Sưu tầm – Bình Luận-Sự Kiện
“Nước lũ lên quá nhanh, dù dùng ca nô nhưng việc di chuyển vẫn vô cùng khó khăn. Vừa kịp đưa 2 hộ dân ra ngoài an toàn thì chúng tôi quay lại nhà 2 cháu nhưng không kịp cứu…”, anh Triệu tiếc nuối.
Mưa lũ cuốn trôi 2 con nhỏ: Người mẹ gục bên bàn thờ, khóc đến kiệt sức
NHỮNG BÀI POST HAY.- Vũ PhanAnh
16.100 M3/S – ĐÂY KHÔNG PHẢI XẢ LŨ, ĐÂY LÀ THẢM S.Á.T
16 giờ ngày 19-11, thủy điện Sông Ba Hạ xả lũ với lưu lượng 16.100 m3 nước mỗi giây.
Không phải ai cũng hình dung được con số này khủng khiếp thế nào.
16.100 m3/giây nghĩa là 57,96 triệu m3 nước trong chỉ 1 giờ. Một biển nước khổng lồ đổ ập xuống hạ du, đủ để nhấn chìm một thành phố nhỏ, đủ để cuốn phăng hàng chục ngàn hecta ruộng đồng, đủ để nhấc bổng những mái nhà yếu ớt như những chiếc lá giữa dòng.
Và điều tàn nhẫn nhất là người dân không được cảnh báo sớm. Không ai kịp di dời. Không ai kịp chạy. Không ai kịp chuẩn bị bất cứ thứ gì
Đó không phải là xả lũ. Đó là một cú tấn công bất ngờ vào hàng vạn con người vô tội.
Thế rồi, người ta lại đưa ra một lý do quen thuộc: “Xả lũ còn đỡ hơn vỡ đập.”. Đó là kiểu ngụy biện độc ác nhất, vì không chỉ 1 nhà máy, mà có hàng chục nhà máy xả lũ đồng loạt xuống đầu dân.
Vỡ đập thì kinh hoàng. Nhưng khi buộc phải xả đến 16.100 m³/s, thì những câu hỏi phải được đặt ra là:Tại sao để hồ đầy đến mức báo động?Tại sao không xả từ sớm, xả theo ngưỡng an toàn?
Tại sao dự báo chậm, cảnh báo muộn? Tại sao không di dời dân trước khi mở cống? Và tại sao hạ du phải gánh hết hậu quả của sự vận hành yếu kém đó?
Không ai phản đối việc bảo vệ đập.
Nhưng nếu bảo vệ đập bằng cách thả hàng chục triệu mét khối nước xuống đầu dân mỗi giờ, thì mạng dân nằm ở đâu trong phương trình an toàn ấy?
Một cái đập được cứu đổi lại hàng ngàn mái nhà biến mất, hàng vạn gia đình trắng tay, hàng trăm tỉ tài sản trôi theo dòng lũ và sinh mạng của người dân, để đổi lại câu nói “không vỡ đập là may”.
May cho ai? Chắc chắn không phải cho những người đang run rẩy ôm nhau trên nóc mái tôn giữa đêm.
Thảm họa này không chỉ là thiên tai. Nó là kết quả của sự chậm trễ, buông lỏng và vô trách nhiệm trong vận hành thủy điện lẫn ứng phó khẩn cấp.
Trong khi chỉ cần cảnh báo sớm, di dời có tổ chức, thông báo minh bạch, phối hợp giữa chính quyền – thủy điện – cứu hộ, thì đã không có cảnh người dân kêu cứu trong tuyệt vọng, không ai trả lời.
Nếu không xử lý nghiêm, nếu không siết lại trách nhiệm, nếu vẫn tiếp tục buông để mặc cho ai mạnh nấy sống, thì năm sau, năm sau nữa sẽ lại có những “kỷ lục xả lũ”, dân lại không kịp trở tay.Và những mái nhà sẽ tiếp tục biến mất dưới dòng nước mà lẽ ra họ phải được bảo vệ.
● Cô Ba
Mất điện → “Tạm thời tối ưu hóa hệ thống chiếu sáng tự nhiên”
Cúp nước → “Khoảng nghỉ kỹ thuật cho hạ tầng cấp thoát nước”
Kẹt xe → “Lưu lượng phương tiện gia tăng vượt mức kỳ vọng”
Ngập đường → “Kích hoạt cơ chế điều hòa mực nước mặt đô thị”
Đào đường liên tục → “Cải thiện hạ tầng theo chu kỳ luân phiên”
Thi công chậm trễ → “Điều chỉnh tiến độ theo điều kiện thực tế phát sinh”
Vỡ ống cấp nước → “Giải phóng áp lực tuyến ống để tái cân bằng hệ thống”
Chi quá ngân sách → “Tái cấu trúc kế hoạch chi tiêu năm tài khóa”
Lạm phát → “Mở rộng biên độ điều chỉnh giá”
Tăng thuế → “Tối ưu hóa nguồn thu phục vụ an sinh xã hội”
Xe hỏng giữa đường → “Phương tiện tạm dừng vận hành để tái tạo năng lượng”
Cháy nhà → “Sự kiện nhiệt năng ngoài kế hoạch”
Nổ bình gas → “Giải phóng áp suất vượt ngưỡng an toàn”
Sốt cao → “Tăng cường hoạt động của hệ thống điều nhiệt nội sinh”
Đau bụng → “Hoạt động phản hồi của hệ tiêu hóa trước tác nhân bất lợi”
Nôn ói → “Cơ chế đào thải khẩn cấp”
Không khí độc hại → “Mật độ hạt lơ lửng vượt chuẩn tham chiếu”
Cá chết hàng loạt → “Tái cấu trúc sinh thái thủy vực”
Xả thải bừa bãi → “Thải lượng ngoài kế hoạch”
* * *
[Nguồn: Bé Mon Dễ Thương]
Tác Giả: Đàn Chim Việt –
24/11/2025
Thủy điện xả lũ
Miền Trung năm nào cũng lũ, nhưng những năm gần đây mức độ thiệt hại ngày càng nghiêm trọng. Không năm nào như năm nay. Mới vài tuần trước Hội An, Huế, Đà Nẵng nước lên ngập mái nhà chưa kịp rút hết thì giờ nước lại lên và lần này không chỉ từ Quảng Trị tới Hội An nữa mà cả nguyên một dải Nam Trung Bộ cũng đều mênh mông trong biển nước.
Chắc sẽ có nhiều người đặt câu hỏi:
Tại sao chỉ mưa vài ngày mà nhà cửa ngập tận nóc? Tại sao lũ ngày xưa không dữ như bây giờ? Và tại sao thủy điện lại luôn được nhắc đến khi xảy ra ngập lụt? Những hình ảnh ngập lụt luôn đi kèm với những hình ảnh xả lũ ào ạt.
Nếu chỉ nhìn một nhân tố riêng lẻ như mưa nhiều, sạt lở đất, thủy điện xả lũ rồi gán nguyên nhân cho một trong số chúng thì sẽ đều là cách nhìn phiến diện.
Để lý giải được nguyên nhân cho những gì đang xảy ra một cách toàn diện đầy đủ ta cần nhìn miền Trung như một hệ thống phức hợp với nhiều yếu tố liên kết với nhau, mỗi yếu tố thay đổi một chút cũng có thể làm cả hệ thống biến dạng.
