảo hiểm sức khỏe “vừa túi tiền” như tên gọi của đạo luật.

Cũng nhờ sự trợ giúp tài chính của chính phủ, số người Mỹ mua được bảo hiểm y tế đã tăng rất nhanh. Thống kê cho biết, trước khi Obamacare có hiệu lực hoàn toàn năm 2014, tỷ lệ người Mỹ dưới 65 tuổi không có bảo hiểm y tế là 18.2% dân số, tương đương 48 triệu người. Những người này không dám đi khám bệnh, không phát hiện sớm được bệnh tật để chạy chữa; khi đau ốm họ vẫn được điều trị nhưng phải tự trang trải chi phí, nhiều người lâm vào cảnh nợ nần, tán gia bại sản, nhiều bệnh viện phải gánh núi nợ khổng lồ do bệnh nhân không có bảo hiểm để lại…

Chỉ trong vài năm sau Obamacare, số người không có bảo hiểm y tế đã giảm gần một nửa, xuống còn 10.4% năm 2016, tức thêm 20 triệu – 24 triệu người có bảo hiểm y tế. Số liệu mới nhất năm 2023 ghi nhận tỷ lệ người Mỹ dưới 65 tuổi không có bảo hiểm y tế chỉ còn 9.5%, thấp nhất từ trước đến lúc đó.

Obamacare là động lực chính dẫn tới sự gia tăng số người Mỹ được bảo hiểm sức khỏe; đẩy lùi mối lo nợ nần, phá sản khi chẳng may lâm trọng bệnh; và đó là thành quả không thể phủ nhận.

Trợ cấp tăng cường – mấu chốt gây tranh cãi

Đại dịch COVID-19 bùng phát năm 2020 gây ra một tác động kép: người dân dễ bị nhiễm bệnh hơn nhưng cũng khó khăn hơn về kinh tế do cơ sở kinh doanh đóng cửa, mất việc làm, mất thu nhập. Trong đạo luật Cứu Nước Mỹ (American Rescue Plan Act – ARPA) ban hành Tháng Ba 2021, chính phủ Mỹ thời Joe Biden đã giảm thiểu tác động tai hại này bằng cách mở rộng và tăng trợ cấp Obamacare để giúp người dân bị ảnh hưởng của đại dịch có thể mua bảo hiểm y tế với giá phải chăng. Khoản mở rộng này được gọi là trợ cấp tăng cường (enhanced subsidies) hoặc trợ cấp thêm (extra subsidies) bổ sung vào Obamacare.

Đạo luật ARPA loại bỏ giới hạn trợ cấp. Nếu trước đó người có thu nhập trên 400% mức nghèo liên bang FPL (tức khoảng $65,000 mỗi năm) thì không được trợ cấp để mua Obamacare thì nay giới hạn thu nhập đó bị bãi bỏ. Bất cứ ai mua bảo hiểm qua thị trường bảo hiểm y tế đều được trợ cấp nếu chi phí bảo hiểm cao hơn 8.5% thu nhập hằng tháng của họ; 8.5% thu nhập cũng là mức tối đa mà người dân có thể trả cho bảo hiểm y tế; người có thu nhập dưới 150% mức nghèo liên bang (tức khoảng $22,000 mỗi năm) thì tỷ lệ thu nhập phải trả cho bảo hiểm y tế là 0%.

Ban đầu các khoản trợ cấp tăng cường như vậy chỉ được áp dụng cho năm 2021 và 2022, sẽ chấm dứt khi đại dịch COVID được đẩy lùi. Nhưng sau đó Tổng Thống Biden ban hành Đạo luật Giảm Lạm Phát (Inflation Reduction Act – IRA) năm 2022, kéo dài các khoản trợ cấp Obamacare tăng cường đến ngày 31 Tháng Mười Hai 2025; nghĩa là hàng triệu người Mỹ tiếp tục được mua bảo hiểm y tế chi phí thấp đến hết năm nay.

Bất đồng giữa hai đảng trong Quốc Hội Mỹ hiện nay là nên chấm dứt hay kéo dài khoản trợ cấp tăng cường theo hai đạo luật ARPA và IRA nói trên. Đảng Cộng Hòa muốn chấm dứt trợ cấp tăng cường, muốn Quốc Hội thông qua ngân sách tạm thời để chính phủ hoạt động trở lại, sau đó sẽ bàn chuyện Obamacare, còn đảng Dân Chủ muốn mọi kế hoạch ngân sách đều phải bao hàm khoản trợ cấp Obamacare để bảo đảm người Mỹ tiếp tục được mua bảo hiểm y tế hợp túi tiền.

Theo tính toán của Văn Phòng Ngân Sách Quốc Hội (CBO), nếu duy trì khoản trợ cấp tăng cường thêm một năm 2026 thì ngân sách liên bang tốn khoảng $23 tỷ, nếu kéo dài thêm 10 năm (2025-2034) thì ngân sách có thể tốn $350 tỷ. (Thiệt hại cho nền kinh tế Mỹ trong một tháng chính phủ đóng cửa đã vượt quá con số $23 tỷ mà chính phủ có thể tiêu tốn nếu gia hạn trợ cấp Obamacare thêm một năm!)

Đảng Dân Chủ không tin rằng, sau khi chính phủ hoạt động trở lại, đảng Cộng Hòa sẽ nghiêm túc thảo luận và giải quyết vấn đề trợ cấp Obamacare nên họ cương quyết không bỏ phiếu thông qua kế hoạch ngân sách tạm thời chừng nào kế hoạch đó chưa bảo đảm duy trì Obamacare như trình bày trên.

Hai đảng bất hòa người dân chịu thiệt!

Nỗi nghi ngờ của đảng Dân Chủ có cơ sở là đảng Cộng Hòa ngay từ đầu đã phản đối Obamacare và đã nhiều lần tìm cách xoá bỏ nó dù không đưa ra được một chương trình thay thế tốt hơn. Từ một chương trình chăm sóc sức khỏe giá phải chăng cho người Mỹ, Obamacare bị biến thành một vấn đề chính trị, thành “chiến trường” cho cuộc tranh chấp ý thức hệ giữa hai đảng.

Đảng Cộng Hòa cho rằng Obamacare là sự can thiệp quá mức của chính phủ vào thị trường tự do, là một hình thức “xã hội chủ nghĩa”, trong đó người có thu nhập cao phải đóng góp nhiều để tài trợ cho người có thu nhập thấp hơn mà cả hai điểm này đều trái ngược với đường lối của đảng Cộng Hòa. Tổng Thống Trump gọi Obamacare là thảm họa xuất phát từ quan niệm đó.

