LÝ THUYẾT MÁC-LÊ XUẤT PHÁT TỪ NHỮNG NHẦM LẪN, PHẢN TIẾN HÓA-   HÀ SĨ PHU

Hà Sĩ Phu

  LÝ THUYẾT MÁC-LÊ XUẤT PHÁT TỪ NHỮNG NHẦM LẪN, PHẢN TIẾN HÓA (Bài dài, để tra cứu khi cần thiết)

                              HÀ SĨ PHU

 MỤC LỤC :

1/ Mác-Lênin hiểu nhầm về thời đại mà các ông đang sống

2/ Mác-Lênin hiểu nhầm Lịch sử, tưởng Lịch sử chỉ là một chuỗi đấu tranh giai cấp, và coi đấu tranh giai cấp là động lực của Tiến hóa

3/ Mác-Lênin tưởng nhầm vai trò lịch sử của mình, nên đoạn tuyệt với các giá trị truyền thống, không đi tiếp con đường văn minh của nhân loại

4/ Mác-Lênin ảo tưởng vì không hiểu bản tính Con người

5/ Mác-Lênin hiểu nhầm về nguyên nhân khổ ải và bất công, và do đó sai lầm về các biện pháp giải quyết

   Xin không bàn về những lý thuyết thuần túy Triết học của Marx, mặc dù Duy vật biện chứng và Duy vật lịch sử Mác-xít cũng có những điều rất cần phải tranh luận về mặt Triết học. Điều có ý nghĩa thực tế cần thiết cho xã hội ở đây là chỉ xét những “lý sự” gọi là chủ nghĩa Mác-Lênin được dùng làm kim chỉ nam chỉ đạo mọi chủ trương của Đảng Cộng sản, những điều đã thành nhận thức phổ thông, tuyên truyền phổ cập ai cũng biết. Hiện nay về lý thuyết cũng như thực tiễn Cộng sản tuy có những biến đổi để hòng thích nghi nhưng bản chất chủ thuyết căn bản vẫn không có gì thay đổi.

Trong bài Từ Nguyễn Phú Trọng đến Lê Hiền Đức (2012, đăng trên trang mạng của nhà văn Phạm Thị Hoài) tôi đã kể qua 9 điều “nhầm lẫn nhỏ” (mà các Cụ nhà ta thường dùng chữ rất hay là “bé cái nhầm”) của Mác-Lênin khi dựng một học thuyết cao siêu và vĩ đại. Ở đây chỉ xin nhắc lại năm điều nhầm lẫn quan trọng nhất.

1/ Mác-Lênin hiểu nhầm về thời đại mà các ông đang sống

    Tại sao có thể nói các nhà Mác-xít kinh điển đã “đọc nhầm” thông điệp của Thời đại?

Thế kỷ 18-19 và đầu thế kỷ 20 là thời kỳ phôi thai bột phát của nền văn minh Công nghiệp, vừa đem lại những thành quả nhảy vọt nhưng đồng thời cũng tạo ra những tai họa nhất thời mà lúc đầu chưa có phương án chế ngự, đó là sự áp chế của một số chủ Tư bản đối với Công nhân và sự áp chế của các nước đại công nghiệp đối với các nước còn lạc hậu cổ hủ, sự áp chế được gọi là Chủ nghĩa Đế quốc và Chủ nghĩa Thực dân.

  Chủ nghĩa Đế quốc-Thực dân ấy thực ra chỉ là bước chập chững, loạng choạng, hăm hở chào đời của một “đứa hài nhi” sẽ thành khổng lồ, nhưng Mác-Lê tưởng “Chủ nghĩa Đế quốc là giai đoạn tột cùng của Chủ nghĩa Tư bản”! Đã là “giai đoạn tột cùng” rồi thì tất nhiên là già nua sắp chết, nên phải nghĩ ngay ra một Chủ nghĩa mới để thay thế, trước mắt là huy động “Vô sản toàn thế giới liên hiệp lại” để đào mồ chôn nó đi! Nhưng rồi theo thời gian đứa hài nhi có gien khổng lồ ấy “cứ giãy mãi mà không chết”, ngày càng trưởng thành và sửa chữa những điều ấu trĩ của mình, còn cái chủ nghĩa với đội quân đi “đào mồ chôn” nó thì cứ huênh hoang vô địch nhưng bỗng lăn ra chết ngay tại quê hương của mình, mà chẳng thấy giãy giụa gì.