Chúng ta sẽ đi qua từng tầng, từng nguyên nhân từ thiên nhiên, con người đến hạ tầng để thấy lũ lụt miền Trung không phải đơn thuần là chuyện “thiên tai” mà còn có cả “nhân họa” nữa. Thực tế những gì chúng ta đang thấy hôm nay là hậu quả của nhiều năm lệch pha giữa hệ sinh thái và cách chúng ta can thiệp vào nó.
Miền Trung là một dải đất hẹp, một bên là biển, một bên là núi. Khoảng cách từ chân núi đến biển chỉ vài chục km. Hãy hình dung một chiếc phễu đặt nghiêng. Nước đổ xuống sẽ chảy thẳng ra đầu nhỏ rất nhanh. Theo logic đó thì với địa hình giống như chiếc phễu của Miền Trung ta sẽ thấy:
Mưa từ núi đổ xuống gần như lập tức. Không có đồng bằng rộng để “giữ nước” như miền Tây hay sông Hồng. Sông ngắn, dốc, dòng chảy mạnh. Nghĩa là nước về nhanh hơn khả năng thoát, tạo ra lũ dồn và lũ quét. Đây là “bản chất tự nhiên” của vùng đất miền Trung dài và hẹp, núi ngay sát biển.
Nhưng tự nhiên vốn có chế độ vận hành và điều hóa riêng của nó. Nếu nhìn lại lịch sử chúng ta sẽ thấy ngày xưa, dù mưa lớn vẫn ít khi ngập sâu như bây giờ. Vấn đề nằm ở những thay đổi chúng ta tạo ra.
Nếu chiếc phễu nghiêng
Nếu chiếc phễu nghiêng đó có tấm mút xốp lót phía trên, thì nước sẽ được thấm từ từ, giảm sốc. Rừng chính là tấm mút đó. Khi rừng dày, nước mưa được giữ lại trên tán lá và thấm vào đất rồi chảy xuống dần dần
Nếu rừng bị khai thác quá mức, hoặc thay thế bằng rừng trồng kinh tế (cây non, tán thưa, đất nghèo), thì nước không còn “bị giữ lại”. Nó đổ thẳng xuống sông.
Đất miền Trung lại rất mỏng. Khi mất rừng, mưa xuống là trôi bề mặt, chứ không thấm được. Giống như đổ nước lên nền xi măng nước tràn đi ngay.
Kết quả: lũ đến nhanh, mạnh và bất thường.
Nguyên nhân bị sông bị thay đổi thì lý do chính là ở các hệ thống thủy điện và hồ thủy lợi.
Hồi học cấp 2 mình nhớ các thày cô giáo dạy là thủy điện là một phát minh tuyệt vời và chỉ có lợi không có hại, nó là minh chứng cho việc con người cải tạo thiên nhiên vừa làm ra điện, vừa giúp trị thủy điều tiết dòng nước làm giảm lũ lụt. Và đã rất nhiều năm mình cũng tin vào điều đó mà không kiểm chứng lại thông tin cho đến sau này khi đọc báo thấy nhiều nước châu Âu và Mỹ người ta dỡ bỏ dần các công trình thủy điện để trả lại môi trường thì mới thắc mắc và đi tìm câu trả lời.
Và kết quả là sau khi tìm hiểu thì mình biết rằng các nước phát triển bỏ thủy điện đã và đang dỡ bỏ thủy điện không phải vì họ “không cần điện nữa”, mà vì hiểu biết hệ thống của họ đã thay đổi. Họ phát hiện rằng thủy điện mang lại điện rẻ trước mắt nhưng gây chi phí hệ thống rất lớn về lâu dài. Khi tổng chi phí ấy vượt quá lợi ích, họ chọn tháo dỡ. Thủy điện cắt đứt dòng chảy tự nhiên, giữ phù sa, làm nước tù, nhiệt độ thay đổi.
Nhiều nước nhận ra điều này khi thấy cá tuyệt chủng hoặc giảm 80–95%, sông mất khả năng tự làm sạch, đất ngập nước và rừng ven sông biến mất. Chi phí phục hồi hệ sinh thái còn lớn hơn chi phí vận hành thủy điện.
Sông tự nhiên có ba chức năng quan trọng là mang nước, mang phù sa và tự đào sâu, tự bồi để ổn định lòng sông.
Khi hệ thống thủy điện xây dựng dày đặc, những chức năng này bị phá vỡ. Phù sa bị giữ lại trong hồ, khiến lòng sông ở hạ du sâu hơn, yếu hơn. Bờ sông dễ sạt lở không còn phù sa bồi ruộng, dẫn tới đất bạc màu
Tệ hơn, hồ chứa dần bị bồi lắng, giảm dung tích chứa nước. Khi mới xây thì dung tích hồ chứa rất lớn nhưng càng ngày theo thời gian phù sa không chảy theo dòng mà đọng lại trong hồ thành trầm tích chiếm dụng không gian lòng hồ dẫn đến dung tích chứa hồ bị thu hẹp lại. Khi mưa đến, hồ nhanh đầy hơn thì ban quản lý buộc phải xả nước nhanh hơn tạo ra dòng lũ nhân tạo dồn dập.
Sông vốn có nhịp điệu tự nhiên của nó nhưng một khi bị khóa lại bằng đập, nó mất đi khả năng tự điều hòa. Khi phù sa không xuống được hạ du nó bờ sông bị xói, lòng sông sâu và khi chảy ra biển thì làm bờ biển lún, cầu cống, đường sá bị phá hủy nhanh. Ở Mỹ và châu Âu, nhiều cây cầu phải sửa liên tục chỉ vì các đập giữ trầm tích. Chi phí bảo trì này vượt xa tiền bán điện nên họ bỏ thủy điện.
Thủy điện là công trình có vai trò hai mặt đem lại lợi ích lớn nhưng rủi ro hệ thống rất lớn.
Nhiều nước phát triển nhận ra hồ chứa có giới hạn. Thời điểm mưa cực đoan và bão ngày càng khó dự đoán rủi ro vỡ đập ngày càng tăng, rủi ro xả lũ khẩn cấp gây thảm họa hậu quả nếu xảy ra sự cố là không thể chấp nhận được đối với dân cư đông đúc. Tháo dỡ đập sẽ làm giảm các tình huống rủi ro khẩn cấp đến mức thấp nhất.
Nói thế này nhiều người nhầm rằng thủy điện gây lũ. Nguyên nhân sâu xa thì vẫn là từ mưa, lượng nước nhiều. Thực tế, bản thân thủy điện không tạo ra nước nhưng nó làm cho dòng nước trở nên hung dữ hơn. Quả thực thủy điện làm thay đổi cách nước đi qua hệ thống nên có thể làm cho lũ lụt trở nên trầm trọng hơn. Thông thường nếu mọi thứ vận hành theo tự nhiên khi có lũ nước sẽ tăng từ từ và có độ trễ lớn hơn khi chảy về đồng bằng, xuôi ra biển.
Nếu không có đập nước thì đường đi của nước sẽ là: Nước mưa thấm vào đất chảy ra suối đổ ra sông. Quá trình này có thời gian trễ tự nhiên dài, nước lên từ từ, đỉnh lũ tăng dần.
