Category: TIN TỨC

BBC News Tiếng Việt

 LŨ LỤT LỊCH SỬ, THÁI NGUYÊN THIỆT HẠI 4.000 TỶ ĐỒNG

Theo Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), lũ lụt lịch sử những ngày qua gây thiệt hại kinh tế cho ba tỉnh Thái Nguyên, Cao Bằng, Lạng Sơn ước khoảng 7.050 tỷ đồng, theo số liệu được đưa ra vào sáng ngày 11/10.

Con số này vào chiều 10/10 là 5.450 tỷ đồng.

Trong hơn 7.000 tỷ đồng thiệt hại nói trên, Thái Nguyên bị nặng nề nhất với 4.000 tỷ đồng, trong khi Cao Bằng 2.000 tỷ đồng và Lạng Sơn 1.050 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, đã có 230.200 căn nhà bị ngập, chủ yếu ở Thái Nguyên, Bắc Ninh, Cao Bằng, Lạng Sơn, Hà Nội, Tuyên Quang, Sơn La. Thái Nguyên tiếp tục là tỉnh gánh chịu nhiều thiệt hại nhất khi có đến khoảng 200.000 căn nhà bị ngập.

Tính đến 6 giờ sáng ngày 11/10, tổng cộng vẫn còn gần 13.000 căn nhà bị ngập.

Mưa lũ cũng gây mất điện ở nhiều tỉnh thành.

Vào hôm 7/10, Đập thủy điện Bắc Khê 1 ở Lạng Sơn đã bị vỡ do lưu lượng nước lũ về hồ tăng nhanh.

Nhiều tuyến đê tại các tỉnh thành như Thái Nguyên, Hà Nội, Bắc Ninh đã phải gia cố để chống tràn trên phạm vi lớn.

Theo Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai, các địa phương đang tiếp tục rà soát, thống kê thiệt hại.

VGP/ Công an Thái Nguyên

#BBCNewsTiengViet

#Thientai

#Lulut

---

 

Ba’o Dan Chim Viet

Tác Giả: Hoàng Hùng –

08/10/2025

Người dân Hà Nội chưa kịp khắc phục xong trận lụt của tuần trước thì nay lại tiếp tục gánh chịu trận ngập lụt hôm nay (7/10/2025). Đã từ lâu nay, nhiều điểm của Hà Nội cứ mưa là ngập, chính quyền đã chi rất nhiều tiền cho việc chống ngập lụt, nhưng sau bao nhiêu cố gắng, từ hàng chục điểm ngập lụt nay đã thay thế bằng một điểm duy nhất, đó là ngập toàn thành phố.

Các ao, hồ, kênh, mương, nơi mà trước kia là nơi điều tiết nước mưa, nay đã bị san lấp gần hết để phân lô, bán nền. Việc bê tông hóa tràn lan khiến nước mưa không có chỗ ngấm xuống đất, tất cả đổ dồn vào hệ thống thoát nước vốn đã quá tải. Cho nên, không ngập, không lụt mỗi khi mưa xuống mới là chuyện lạ. Con số thiệt hại sau các trận lụt có lẽ lên tới hàng nghìn tỷ VND, đó là chưa nói đến dịch bệnh sau lũ lụt, bởi các loại rác được tự do theo dòng nước, trôi nổi khắp nơi.

Thiên tai, mưa bão, lụt lội đúng là ở đâu cũng có, nhưng cách con người chống lại thiên tai như thế nào mới là quan trọng. Quy hoạch thành phố phải tính đến yếu tố thiên tai, và cách tốt nhất là học tập các thành phố trên thế giới.

Các thành phố trên thế giới họ hạn chế đổ bê tông tràn lan như ở ta, các hè phố họ lát bằng các viên đá nhỏ hoặc gạch định hình, bên dưới trải cát và đá dăm để dễ thoát nước. Các nhà riêng phải thiết kế một hố để nước mưa tự ngấm vào lòng đất, chứ không được phép đổ thẳng vào hệ thống thoát nước thải của thành phố.

Tokyo, nơi mà nhiều khu vực thấp hơn mực nước biển, trước những năm 1990 cũng thường xuyên ngập lụt sau các trận mưa bão. Để bảo vệ 34 triệu cư dân của vùng đại đô thị Tokyo, người Nhật đã xây dựng hệ thống đường ống và bể ngầm khổng lồ dưới lòng đất từ năm 1992, và hoàn thành nó vào năm 2006. Công trình khổng lồ có trị giá 2,6 tỉ USD, được đặt tên là Ngôi Đền Dưới Lòng Đất (Tunnel and Reservoir Network), nằm cách Tokyo hơn 30km về phía bắc. Nó được xây dựng sâu 22m dưới lòng đất, có kích thước chiều dài 177m, rộng 78m, cao 25m với 59 cột trụ bê tông cường lực, mỗi cột nặng 500 tấn để đỡ trần bể chứa. Mỗi khi có mưa lũ, nước sẽ chảy vào hệ thống ống dẫn dài 6,4km tới hầm chứa. Lúc này, 78 máy bơm nước công suất lớn có thể bơm 200.000 lít nước mỗi giây sẽ bơm nước ra sông Edogawa. Công trình khổng lồ này chỉ sử dụng vài lần trong năm, nhưng đã giúp giải quyết việc ngập lụt cho Tokyo, ngăn chặn hơn 12 trận lũ lớn và tiết kiệm hàng tỷ USD thiệt hại. Khi không có mưa lũ, du khách có thể tới tham quan.