2/ Mác-Lênin hiểu nhầm Lịch sử, tưởng Lịch sử chỉ là một chuỗi đấu tranh giai cấp, và coi đấu tranh giai cấp là động lực của Tiến hóa

   Theo Mác, Lịch sử là một chuỗi những cuộc đấu tranh giai cấp, với tư cách là động lực của Tiến hóa (trích: Giai cấp bị trị và giai cấp thống trị luôn đối kháng nhau về quyền lợi nên sinh ra đấu tranh giai cấp. Nô lệ chống chủ nô làm chế độ chiếm hữu nô lệ tan rã. Nông dân chống địa chủ phong kiến làm chế độ phong kiến tan rã. Giai cấp công nhân chống giai cấp tư sản làm chủ nghĩa tư bản sụp đổ…

… Kết quả cuối cùng của những cuộc đấu tranh đó đều dẫn tới sự ra đời của phương thức sản xuất mới thông qua đỉnh cao của nó là những cuộc cách mạng xã hội).

Mác nhìn lịch sử Tiến hóa của nhân loại như một chuỗi những đoạn đứt khúc do các cuộc Cách mạng, dùng bạo lực lật đổ nhau để tạo ra thể chế mới và mỗi lần như thế làm cho xã hội tiến hóa lên một bước mới. Đó là quan điểm Chính trị Mác-xít xuất phát từ Chủ nghĩa Kinh tế (khi hạ tầng Kinh tế thay đổi thì thượng tầng Chính trị cũng thay đổi theo).

Nhưng trên quan điểm khoa học thì phải hiểu sự Tiến hóa như thế nào?

Trước hết, trong thế giới động vật, Tiến hóa là sự chọn lọc tự nhiên trong đấu tranh sinh tồn, đấu tranh giữa sống và chết, do đó cơ thể phải biến đổi để thích nghi. Động vật thích nghi với điều kiện sống chỉ bằng chính cơ thể của nó, loại cơ thể nào không biến đổi được để thích nghi thì bị tiêu diệt. Tiến hóa để lại dấu ấn trên cấu tạo cơ thể và do đó cũng thay đổi các tập tính.

   Nhưng sự Tiến hóa của con người, sống thành xã hội, thì khác hẳn:

Do có TRÍ TUỆ, là sự phát triển cao nhất của Sinh giới, nên hình thành tiếng nói và chữ viết để ghi lại những thành quả của thế hệ trước để thế hệ sau tiếp tục “ngồi lên vai” mà tiến cao hơn. Sự tích lũy và gia tăng của Trí tuệ để lại dấu ấn trong sách vở, trong công cụ lao động và cả trong phương thức quản lý-điều hành xã hội. Con người thích nghi với môi trường bằng những công cụ và những phương tiện do Trí tuệ và lao động của mình tạo ra, nên cấu tạo cơ thể không cần thay đổi mà cả xã hội vẫn tiến hóa ngày một cao hơn.

   Như vậy, sự tích lũy và gia tăng Trí tuệ, tức động lực của Tiến hóa, xảy ra có tính liên tục, và có sự cộng tác, hiệp lực với nhau trong xã hội, cho dù vẫn còn mâu thuẫn với nhau về quyền lợi. Còn sự Đấu tranh giai cấp cũng chỉ là một mặt trong sinh hoạt xã hội, đấu tranh giai cấp bằng các cuộc Cách mạng như thế là những bước gián đoạn, có thể thúc đẩy sự Tiến hóa nhưng cũng có khi làm hại cho Tiến hóa (cuộc đấu tranh giai cấp, một mất một còn trong Cải cách ruộng đất và trong Cải tạo Tư bản tư doanh của xã hội Việt Nam do Đảng Cộng sản chỉ huy là một ví dụ làm hại cho Tiến hóa, biến Việt Nam từ một xã hội có đoàn kết nhân ái và có tiềm năng phát triển biến thành một xã hội đầy thù hận và “không chịu phát triển” như bấy lâu nay).

3/ Mác-Lênin tưởng nhầm vai trò lịch sử của mình, nên đoạn tuyệt với các giá trị truyền thống, không đi tiếp con đường văn minh của nhân loại

    Do tiếp nhận được tinh thần “vạch đường cho nhân loại, cải tạo cả nhân loại” của chủ nghĩa Mác-Lê cực đoan và ngạo mạn, nhà thơ mê tín Cộng sản Tố Hữu đã có những câu thơ để đời ca ngợi Cách mạng vô sản Tháng Mười Nga như sau:

      Thuở Anh [Cách mạng tháng Mười] chưa ra đời,

       Trái đất còn nức nở,

        Nhân loại chửa thành người.