Còn đây là tình trạng của lũ có thủy điện: Nước dâng đột ngột, dồn một cục. Khi hồ đầy sẽ rơi vào tình thế lưỡng nan là
Nếu xả ít thì có nguy cơ vỡ đập mà nếu xả nhiều thì sẽ ngập hạ du. Cuối cùng người ta thường buộc phải chọn “phương án ít tệ hơn” là xả nhiều. Và khi xả thì lưu lượng tăng đột biến làm nước đổ xuống trong vài giờ thay vì vài ngày tạo “cú sốc thủy lực” thay vì một quá trình từ tốn.
Trong khoa học hệ thống, đây gọi là spike shock: cú đột biến phá vỡ mọi cân bằng.
Tại sao thủy điện càng nhiều, lũ càng nặng?
Vì các hồ chứa nối tiếp nhau theo chuỗi. Chỉ cần một hồ đầy và xả, hồ dưới cũng phải xả theo. Toàn bộ chuỗi hồ vận hành như một “dòng domino thủy lực”. Vùng hạ du là nơi đông dân nhất sẽ chịu tất cả hậu quả.
Ngày xưa nước tràn ruộng, tràn ao, tràn cánh đồng, rồi mới vào nhà dân. Ngày nay bê tông hóa, nhà cửa san sát, ruộng biến thành khu dân cư, ao hồ bị san lấp, cống quá nhỏ so với lượng mưa mới. Nước không còn nơi tạm trú. Nó chỉ có một con đường duy nhất: tràn thẳng vào phố.
Hệ thống thoát nước đô thị miền Trung vốn thiết kế theo dữ liệu khí hậu cũ, khi mưa cực đoan còn hiếm. Giờ khí hậu đã đổi nhưng hạ tầng thì chưa. Khi không gian hấp thu biến mất, lũ không còn “đi vòng được”, và mọi nơi thấp đều trở thành hố nước.
Các thành phố miền Trung đều nằm ở cửa sông. Khi mưa từ núi đổ xuống, triều biển dâng lên, gió mùa đẩy nước biển vào. Ta có hiện tượng kẹt hai đầu: nước từ thượng nguồn không thoát ra được, nước biển dâng lên chặn ngang như đóng một cái van. Cửa sông tắc nghẽn nước dâng đứng.
Đây là lý do Đà Nẵng, Huế, Hội An… rất dễ ngập dù hệ thống thành phố hiện đại hơn các tỉnh khác.
Tần suất mưa cực đoan đang tăng. Ngày xưa một trận mưa 300–400 mm phải 10 năm mới gặp. Giờ 1 đến 2 năm lại xuất hiện. Nếu hệ thống thiết kế để chịu “trận lũ 10 năm”, nhưng mỗi năm lại có một trận tương tự, thì hệ thống chắc chắn vỡ. Biến đổi khí hậu không gây lụt trực tiếp. Nó làm mọi rủi ro có sẵn trở nên sắc bén và khó lường hơn.
Vì nhiều yếu tố lệch pha cùng lúc:
Rừng suy yếu làm mất khả năng thấm. Đất trơ trọi làm nước trôi bề mặt. Sông bị chặn dẫn đến mất cân bằng phù sa. Thủy điện đầy nước mà không có lựa chọn khác luôn xả khẩn cấp khi có áp lực. Đô thị hóa phá hết vùng chứa nước và thủy triều biển dâng chặn đường thoát
Càng ngày càng có nhiều cơn mưa cực đoan dồn toàn bộ năng lượng vào hệ thống đã suy. Lũ không còn là “nhiều nước”, mà là nhiều nước đi vào một hệ thống không còn chỗ cho nó. Hệ thống mất khả năng chống sốc, nên chỉ cần một tác nhân như mưa lớn là đủ gây thảm họa.
GIẢI PHÁP NHƯ THẾ NÀO?
Giải pháp dài hạn để giảm lũ miền Trung: chỉ có thể làm bằng tư duy hệ thống
Muốn miền Trung hết cảnh cứ mưa là ngập, không thể sửa một chỗ. Phải “chỉnh lại cả dàn nhạc” từ rừng, đất, sông, hồ đến đô thị và biển. Mỗi nơi một chút, nhưng khi kết hợp thành mạng lưới, chúng tạo ra sức mạnh lớn hơn rất nhiều.
Nếu rừng là cái mút xốp thì ngược lại rừng trọc là nền xi măng. Muốn giảm lũ, bước đầu tiên phải làm cho nước thấm chậm lại.
Các giải pháp căn cơ: phục hồi rừng tự nhiên thay vì chỉ trồng rừng kinh tế, tăng diện tích rừng phòng hộ đầu nguồn ,xây “đê mềm” bằng cây cối và hệ sinh thái thay vì bê tông và hạn chế phá rừng làm nương, làm dự án ngắn hạn
Hiệu quả không thấy ngay. Nhưng chỉ cần 5 đến 7 năm, đất vùng đồi núi sẽ tăng khả năng giữ nước gấp nhiều lần. Khi rừng khỏe, đất ẩm nước xuống sông chậm thì lũ sẽ thấp. Đây là vòng lặp giải nguy đầu tiên.
Sông là một sinh vật sống. Nó đào, nó bồi đắp, nó uốn cong để tự điều hòa. Khi bị chặn bằng đập, nó mất chức năng đó.
Giải pháp:
Duy trì lượng xả đáy để đưa phù sa về hạ du, ưu tiên nạo vét hợp lý, khôi phục các nhánh sông cũ. Không bê tông hóa toàn bộ bờ sông, giữ không gian cho sông “thở”. Mở lại một số vùng trũng tự nhiên làm nơi chứa nước tạm thời. Sông được trả lại không gian thì lũ có chỗ tản sẽ làm đỉnh lũ giảm mạnh.
Hiện tại chúng ta vẫn còn cần thủy điện vì chưa đủ điều kiện thay thế như các nước phát triển nhưng cũng cần thay đổi cách vận hành bởi vì cách vận hành hiện nay giống như để hồ đầy gặp mưa lớn xả gấp cho kịp. Đây là cách dùng hồ chứa như một cái cốc tràn: dẫn tới cú sốc nước khổng lồ.
Giải pháp hệ thống là
Bắt buộc hạ mực nước hồ xuống trước mùa mưa (giảm 15–25% dung tích tối đa)
Thiết lập quy trình xả sớm, xả nhỏ, xả theo nhịp tự nhiên
Liên thông dữ liệu giữa các hồ theo chuỗi để tránh domino xả lũ. Mấu chốt không phải “xả ít hay nhiều”, mà là xả theo kiểu từ tốn, giống lũ tự nhiên. Dòng nước chảy từ tốn thì hạ du không vỡ vụn.
Có hệ dự báo thời tiết chính xác tới từng giờ và từng lưu vực, cần sớm ứng dụng AI vào dự báo thời tiết, các nước khác đã có dự báo chính xác hơn nhiều khi áp dụng AI.
Đồng bằng miền Trung hẹp, nhưng vẫn có những vùng trũng, ao hồ, đầm phá từng làm “túi chứa nước” tự nhiên. Khi đô thị hóa lột mất các vùng trũng đó, thì nước không có chỗ đứng.