Hà Lan, nơi mà phần lớn các vùng đất của họ nằm dưới mực nước biển, từ vài trăm năm trước họ đã dùng sức gió để chống ngập. Họ xây dựng hệ thống Delta Works – một trong những công trình thủy lợi lớn nhất thế giới, bao gồm đê chắn, cống, đập và cối xay gió để bơm nước ra biển, bảo vệ đất đai khỏi lũ lụt và mực nước biển dâng. Tại Rotterdam (Hà Lan), chương trình “Resilient Rotterdam” tập trung vào các giải pháp như bồn chứa nước mưa, mái xanh, quảng trường nước (Water Square) có thể lưu trữ 1.700 m³ nước, và cơ sở hạ tầng nổi như Floating Pavilion để thích ứng với mực nước thay đổi.

Ngoài ra, nhiều thành phố khác trên thế giới cũng có kinh nghiệm đáng học hỏi. Tại New York (Mỹ), sau siêu bão Sandy năm 2012, họ triển khai dự án Big U Storm – một hệ thống bảo vệ dài 10 dặm quanh Lower Manhattan, bao gồm công viên chống lũ, bờ kè và cơ sở hạ tầng đa lớp để bảo vệ bệnh viện, giao thông và khu dân cư, với ngân sách lên đến 2,7 tỷ USD.

Trung Quốc áp dụng mô hình “sponge city” (thành phố bọt biển) tại Wuhan (Vũ Hán) , sử dụng hạ tầng xanh như vườn đô thị, công viên, hồ nhân tạo và kênh dẫn nước để hấp thụ, lọc và tái sử dụng nước mưa, giúp giảm lũ lụt và tiết kiệm chi phí so với hệ thống thoát nước truyền thống. Mô hình này cũng được áp dụng ở các thành phố như Bangkok (Thái Lan) với công viên rừng Benjakitti và Sanya (Trung Quốc) với phục hồi vùng đất ngập nước.

Tại Vienna (Áo), kênh thoát lũ New Danube dài 21 km chạy song song với sông Danube, hoạt động như một kênh dự phòng để hấp thụ nước thừa trong lũ, bảo vệ thành phố khỏi ngập úng.

Ở Đan Mạch, hệ thống Green Climate Screen sử dụng tấm chắn xanh để quản lý nước mưa từ mái nhà, cho phép nước bốc hơi hoặc ngấm vào đất, giảm gánh nặng cho hệ thống thoát nước mà không cần đào hầm tốn kém.

Singapore sử dụng công viên Bishan-Ang Mo Kio để hấp thụ nước mưa, kết hợp không gian xanh với hệ thống thoát nước tự nhiên, giúp giảm lũ và tăng giá trị giải trí.

Ngoài ra, các công nghệ như dự báo lũ bằng AI (như Google’s Flood Hub ở hơn 80 quốc gia) giúp cảnh báo sớm, giảm thiệt hại.

Chả nói đâu xa, ngay chính cha ông chúng ta đã dùng sức người để đắp lên hệ thống đê dài hàng nghìn km để chống ngập lụt.

Với tiềm lực như hiện nay của Việt Nam, có đủ sức người, sức của để giải quyết được việc ngập lụt như hiện nay. Để chống ngập hiệu quả cho Hà Nội, cần áp dụng các phương án học hỏi từ kinh nghiệm thế giới:

Khôi phục và bảo tồn không gian xanh: Ngừng san lấp ao hồ, khôi phục các hồ tự nhiên và xây dựng thêm công viên hấp thụ nước như mô hình sponge city ở Wuhan. Ví dụ, phát triển mái xanh trên các tòa nhà và lát vỉa hè bằng vật liệu thấm nước để nước mưa ngấm xuống đất thay vì đổ vào cống.

Xây dựng hệ thống thoát nước ngầm và bể chứa: Học theo Tokyo, đầu tư vào hệ thống đường hầm và bể chứa nước mưa ngầm dưới lòng đất, kết hợp máy bơm công suất lớn để dẫn nước ra sông Hồng hoặc sông Đuống, sông Đáy, sông Nhuệ … . Bắt đầu với các khu vực thấp trũng hay bị ngập lụt.