Người Cộng sản coi cả nhân loại này không đáng là người khi chưa được Mác-Lê dẫn lối. Họ muốn xóa sạch loài người cũ không đáng là người, để nhận trách nhiệm lịch sử dựng một loài người mới cho xứng đáng là người ư? Ngông cuồng đáng khôi hài đến thế là cùng!

    Về quản lý xã hội thì Mác-Lê coi mọi Nhà nước xưa nay chẳng qua là công cụ để bóc lột người lao động, nên phải tiến tới làm cho nhà nước tiêu vong đi để cho giới lao động trực tiếp làm lấy việc quản lý. Thế là không thèm hiểu về sự phân công xã hội. Cũng do không thèm hiểu về sự phân công xã hội nên mới coi giai cấp công nhân, giai cấp lao động, chính là “giai cấp tiền phong, giai cấp lãnh đạo, giai cấp tiêu biểu cho phương thức sản xuất tiên tiến nhất”!

  Mặc dù có nhà lý luận cố bênh vực Mác rằng “Sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản không phải là “ý muốn nhân tạo”, hoặc “lựa đặt ngông cuồng” của C. Mác mà do địa vị kinh tế – xã hội khách quan quy định”, nhưng thực tế thì một giới lao động nào đó cũng chỉ là sản phẩm của một nền văn minh tương ứng sinh ra, chứ tiêu biểu và dẫn dắt cho nền văn minh đó phải ở giới chuyên viên và trí thức tinh hoa, có đủ Trí tuệ, đủ trình độ điều hành, vì đó là sự phân công tự nhiên trong xã hội.

   Thực ra đến thời các ông Mác và Lê ra đời, tức thời kỳ Văn minh Công nghiệp Nhân loại đã tiến được những bước khá xa, đã có ý thức nâng đỡ sự phát triển cá nhân để tạo ra mọi giá trị, đồng thời biết quản lý xã hội theo nguyên tắc Dân chủ và Pháp trị: DÂN CHỦ để cá nhân có điều kiện phát triển nhưng đồng thời cần PHÁP TRỊ để khống chế sự phát triển Tự do cá nhân sao cho không thể ảnh hưởng xấu đến người khác và đến cả cộng đồng.

   Trong xã hội Pháp trị, Đạo đức “phải trở thành thừa”, không cần anh đạo đức, anh cứ làm đúng Pháp luật là đúng đạo đức rồi. Giáo dục đạo đức chỉ là biện pháp hỗ trợ, rất cần cho tuổi thanh thiếu niên. Khi trưởng thành, sống trong xã hội thì “Trường đời” mới là trường học tự nhiên hun đúc con người. Xã hội có Pháp trị lành mạnh thì hun đúc ra những con người tử tế, xã hội vô pháp thì hun đúc ra những con người lưu manh. Khi bộ máy cầm quyền còn hư hỏng thì làm sao các công dân lại có thể sống cho tử tế được, dù có giáo dục đạo đức bao nhiêu cũng bằng thừa, vì “Trường đời” đã giáo dục tất cả.

  Khi Mác (1818-1883) và Lê (1870-1924) ra đời thì đã có những nhà tư tưởng về Dân chủ và Pháp trị như John Locke (1632–1704), Montesquieu (1689-1775), Jean-Jacques Rousseau (1712–1778), Voltaire (1694-1778)…, họ đã tạo ra cả một thời đại Khai sáng, với lý thuyết về Khế ước xã hội, chống chủ nghĩa chuyên chế và xây dựng Chủ nghĩa tự do, đặc biệt là hình thành lý thuyết về Tam quyền phân lập để điều hành xã hội. Lịch sử loài người hàng nghìn năm mới đạt đến trình độ như vậy, nền văn minh ấy đã đạt được rất nhiều thành quả nhưng lại tạo ra những mâu thuẫn mới mà xã hội cần tìm cách khắc phục, chứ không thể nói nhân loại lúc ấy “chưa thành người”!

   Chính Mác-Lê “đoạn tuyệt một cách triệt để nhất với các giá trị truyền thống” mới là người mắc bệnh “phủ nhận quá khứ”, mà “phủ định sạch trơn” một cách vô lý nhất, chứ những người dân chủ ngày nay có phủ định con đường Mác-Lê cũng chỉ là “phủ định sự phủ định” đúng phép biện chứng để trả lại cân bằng cho thế gian, đem lại bình yên cho cuộc sống mà thôi!