Giải pháp:
Đào các “hồ sinh thái”, “hồ điều hòa” xen trong đô thị để chứa nước. Không san lấp ao hồ, mà kết nối chúng thành hệ thống chứa lũ.
Khôi phục vùng ngập lũ tự nhiên (floodplain) đưa những khu dân cư trũng thấp vào kế hoạch giãn dân hoặc nâng nền
Một thành phố có đủ không gian chứa nước thì lũ đến chỉ là “nước mưa nhiều”, không phải thảm họa.
Cống thoát nước ở nhiều TP miền Trung được thiết kế cho cường độ mưa của 30–40 năm trước. Nhưng khí hậu đã đổi nhanh hơn hạ tầng.
Giải pháp:
Nâng chuẩn thiết kế thoát nước theo mưa cực đoan 300–500 mm/24h
Làm mương hở và hành lang thoát nước thay vì cống nhỏ
Tăng diện tích bê tông thấm nước và vật liệu thấm
Làm “đường thoát lũ” khẩn cấp trong đô thị
Không có hệ thống thoát nước mới, mọi giải pháp khác chỉ chữa phần ngọn.
Lũ không đi theo ranh giới hành chính. Nó đi theo độ dốc, lưu vực và đường dòng chảy nhưng có một khó khăn là hiện nay:
Rừng do lâm nghiệp quản, hồ do thủy điện quản còn lũ do chính quyền tỉnh xử lý. Chúng ta không có một mạng lưới chung. Đây là điểm nghẽn lớn nhất.
Giải pháp:
Lập cơ quan quản lý lưu vực thống nhất theo từng sông
Hồ chứa được vận hành theo mục tiêu an toàn hệ thống, không chỉ theo doanh thu điện
Dữ liệu thời tiết, mực nước, xả lũ kết nối realtime cho mọi bên
Khi cả hệ thống nhìn chung 1 bản đồ, lũ sẽ dễ kiểm soát hơn rất nhiều.
Biến đổi khí hậu làm miền Trung thành “điểm nóng mưa lớn ngắn hạn” của khu vực. Cần chấp nhận rằng mưa 300–400 mm/24h giờ đã là bình thường. Bão ít đi nhưng mưa sau bão mạnh hơn. Dải hội tụ nhiệt đới xuất hiện bất thường và chúng ta không thể dựa vào kinh nghiệm cũ để đoán lũ mới
Giải pháp:
Xây bản đồ rủi ro nước theo năm, theo mùa. Có hệ thống cảnh báo sớm từng giờ mô phỏng lũ bằng mô hình số 3D. Cũng cần đưa giáo dục an toàn nước vào trường học để nâng cấp dần kỹ năng “sống chung với lũ” cho người dân để không ai bị bất ngờ.
Lũ không bao giờ biến mất. Nhưng thiệt hại có thể giảm xuống 10 lần nếu chuẩn bị đúng cách.
Tổng kết lại nguyên nhân của tình trạng hiện nay là
Thiên tai + Hệ thống suy kiệt dễ tổn thương = Thảm họa.
Nhưng chúng ta vẫn có lựa chọn khác nếu hành động đúng.
Thiên tai + Hệ thống khỏe = Thử thách có thể vượt qua
Nói tóm lại là: Muốn bớt lũ, phải thuận theo tự nhiên, theo ông trời. Ngôn ngữ hệ thống gọi là phải bớt lệch pha với tự nhiên, cố gắng đồng bộ với hệ sinh thái.
FB Thành Nguyễn
Chi Nguyen – Những Câu Chuyện Thú Vị
THƯƠNG LẮM ĐỒNG BÀO ƠI..!!!
Nếu hôm nay bạn còn có cơm nóng để ăn, áo ấm để mặc, còn có thể bước chân về nhà sau một ngày dài mệt nhoài… thì bạn đã may mắn hơn biết bao người ngoài kia rồi.
Trong những ngày bão gió triền miên, thiên tai ập xuống không báo trước, mùa màng thất bát, có những con người đang gồng mình chống chọi từng phút với sự sống.
Với họ lúc này, thở được một hơi, sống thêm một ngày… đã là điều quý giá vô cùng.
Ngoài kia, giữa dòng nước lạnh buốt và bầu trời xám đặc, những chiến sĩ vẫn lao mình trong đêm tối, bám lấy từng cánh tay đang cầu cứu.
Từng cụ già run rẩy, từng đứa trẻ nép trong chiếc áo mỏng, ánh mắt chỉ mong được nhìn thấy bình minh một lần nữa.
Và giữa tất cả hỗn loạn ấy, con người tựa vào nhau.
Những bàn tay lạnh giá nắm chặt không rời, vì ai cũng hiểu chỉ cần một khoảnh khắc buông tay, hy vọng cũng có thể chìm theo dòng nước.
Trong cái đói, cái rét và nỗi sợ mịt mù, thứ nâng người ta đứng dậy không phải sức mạnh nào lớn lao — mà là tình người.
Nó ấm hơn ngọn lửa, vững hơn mọi cơn gió, và đủ mạnh để giữ cho trái tim không gục xuống.
Thời điểm này, đừng mong cầu quá nhiều.
Chỉ cần còn sống, còn có chỗ để trở về, còn đủ ăn, đủ mặc, còn có một công việc để bám vào — đó đã là phước phần mà ta phải trân trọng mỗi ngày.
Nguyện cho tất cả những ai đang chống chọi ngoài kia được bình an trở về.
Đồng bào mình ơi… cố lên..!!!
Nguồn và ảnh fb: Nguyễn Bỉnh Khiêm
CÔNG DÂN SỐNG TRONG CHẾ ĐỘ CS CHỈ LÀ CÔNG CỤ BỊ LỢI DỤNG
Canada – quốc gia nơi tôi đang sống, người dân được tôn trọng, được tạo điều kiện để sống một cách tốt nhất. Từ những chiếc xe bus được thiết kế giúp cho người tàn tật, người già hoặc trẻ em có thể bước lên xe một cách dễ dàng (xe thiết kế khi ngừng lại đón khách sẽ tự động hạ thấp xuống sát mặt đường cho người già yếu có thể bước lên xe dễ dàng) – một việc nhỏ thôi nhưng cho thấy mọi việc họ làm đều vì mục đích phục vụ con người.
Chính sách an sinh dành cho trẻ con, người già và người có thu nhập thấp. Người mới nhập cư vào Canada như gia đình tôi được hỗ trợ về mọi mặt từ việc hỗ trợ giấy tờ cá nhân để chúng tôi sinh sống hợp pháp tại Canada, con tôi đi học đàng hoàng và miễn phí, cho đến hỗ trợ tài chánh cho gia đình tôi.
Mọi việc được chánh phủ hỗ trợ một cách chu đáo. Nếu quý vị muốn tìm hiểu cụ thể mức hỗ trợ mà gia đình tôi được hưởng như thế nào, tôi sẽ có bài viết khác trình bày cụ thể hơn. Bài viết này tôi đề cập một chút về trách nhiệm của chánh phủ Canada đối với người dân, chủ yếu để so sánh cho quý vị ở Việt Nam thấy rõ trách nhiệm của chánh phủ ở quốc gia Tư Bản và XHCN khác biệt như thế nào.