Đảng Dân Chủ thì quan niệm chính phủ phải bảo đảm “quyền sống” của người dân, trong đó quyền được chăm sóc y tế là nhân quyền căn bản của con người, không thể phó mặc cho thị trường tự do vốn đặt ưu tiên cho lợi nhuận của nhà kinh doanh. Đảng Dân Chủ không chấp nhận tình trạng nước Mỹ hùng mạnh nhất thế giới, có thể giảm thuế hàng ngàn tỷ đô la cho giới nhà giàu, lại là nơi nhiều người dân đau bệnh không dám đến bệnh viện chạy chữa chỉ vì không đủ tiền mua bảo hiểm y tế.

Cuộc tranh chấp chưa biết lúc nào sẽ kết thúc. Chỉ biết rằng, từ ngày 1 Tháng Mười Một 2025, những người đang có bảo hiểm Obamacare sẽ phải ghi danh lại cho năm 2026 và do các khoản trợ cấp tăng cường sắp hết hạn nên phí bảo hiểm mà mỗi người phải trả sẽ tăng lên đáng kể, mức tăng nhiều hay ít còn tùy thuộc vào nơi sinh sống, tuổi tác và thu nhập.

Báo The New York Times dẫn dữ liệu của Kaiser Family Foundation cho ví dụ về mức tăng phí bảo hiểm Obamacare 2026 cho người trong độ tuổi 40 và 60 với các mức thu nhập khác nhau như sau: Người có thu nhập hằng năm $22,000 sẽ phải đóng $66 mỗi tháng (hiện là 0%), người có thu nhập $35,000 đóng $132 mỗi tháng, người có thu nhập $65,000 đóng mỗi tháng $196 nếu ở tuổi 40 nhưng phải đóng mỗi tháng $920 nếu ở tuổi 60. Đây chỉ là số liệu tham khảo, để biết chi tiết mức phí bảo hiểm Obamacare mà mình phải đóng quý vị nên liên lạc với nhân viên Covered California nơi mình sinh sống. [kn]


 

Khổ cho dân ta

Lê Vi

 Năm 2010 tui sang Cali chơi. Thông qua người bạn thân, tui quen biết với một người trong giới xã hội liên quan đến cờ bạc, cá độ.

Anh chàng xã hội đó đưa tui và bạn tui từ Cali qua Las Vegas chơi. Bọn tui được ngủ lại trong phòng president của ks 5 sao mấy đêm liền mà không tốn tiền.

Tôi tìm hiểu thì trên đường lái xe về lại Cali, anh chàng xã hội kể: Em là khách VIP của sòng bạc nên được ưu đãi, mỗi năm em mang lợi đến cho họ vài chục triệu đô là bình thường.

Tui hỏi làm sao? Anh ta kể, đại gia, quan chức VN qua Cali chơi đều nhờ em đưa đi Las Vegas, ai đến chơi cũng đều thua sạch, có người mỗi lần chơi thua vài triệu đô là bình thường.

Lúc đó tui không tin lắm.

Nhưng về sau này thì tui rất tin vì biết quan chức và đại gia ở VN kiếm được tiền rất nhiều và rất dễ.

Khổ cho dân ta

– Huỳnh Ngọc Chênh


 

Ở đất nước này, công lý chỉ dành cho kẻ biết nộp tiền!

Tri Nguyen Ông Tám 

Trịnh Văn Quyết, kẻ thao túng thị trường chứng khoán, rút ruột hàng nghìn tỷ của dân, được ân xá chỉ sau vài năm “ngồi chơi xơi nước” trong trại giam sang trọng. Đỗ Hữu Ca, tướng công an tham nhũng cả trăm tỷ, cũng được “khoan hồng” thả ra như chưa từng có chuyện. Trong khi đó, Nguyễn Văn Chưởng và Hồ Duy Hải – hai án oan ngút trời, bằng chứng ngoại phạm rõ ràng, nhân chứng sống còn – vẫn bị giam cầm, bị treo lơ lửng án tử như con rối trong tay công lý méo mó. Công lý Việt Nam không bằng một ký lông, đúng hơn là không bằng một đồng xu lẻ! Thả kẻ có tiền, giữ kẻ không tiền – đó là luật rừng, là đạo đức chợ búa, chứ không phải pháp luật!

Công lý ở Việt Nam giờ là vở hài kịch do Đảng Cộng sản đạo diễn, kịch bản đã viết sẵn: ai nộp được mớ tiền “khắc phục hậu quả” thì được tự do, ai không có thì chết trong tù. Thả Quyết ra để lấy lại tiền, thả Ca ra để giữ thể diện nội bộ, nhưng thả Hải ra thì phải đền bù oan sai, phải thừa nhận sai lầm, phải đối diện tai tiếng quốc tế. Thế nên công lý bị liệt, nằm im thin thít, để mặc oan hồn kêu khóc. Xã hội này, kẻ có ngân hàng và bạch kim đầy túi mới là “thằng thắng” – còn dân đen, dù đúng dù sai, chỉ đáng làm nền cho trò hề pháp đình. Công lý đã chết, chỉ còn cái xác được trang điểm bằng khẩu hiệu!

Án oan sai chồng chất trong dân, từ Cà Mau đến Hà Giang, ai cũng biết, ai cũng thấy, nhưng pháp luật thì cố che đậy bằng những phiên tòa dàn dựng, những bản án cắt sẵn. Họ lừa dân, lừa tiền, rồi bắt dân nộp tiền để “khắc phục” – như thể tội lỗi chỉ là món nợ có thể trả bằng tiền mặt. Dân biết hết, dân thấy hết, nhưng tiếng nói bị bóp nghẹt, bằng chứng bị tiêu hủy, nhân chứng bị đe dọa. Công lý không còn là công lý, chỉ là công cụ để bảo vệ kẻ mạnh, trừng phạt kẻ yếu. Đảng Cộng sản đạo diễn, tòa án diễn viên, công an bảo kê – còn dân thì ngồi xem, cười ra nước mắt, vì biết rằng: ở đất nước này, công lý chỉ dành cho kẻ biết nộp tiền!


 

Tịch thu hộ chiếu, ngăn nhà báo BBC xuất cảnh: Công an đã phơi bày bộ mặt sợ hãi và tàn nhẫn của chế độ Việt Nam

Ba’o Tieng Dan

Asia Times

Nguyễn Ngọc Như Quỳnh

30-10-2025

Tóm tắt: Việc Việt Nam sách nhiễu và ngăn cản phóng viên BBC rời khỏi đất nước là lý do để cô lập – chứ không phải tiếp tục “đối tác hóa” – với chế độ cộng sản.

Ngày 29/10/2025, BBC ra tuyên bố bày tỏ “quan ngại sâu sắc” về trường hợp một phóng viên người Việt làm việc cho BBC bị cấm rời khỏi Việt Nam trong nhiều tháng sau khi công an tịch thu hộ chiếu và căn cước công dân của người này trong chuyến về nước để gia hạn giấy tờ.