    Nếu trào lưu Cộng sản chỉ như một làn sóng phản biện, chỉ vạch trần, phê phán những yếu kém, những bất công do xã hội Công nghiệp lúc ấy tạo ra thì quá tốt, để giúp xã hội buộc phải thanh toán những khuyết tật của mình. Cộng sản muốn tranh giành quyền bính cũng tốt thôi, nhưng phải giành bằng cách cạnh tranh công khai-dân chủ, chứ không thể “cướp” chính quyền, và giành được chính quyền rồi thì đi tiếp con đường tiến bộ của nhân loại tức con đường Dân chủ đa nguyên Pháp trị như các nước Bắc Âu bây giờ (đó là nền Dân chủ Xã hội bắt nguồn từ Quốc tế 2), rồi cũng thực hiện đường lối Lao-Tư lưỡng lợi như cụ Phan Châu Trinh đã nghĩ đến (tạo điều kiện để các nhà Tư bản kinh doanh chân chính và thu lãi nhiều để có tiền góp cho các quỹ phúc lợi xã hội, trợ cấp người lao động, người nghèo, người già yếu tàn tật…).

Con đường Dân chủ Xã hội (đừng dịch nhầm là Xã hội chủ nghĩa) của Bắc Âu tuy có tiếp nhận Mục đích tốt đẹp mà Mác-Lê gợi ý, nhưng Phương tiện tiến hành hành thì hoàn toàn khác nên thành công rực rỡ, dù bị các nhà lý luận Mác-xít ghét bỏ như kẻ thù, nhất là lý luận gia Nguyễn Đức Bình, bởi đó là đối chứng hùng hồn nhất, chứng minh Mác-Lê muốn làm điều tốt song cách làm hoàn toàn sai lầm nên gây hiệu quả ngược với mục đích.

   Lối thoát danh dự cho Cộng sản Việt Nam hiện nay là từ bỏ con đường cực đoan ảo tưởng Mác-Lê của Quốc tế 3, để theo con đường Bắc Âu (tức con đường từ Quốc tế 2 mà Thụy Điển là tiêu biểu), cũng là con đường Phan Châu Trinh chủ trương (con đường bị Hồ Chí Minh phê phán là hữu khuynh thân Pháp). Thực chất cái gọi là “chủ nghĩa Tư bản” chẳng qua là một giai đoạn khá cao trong tiến trình Tiến hóa tự nhiên của xã hội loài người, giai đoạn văn minh Công nghiệp và Đại Công nghiệp, gọi là “chủ nghĩa” nhưng không ai nghĩ ra trước, không có tác giả như trường hợp “chủ nghĩa Cộng sản”.

Nhưng sai lầm chết người ở chỗ phong trào Cộng sản tưởng nhầm là lịch sử giao cho mình nhiệm vụ phải làm lại thế giới, cướp lấy chính quyền để xây dựng một chế độ Mác-xít, theo một chủ nghĩa do một vài tác giả cụ thể bốc đồng nghĩ ra trong một thời gian ngắn, một Thiên đường hết sức chủ quan, thiếu hiểu biết, rất phản khoa học, phản quy luật. Cái chủ nghĩa Cộng sản mới toanh ấy tuyên bố “đoạn tuyệt một cách triệt để nhất với các giá trị truyền thống đã có”, nên gạt bỏ hết mọi giá trị mà nhân loại phải hàng nghìn năm mới đạt được là nền Dân chủ đa nguyên Pháp trị với thiết chế Tam quyền phân lập.

   Mục đích Cộng sản thì cao siêu nhưng phương cách thực hiện là bạo lực cách mạng, là độc đảng toàn trị nên thực tế đã đạp đổ tất cả nền Dân chủ Pháp trị vừa mới manh nha. Người Cộng sản coi các giá trị đó là sản phẩm của chủ nghĩa Tư bản nên quyết tâm đào mồ chôn nó đi. Chính từ sự kiêu ngạo vô lối này, chủ nghĩa Cộng sản Mác-Lê đã tự đào mồ chôn chính mình trước lịch sử tiến hóa Nhân loại.

4/ Mác-Lênin ảo tưởng vì không hiểu bản tính Con người

– Mác-Lê dám tưởng tượng sẽ có ngày “làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu” vì tin rằng khi được chế độ Cộng sản giáo dục thì “con người mới” sẽ rất thánh thiện chứ không ai tham lam, muốn làm ít mà đòi hưởng nhiều!