Cải thiện hệ thống đê và kênh thoát lũ: Tăng cường đê sông như ở Hà Lan, kết hợp xây dựng kênh thoát lũ dự phòng song song với các sông chính, giống New Danube ở Vienna. Sử dụng công nghệ bơm nước và cống chắn để kiểm soát mực nước.

Áp dụng công nghệ dự báo và quản lý thông minh: Triển khai AI dự báo lũ như Google’s Flood Hub để cảnh báo sớm cho cư dân. Xây dựng hệ thống thoát nước thông minh với cảm biến để điều chỉnh dòng chảy thời gian thực, giảm tắc nghẽn.

Quy hoạch đô thị bền vững: Hạn chế bê tông hóa, yêu cầu các công trình mới phải có hố ngấm nước mưa riêng. Phát triển cơ sở hạ tầng nổi ở các khu vực ven sông để thích ứng với lũ.

Không có vốn để đầu tư chống ngập lụt hả?

Cho tạm dừng các công trình như cái nhà hát Opera, hủy bỏ các sự kiện như A 50, A 80,… để dồn kinh phí cho việc chống ngập.

Không đủ kinh nghiệm hả?

Mời các chuyên gia đã chống ngập lụt thành công như Hà Lan, Nhật Bản, giúp đỡ thiết kế, giám sát. Tiền chưa đủ thì kêu gọi vay vốn trong nước và quốc tế.

Đó mới là nhiệm vụ chính trị của bất cứ ông Chủ tịch thành phố Hà Nội, chứ không phải là đi nhặt rác vào ngày đẹp trời như ông Chủ tịch hiện nay, ngập lụt như mấy hôm nay thì cho dù “trong veo” cũng bị nhiễm bẩn hết.

Hoàng Hùng

---

 

Chuyện tuổi Xế Chiều – Công Tú Nguyễn

NỮ HIỆU TRƯỞNG Ở THÁI NGUYÊN KHÔNG MAY BỊ NƯỚC CUỐN TU VONG

Chiều 8/10, thầy Vũ Thạch Khải, Phó hiệu trưởng Trường THCS Cam Giá (tỉnh Thái Nguyên) xác nhận cô Lý Thị Thanh Xuân, Hiệu trưởng, không may bị lũ cuốn tuvong vào sáng nay.

Theo thầy Khải, nhà cô Xuân ở phường Phan Đình Phùng bị ngập sâu sau trận mưa lũ lịch sử. Sáng nay cô Xuân đi ra cổng nhà thì không may gặp nước xoáy cuốn đi.

Đến khoảng gần 9h sáng, lực lượng cứu hộ cứu nạn tìm thấy thithe cô Xuân ở gần Công an tỉnh Thái Nguyên cũ – cách nhà khoảng 300-400m.

“Hiện thithe cô Xuân đang được gửi tại Bệnh viện A Thái Nguyên. Gia đình và nhà trường chưa thể tổ chức lễ tang được vì nhà cô Xuân còn ngập sâu hơn một mét. Sau khi nước rút, gia đình sẽ đưa đi hỏa táng rồi đưa cô về nơi an nghỉ” – thầy Khải chia sẻ.

(Theo Báo Tuổi Trẻ)

---

 

Hà Nội News 

Lũ rút, Thái Nguyên hiện lên với một khung cảnh tan hoang đến xót xa…

Thật sự, mức độ tàn phá lần này quá khủng khiếp.

Điều đáng lo nhất sau cơn lũ không chỉ là những thiệt hại vật chất, mà còn là vấn đề vệ sinh môi trường – rác thải, bùn đất phủ kín khắp nơi.

Toàn bộ hàng hóa, đồ dùng ở tầng 1 của nhiều hộ dân gần như hư hỏng hoàn toàn vì không kịp di dời.

Còn ô tô thì thiệt hại ước tính tới 70% tổng số xe trong thành phố – bởi ngay cả những khu vực trước đây vốn được xem là cao ráo, an toàn, người dân đưa xe lên gửi cũng đều bị ngập sâu đến tận nóc.

---

 

Kimtrong Lam

Nếu bạn cũng 15 tuổi như Nguyễn Phúc Ánh (cỡ mới vào lớp 10), gia đình chết hết, bơ vơ giữa một xứ sở xa lạ cách quê nhà gần 1200 cây số, lại có một kẻ thù sở hữu sức mạnh vô địch như Tây Sơn luôn săn đuổi ngày đêm, bạn sẽ làm gì tiếp theo?

Mình muốn nghe phương án hành động của bạn. Bạn sẽ tính toán ra sao để sống sót trong vòng 25 năm, báo thù, lấy lại nhà cửa và lên ngôi hoàng đế, hoàn thành cuộc chơi ở độ khó cao nhất. Let the game begin.

Riêng mình nghĩ đến là thấy nản mẹ rồi, chắc kiếm cái chùa nào đó dưới miệt vườn đi tu cho nhanh, game over. Hoặc treo cổ, hy vọng random ra được character khác với cốt truyện đỡ phức tạp hơn.