Ở quốc gia nào người dân cũng phải đóng thuế, thậm chí các quốc gia Tư Bản, mức đóng thuế cao chứ không thấp. Thuế là nguồn ngân sách để duy trì mọi hoạt động của quốc gia, cho nên đóng thuế là nghĩa vụ của mỗi công dân. Nhưng quan trọng, có nghĩa vụ thì phải có quyền lợi hoặc ngược lại. Ở Canada, nguồn tiền của người dân chánh phủ đều nắm được thông qua hệ thống ngân hàng và khai thuế. Ngân sách của chánh phủ được sử dụng minh bạch, tùy vào chính sách cụ thể liên quan đến ngân sách mà có thể do liên bang hoặc tiểu bang điều hành.
Người dân Canada đóng thuế và hưởng quyền lợi từ ngân sách chi ra, được miễn phí y tế, giáo dục. Người già từ 65 tuổi trở lên và trẻ em từ khi mới sinh đến 18 tuổi sẽ được hưởng tiền trợ cấp hàng tháng. Hạ tầng giao thông, công cộng được đầu tư đầy đủ, chất lượng rất tốt.
Ở Việt Nam, người dân phải đóng thuế không khác gì nước ngoài, nhưng hầu như người dân không được hưởng các chính sách an sinh xã hội cơ bản. Ngoài khoản thuế phải đóng, tất cả các chi phí khác người dân phải tiếp tục bỏ ra, trong khi mức lương cơ bản rất thấp. Nếu chỉ làm việc chân tay, một người công nhân hoặc nông dân, buôn bán nhỏ lẻ hầu như không đủ sống. Hoặc những người có bằng cấp, làm việc văn phòng với mức lương trung bình mà phải thuê nhà, cũng không đủ sống.
Chúng ta có thể thấy rõ, nguồn tiền ở Việt Nam bị chi phối một cách chênh lệch. Nguồn ngân sách thu vào không được chi ra minh bạch, những công trình công cộng không được đầu tư đúng chất lượng và số lượng. Giáo dục và y tế không được chú trọng. Hệ thống hạ tầng giao thông, nhà ở bát nháo, hỗn loạn. Khoa học kỹ thuật không phát triển vì thiếu cơ sở vật chất và nhân tài. Nhà cầm quyền lại chăm chăm đổ tiền vào để xây dựng lực lượng công an và dư luận viên nhằm tuyên truyền và trấn áp tiếng nói người dân. Cứ như vậy, những bộ ngành trọng điểm cần đầu tư phát triển thì không chi ngân sách, lại dùng ngân sách để xây dựng lực lượng nhằm củng cố quyền lực và thay nhau tham nhũng bỏ túi riêng. Một hệ thống quyền lực nhũng nhiễu như vậy thì hỏi sao đất nước không bị lũng đoạn.
Những ngày này, khắp nơi đều là tiếng oán than. Người dân cả ba miền, nhất là Miền Trung đang bị nước lũ nhấn chìm, mà nguyên nhân do các đập thủy điện đang tăng cường xả nước lũ. Các đập thủy điện này là “mỏ vàng” để nhà nước thu lợi nhuận từ việc bán điện độc quyền. Rồi khi đập tràn, người dân lãnh đủ, không được đền bù, không ai đứng ra nhận và gánh trách nhiệm, ngược lại còn tìm cách bưng bít tin tức về thiệt hại, trấn áp những tiếng nói cố gắng đưa tin tức đến với người dân. Mặt khác, nguyên một hệ thống tuyên truyền từ trung ương tới địa phương ra rả tuyên truyền hứa hẹn, mị dân bằng những lời hoa mỹ. Không biết cho đến bao giờ, người dân mới nhận ra được bản chất của sự tuyên truyền này.
Có nhà nước nào khốn nạn như vậy chưa?! Con kền kền nó chỉ ăn x.ác ch.ết, còn người CS, họ ăn trên x.ương máu người sống. Người dân sống trong chế độ CS, không khác gì những con bò sữa, bị vắt kiệt cho đến khi chỉ còn da và xương. Làm gì có khái niệm về tình thương hay tình đồng bào với một cơ chế lãnh đạo như vậy.
Người dân Việt, hãy tỉnh lại và hãy tự vệ cho chính mình, bảo vệ quyền lợi cho bản thân, cho đồng bào mình bằng cách cùng nhau đứng lên xóa bỏ bạo quyền. Từng cây đũa sẽ dễ dàng bị bẻ gãy, nhưng một bó đũa lớn sẽ chống đỡ được cường quyền. Không ai cứu mình bằng chính mình đâu, người Việt à.
Huỳnh Thị Tố Nga
Bà Greene và ông Trump trong một sự kiện vào năm 2024
Tác giả, Kwasi Gyamfi Asiedu
Tác giả, Anthony Zurcher
North America correspondent
Washington
22 tháng 11 2025
Nữ dân biểu bang Georgia, Marjorie Taylor Greene, loan báo bà sẽ từ chức, một diễn biến bất ngờ đối với nhân vật Cộng hòa nổi bật này chỉ vài ngày sau khi xảy ra mâu thuẫn công khai với Tổng thống Donald Trump.
Bà Greene – từng là một trong những ngôi sao thuộc phong trào MAGA (Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại) của ông Trump trên chính trường Mỹ – đã đăng một video lên mạng xã hội thông báo bà sẽ rời Quốc hội vào ngày 5/1/2026.
Bà Greene vốn là một trong những người ủng hộ ông Trump nhiệt thành nhất tại Quốc hội, tuy nhiên việc bà liên tiếp kêu gọi công bố các tài liệu liên quan đến ông Jeffrey Epstein, một tội phạm ấu dâm đã qua đời, dẫn tới một cuộc đối đầu gay gắt với ông Trump, và bà bị Tổng thống Mỹ gọi là “kẻ phản bội”.
“Tôi không cam chịu trở thành ‘người vợ cam phận’, chỉ hy vọng mọi chuyện sẽ tự biến mất và tốt đẹp trở lại,” bà nói trong video.
Ông Trump, vị tổng thống từng đe dọa sẽ ủng hộ một ứng viên Cộng hòa đối thủ tranh cử thay thế bà Greene, phản ứng trước việc nữ dân biểu này từ chức bằng cách gọi đó là “tin tuyệt vời cho đất nước” trong một cuộc phỏng vấn với ABC News.
Trong thông báo, bà Greene cho biết “không muốn khu vực bầu cử thân yêu của tôi phải chịu một cuộc bầu cử sơ bộ đầy tổn thương và thù hằn chống lại tôi bởi chính vị tổng thống mà tất cả chúng tôi đã chiến đấu ủng hộ, chỉ để thắng cử trong khi các đảng viên Cộng hòa có khả năng thua trong cuộc bầu cử giữa kỳ”.
Nữ dân biểu này là một trong những người lên tiếng mạnh mẽ nhất yêu cầu công bố các tài liệu liên quan đến ông Epstein, một vấn đề từng đoàn kết ông Trump và lực lượng cử tri nhưng nay lại trở thành điều gây chia rẽ.
Ông Trump đã mất nhiều tháng lập luận rằng vấn đề đó chỉ là chiêu trò của các đối thủ chính trị nhằm đánh lạc hướng dư luận khỏi các thành tựu của chính quyền ông.