Theo The New York Times, nhà chức trách Việt Nam đã giữ hộ chiếu của phóng viên này từ tháng 8 và thẩm vấn lặp đi lặp lại trong nhiều ngày.

Tờ báo nhận định, vụ việc này “phơi bày những rủi ro mà công dân Việt Nam làm việc cho các hãng truyền thông quốc tế phải đối mặt” trong một đất nước luôn nằm trong nhóm tồi tệ nhất thế giới về tự do báo chí.

Tên của phóng viên được giấu để tránh nguy cơ bị bắt giữ trả đũa trong nước.

Tuyên bố của BBC được công bố chỉ một ngày sau khi Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Tô Lâm đến London trong chuyến thăm cấp cao được truyền thông nhà nước ca ngợi là “cột mốc ngoại giao nhằm nâng cao hình ảnh và uy tín Việt Nam”.

Thế nhưng, vụ việc BBC đã phủ bóng đen lên toàn bộ hình ảnh đó, phơi bày một mô hình đàn áp báo chí có hệ thống, trong đó có cả người Việt làm việc cho truyền thông nước ngoài – những người từng bị bắt cóc, cưỡng bức hồi hương, bỏ tù và tra tấn.

Việc BBC quyết định công khai vụ việc cho thấy ngoại giao im lặng đã thất bại.

Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Anh ra một tuyên bố ngắn gọn nhưng mang tính cảnh báo: “Cam kết của Vương quốc Anh đối với tự do báo chí là rõ ràng”.

Đằng sau câu chữ ngoại giao đó là lời cảnh báo ngầm: Nếu Hà Nội tiếp tục đàn áp truyền thông, hình ảnh “đối tác đáng tin cậy” mà Tô Lâm đang cố xây dựng với phương Tây sẽ nhanh chóng sụp đổ.

Mạng lưới kiểm soát

Theo BBC, phóng viên này về Việt Nam chỉ để thăm gia đình và gia hạn giấy tờ, không thực hiện công việc báo chí, nhưng cuối cùng bị giữ lại, bị thẩm vấn và bị tước giấy tờ tùy thân.

Hành động này là vi phạm rõ ràng quyền tự do đi lại, được Hiến pháp Việt Nam và các công ước quốc tế về nhân quyền bảo đảm.

Vụ việc phản ánh nỗi ám ảnh cố hữu của nhà nước Việt Nam đối với công dân làm việc cho truyền thông quốc tế, những người bị nhìn nhận không phải là nhà báo, mà là “mối rò rỉ thông tin” tiềm tàng với thế giới bên ngoài.

Vài tuần trước, Tô Lâm từng tuyên bố rằng “nguồn tài nguyên quý giá nhất của Việt Nam là 106 triệu người dân”. Thoạt nghe qua, những lời này như một kiểu tán dương sức mạnh con người. Nhưng hành vi của chính quyền lại cho thấy điều ngược lại: Người dân bị đối xử như tài sản để quản lý, giám sát và kiểm soát. Ngăn một nhà báo rời khỏi đất nước chính là biểu hiện rõ nhất của việc biến con người thành “tài nguyên có thể bị tịch thu”.

Trong nhiều năm, tịch thu hộ chiếu đã là công cụ hiệu quả nhất của Bộ Công an nhằm hạn chế di chuyển và bịt miệng giới bất đồng chính kiến.

Các nhà hoạt động, tù nhân lương tâm và blogger thường xuyên bị tước hộ chiếu mà không có cáo buộc, không xét xử và không một quy trình pháp lý rõ ràng.

Những “biện pháp tạm thời” này vận hành trong vùng xám pháp lý – vô hình, tùy tiện nhưng cực kỳ hiệu quả trong việc tước đoạt quyền cơ bản được rời khỏi đất nước.

Bất chấp nhiều phản đối quốc tế, các chính phủ nước ngoài hầu như bất lực trước biện pháp này của Việt Nam.

Giờ đây, khi nhắm vào phóng viên thuộc BBC Vietnamese – người hiện làm việc tại Bangkok, Thái Lan – nhà cầm quyền đã nâng cấp chiến thuật cũ, mở rộng đối tượng từ nhà hoạt động nhân quyền sang nhà báo làm việc cho truyền thông quốc tế.

Đây là chiến thuật đàn áp tinh vi hơn nhưng không kém phần cưỡng bức: Không bắt công khai, nhưng gửi đi thông điệp rõ ràng cho những ai dám mang câu chuyện Việt Nam ra thế giới.

Chuyến đi London và tín hiệu ngược chiều

Chuyến thăm London – chuyến công du đầu tiên của Tô Lâm kể từ khi trở thành Tổng Bí thư – được kỳ vọng sẽ giới thiệu Việt Nam như một điểm đến ổn định và giàu tiềm năng cho nhà đầu tư phương Tây.

Thế nhưng, vụ BBC – và hành vi đàn áp mà nó tượng trưng – đã phủ bóng lên toàn bộ chuyến đi được dàn dựng cẩn thận đó.

Giới truyền thông Anh đã đặt câu hỏi về việc London có nên tăng cường hợp tác kinh tế với một chính phủ giam giữ nhà báo.

Các nhà quan sát lưu ý rằng Việt Nam thường thả tù nhân lương tâm hoặc giảm đàn áp trước những chuyến thăm cấp cao tới Washington hoặc Brussels – nhưng lần này lại ngược lại.

Bằng việc giam giữ một phóng viên làm việc cho chính đài truyền hình công cộng của Anh, Hà Nội đã gửi đi thông điệp tồi tệ nhất, vào đúng thời điểm tồi tệ nhất.

Khi ngoại giao im lặng thất bại

Thời điểm BBC công bố vụ việc cho thấy các nỗ lực ngoại giao thầm lặng đã không mang lại kết quả.

Trong nhiều tháng, vụ việc không được giải quyết dù có các kênh trao đổi kín.

Cuối cùng, BBC buộc phải công khai bằng tiếng Anh, ngay trước chuyến thăm London, để thu hút sự chú ý quốc tế.

Đây không còn là vụ việc riêng lẻ, mà là phần trong chiến lược kiểm soát xuyên biên giới của Việt Nam.

Những năm gần đây, chính quyền đã gây áp lực lên các nền tảng mạng xã hội, quấy rối YouTuber và bình luận viên trong cộng đồng người Việt hải ngoại, và theo dõi sát sao các nhà báo làm việc cho cơ quan truyền thông nước ngoài.

Mục tiêu không chỉ là kiểm duyệt trong nước, mà là mở rộng tầm kiểm soát ra ngoài biên giới – để cả những người Việt sống ở nước ngoài cũng phải tự kiểm duyệt.

Khi việc gia hạn hộ chiếu bị biến thành thẩm vấn, nhà nước đang gửi đi thông điệp rằng nghề báo đã trở thành mối đe dọa an ninh quốc gia.