Nguyễn Ánh, năm 15 tuổi từ một vương tử trở thành một đứa nhỏ lang thang không nhà không cửa. Ông đã tan nát cõi lòng chứng kiến cảnh từng người thân của mình bị đóng cũi giải đi xử tử. Ký ức đau đớn đó luôn hằn sâu trong tâm trí cậu bé. Quân Tây Sơn đã truy sát tận cùng họ Nguyễn Phúc trong khi đôi bên không có oán hận gì, thù này không sâu sao được?

17 tuổi, Nguyễn Phúc Ánh trở thành Đại nguyên soái – lãnh tụ chống Tây Sơn ở Gia Định. Lúc ấy Tây Sơn đang độ mạnh nhất, mọi thứ của Nguyễn Ánh đều không thể so bì được, cả nhân lực lẫn thực lực. Ông thua rất nhiều trận, đếm cũng không hết. Nhiều hôm phải quây quần cùng với quân sĩ ngồi ăn bữa cơm chỉ có rau và cá muối.

Bao phen lênh đênh trên biển nhịn đói nhịn khát, Nguyễn Ánh cứ nghĩ số mình đến đây đã tận. Như lần ông vào cửa sông do thám thì quân Tây Sơn phát hiện, ra sức truy sát. Đến khi Tây Sơn không còn rượt nữa thì thuyền ông đã long đong trên đại dương được 7 ngày. Thức ăn hết, nước ngọt cũng hết, Nguyễn Ánh ngẩng mặt lên trời khóc thì bỗng đâu có nước ngọt tràn đến. Người ta nói là trời cứu ông, nhưng có thể là do Cửu Long giang đổ ra biển sau mùa lũ, lượng nước quá dồi dào nên chưa bị mặn. Rồi có phen Nguyễn Ánh bị phò mã Trương Văn Đa tìm diệt đến tận Côn Đảo nhưng gặp bão. Cơn bão đó không giết ông mà lại cứu vớt ông. Nguyễn Ánh trôi dạt giữa biển cả dưới bão tố vần vũ điên cuồng mà không chết, thật kỳ tích.

Nguyễn Ánh tiêu diệt Tây Sơn là vì trách nhiệm phục hưng lại gia tộc đã bị thảm sát đặt nặng lên đôi vai, quyết tâm của ông là vậy và mục đích sống của ông cũng là thế. Như người thường thì Nguyễn Ánh cạo đầu đi tu cho nhanh, việc gì phải lì lợm đến mức đặt bản thân vào cửa tử biết bao nhiêu lần, từ hai bàn tay trắng đối đầu với đoàn quân hùng mạnh nhất thời đó.

Có thể Nguyễn Ánh không phải một minh quân vì các sai lầm trong đời của mình, nhưng ông cũng không phải là hôn quân.

—

Khu vực Đông Nam Á vào cuối thế kỷ 18 không phải là những quốc gia có lãnh thổ hành chính rõ rệt được quy định theo công pháp quốc tế ngày nay, mà là những khu vực ảnh hưởng theo từng dòng họ, khi mạnh thì bành trướng, khi yếu thì co cụm.

Hai trăm năm ly khai bên bờ sông Ranh đã biến Đàng Trong thành một xứ sở với văn hóa và sắc tộc hoàn toàn khác biệt với Đàng Ngoài.

Đàng Ngoài là nước An Nam, còn Đàng Trong là nước Quảng Nam.

Đó là lý do phải nghiêm chỉnh nhìn nhận hai Đàng là hai vương quốc khác nhau.

Nguyễn Nhạc không cho Nguyễn Huệ đánh ra bắc vì ông cũng thừa nhận Đàng Ngoài là một nước lớn có truyền thống lâu đời, và cho rằng dù đời ông có chiếm được thì đời con cháu ông cũng không giữ được.

Nguyễn Ánh là người thừa kế chính danh và hợp pháp của nước Đàng Trong, thủ đô Phú Xuân. Đất nước đó do ông tổ Nguyễn Hoàng lập ra và kết thúc khi Nguyễn Cư Trinh vẽ nét bút cuối cùng.

Tổ quốc của Nguyễn Ánh mất về tay người khác là Tây Sơn, thì nghĩa vụ của ông ta là phải lấy lại.

Vương tử Nguyễn Ánh đã cố gắng rất nhiều, thua liên tục nhưng không đòi lại được nên phải mời đồng minh.

Vấn đề nằm ở chỗ này nên nhiều người nói Ánh là kẻ bán nước Việt Nam.

Nhưng lúc đó làm quái gì có nước Việt Nam, ông ta chỉ đòi lại đất Đàng Trong của tổ tiên do người khác cưỡng đoạt.