– Tuy Mác vẫn nhắc một danh ngôn cổ điển “Không có gì thuộc về con người mà xa lạ đối với tôi” nhưng có lẽ Mác vẫn không hiểu, không chấp nhận bản tính tự nhiên của con người. Nếu Mác-Lê biết bản tính con người vốn tham lam và lợi dụng khi không bị luật pháp kiềm chế thì Mác-Lê đã không cho phép Đảng Cộng sản được độc quyền lãnh đạo. Không có đa nguyên kiềm chế, khiến cho các Đảng Cộng sản cầm quyền đều mặc sức lạm quyền, mặc sức tham nhũng quyền lực như ở các nước Cộng sản ngày nay (ví dụ: đã làm Tổng Bí thư lại muốn kiêm luôn Chủ tịch nước để nắm gọn toàn bộ quyền lực trong tay như Tập Cận Bình và những người tương tự)! Nếu hiểu bản tính tham lam của con người, sao lại trao toàn bộ khối Công hữu khổng lồ của đất nước cho cơ quan nhà nước “thống nhất quản lý” để nó biến hết của công thành của tư? Chính luật pháp Tư bản hiểu rõ con người nên mới không cho tập trung quyền lực mà phải “Tam quyền phân lập” hẳn hoi, chứ không lừa dối bằng kiểu “tam quyền phân công” từ một đầu mối là sự chỉ huy thâu tóm của một đảng duy nhất.

5/ Mác-Lênin hiểu nhầm về nguyên nhân khổ ải và bất công, và do đó sai lầm về các biện pháp giải quyết

   Đi vào những việc cụ thể Mác-Lê cũng mắc những nhầm lẫn. Mác-Lê quy nguyên nhân mọi tai họa là do tính Tự do cá nhân và tính Tư hữu nên tìm mọi cách để “chống chủ nghĩa cá nhân” và diệt Tư hữu để công hữu hóa hết thảy, và để nhà nước Cộng sản duy nhất quản lý. Kết quả là không có gì phát triển được và chính cái nhà nước Vô sản độc quyền quản lý tài sản Công hữu thì nó biến mọi Công hữu thành Tư hữu của họ. Để tránh tệ nạn tham nhũng và cậy quyền thì Đảng Cộng sản lại dùng biện pháp “phê và tự phê, tu dưỡng đạo đức, theo đạo đức Bác Hồ”, kết quả là những kẻ càng ca tụng đạo đức bao nhiêu thì sự tham lam lại ngày càng phát triển bấy nhiêu. Nền Kinh tế chỉ huy (với các kế hoạch 5 năm) và Kinh tế quốc doanh làm cho nhà nước và nhân dân đều kiệt quệ nhưng cái túi riêng của những “học trò xuất sắc của đạo đức Bác Hồ” thì căng đầy tiền tỷ đô la để gửi ngân hàng Thụy Sĩ! Về sau, tuy biết sai lầm nên đã chuyển sang Kinh tế thị trường và ca ngợi Kinh tế tư nhân, nhưng tất cả vẫn nằm trong tay một đảng độc quyền và một “nền Pháp trị xã hội chủ nghĩa” thì tất cả vẫn chỉ là sự “đánh bùn sang ao”, kể cả việc “đốt lò” rùm beng cũng vậy.

   Công hữu hay Tư hữu, đó là một mấu chốt của tình hình diễn biến. Thuở ban đầu thì những người Cộng sản thật sự chân thành tin vào con đường Công hữu như lời Mác dạy. Nhưng khi bước vào thực hiện thì chút liêm khiết lúc đầu bị cái máu tham trong lòng tấn công. Máu tham tự nhiên cứ như một kẻ gian truyền kiếp ẩn nấp sẵn trong lòng những tín đồ Cộng sản, cứ đêm ngày xui họ biến những của Công trong tay thảnh của Tư, một sự “cướp ngày” có giấy tờ rất đúng quy trình! Và cứ thế tình hình mỗi ngày một xấu. Cái máu tham phục sẵn trong mỗi con người hỏi Mác có biết không, có “xa lạ” với Mác không?

   Đã từ lâu, miệng nói Công hữu nhưng tay làm Tư hữu, nhưng không phải thứ Tư hữu lành mạnh công minh mà là Tư hữu gian manh. Cờ thì giương cao Búa và Liềm nhưng hành động thì cướp đất của Nông dân và không cho Công nhân tự lập hội để bảo vệ quyền lợi. Công và Nông là những người khổ nhất hiện nay, trong khi trên truyền hình toàn thấy những ông bà Nông dân (phần đông có gốc Bộ đội) có hàng chục héc-ta đất, thu lợi hàng chục tỷ mỗi năm, quá đẹp!