Luật hóa đàn áp 

Vụ BBC cũng phơi bày một vấn đề cấu trúc sâu hơn: Bộ Công an không chỉ thi hành luật – họ còn tự viết luật.

Như đã được phân tích trên Asia Times, Tô Lâm đang tập trung quyền lập pháp chưa từng có vào chính bộ máy an ninh mà ông xuất thân.

Những dự thảo luật gần đây do Bộ Công an chủ trì – về thi hành án hình sự, lý lịch tư pháp, tạm giam và hạn chế di chuyển – đều mở rộng thẩm quyền cho lực lượng công an dưới danh nghĩa “bảo vệ an ninh quốc gia”.

Thậm chí, dự thảo sửa đổi Luật Báo chí còn yêu cầu phóng viên phải tiết lộ nguồn tin, xóa bỏ lá chắn bảo vệ cuối cùng của nghề báo.

Lý do “an ninh quốc gia” giờ đây được sử dụng để hợp pháp hóa việc tịch thu hộ chiếu của một nhà báo chuyên nghiệp, cho thấy sự dễ dàng mà nhà nước có thể bóp méo pháp luật nhằm bịt miệng tiếng nói độc lập.

Dưới thời Tô Lâm, thông điệp từ Hà Nội rất rõ: Tự do ngôn luận là đặc quyền, không phải quyền con người.

Và bất kỳ ai đều có thể bị bắt giữ theo những điều luật mơ hồ như Điều 331 (“lợi dụng quyền tự do dân chủ”) hoặc Điều 117 (“tuyên truyền chống nhà nước”).

Nghịch lý của một chính phủ “có trách nhiệm”

Dù vậy, Việt Nam vẫn giữ ghế trong Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc, và liên tục dùng vị thế đó để tô vẽ hình ảnh “chính phủ có trách nhiệm”.

Thế nhưng vụ BBC lần này đã phơi bày sự mâu thuẫn trắng trợn giữa lời nói và hành động.

Hà Nội ký kết các tuyên bố quốc tế về tự do biểu đạt – nhưng trong thực tế lại trấn áp cả những người làm việc cho BBC, The Economist hay Reuters.

Đây không chỉ là một vụ vi phạm quyền con người đơn lẻ, mà là bản thu nhỏ của mô hình cai trị hiện nay ở Việt Nam:

Một bên là lời hứa cải cách, hiện đại hóa và hội nhập toàn cầu. Bên kia là việc đàn áp ngay cả những người làm việc cho các định chế truyền thông danh tiếng quốc tế.

Nếu 106 triệu công dân thực sự là “tài nguyên quý nhất của Việt Nam” như lời Tô Lâm nói, thì chính quyền của ông đang chứng minh cách mà họ khai thác “tài nguyên” đó:

Bằng sợ hãi, giam hãm và tước đoạt quyền cơ bản nhất của con người – quyền được nói và quyền được rời khỏi đất nước của chính mình.

______

Tác giả: Nguyễn Ngọc Như Quỳnh (Mẹ Nấm) là người viết bình luận nhân quyền và cựu tù nhân lương tâm Việt Nam, hiện sống tại Texas, Hoa Kỳ. Cô là người sáng lập WEHEAR, một sáng kiến độc lập, tập trung vào chính trị, nhân quyền và minh bạch kinh tế ở Đông Nam Á.


 

Khi chính phủ và công ty Mỹ làm ‘tai mắt’ cho Bắc Kinh

Ba’o Nguoi-Viet

October 29, 2025

WASHINGTON, DC (NV) – Chính phủ Mỹ, qua năm đời tổng thống cả Cộng Hòa lẫn Dân Chủ, không chỉ cho phép mà còn hỗ trợ các công ty Mỹ bán công nghệ giám sát cho công an, cơ quan chính phủ, và doanh nghiệp Trung Quốc, dù chính Washington thường xuyên cảnh báo về nguy cơ an ninh quốc gia và vi phạm nhân quyền, theo cuộc điều tra của AP tiết lộ hôm Thứ Tư, 28 Tháng Mười.

Trong hơn một năm qua, Quốc Hội Mỹ đã bốn lần thất bại trong nỗ lực đóng lỗ hổng mà họ gọi là “kẽ hở nguy hiểm:” Trung Quốc né tránh lệnh cấm xuất cảng chip AI tiên tiến của Mỹ bằng cách thuê qua dịch vụ điện toán đám mây của các công ty Mỹ, như Microsoft Azure và Amazon Web Services (AWS).

Camera an ninh dày đặc gắn trên cột đèn trước Quảng Trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh. (Hình: Greg Baker/AFP via Getty Images)

Theo báo cáo, hơn 100 nhà vận động hành lang từ các tập đoàn công nghệ và hiệp hội thương mại đã lao vào vận động, khiến mọi nỗ lực siết chặt kiểm soát đều thất bại, mới nhất là vào tháng trước.

Trump nới lỏng kiểm soát đổi lấy phần trăm lợi nhuận

Trong khi Tổng Thống Donald Trump chuẩn bị gặp Chủ Tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc tại Nam Hàn tuần này, hồ sơ về xuất cảng công nghệ Mỹ sang quốc gia có nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới lại trở thành điểm nóng.

AP cho biết, Tháng Tám vừa qua, ông Trump công bố thỏa thuận với các hãng sản xuất chip như Nvidia và AMD nhằm dỡ bỏ hạn chế xuất cảng chip cao cấp sang Trung Quốc – đổi lại chính phủ Mỹ sẽ nhận 15% doanh thu từ các thương vụ này.

Các chuyên gia an ninh cảnh báo rằng những chip này có thể được Trung Quốc sử dụng trong quân đội và tình báo.

Cũng trong Tháng Tám, ông Trump tuyên bố chính phủ Mỹ đã mua 10% cổ phần của Intel, trị giá khoảng $11 tỷ, đánh dấu lần đầu tiên người nộp thuế Mỹ có “phần lời” trong giao dịch công nghệ với Trung Quốc.

Lỗ hổng “đám mây” và các công ty bị trừng phạt vẫn hoạt động

Ví dụ, SDIC Contech, một doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc, đã xin quyền truy cập vào dịch vụ dữ liệu lớn của AWS và Microsoft Azure, trong khi Viện KhoaHhọc Kỹ Thuật Qi Zhi Thượng Hải – do nhà nước bảo trợ – tìm mua gói Azure OpenAI trị giá $280,000.

Tổng Thống Donald Trump (trái) chào đón ông Jensen Huang, chủ tịch kiêm tổng giám đốc Nvidia, công ty sản xuất chip cho công nghệ AI toàn cầu. (Hình: Jim Watson/AFP via Getty Images)

Ngay cả các công ty bị trừng phạt vì vi phạm nhân quyền như Dahua và Hikvision vẫn sử dụng AWS để bán dịch vụ giám sát quốc tế. 