Khái niệm “Việt Nam thống nhất” hay “non sông hình chữ S” chỉ có khi vua Gia Long ghép 2 đàng lại về sau. Đừng đem bản đồ Việt Nam thế kỷ 20 rồi đánh giá tình hình thế kỷ 18.

Chưa kể Ánh mời Xiêm để đòi lại đất và đuổi Tây Sơn, chứ không phải mời Xiêm vào để cướp hiếp giết dân ổng.

Nhà Đường sau loạn An Lộc Sơn đã rất yếu sinh lý, không còn đủ sức chống lại đế chế Thổ Phồn xâm lược. Quân Thổ Phồn chiếm được Trường An, buộc vua Đường phải cầu viện đến quân Hồi Hột, vốn cũng là một đế chế thảo nguyên hùng mạnh cùng thời. Việc này về sau không ai đánh giá là vua Đường bán nước.

Chủ quyền của mỗi quốc gia được khẳng định chính xác kể từ lúc thế giới hình thành trật tự cố định sau thế chiến thứ 2.

Nên từ mốc đó trở đi chuyện xâm lược mới bị quốc tế lên án dữ dội. Trong cái thời phong kiến và thực dân, hay thời đại của chinh phạt và khởi nghĩa, biên giới các quốc gia bị thay đổi liên tục.

Đại khái thằng nào mạnh thằng đó ăn, chẳng có luật pháp quốc tế can thiệp, cũng chẳng có ai quan ngại sâu sắc giùm. Cho nên khi bị đánh thì chỉ có hai cách:

Một là tự lực cánh sinh nếu cảm thấy tự tin rằng mình đủ sức khô máu được với đối phương.

Như Anh thắng Pháp trong đại thủy chiến Trafalgar, Tôn Quyền thắng Tào Tháo ở Xích Bích… Đây là thượng sách.

Hai là khi chịu không nổi nhiệt nữa, do kẻ thù quá bá đạo thì gọi đồng minh đến cứu.

Giống như cách vua Đường, vua Triều Tiên, chúa Nguyễn Phúc Ánh, hay các liên minh chống Napoleon, Cách mạng Mỹ… thực hiện. Đây là hạ sách.

Nói chung trước 1945, giỏi thì tìm cách đòi lại đất, dở thì mất đất về tay người, tệ hơn nữa là bị sáp nhập và biến mất khỏi bản đồ thế giới.

Nên mình mới nói, đừng đem quan điểm chủ quyền thế kỷ 20 áp đặt cho tiền nhân của những thế kỷ trước. Vì những thứ mình lên án gay gắt bây giờ, ngày đó người ta lại nghĩ khác.

—

Xét về trình độ học vấn thì Nguyễn Huệ học cao hơn Nguyễn Ánh.

Nguyễn Huệ xuất thân trong một gia đình trung lưu giàu có (chứ không phải nông dân như nhiều bạn tưởng), thành ra từ bé đã được học hành tử tế. Thầy của Nguyễn Huệ rất nghiêm, lò luyện của ông giáo bắt buộc đứa nào học võ thì phải học cả văn, lôi thôi tống cổ ra khỏi lớp, không nói nhiều. Nguyễn Nhạc vì gánh kinh tế cho gia đình nên bỏ học sớm. Trong lúc anh trai đang chèo thuyền dọc sông Côn kết giao cùng giới hắc đạo, thì Nguyễn Huệ vẫn phải mài đít trên ghế nhà trường. Ban ngày luyện võ, ban đêm đọc sách, viết chữ cực đẹp. 18 tuổi tốt nghiệp trung học phổ thông loại giỏi, sau đó lên núi theo anh hành tẩu giang hồ.

Nguyễn Ánh khốn khó từ lúc thơ ấu, phải lưu lạc khắp nơi, chẳng mấy khi được ở yên một chỗ nên không được cắp sách đến trường, gặp gỡ bạn thân và cô giáo hiền như bao đứa bé cùng trang lứa khác.

Bản thân Ánh không hiểu ngoại ngữ, nên khi mấy ông Tây xí xố tâu bày đều phải nhờ các quan phiên dịch giùm, bù lại cậu rất hay chữ Nho và có thể làm thơ. Tính Ánh vốn tò mò nên thấy cái gì lạ đều tìm cách học cho bằng được, nhất là các bản vẽ vũ khí và những cách đắp lũy xây thành, đóng tàu, cũng như nhiều thứ khác.

Nguyễn Ánh đặt tiki mua được nhiều sách vở và địa đồ bên châu Âu, thì nhờ chăm học mà hiểu gần hết.

Tuy đường giáo dục còi cọc, nhưng bù lại kỹ năng mềm của Nguyễn Ánh rất khéo, đặc biệt là khả năng giao tiếp. Nguyễn Huệ khiến người ta rùng mình khi đối diện vì uy vũ của ông. Thì Nguyễn Ánh được người phương Tây đánh giá là cử chỉ rất dễ thương và hòa nhã, cấp dưới cũng kính trọng vì Nguyễn Ánh đối xử với họ rất tốt và thân mật.