“Việc đứng lên bảo vệ những phụ nữ Mỹ từng bị cưỡng hiếp khi 14 tuổi, bị những người giàu có quyền lực lợi dụng và buôn bán, không đáng để khiến tôi bị gọi là kẻ phản bội và bị đe dọa bởi Tổng thống Mỹ, một người mà tôi đã chiến đấu ủng hộ,” bà Greene viết trong thư từ chức.
Trong vài tháng qua, bà Greene đã xuất hiện trên nhiều chương trình tin tức nổi bật và chỉ trích ông Trump cũng như các đồng minh Cộng hòa. Bà phê bình tổng thống về chưa nỗ lực đủ trong việc giảm chi phí cho cử tri và chỉ trích chính sách thuế quan của ông. Nhưng trên hết, bà phản đối chính quyền Trump vì không công bố các tài liệu liên quan đến ông Epstein.
Tuần trước, ông Trump phản ứng qua một loạt bài đăng trên mạng xã hội, gọi bà Greene là “kẻ phản bội” và “kỳ quặc”. Ông nói bà nên bị thay thế và cam kết ủng hộ một ứng viên thách thức giành lấy vị trí của bà tại Quốc hội.
Vài ngày sau khi mâu thuẫn giữa hai người bùng nổ, ông Trump đã thay đổi quan điểm và tuyên bố ủng hộ việc công bố các tài liệu liên quan đến ông Epstein. Ông vừa ký thông qua một dự luật buộc Bộ Tư pháp Mỹ phải công bố các tài liệu này trong vòng 30 ngày.
Nữ dân biểu Greene được bầu vào Quốc hội năm 2020 trong bối cảnh dư luận sực sôi đối với chuyện bà ủng hộ và quảng bá các thuyết âm mưu QAnon, trong đó có việc cho rằng các vụ xả súng ở trường học và vụ tấn công khủng bố 11/9 là dàn dựng. Kể từ đó, bà đã xin lỗi và cố gắng tách mình khỏi những phát ngôn ấy.
Trong video thông báo từ chức, bà Greene liệt kê một loạt thành tựu chính trị của mình. Bà cũng nêu trong thư từ chức rằng những bình luận của ông Trump khiến bà cảm thấy “tổn thương”.
Mặc dù thông báo rời Hạ viện, tin tức từ truyền thông Mỹ cho biết bà Greene đang bày tỏ sự quan tâm tới việc ra tranh cử vào các chức vụ cấp bang – hoặc thống đốc hoặc thượng nghĩ sĩ ở bang Georgia.
Tổng thống Trump từng công khai bình luận về những tham vọng này, viết trên Truth Social trong cuộc mâu thuẫn công khai rằng ông từng nói với bà Greene rằng bà không nên ra tranh cử vào hai chức vụ đó vì kết quả thăm dò dư luận yếu.
Sau đó, bà Greene cho biết mình không có kế hoạch tranh cử vào bất kỳ chức vụ nào trong hai vị trí trên.
Trước khi xảy ra mâu thuẫn công khai, cả ông Trump lẫn bà Greene là đồng minh thân cận trong việc ủng hộ chương trình “Nước Mỹ trên hết”. Bà Green đã tháp tùng ông Trump trong các chiến dịch vận động bầu cử và là một trong những nghị sĩ Cộng hòa lên tiếng mạnh mẽ nhất về các tuyên bố sai của ông Trump rằng ông đã thắng cử tổng thống 2020 trước ông Joe Biden.
Việc bà rời Quốc hội sẽ càng làm thu hẹp khoảng cách trong Hạ viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát, hiện chỉ chiếm nhiều hơn Đảng Dân chủ một vài ghế. Quyền kiểm soát Hạ viện sẽ được quyết định trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11/2026.
Năm 1970, các nhà khoa học Mỹ bắt đầu có những nghiên cứu, đánh giá tác động xấu đến môi trường của các công trình thủy điện. Năm 1980, chính phủ Mỹ đã ban hành chính sách phá bỏ các công trình nầy nhằm phục hồi lại môi trường.Tính đến cuối năm 2024, nước Mỹ đã đầu tư trên 1,52 tỷ USD để phá bỏ 2.240 đập thủy điện lớn, và hiện tại, họ đang tiếp tục công cuộc nầy rầm rộ như một phong trào để trả lại môi trường tự nhiên. Thay vào đó họ có nhiều chính sách phát triển điện gió và điện năng lượng mặt trời.
Tính đến nay, nước Mỹ đã có 1.372 trang trại điện gió và 5.712 trang trại điện mặt trời. Bên cạnh đó, chính phủ Mỹ cũng khuyến khích người dân phát triển điện mặt trời áp mái nhà bằng cách hỗ trợ 30% cho mỗi hộ thông qua khấu trừ thuế. Tính đến thời điểm nầy nước Mỹ đã có 4.700.000 hộ dân dùng điện mặt trời áp mái nhà, chiếm 3,76%.
Cũng cần nói thêm rằng, nước ta, với diện tích nhỏ hơn một tiểu bang của nước Mỹ ( bằng 78% so với Cali ) nhưng đang có đến 818 dự án thủy điện, trong đó có 385 công trình đang vận hành. Và theo hiệp hội Đập & Nước Việt Nam, trong giai đoạn 2025 đến 2035 sẽ mở rộng thêm 13 nhà máy thủy điện với công suất 2.649MW.
( Nguồn: Tổng hợp từ AI, Wikipedia và báo chí trong nước )
Từ Fb Võ Đắc Danh
UYỂN NGỮ MỚI: ‘VẬN HÀNH ĐIỀU TIẾT QUA TRÀN XẢ SÂU’
Trong thảm họa lũ lịch sử tại Miền Trung, việc các đập thủy điện xả nước được cho là đã khiến tình hình thêm nghiêm trọng, gây nên cảnh tàn phá, chết chóc ở nhiều nơi.
Báo Thanh Niên có bài viết với lời lẽ đầy chua xót: “Quy trình thủy điện xả lũ hiện nay không thể đổ lỗi cho ai. Chủ hồ thủy điện xả lũ đúng quy trình, chủ tịch UBND tỉnh làm đúng phận sự và chỉ có người dân là chạy không kịp.”
Báo VnExpress đưa tin: “Mưa lớn khiến nước dâng nhanh cùng với hồ thuỷ điện Đa Nhim xả lũ, nhiều gia đình huyện Đơn Dương cũ trở tay không kịp, nhà cửa hư hỏng, tài sản bị cuốn trôi.”
Mới đây, UBND thành phố Đà Nẵng đã có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ, trong đó kiến nghị nhiều nội dung liên quan quy trình vận hành, điều tiết xả lũ của hồ thủy điện.
Thành phố kiến nghị xem xét thay từ “xả lũ” bằng cụm từ “vận hành điều tiết qua tràn xả sâu”.
Sử dụng uyển ngữ, nói giảm nói tránh để làm nhẹ vấn đề là điều không mới trong chính trị tại Việt Nam.
Một trong những ví dụ nổi bật về nói giảm nói tránh, dùng uyển ngữ là việc bỏ phiếu với ba mức “tín nhiệm cao”, “tín nhiệm” và “tín nhiệm thấp”; thay vì đơn giản là hai mức “tín nhiệm” và “không tín nhiệm”.