Hikvision quảng bá nền tảng “HikCentral” – cho phép lưu trữ và phân tích hình ảnh – và có thể triển khai trên Azure. 

Tuy nhiên, ngoài mặt Microsoft luôn miệng phủ nhận hợp tác trực tiếp với Hikvision, còn OpenAI khẳng định tuân thủ chính sách của Microsoft, không cho phép Trung Quốc truy cập vào mô hình AI của mình.

Mỹ có “cổ phần” trong bộ máy theo dõi dân chúng của Bắc Kinh

Theo điều tra, Trung Quốc đang sử dụng các dịch vụ đám mây của Mỹ để huấn luyện mô hình AI dù bị cấm tiếp cận loại chip tiên tiến.

Các công ty Mỹ đã góp phần thiết kế và xây dựng hệ thống giám sát của Trung Quốc, vốn được dùng để theo dõi, bắt giữ và đàn áp hàng triệu người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.

Các công ty như Microsoft, Amazon Web Services, Intel, IBM, Nvidia – thông qua hợp đồng, dịch vụ đám mây hoặc đối tác trung gian – vẫn cung cấp công nghệ cho Trung Quốc dù đã có lệnh cấm.

Vài người ngồi nghỉ ngơi dưới một trụ camera an ninh ở Quảng Trường Thiên An Môn. (Hình minh họa: Ed Jones/AFP via Getty Images)

Microsoft phủ nhận hợp tác trực tiếp, nhưng bằng chứng cho thấy hạ tầng của họ vẫn là nơi chứa đựng dữ liệu giám sát của Trung Quốc.

Ông Zhou Fengsuo, cựu lãnh đạo sinh viên Thiên An Môn, nay là công dân Mỹ, nói với AP: “Washington đang để các tập đoàn công nghệ định hướng chính sách quốc gia. Tất cả vì lợi nhuận. Và đó là thất bại chiến lược của Hoa Kỳ.”

Khi quốc gia bán đi linh hồn của chính mình

Nếu có ai tự hỏi tại sao một quốc gia từng lên án Trung Quốc trong việc theo dõi công dân lại trở thành nhà cung cấp công nghệ cho chính mạng lưới kiểm soát đó, thì câu trả lời rất đơn giản: Tiền và quyền lực.

Trong hai thập niên qua, ngành công nghệ Mỹ chi hàng trăm triệu đô la để vận động hành lang, mua lấy sự im lặng của Quốc Hội.

Các chính phủ kế tiếp từ Bush, Obama, Biden đến Trump – đều nói một đằng, làm một nẻo. Tất cả đều rao giảng về “tự do, nhân quyền, và đạo đức” trong các bài phát biểu, rồi lặng lẽ mở đường cho các doanh nghiệp Mỹ ký hợp đồng với Bắc Kinh.

Và hôm nay, dưới thời chính quyền Trump, Washington đã đi xa hơn thế. Chính phủ không chỉ cho phép, mà còn chia lợi nhuận với các công ty xuất cảng công nghệ sang Trung Quốc. Đây không còn là sự thỏa hiệp mà là “liên doanh.”

Khi nước Mỹ bắt đầu đầu tư vào chính công nghệ mà họ từng lên án là “vũ khí kiểm soát con người” thì không nên nói về chính sách thương mại nữa mà hãy nói về sự đồng lõa có hệ thống, được tô điểm bằng khẩu hiệu “tăng trưởng và việc làm.” (MPL) [đ.d.]


 

 OAN KHỐC! –  Bùi Chí Vinh

Đặng Nam is with Exile Hoài Thạch Sơn.

Bùi Chí Vinh –

53 người bị chôn sống ở Trà My

Chôn sống khi đang còn mở mắt

Cơn thịnh nộ của núi rừng là một điều có thật

Sạt lở đất kèm theo sạt lở của lòng người!

53 sinh linh vô tội bị chôn vùi

Đừng đổ thừa tại tai trời ách nước

Mà hãy nhìn vào những ngọn núi trọc đầu, những khu rừng tang tóc

Những hệ thống thủy điện dã man tàn phá sạch môi trường!

Không còn gì ngăn cản được thần rừng

Núi đã trọc và rừng đã mất

Thiên nhiên bị hủy diệt màu xanh và bầu trời đã khóc

Bão tố mưa giông đại hồng thủy đã trả lời!

Tội nghiệp lũ lụt miền Trung và tội nghiệp dân tôi

53 người chết và nhiều người sẽ chết

Phải chăng sấm sét điên cuồng giáng xuống thành Thăng Long trong ngày Tết

Là điềm báo đầu tiên về cái chết cụ Kình

Về một năm đầy tà khí u minh!

29-10-2020

Bùi Chí Vinh.

 


 

Nữ nhà báo BBC Tiếng Việt bị giữ passport, ‘giam lỏng’ tại Việt Nam

Ba’o Nguoi-Viet

October 29, 2025

SÀI GÒN, Việt Nam (NV) – Hãng tin BBC đã bày tỏ “quan ngại sâu sắc” về một nhà báo làm việc cho BBC Tiếng Việt tại văn phòng Bangkok, Thái Lan, vì người này bị cấm rời khỏi Việt Nam trong nhiều tháng qua.

Báo The Times  cho hay, “nữ phóng viên 29 tuổi này bị cấm xuất cảnh sau khi bài viết của cô khiến chính quyền cộng sản bất bình.”

Bản tin trên trang BBC Tiếng Việt hôm 29 Tháng Mười dịch lại vắn tắt bản tin trên BBC News. (Hình: Chụp qua màn hình)

“Bạn bè và đồng nghiệp làm việc cho Ban Tiếng Việt của BBC, cho biết cô bị tước hộ chiếu sau khi bị bắt giữ và thẩm vấn trong chuyến về thăm nhà gần Sài Gòn vào Tháng Tám.”

“Họ đổ lỗi cho chính phủ Anh vì đã không  có nhiều nỗ lực để thúc đẩy việc trả tự do cho cô và cáo buộc chính phủ Anh ưu tiên chuyến thăm của Tổng Bí Thư Tô Lâm hơn là tự do của một nhà báo trẻ.”

Sau tuyên bố cắt giảm ngân sách vài năm trước, Ban BBC Tiếng Việt không còn người làm ở London mà chỉ còn một nhóm đóng tại Bangkok.

Trang BBC Tiếng Việt hôm 29 Tháng Mười viết rằng, phóng viên mang quốc tịch Việt Nam này đã trở về nước để thăm gia đình và gia hạn hộ chiếu (passport), nhưng đã bị giữ cuốn sổ này và thẻ căn cước, đồng thời đã phải trải qua “nhiều ngày thẩm vấn.”