—

Một điểm rất hay của Nguyễn Ánh là ông ta nắm được tâm lý con người và dùng nó để thực hiện kế hoạch của mình.

Cả Tây Sơn lẫn Nguyễn Ánh đều cưỡng bức đi lính, nhưng Tây Sơn thì bắt bừa bãi, già trẻ lớn bé bắt hết. Còn Nguyễn Ánh thì bắt mọi người làm nông nghiệp, ai lười biếng thì sung quân. Ba năm đầu từ ngày khẩn hoang sẽ miễn thuế. Nếu thu từ 70-100 thùng lúa sẽ được “khuyến mãi” như sau:

-Dân thường sẽ được miễn đào kênh, đắp thành một năm.

-Binh lính sẽ được miễn đi đánh nhau một năm.

Thành ra sau khi Tây Sơn hủy diệt Nam Bộ thì Nguyễn Ánh đã hồi sinh nó nhanh chóng nhờ kích thích mọi người hăng say lao động. Đó là việc thứ nhất.

Việc thứ hai, lúc Tây Sơn hạ xong thành Gia Định đã xảy ra vụ thảm sát Chợ Lớn vô cùng nghiêm trọng. Nhà văn Sơn Nam cho rằng có khoảng 10000 người chết, thây trôi tắc cả sông, cả tháng sau không ai dám ăn tôm cá ở đó. Nói chung ghê gấp 100 lần khủng bố nhà hát Bataclan ở Paris.

Về sau lúc Nguyễn Ánh hạ được thành Quy Nhơn, đổi tên thành Bình Định, dân chúng cũng sợ hãi vì không biết có bị thảm sát không. Nhưng trái lại, Nguyễn Ánh nghiêm cấm bất cứ hình thức cướp bóc nào và xử cực nghiêm những ai dám làm hại dân Quy Nhơn, trọng dụng những người chịu đầu hàng, đồng thời tha thuế 3 năm. Chính thế cho nên Quy Nhơn yên bình và Nguyễn Ánh về sau vẫn giữ được nơi này, dù nó là đất tổ nhà Tây Sơn.

Lúc thống nhất Việt Nam thì công việc càng khó hơn nữa, vì lúc này đất đai rộng gấp 3 lần ngày trước, lại thêm đủ nhóm dân tộc với tính cách và lịch sử khác nhau. Vua Gia Long cho lập các kho vận trữ lúa gạo (kho Bình Chuẩn Thương), cắt cử quan lại chăm lo việc cứu đói dân chúng.

Mặc dù bị chửi từ nam tới bắc nhưng Nguyễn Ánh vẫn điều hành quốc gia ổn thỏa và hùng mạnh, ông ta hiểu cách làm vua.

Nguồn: Phạm_Vĩnh_Lộc

---

 

Kimtrong Lam

Trần Văn Giang

Năm 2024, tôi về Việt Nam chơi. Ở Saigon ngày nay việc đi bộ trên đường phố là rất nguy hiểm. Chỉ khi quá cần thiết và không có phương tiện nào khác, người ta mới đi bộ một đoạn đường ngắn. Đi bộ rất nguy hiểm, vì phải đi dưới lòng đường, chen lấn với xe cộ đủ loại. Tất cả lề đường  đã bị chiếm làm chỗ buôn bán, làm nơi để hàng vạn xe gắn máy ! Chỗ lề đường nào còn trống, thì xe gắn máy lại lưu thông…hai chiều (!!) ngay trên vỉa hè !. Vì vậy, mỗi khi đi phố, tôi phải dùng xe hơi. Ngồi trên xe hơi, có thể nhìn quang cảnh đường phố, nhưng không thể  nhìn kỹ một nơi nào, vì xe chạy lướt qua khá nhanh. Tôi thấy trên đường phố Saigon, và cả ở vài nơi ở Hà Nội và các tỉnh Miền Bắc, có những bảng hiệu của các tiệm buôn bán, ghi những tên hiệu khá khôi hài. Sự cạnh tranh buôn bán dữ dội, trong một nước tự nhận là Xã Hội Chủ Nghĩa, cố nhiên là một điều mỉa mai, chửi cha cái chế độ chuyên nghề “ đánh tư sản”. Sự Cạnh tranh khốc liệt đã khiến cho người ta phải chế ra các bảng hiệu kỳ dị, để lôi cuốn sự chú ý của khách mua. Nhưng vì cố gắng “sáng tạo” quá, cho nên lại hóa ra khôi hài. Khi đi dạo phố, tôi không cố ý, và không chuẩn bị để ghi chép, nên tôi chỉ còn nhớ được một số bảng hiệu “ấn tượng” khá…tiếu lâm. Tiếc đã không có hình chụp để…các vị thấy tận mắt ! Xin ghi lại vài tên tiệm dưới đây, mà tôi còn nhớ, để quý bạn thấy được một vẻ đặc biệt của Saigon hôm nay. Tôi có ghi lại vài nhận xét của tôi sau mỗi tên bảng hiệu, nhưng dĩ nhiên tôi không chắc đó là những nhận xét đúng. Quý bạn nên đoán thêm ý nghĩa, may ra đoán chính xác chăng!