Trong nhiều vụ công an đánh người dân, chính quyền và báo chí thường sử dụng cụm từ “tác động vật lý” thay cho “đánh” hay “hành hung”.
Một số ví dụ khác:
“ngừng việc tập thể” = “đình công”
“tụ tập đông người” = “biểu tình”
“xổ số thể thao” = “cá cược”
#BBCNewsTiengViet #LulutMienTrung
Một đập thủy điện đang xả lũ (ảnh minh họa)
Facebook Trung Đào chia sẻ:
“Hãy suy nghĩ thật kỹ trước khi gõ một lời vô tâm.
Chỉ những ai sinh ra và lớn lên giữa miền Trung bão lũ mới thấu hết nỗi ám ảnh mỗi khi nước dâng đục ngầu và trắng xoá.
Còn với nhiều người khác, ở chỗ cao ráo mọi thứ chỉ là những hình ảnh thấy qua màn hình – nên rất dễ buông lời phán xét.
Bạn đã bao giờ run lạnh, đói và nhìn mực nước dâng lên từng phút, cảm giác sinh mạng người thân và mình bị rút ngắn lại?
Bạn đã bao giờ thấy Ba mình vừa cứu cả gia đình rồi vừa lao đi cứu heo bò, kê giường tủ giúp hàng xóm?
Bạn đã thấy dòng nước cuốn sập một căn nhà phá toang cánh cửa chính chỉ trong vài giờ chưa?
Bạn đã từng được Cha cõng bơi lội ngược dòng để đến chỗ cao thoát chết chưa?
Chưa đúng không?
Tất cả những điều đó, tôi đã trải qua từ nhỏ đến lớn. Và đến hôm nay, khi trở thành người đi cứu hộ chuyên nghiệp, tôi vẫn gọi điện mỗi ngày để trấn an Mẹ rằng con bình an.
Miền Trung mình quen bão lũ, nhưng Phú Yên – Khánh Hòa – Bình Định lần này là thảm họa thật sự (không kinh nghiệm, không chủ động, không chuẩn bị ).
Với lương tri tối thiểu, ai cũng hiểu: khi nước dâng đỉnh điểm, đó là ranh giới sinh tử. Chỉ một cái trượt chân là mất mạng. Nước lạnh đến mức tê buốt như đá, phụ nữ mang thai chỉ cần ngâm vài giờ là sẩy thai.
Ấy vậy mà vẫn có người buông lời vô cảm: “Lũ này chết mấy người đâu, đừng nói quá!”
Xin đừng tạo khẩu nghiệp. Chết chỉ một người thôi là đã quá nhiều. Bà con đang xin quan tài, không phải xin thức ăn.
Hãy nói những lời có tâm.
Hãy thương nhau khi hoạn nạn.
Vì chỉ cần một lời vô tình… cũng có thể làm đau thêm một trái tim đang kiệt sức”.
Chúng mày ác lắm.
Có lẽ chỉ có dân miền Trung, nhưng phải ở chính những vùng lũ lụt năm nào cũng có, mới thấu hiểu được triệt để mỗi khi nước dâng về một màu trắng xóa tang thương. Còn ngược lại, tôi xin nói thẳng, tất cả chỉ nghe hay xem qua những thước phim mà thôi. Nên xin đừng vội kết luận điều chi, khi mà bản thân chúng ta chưa hề tường tận thực tế.
Bạn đã bao giờ ngồi co ro trong lạnh lẽo và đói, mắt dán vào mực nước ngày càng dâng lên, tay chân tím tái, cứ nước càng dâng lên cảm giác lo sợ sinh mạng của bạn dần rút ngắn lại? Chưa đúng không?
Bạn đã bao giờ lao vào dòng nước, khi nước vẫn đang lên, cùng phụ giúp nhà hàng xóm, kéo con heo, con bò, kê cao giường tủ, cho nó ngồi lên đó chưa? Chưa đúng không?
Bạn đã bao giờ nhìn thấy nhà đối diện, dòng nước hung hãn chảy mạnh như thác, chỉ vài tiếng thôi, thì căn nhà ấy bật ngược phần hiên trước lên, rồi đổ ập xuống chưa? Chưa đúng không?
Bạn đã bao giờ, được cha của bạn, đặt bạn trên lưng, rồi bơi xéo ngược dòng, đưa bạn thoát đến gò đất cao hơn, để bạn được sống. Rồi cha của bạn, lại nhảy vào dòng nước mênh mông cố bơi về đưa những thành viên khác. May mắn, lần trở về đưa được người cuối cùng thoát ra khỏi căn nhà, thì cũng là lúc nó đổ sập xuống. Chưa đúng không?
Và còn nhiều hơn những kinh hoàng như thế. Bạn có thể chưa, chứ tất cả những thứ ấy, tôi đều đã trải qua nhiều lần trong đời, từ khi còn rất nhỏ, và cả sau này.
Những ngày qua, tôi điện thoại về cho mẹ tôi ở quê nhà, hằng ngày cả chục lần, chỉ để hỏi nước có lên không? Và tôi nói với mẹ tôi rằng, năm nay quê mình (Quảng Ngãi) có lẽ may mắn hơn những tỉnh khác. Chứ Phú Yên, Khánh Hòa, với lượng mưa, kèm lưu lượng xả lũ như vậy, những địa phương ấy sẽ là thảm họa.
Tờ Tuổi Trẻ đưa tin:
“Ông Lê Văn Thìn – Bí thư Đảng ủy phường Đông Hòa – cho biết phần lớn diện tích phường ngập sâu trong nước, không thể tiếp cận ở nhiều vị trí dù biết có người cầu cứu.
Ngay cả quốc lộ 1, nơi cao nhất, cũng ngập nhiều đoạn khiến xe cộ kẹt dài. Hàng chục ngàn người dân đang mắc kẹt, chưa thể tiếp cận vì sóng lớn, nước xiết. Phương tiện đường bộ không vào được, mà ca nô cũng cực kỳ khó di chuyển”, ông Lê Văn Thìn nói.
Theo ông Thìn, thiệt hại do trận lũ kinh hoàng này là “vô cùng lớn”. Đến thời điểm này, phường đã ghi nhận ít nhất 7 người chết, còn số mất tích vẫn chưa thể thống kê.
Theo ông Thìn, mưa lũ khiến toàn bộ địa bàn vẫn ngập sâu, chia cắt hoàn toàn. Nước đã rút khoảng 1,5m so với đỉnh điểm, nhưng nhiều khu vực vẫn chưa thể tiếp cận.
Đến nay trên tổng số 48.000 dân của phường thì mới cứu hộ và sơ tán được về khoảng 100 người, con số quá nhỏ nhưng công tác cứu hộ vẫn còn gặp nhiều khó khăn.”
Đọc những thông tin này, tôi tin rằng bất kì người dân miền Trung nào, đã từng sinh ra, lớn lên trong bão lũ, đều thấu hiểu vì sao mọi thứ lại tồi tệ đến vậy? Đều thấu hiểu chính quyền đã ở đâu trong thời khắc mà hàng vạn người dân cần bóng dáng của họ hơn bao giờ hết.
Thế nhưng, chỉ có tiếng sóng và gió, cùng màn đêm âm u, như báo trước cho viễn cảnh bất hạnh và tang tóc đang chờ đón số phận những người dân.