   Trước tình trạng Cộng sản nói một đằng làm một nẻo như vậy thì tôi biết tranh luận những điều lý thuyết là hoàn toàn vô ích, vì người ta nói như vậy nhưng có làm như vậy đâu nên tranh luận về lời nói làm gì? Song, tôi vẫn muốn chốt lại một vài điều về lý thuyết chỉ để thấy cái gọi là học thuyết Mác-Lê và Chủ nghĩa Xã hội khoa học ngay từ đầu đã chỉ là một tà thuyết, phản khoa học, một ảo tưởng xuất phát từ khát khao đẹp đẽ muốn giải phóng con người.

  Tà thuyết đã phản lại Thiện tâm, nó sẽ bị cuộc đời vứt bỏ, Nghị quyết 1481 của Quốc hội 46 nước châu Âu đã khẳng định Chủ nghĩa Cộng sản là một chủ nghĩa chống Nhân loại.

   Nhưng trong xã hội Việt Nam hiện nay, đừng vội tưởng Ý thức hệ Cộng sản đã hết tầm quan trọng để không cần quan tâm đến nữa. Trái lại Đảng Cộng sản vẫn còn giữ chặt và đẩy mạnh giáo điều Mác-Lê và xiết chặt bộ máy Chuyên chính hơn bao giờ hết, bởi đó là chất xi măng gắn kết của hệ thống và là cái áo giáp sắt giữ an ninh chế độ. Đảng Cộng sản mỗi khi mở cửa một chút thông ra thế giới thường khiến cho nhiều người vui mừng, vì nghĩ cứ mỗi ngày một chút, một tí chút thôi thì lâu dần, tích tiểu thành đại, cũng sẽ ngày một khá lên. Xin thưa, đấy là kiểu tư duy đơn giản thuận chiều của con nít. Mỗi lần mở ra cũng kèm theo một kế hoạch xiết lại, chặt hơn. Phía trước chờ ta luôn có một dấu hỏi, ngay bên cạnh một niềm hy vọng.


 

Người vợ Ukraine 20 năm ở Việt Nam chăm chồng đột quỵ

Thầy Lê Văn Thông

Giữa trưa tháng 6, trời Hà Nội như đổ lửa. Trong phòng chăm sóc đặc biệt của bệnh viện, Svetlana Nguyen rướn mình, dùng hết sức xốc người chồng liệt toàn thân lên vai, di chuyển từng đoạn nhỏ ra xe đẩy.

“Mình chuyển viện Papa nhé”, vuốt vội mồ hôi trên trán, người phụ nữ Ukraine với mái tóc vàng thủ thỉ và xoa nhẹ tay người đàn ông ngồi trước mặt. Ông Thắng – chồng bà – dù không nói được cũng cố đánh ánh mắt sang nhìn vợ, miệng ú ớ. Khoảnh khắc đó khiến Svetlana mừng rỡ bởi bà hiểu chồng mình đang dần bình phục. Đã gần 20 năm, kể từ ngày ông Thắng lâm bệnh, không thể tự chăm sóc bản thân, Svetlana dường đã quen với cảnh hai vợ chồng “ở viện nhiều hơn ở nhà”.

“Có những lúc cuộc sống bế tắc tưởng không thể tiếp tục, nhưng rồi nhìn chồng và các con, tôi lại có thêm động lực để cố gắng”, Svetlana Nguyen nói.

Tình yêu của họ bắt đầu từ năm 1988 khi hai người lần đầu gặp nhau tại căng-tin Cục hải quan thành phố Kiev trong một lần anh Thắng đến gửi hàng. Hai năm sau, họ kết hôn. Chàng trai Việt Nam quyết định ở lại Ukraine, thay vì về nước như kế hoạch trước đó. Năm 2000, anh bàn với vợ, mình và con gái 9 tuổi về Việt Nam tìm cơ hội làm ăn, hứa công việc ổn định sẽ đón cả chị và cậu con trai sang đoàn tụ.

Chồng về nước được một năm thì Svetlana nghe tin anh đột quỵ, giữ được tính mạng nhưng liệt toàn thân. “Tôi khóc như chưa bao giờ được khóc, thấy bế tắc cùng cực. Nhưng rồi lại tự dặn lòng phải cố gắng, biết đâu có phép màu xảy ra”, người phụ nữ 55 tuổi hồi tưởng cú sốc 20 năm trước. “Dù khó khăn thế nào cũng phải cố gắng. Chúng tôi đến với nhau bằng tình yêu khi khỏe mạnh thì cũng đối xử với nhau bằng tình yêu khi ốm đau”, chị khẳng định rồi mua vé bay sang quê chồng.