Nhai Nhóp Nhép : đây chắc hẳn là tiệm bán đồ ăn rồi. Nhưng nó bán cái gì để “nhai nhóp nhép” thì khó mà biết được, nếu không chịu bỏ tiền để vào ăn thử!

Mô Rứa : chịu thua, không biết nó muốn bán cái gì?

Phê Đây : Có thể là tiệm bán cà phê,  hoặc bán rượu, nhưng không có gì chắc !

Bánh Mì Biết Nói : Đúng là tiệm bán bánh mì rồi . Còn như nó “nói” cái gì, thì không hiểu được!

Đây Rồi : bán cái gì vậy ? Tôi chịu thua !

Tìm Chi Nữa : không biết nó bán cái gì ?!

Sáng Còn Tối Còn: là cái quỷ gì ? Xin Chào thua !

Điều Hòa Châu Âu : Cố nhiên tiệm này không thể điều hòa bất cứ cái gì ở Châu Âu. Giản dị, nó chỉ là tiệm bán máy lạnh  chế tạo tại Châu Âu. Dễ hiểu ?

Hoa Sự Kiện : Hoa bán để dùng cho mọi việc, mọi trường hợp, như trang hoàng, tặng hoa, phúng điếu…Nghe ra “sự kiện” quá , phải không quý cụ!

Đầu Vòi Tăng Áp : Đây chắc hẳn phải là cái vòi để phun nước rửa xe hay sàn nhà, cần phun mạnh, cần có áp lực ! Nhưng cái dấu huyền – trên chữ vòi đã mòn nhạt quá, nhìn loáng quáng, tôi đã đọc nhầm là đầu VOI tăng áp, và cứ thắc mắc mãi, không biết người ta bán cái “Đầu con voi” dùng để tăng áp cái gì ?

Bò Né : Chắc chắn tiệm này bán thịt bò; Nhưng thịt bò nó “né” tránh cái gì, thì không ai hiểu !

Hình như đó chỉ là tên gọi món thịt bò nướng trên vỉ sắt ?

Khúc Xạ : Đó là tiệm bán kính, quý vị ơi ! Còn như vì sao nó không để là Tiệm Kính mà lại…Khúc Xạ, thì chắc nó muốn biểu diễn cái tài vật lý quang học của chủ tiệm chăng !

Thiết Bị Chống Lưng : Chịu thua, không biết nó bán cái gì ! Nhưng chắc chắn không phải là cái gậy hay cái nạng, để chống lưng, cho người đau chân hay đau lưng , bởi tôi không hề nhìn thấy những thứ đó trong tiệm.

Bếp Có Gu :  Có nhiều bảng hiệu bán Bếp Ga, Bếp Điện, Bếp Từ; Nhưng “Bếp Có Gu”thì không biết nó là cái “gu” gì ! Cái gọi là “Bếp Từ”, tôi cũng chỉ biết là một cái bếp, để nấu đồ ăn uống, dù không biết “Từ” là cái gì !. Còn như Bếp Có Gu thì xin vái thua !

Tôi có “chất vấn” một người ở Saigon về nghĩa lý của cái “bếp” này. Ông ta giải thích rằng: Chữ “Bếp” ở đây không có nghĩa là cái Bếp để đun, nấu. Nó có nghĩa là “ món ăn” hoặc “ Người nấu ăn”. Còn như có Gu, thì chữ Gu chính là tiếng Pháp “Gout”, nó có nghĩa là “sở thích”. Thí dụ: Cái “Gu” của ông ta là uống rượu champagne mỗi buổi sáng; Cái “gu” của thằng đó là các cô có ngực bự v..v.. Như thế thì “ Bếp Có Gu” chính là nơi bán đồ ăn cho những người sành điệu, người có “gu” vậy! Chà!  chữ nghĩa Văn miêng dữ quá ta !

Bánh Mì Rau Mầm : Chắc đây là tiệm bán bánh mì. Còn như “rau mầm” là cái rau chi, thì hơi…bị khó hiểu ! Rau có mầm ? Rau gì ?

Khoai Lang Lúc Lắc : Không biết khoai lang này được chế biến ra sao ! Chắc hẳn là khoai phải “lúc lắc” dữ lắm ! Nhưng mà lúc lắc như thế thì khoai lang ngon hơn chăng?

Trâu Tươi. Chắc là nơi bán thịt trâu mới giết mổ. Không biết có tiệm Trâu Khô nào không ?

Dê Núi : Đoán là tiệm bán thịt dê được nuôi trên núi, chắc khác với thịt dê nuôi ở các nơi không phải là núi.