Với lương tri và nhận thức tối thiểu của một con người, chúng ta đều có thể hình dung, nước đã rút 1,5m, nhưng lực lương của chính quyền sở tại vẫn chưa tiếp cận được, thì khi ở thời khắc đỉnh điểm của nước lũ dâng lên, nó kinh hoàng đến thế nào, và cuốn phăng mọi thứ ra sao?
Rồi chúng ta cũng có thể tính toán được rằng, 48.000 người dân kia, chỉ cần nếu không may mắn 0,1% thôi, thì có thể đến 48 con người phơi bụng lều phều như cá chết, rồi bị cuốn trôi ra biển cả. Nghĩ đến điều này, để mà nguyện cầu những phép mầu cho nhau tất cả được bình an.
Chuyện tang thương đó, là mới chỉ ở một xã mà thôi. Xin nhớ cho điều này.
Và bạn cũng có thể hình dung, trong mấy ngày ròng rã ấy, vừa đói vừa khát, chỉ sơ sẩy mỏi tay, hay trượt chân rơi vào dòng nước hung hãn là chết. Nhiều người trong chúng ta, chưa trầm mình trong nước lũ, để biết rằng độ lạnh của nó như nước đá vậy. Đàn bà vừa mang thai vài tháng, ngâm mình trong nước lũ, là sẩy thai. Chi tiết này, chỉ muốn nói lên mức độ khắc nghiệt và độc hại của nó.
Ấy vậy mà, tôi đọc đâu đó, có nhà báo bán sâm ngoài miền Bắc, có thể viết rằng, sẽ không có ai bị chết vì lạnh hay đói khát cả. Trong Nam, thì có cô nhà thơ kiêm nhà từ thiện nọ, cũng có thể hùng hồn tuyên bố, đợt lũ này chết chẳng mấy người, đừng nói quá lên. Chết chẳng mấy người, mà chính nữ nhà thơ này, giờ đây xin liên hệ với linh mục, ở giáo xứ nào đó ở Phú Yên, để xin đặt 28 cỗ quan tài tạm trong nhà thờ…
Chúng mày đã nói những lời và làm những chuyện thất đức và ác lắm..
FB Đàm Ngọc
ĐẬP THỦY ĐIỆN VÀ NHỮNG DÒNG SÔNG ĐANG KÊU CỨU
Mấy chục năm nay, người ta quen nói rằng: xây thủy điện là phát triển, là bắt dòng sông phải phục vụ cho cuộc sống văn minh. Nghe thì đúng, nhưng nếu nhìn vào những gì đang xảy ra ở miền Trung, ta sẽ thấy một điều rất cũ của loài người: hễ cứ chạy theo lợi trước mắt mà quên cái gốc thì sớm muộn gì cũng trả giá.
Dòng sông xưa vốn hiền, mùa mưa thì đầy, mùa nắng thì cạn, nhưng cái nết của sông là biết điều hòa. Cái gì thừa thì tự chảy đi, cái gì thiếu thì chắt chiu cho ruộng nương. Núi rừng hai bên che chở, giữ cho đất đai khỏi trôi, cho nước khỏi dồn xuống quá nhanh. Sông và rừng, hai thứ đó, gắn bó như hơi thở với lồng ngực. Mất một thứ, thứ kia cũng suy.
Rồi người ta bắt đầu ngăn sông, bít suối, chặt rừng làm thủy điện. Ban đầu là vài công trình lớn, tính toán kỹ lưỡng, có người giỏi xem xét, có người chịu trách nhiệm thực sự. Những công trình đó, dù có chiếm đất, có đổi dòng, nhưng vì được làm bài bản nên ít gây họa. Nhưng đến khi phong trào thủy điện vừa và nhỏ lan rộng, mỗi tỉnh vài chục dự án, mỗi con suối một cái đập, thì sự cân bằng nghìn đời của thiên nhiên đã bị phá đứt.
Phá một quả đồi để làm thủy điện không chỉ là mất cây. Mất cây thì đất không bám, đất không bám thì mưa xuống là trôi, trôi xuống là nghẹt dòng, lấp suối, tạo nên những cơn lũ hung hãn như người ta thấy mấy ngày nay. Bà con vùng dưới chân núi vẫn nói: ngày xưa mưa lớn cũng chỉ lên đến sân, sao giờ mưa vừa vừa đã ngập mái nhà. Đó không phải điều ông trời thay đổi. Đó là lòng người đổi trước.
Nhiều doanh nghiệp làm thủy điện chỉ nghĩ đến điện bán được bao nhiêu, chứ không nghĩ đến người dân sống dưới chân đập. Họ giữ nước trong hồ cho đầy để chạy máy, để lời lãi nhiều hơn. Đến khi nước quá ngưỡng, buộc phải xả, họ xả ào một cái, vừa xả vừa nói là đúng quy trình. Quy trình thì có thể đúng, nhưng lòng người thì sai. Cái sai đó, dân nghèo lãnh đủ: nhà trôi, trâu bò mất, mùa màng trắng tay. Còn doanh nghiệp chỉ mất một bản thông báo.
Nhà nước có trách nhiệm lớn trong chuyện này. Đáng lẽ những dự án nằm ở vùng rừng đầu nguồn, vùng đồi dốc, vùng có khả năng gây họa cho hạ du phải được xem xét thật kỹ, thậm chí kiên quyết không cho làm. Nhưng có thời điểm, giấy phép cấp ra rất dễ, báo cáo đánh giá tác động môi trường chỉ làm cho có, thanh tra kiểm tra thì theo kiểu xem hồ sơ nhiều hơn xem thực địa. Khi lợi ích chen vào, người ta dễ quên mất rằng mỗi dòng sông có linh khí, mỗi cánh rừng có bổn phận, và mỗi quyết định sai có thể khiến bao gia đình phải leo lên mái nhà để trốn lũ.
Người dân miền Trung không trách trời. Họ quen với nắng gió, quen với mưa bão, quen chịu thiệt thòi. Nhưng họ không quen với cảnh nước từ trên núi đổ xuống như pháo kích, không quen với tiếng còi xả lũ lúc nửa đêm, không quen với cảnh sáng ra chỉ thấy trời, nước và những tiếng kêu cứu lạc giọng. Mưa là của trời, nhưng lũ lớn bất thường này là của lòng người.
Muốn sửa sai thì phải bắt đầu từ chỗ sai nhất: dừng ngay việc làm thủy điện tràn lan ở những vùng nhạy cảm. Công trình nào đã gây họa, vận hành thiếu trách nhiệm thì phải xem xét lại, thậm chí đóng cửa. Phải xem rừng là tài sản lớn nhất, không thể bán rẻ cho vài chục megawatt điện. Phải xem dòng sông là mạch sống, không phải nơi để đặt bao nhiêu đập cũng được. Và phải xem an toàn của người dân là giới hạn cuối cùng, không được ai phép vượt qua.
Làm được điều đó thì dân mới yên lòng, rừng mới hồi sinh, sông mới trở lại nhịp chảy xưa. Còn nếu vẫn để lợi nhuận dẫn đường, để sự dễ dãi lấn át lương tri, thì miền Trung còn ngập nữa, còn tang thương nữa. Khi ấy, ta không thể trách trời đất. Chỉ có thể trách chính mình đã để những dòng sông kêu cứu quá lâu mà không nghe.