Có lẽ 30 năm trước, khi lần đầu tiên nắm tay người đàn ông Việt, Svetlana không ngờ chặng sau của cuộc đời mình lại nhiều chông gai đến vậy.

Sang Việt Nam chăm chồng, hàng ngày Svetlana dậy rất sớm nấu ăn cho cả nhà rồi ngồi xoa bóp chân tay để chồng đỡ đau nhức. Anh Thắng bị liệt, nằm lâu nên các cơ xương co cứng. Để đưa chồng xuống ghế ngồi, người vợ phải dùng hết sức xốc lên vai rồi di chuyển từng bước nhỏ. Mỗi lần như thế chị phải xoay xở hàng chục phút, người đẫm mồ hôi. Svetlana nói, nếu không làm vậy, chồng nằm lâu trên giường lưng hông dễ lở loét.

Ngày khỏe mạnh không sao, có lúc chồng con cùng lúc ốm, bản thân mệt mỏi không dậy nổi, nằm trên giường mà nước mắt chị chảy ướt gối. Thế nhưng, khóc xong chị lại ngồi dậy làm việc vì cả gia đình chỉ dựa vào mỗi mình. Hai mươi năm ở Hà Nội, người phụ nữ Ukraine chỉ về nước một lần để bán hết nhà cửa, đồ đạc, xe cộ và cả nhẫn đính hôn… mang tiền sang chữa bệnh cho chồng.

Không biết tiếng Việt, vừa chăm chồng lại nuôi 3 con nhỏ, Svetlana nhiều lúc thấy ông trời quá bất công với mình. Thấy chị vất vả, bạn bè có người khuyên nên về nước tự giải thoát cho bản thân, nhưng Svetlana chỉ im lặng quay đi. Chị bảo: “Vợ chồng sống với nhau còn vì tình nghĩa. Nếu tôi bỏ đi, ai là người chăm lo cho anh mỗi ngày”. Nhờ sự chăm sóc của vợ, sức khỏe của anh Thắng dần được cải thiện, sau hai năm có thể đi lại và tự chủ được một số việc.

Hơn hai năm chồng ốm, tiền tiết kiệm cũng cạn kiệt. Svetlana quyết định kiếm việc làm. Nhà chồng cho một căn hộ tập thể ở phố Ngọc Khánh, họ chia đôi một nửa để ở, một nửa mở quán bán cà phê. Cả nhà gom góp được vài trăm nghìn mua chiếc tủ lạnh cũ, đường và cà phê cũng được bạn bè giúp đỡ. Không có tiền thuê nhân viên, hai con lớn đang học cấp hai phải dành nửa buổi phụ giúp mẹ bán hàng.

Quán cà phê nhỏ của bà chủ người Ukraine mở năm 2004 thỉnh thoảng đón tiếp đồng hương và những người học tập tại Liên Xô cũ ghé qua. Vài lần Svetlana mời họ những món ăn tự tay nấu, được khen ngon, họ gợi ý nên bán thêm những món ăn của quê hương. Thực đơn của quán dần được hình thành và thêm thắt theo nhu cầu của khách.

Từ khi quán ăn được mở rộng, cuộc sống gia đình 5 người cũng bớt khó khăn. Ba người con không còn phải mặc lại quần áo cũ người khác cho, tiền viện phí của anh Thắng không phải vay ngoài nữa. Thu nhập từ quán cũng giúp Svetlana nuôi ba con trưởng thành, đều học đại học. Hai con lớn hiện mở quán ăn Nga tại Sài Gòn, còn cậu út theo học tại Canada.

Natalia, một người bạn của hai vợ chồng nói, cô phục Svetlana ở tinh thần lạc quan, chưa bao giờ nản chí. “Để có tiền đóng viện phí cho chồng, chị ấy làm việc không ngừng. Lễ Phục sinh vừa rồi, có những ngày Svetlana làm việc đến 2h sáng để hoàn thành đơn hàng cho khách, sáng lại vào viện mà chẳng tỏ ra mệt mỏi bao giờ”, cô gái Nga nói về người bạn của mình.