Lợn Cắp Nách.  Đoán là nơi bán lợn con để nuôi ! Nhưng vô lý, vì đây có vẻ là nơi bán đồ ăn. Vậy thì “ Lợn Cắp Nách” chỉ có thể là nơi bán thịt heo con, thứ heo còn có thể “kẹp vào nách” , tức là heo còn nhỏ. Nhưng thịt heo nhỏ, con non như thế thì nó đâu có hấp dẫn gì?  (Người viết câu này không biết cái ngon của Heo Sữa)

Chim To Dần :  Đây là  tiệm bán một món… hấp dẫn nam giới chăng? Tôi hỏi một ông Bắc Kỳ đi cùng xe, xem đó là tiệm bán chim gì ? Ông lắc đầu đáp “ Hiểu được, chết liền !” ! Chắc chắn đây là tiệm bán chim, hay thịt chim. Nhưng “To Dần” thì xin chào thua !Mới đọc, có thể nghĩ là “con chim” nó bỗng nhiên lại cứ to lên dần ! Làm sao có thể chim lại to dần lên được ? Hãi lắm ! [ Why the bird gets bigger gradually ?]

Có ông kia giải thích rằng: đây là tiệm bán thức ăn đại bổ cho quý ông bị bệnh “teo chim”, thường là ông “nớn” trong các Bộ kể cả bộ Chính Chị. Các ông cần có thứ đồ ăn để ” Chim To Dần” lên !  Xứ Công sản đỉnh Cao Trí Tệ loài người mà. Phải hơn đời chứ ! Người thường như chúng ta, chớ nên đụng tới món ăn đó; vì “chim” của ta sẽ cứ to dần lên, đến mức…hết hồn luôn !.

Tôi  nghi ngờ cái cách cắt nghĩa trên đây, nên tôi muốn “cương quyết” phải tìm hiểu đến nơi đến chốn, cái Bảng Hiệu kỳ cục này đã nói cái gì!

Tôi thấy cái bảng hiệu “ Chim To Dần “ này, khi tôi đang trên đường đi tới thành phố Sa Pa ở ngoài Bắc. Về Saigon, tôi kể lại tên cái tiệm này, thì có một ông cho là tôi “sáng tác” ra cái tên này, chứ ai mà đặt cái tên lạ như rứa !. Nhưng mà, may quá, ở ngay một con đường vùng Phú Nhuận, Saigon, tôi cũng tìm thấy có một Tiệm “ Chim To Dần”. Thì ra đây là một thương hiệu đã có tiếng, chớ không phải chuyện đùa ! Các ông bà đang ở Saigon, có thể thấy cái tiệm này dễ dàng. Như đã nói, đây là một món nổi tiếng, nên có rất nhiều tiệm ” Chim To Dần” ở nhiều thành phố khác nhau, chứ đâu phải là chuyện nói giỡn.

Cho nên phải tìm xem nó bán món chim gì mà lại “to dần” lên mãi !. Một ông bạn đã giải nghĩa cho tôi cái “bí mật” này, nhưng tôi không tin ông đã nói đúng.

Ông giải thích rằng : CHIM, đây đích thị có nghĩa là…con chim ! Còn như “ TO”, thì là một tính từ, chỉ cái sự lớn. Vậy “CHIM TO” tức là chim Lớn. “DẦN” : có nghĩa là lấy một vật cứng ( như xống dao, hoăc cái chày) đập vào một vật khác, làm cho vật ấy mềm ra. Khi tức giận nhau, có người đã nói: “ Để tao DẦN cho mày một trận”, tức là dọa sẽ đánh cho nhừ tử, cho mềm người ra.

Vậy thì “ Chim To Dần” chỉ có nghĩa là một “con chim lớn” đã được “dần” ( làm mềm) ra . Vậy thôi !  Nghe ra hơi có lý ! Nhưng mà  “dần” chim như thế, thì có làm cho chim ngon hơn hoặc hấp dẫn khẩu vị hơn ? . Tôi xin để các bạn tự tìm hiểu.

Dĩ nhiên còn vô số bảng hiệu “cù léc” khác, nhưng tôi không kịp ghi lại, nên quên mất, vì không thể nhớ  hết được. Hết biết!

Trần Văn Giang.

---

 

Chân Trời Mới Media

Một gia đình nông dân trở thành một gia đình tù nhân chính trị – đó không phải là lựa chọn của họ. Đó là kết quả của một hệ thống không biết lắng nghe.

Họ không chọn con đường trở thành “nhà hoạt động chính trị”. Con đường ấy được chính hoàn cảnh xô đẩy, khi công lý bị khước từ.

Và rồi, câu hỏi để lại cho tất cả chúng ta:

Có bao nhiêu người nông dân nữa sẽ phải trả giá bằng nước mắt và máu để biến thành “người phản biện xã hội”?

---