Hãng tin Anh Quốc viết thêm rằng họ đang hối thúc nhà chức trách Việt Nam cho phép nhà báo này rời đi ngay lập tức để trở lại làm việc bằng cách cung cấp sổ thông hành đã được gia hạn.

Thông cáo của BBC được phát đi vào thời điểm ông Tô Lâm, tổng bí thư đảng CSVN đang có chuyến thăm Anh mà theo lịch trình, ông ta sẽ được Thủ Tướng Keir Starmer tiếp đón.

Bản tin trên BBC News dẫn lời phát ngôn nhân của Bộ Ngoại Giao Anh: “Chúng tôi quan ngại trước các báo cáo về tình trạng quấy rối các tổ chức phi chính phủ, nhà báo, các nhà hoạt động nhân quyền và cộng đồng tại Việt Nam và tiếp tục nêu trực tiếp những lo ngại này với đối tác Việt Nam.”

Bản tin viết thêm rằng, bên cạnh sự tăng trưởng kinh tế, Việt Nam “có mức độ kiểm duyệt chính trị cao và hồ sơ nhân quyền kém.”

“Các cơ quan truyền thông và nhà báo có nguy cơ bị trừng phạt và bắt giữ vì đề cập đến các chủ đề nhạy cảm và chỉ trích nhà cầm quyền, trong khi những nội dung trực tuyến bị coi là đe dọa chế độ Cộng Sản bị chặn.”

Hộ chiếu Việt Nam. (Hình minh họa: Chụp qua màn hình)

Báo The Times  dẫn lời ông Phil Robertson, một nhà vận động nhân quyền tại Bangkok, người quen biết nữ nhà báo, cho biết: “Chính phủ Anh cần phải nói chuyện rõ ràng và thẳng thắn với ông Tô Lâm để khẳng định cô ấy không làm gì sai. Cô ấy chỉ đơn giản là đang làm công việc của mình. Cô ấy nên được trả lại sổ thông hành và được phép ra phi trường ngay lập tức để bay qua Bangkok.”

Theo tìm hiểu của nhật báo Người Việt, danh tính nữ nhà báo BBC Tiếng Việt là cô Bùi Thư, người gia nhập cơ quan này trong ít năm gần đây. (N.H.K) [kn]


 

25 tiểu bang Dân Chủ kiện chính quyền Trump không chi trả ‘Food Stamps’

Ba’o Nguoi-Viet

October 28, 2025

WASHINGTON, DC (NV) – Hai mươi lăm tiểu bang Dân Chủ kiện chính quyền Trump vì không chi trả cho chương trình hỗ trợ thực phẩm cho người nghèo hết tiền vào cuối tuần này trong lúc chính phủ đang đóng cửa.

Theo báo mạng The Hill hôm Thứ Ba, 28 Tháng Mười, Bộ Nông Nghiệp (USDA) chỉ ra rằng những phúc lợi trong Chương Trình Hỗ Trợ Dinh Dưỡng Bổ Sung (SNAP), còn gọi là “Food Stamps,” mà hơn 40 triệu người Mỹ có thu nhập thấp tiếp cận, sẽ bị ngưng kể từ ngày 1 Tháng Mười Một.

Một siêu thị ở Brooklyn, New York, nhận thanh toán bằng phiếu thực phẩm SNAP (Hình minh họa: Scott Heins/Getty Images)

Các tiểu bang nguyên đơn cho rằng chính quyền Trump có nghĩa vụ về mặt pháp lý là trước hết phải lấy tiền từ quỹ dự phòng SNAP ra xài. Các chuyên gia cho biết quỹ này hiện có từ $5 đến $6 tỷ. Số tiền đó không đủ để chi trả cho hết Tháng Mười Một, mà được ước tính vào khoảng $8 tỷ, nhưng bên nguyên đơn nhấn mạnh rằng “ít nhất số tiền đó cũng trang trải một phần đáng kể.”

“Họ không thể chỉ là ngưng mọi phúc lợi vô thời hạn, trong khi không chịu chi tiền từ các khoản phân bổ có sẵn trong chương trình SNAP cho các hộ gia đình đủ điều kiện,” đơn kiện nêu rõ.

Trong một bản ghi nhớ mới, USDA cho biết việc tiêu xài quỹ dự phòng trong thời gian chính phủ đóng cửa là bất hợp pháp vì mục đích của quỹ này là để ứng phó thiên tai và các sự việc không lường trước. Bản ghi nhớ này mâu thuẫn với kế hoạch ứng phó đóng cửa chính phủ do USDA soạn thảo hồi đầu năm.

“Chúng ta đang tiến gần đến điểm đảo chiều cho phe Dân Chủ tại Thượng Viện,” một phát ngôn viên của USDA nói. “Tiếp tục đương đầu đến cùng cho cánh cực tả của họ hoặc mở lại chính phủ để các bà mẹ, trẻ sơ sinh, và những người yếu thế nhất ta có thể nhận được sự hỗ trợ WIC và SNAP kịp thời.”

Đơn kiện do các bộ trưởng Tư Pháp thuộc đảng Dân Chủ ở Washington, DC và 22 tiểu bang đưa ra. Ba thống đốc Dân Chủ – Laura Kelly ở Kansas, Josh Shapiro ở Pennsylvania, và Andy Beshear ở Kentucky – cũng tham gia đơn kiện ở phía nguyên đơn.

“Việc đóng trợ cấp SNAP sẽ khiến y tế và phúc lợi cộng đồng suy giảm. Cuối cùng, các tiểu bang sẽ gánh chịu chi phí liên quan đến những thiệt hại này,” đơn kiện nêu rõ.

Cũng trong ngày 28 Tháng Mười, một liên minh gồm bộ trưởng Tư Pháp Cộng Hòa ở 18 tiểu bang gửi một lá thư cho Thượng Nghị Sĩ Chuck Schumer (Dân Chủ-New York), trưởng khối thiểu số Thượng Viên, thông qua một dự luật “sạch” để tiếp tục chương trình SNAP. Phe Dân chủ yêu cầu gia hạn các khoản trợ cấp ObamaCare tăng cường trong bất kỳ dự luật ngân sách nào.

“SNAP là một trong những cách đơn giản và hiệu quả nhất để ngăn nạn đói ở Mỹ. Để những phúc lợi đó mất đi trong lúc các cuộc đàm phán chính trị dai dẳng sẽ gửi thông điệp sai lầm đến mọi bậc cha mẹ và người cao niên đi làm vốn tuân thủ quy tắc,” họ viết trong lá thư gửi cho ông Schumer. (NNL) [đ.d.]


 

Mưa chưa từng có, thủy điện xả lũ, miền Trung thành biển nước

Ba’o Nguoi-Viet

October 27, 2025

ĐÀ NẴNG, Việt Nam (NV) – Các đập thủy điện hối hả xả lũ vì “mưa lớn chưa từng có” làm cho nhiều khu vực các tỉnh thành miền Trung như Thừa Thiên , Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam chìm trong biển nước.

Nhiều báo tại Việt Nam đưa tin ngày Thứ Hai 27 Tháng Mười kèm theo các hình ảnh dẫn chứng khổ nạn của người dân địa phương đang phải chịu đựng “nhân tai” phối hợp với thiên tai, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản.

Trung tâm thành phố Huế bị ngập sâu. (Hình: Đức Hiếu/VNExpress)

Các nguồn tin cho hay ngày 26 Tháng Mười, mưa tầm tã trên diện rộng hai ngày qua trên các khu vực từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi. Thật ra mấy ngày trước đó, mưa lũ đã ập xuống khu vực này từ hệ quả của trận bão số 12, tên quốc tế là Fengshen. Bão khi đi vào gần đến đất liền miền Trung Việt Nam thì suy yếu thành áp thấp nhiệt đới với mưa như trút nước.

Theo thói quen chống chọi bão lũ hàng năm, các đập thủy điện ở khu vực từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi cũng đều mở các cửa xả bớt nước để tránh vỡ đập, giống như các khu vực khác tại các tỉnh miền núi phía bắc. Do vậy, các khu vực hạ du, gồm cả các thành phố lớn như Huế và Đà Nẵng đều biến thành biển nước. Một số cư dân Huế nói rằng lũ về nhanh quá họ không kịp trở tay.

“Lũ đặc biệt lớn trên sông Hương và sông Bồ (Huế) đang lên rất nhanh, có nơi vượt mức lịch sử. Hệ thống sông Vu Gia – Thu Bồn (Đà Nẵng) cũng đang trong giai đoạn lũ lớn; từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi đón đợt lũ mới.” Báo Pháp Luật tường thuật.

Trên hệ thống các sông Hương, sông Bồ ở thượng nguồn của thành phố Huế, hệ thống hai sông Vu Gia và Thu Bồn ở thượng nguồn Đà Nẵng, các đập thủy điện khi hối hả xả lũ thì hạ du thành biển nước mênh mông không thể tránh khỏi. Hiện người ta còn lo chống chọi với cơn đại hồng thủy nên chưa thấy có báo cáo nào cho các thiệt hại người và tài sản, chỉ biết có thể sẽ không nhỏ.

Lũ sông Hương tại Dã Viên đã lên tới 4.59 mét, vượt báo động 3 gần 2 mét, khiến nhiều con đường ở thành phố Huế bị ngập lụt nặng. (Hình: Quang Nhật/Người Lao Động)

Lũ bủa vây tứ bề

Theo báo Tuổi Trẻ hôm 27 Tháng Mười, Huế, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, mưa to, lũ các sông lên nhanh, khiến 88 xã, phường, có nguy cơ ngập sâu khiến đường sắt, đường bộ qua thành phố Huế tê liệt. Người dân muốn di chuyển phải đi thuyền hoặc lội nước.

Bên cạnh đó, hàng trăm ngàn học sinh ở Huế, Đà Nẵng, Quảng Trị, Quảng Ngãi phải nghỉ học nhiều ngày vì lũ “vượt mức lịch sử.”

Tại Huế, mưa lớn hơn 800mm, nước lũ về nhanh khiến nhiều khu dân cư ven sông Hương, Như Ý, Đông Ba và các tuyến đường trung tâm thành phố Huế bị ngập, nơi sâu nhất tới hơn 1 mét.

Từ tối 26 Tháng Mười, khu vực Đập Đá nằm giữa sông Hương và Như Ý nước dâng cao 0.7 mét, tràn vào nhà dân hai bên sông. Nhiều con đường chính ngập sâu trong nước như Hoàng Lanh, Vũ Thắng, Trường Chinh, Bạch Đằng… có nước chảy xiết đã buộc chính quyền địa phương giăng dây, đặt rào chắn ngăn không cho người dân qua lại từ trưa cùng ngày.

Thậm chí, lũ trên sông Tả Trạch dâng cao, cuốn sập cầu Le No ở xã Khe Tre, chia cắt hàng ngàn gia đình, buộc Ban Chỉ Huy Phòng Thủ Dân Sự Huế phải kích hoạt hệ thống còi hú báo động thiên tai.

Trong khi đó, ở bờ Bắc sông Hương, Lũ trên sông Hương đã vượt quá báo động 3 và đang tiếp tục lên. Nhiều di tích Huế nằm ven con sông này đang bị ngập lụt, chẳng hạn như Nghinh Lương Đình, cầu Cửa Ngăn (cửa Thể Nhân Môn) đường dẫn vào Đại Nội Huế, hay như khu vực cổng Ngọ Môn…

Tương tự, theo báo VNExpress, tối 26 Tháng Mười, nước lũ tại phường Hội An, Đà Nẵng, dâng nhanh. Đến khoảng 0 giờ rạng sáng 27 Tháng Mười, thì nước tràn lên đường Bạch Đằng 1 mét, lan sang đường Nguyễn Phúc Chu bên kia sông Hoài, buộc hàng quán đóng cửa, tắt điện.

Người dân phố cổ đã quen chạy lũ nên nhiều nhà dân và hộ kinh doanh chủ động di chuyển đồ đạc lên cao từ trưa cùng ngày.

Tuy nhiên, đến sáng 27 Tháng Mười, nhiều con đường huyết mạch trong khu phố cổ Hội An như Bạch Đằng, Nguyễn Thái Học, Công Nữ Ngọc Hoa… ngập sâu từ 1-1.5 mét.

Ngoài trung tâm phố cổ, các khu vực vùng ven như chợ cá Thanh Hà và làng gốm Thanh Hà, phường Hội An Tây, cũng bị nước lũ chia cắt hoàn toàn.

Chính quyền phường Hội An đã khuyến cáo người dân hạn chế đi lại trên các đoạn đường ngập sâu để phòng tránh tai nạn chết đuối.

Tại tỉnh Quảng Ngãi, mưa lớn trong hai ngày 26 và 27 Tháng Mười, đã khiến toàn tỉnh có 30 vị trí sạt lở do mưa lũ.

Theo đó, hàng loạt cây cầu nhỏ và cầu tràn bên sông Rin, sông Trà Bồng, sông Vệ, Trà Khúc bị nước lũ tràn qua. Trong đó, chỉ riêng xã Sơn Hạ có bảy điểm ngập, khiến hàng trăm gia đình bị chia cắt.

Ngoài cầu Sông Rin cũ ở xã Sơn Hà ngập 0.7 mét, nhiều khu vực giáp ranh miền núi và đồng bằng Quảng Ngãi cũng ngập nặng. Chẳng hạn, cầu tràn Thạch Nham ngập hơn 1.6 mét, cầu máng Hành Minh-Hành Nhân ngập 0.5 mét, lực lượng hữu trách phải chốt chặn, hướng dẫn giao thông.

Phố cổ Hội An, Đà Nẵng, ngập lũ sáng 27 Tháng Mười. (Hình: Trung Đào/VNExpress)

Hậu quả từ lòng tham thủy điện

Nhà cầm quyền Việt Nam tham lam cho xây dựng các đập thủy điện tràn lan trên các sông lớn đã đành, mà các phụ lưu của chúng cũng đều bị khai thác thủy điện với những cái đập nhỏ bé, khả năng chỉ cung cấp từ 2 MW trở lên. Chúng quá nhỏ nên không có khả năng cắt lũ hay điều tiết lũ, mà chỉ xả lũ ngay khi ở “trên mức báo động” hầu tránh vỡ đập.

Báo Vietnamnet kể rằng mưa lớn, nước đổ về hồ chứa tăng quá nhanh, các đập thủy điện Tả Trạch, Sông Tranh, Trà My, Đắk Mi, Trà Đơn, Sông Bung, A Vương… phải “xả tràn” để “đảm bảo an toàn công trình.”

Thủy điện tránh được vỡ đập thì phố xá, nhà cửa, ruộng vườn các khu vực hạ du lãnh hậu quả ngập lụt.

Bão số 10 (Bualoi) làm cho 51 người chết và hơn $600 triệu thiệt hại ở các tỉnh miền núi phía Bắc và Bắc miền Trung khoảng 350 nhà sập hay bị lũ cuốn trôi trong khi 170,000 nhà hư hỏng. Còn bão số 11 cũng làm ít nhất 13 người chết, chưa kể các thiệt hại tài sản ở một số tỉnh miền núi phía Bắc.

Tất cả đều từ hậu quả của “nhân tai” phối hợp với thiên tai gây ra. Gần chục năm trước, người ta thấy một số lời kêu gọi dẹp bỏ các thủy điện quá nhỏ vì những thiệt hại do chúng gây ra quá lớn trong khi lợi ích điện năng lại quá nhỏ. Nhưng những lời kêu gọi đó đều bị gác bỏ ngoài tai. Trong khi đó, tuy là kẻ gây thiệt hại người và tài sản nhưng dân lại phải chịu đựng hệ quả chứ không phải thủ phạm “nhân tai.”

Thủy điện Đăk Mi 4 xả lũ vào năm 2020. Hình: Đắc Thành/VnExpress)

Hệ thống sông Vu Gia-Thu Bồn ở Quảng Nam dài khoảng 200km phải gánh hơn 60 đập thủy điện lớn nhỏ. Dân chúng khu vực này từng bị thiệt hại nặng nề vì thủy điện xả lũ suốt bao năm qua cả người lẫn tài sản.

Theo dự báo của Đài Khí Tượng Thủy Văn Trung Bộ, do tác động của không khí lạnh, dải hội tụ nhiệt đới và gió Đông, từ tối 26 đến 29 Tháng Mười, từ Huế đến Quảng Ngãi tiếp tục mưa rất to có nơi vượt 500-600 mm.

Các sông ở khu vực này sẽ xuất hiện một đợt lũ, đỉnh lũ có thể lên trên báo động 3, lập “mốc lịch sử đỉnh lũ mới.” (NTB&Tr.N) [kn]


 

Núi Sạt Lở Như “Thác Đổ” Ở Đà Nẵng, Quốc Lộ 40B Bị Chia Cắt Hoàn Toàn

Ba’o Dat Viet

October 28, 2025

 Chiều 28 Tháng Mười, một vụ sạt lở núi nghiêm trọng đã xảy ra tại thôn Trà Giác, xã Trà Tân (TP. Đà Nẵng), khiến khối lượng đất đá khổng lồ tràn xuống Quốc lộ 40B, cuồn cuộn như dòng thác đổ, làm giao thông tê liệt và khiến người dân một phen kinh hoàng.

Ông Nguyễn Hồng Lai, cán bộ xã Trà Tân, xác nhận vụ sạt lở xảy ra vào khoảng 14 giờ 30 phút. “Một phần sườn núi đổ sụp xuống, đất đá ào ạt chảy qua đường như thác lũ. Rất may thời điểm đó ít người và phương tiện qua lại nên không có thương vong,” ông nói.

Theo ông Lai, mưa lớn kéo dài suốt nhiều ngày qua là nguyên nhân chính gây ra hàng loạt điểm sạt lở trên địa bàn. Chính quyền đã khẩn trương sơ tán hàng chục hộ dân ở khu vực có nguy cơ cao đến nơi an toàn. “May mắn là chúng tôi di dời dân sớm, nếu không hậu quả có thể rất nghiêm trọng,” ông cho biết thêm.

Một đoạn video lan truyền trên mạng xã hội cho thấy cảnh tượng khủng khiếp: đất đá từ sườn núi sụp xuống, cuộn trào thành dòng bùn đặc, tràn qua đường quốc lộ như con thác lớn, cuốn theo cây cối và đá tảng. Tiếng người la hét, hoảng loạn vang lên giữa cơn mưa nặng hạt.

Ngay sau khi sự cố xảy ra, tuyến Quốc lộ 40B bị chia cắt hoàn toàn, các phương tiện không thể lưu thông. Lực lượng chức năng địa phương đã phong tỏa khu vực, cảnh báo nguy cơ tiếp tục sạt lở do nền đất còn yếu.

“Lúc đất đá tràn xuống, tôi đang cách đó chừng trăm mét. Chỉ trong vài giây, cả ngọn núi như nổ tung, rồi đổ ập xuống đường,” một người dân địa phương kể lại. “Ai chứng kiến cảnh ấy đều khiếp đảm.”

Theo ghi nhận ban đầu, khối lượng đất đá sạt lở ước tính hàng nghìn mét khối, phủ kín một đoạn đường dài hàng trăm mét. Lực lượng chức năng đang huy động máy móc và xe ủi để khơi thông tạm thời, song do mưa vẫn tiếp diễn, công tác khắc phục gặp nhiều khó khăn.

Khu vực Trà Tân là vùng núi cao, địa hình dốc và thường xuyên xảy ra sạt lở trong mùa mưa bão. Chỉ trong vòng một tuần qua, chính quyền xã đã ghi nhận nhiều điểm sạt lở nhỏ lẻ, gây chia cắt cục bộ và uy hiếp hàng chục hộ dân sinh sống dọc triền núi.

Giới chuyên gia cảnh báo, hiện tượng mưa lớn liên tục kết hợp địa hình dốc và rừng đầu nguồn bị khai thác khiến nguy cơ sạt lở ở miền Trung ngày càng nghiêm trọng. Với tình hình thời tiết bất ổn hiện nay, nhiều khu vực ở Đà Nẵng và các tỉnh lân cận có thể tiếp tục đối mặt với nguy cơ “thác lũ đất đá” tương tự trong những ngày tới.