Cuộc sống được cải thiện nhưng thử thách cuộc đời lại không chịu buông tha người phụ nữ Ukraine. Hai mươi năm qua, ông Thắng đã có hàng chục lần nhập viện, vài lần thập tử nhất sinh và 4 lần bị đột quỵ, hai lần liệt toàn thân nhưng sau tập luyện lại đi đứng được. Lần gần nhất vào tháng 2/2021, ông bị suy tim, tụ máu não, chuẩn bị phẫu thuật lại bị tai biến ngay tại viện. Dịch Covid-19 bùng phát tại Hà Nội cuối tháng 4, người nhà không được vào phòng bệnh chăm sóc. Nằm liệt nhiều ngày, ông bị viêm loét lưng, tiếp tục phải chuyển viện để chữa vết thương trước khi ca mổ chính diễn ra.

Ở lần đột quỵ này, có thời điểm ông hôn mê nhiều ngày, bác sĩ thông báo trả về lo hậu sự. Nghe tin, Svetlana suy sụp, mọi cố gắng và hy vọng của cô dần như tan biến. Người vợ vào phòng bệnh, ngày ngày nắm tay chồng, nói về tình yêu ngày xưa của họ, về những đứa con đã trưởng thành, mong ngóng bố ra viện. Một lần, ông có phản ứng, nắm tay vợ rất chặt, Svetlana quyết xin cho chồng ở lại điều trị tiếp. “Tôi luôn tin sẽ có ngày anh ấy sẽ khỏe lại”, cô thuyết phục bác sĩ.

Con cái đều đang ở xa, những ngày chồng nằm viện, Svetlana phải cáng đáng mọi việc. Mỗi ngày cô dậy từ 5h sáng, sang thăm chồng rồi về quán chuẩn bị đồ ăn phục vụ khách. Khi rảnh lại qua viện, rồi lại trở về quán làm việc, tất bật cho đến 12h đêm. Hơn một tháng Hà Nội tạm dừng hoạt động quán ăn phục vụ tại chỗ do Covid-19, doanh thu của quán gần như không có. Để lo tiền viện phí cho chồng, Svetlana nhờ con cái giúp đỡ và vay mượn thêm mới đủ. Tuy vậy, cô chưa bao giờ nghĩ đến hai từ “bỏ cuộc”.

Hai mươi năm đủ để thay đổi diện mạo của một thành phố, cũng có thể thay đổi số phận một con người, nhưng với người phụ nữ này, điều không thay đổi là tình yêu dành cho người chồng Việt. “Tôi chỉ muốn cùng anh ấy già đi và trải qua quãng đời còn lại cùng nhau”, Svetlana nói.

Người phụ nữ Ukraine luôn hy vọng sẽ có ngày chồng khỏe lại, hai người cùng quay lại thăm thành phố Kiev – nơi nhiều năm trước họ đã gặp và yêu nhau.

Hải Hiền


 

ÔNG TRỊNH VĂN QUYẾT ĐƯỢC GIẢM 14 NĂM TÙ, EM GÁI ĐƯỢC TRẢ TỰ DO

BBC News Tiếng Việt 

 ÔNG TRỊNH VĂN QUYẾT ĐƯỢC GIẢM 14 NĂM TÙ, EM GÁI ĐƯỢC TRẢ TỰ DO

Sáng ngày 26/6, Tòa án Nhân dân Cấp cao tại Hà Nội đã công bố bản án phúc thẩm đối với cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết cùng hai em gái và 23 bị cáo khác – những người đã có đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt.

Theo phán quyết của tòa phúc thẩm, ông Trịnh Văn Quyết bị tuyên phạt 7 năm tù về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản (so với 18 năm ở phiên sơ thẩm) và 4 tỷ đồng tiền phạt cho tội Thao túng thị trường chứng khoán (so với 3 năm tù ở phiên sơ thẩm).

Tổng cộng, ông Quyết được giảm tới 14 năm tù so với bản án sơ thẩm (từ 21 năm xuống còn 7 năm).

Hội đồng xét xử cho hay các tình tiết giảm nhẹ bao gồm tình trạng sức khỏe yếu, đang phải điều trị tại bệnh viện với “nguy cơ tử vong rất cao”.

Ông Quyết cũng khắc phục vượt quá số tiền hậu quả của vụ án, khi riêng ông nộp tổng cộng 1.886 tỷ đồng đã nộp, vượt hơn 20 tỷ đồng so với mức thiệt hại. (Trước đó, vợ ông Quyết cũng đã nộp khắc phục hậu quả hơn 2.470 tỉ đồng.)

Ngoài ra, hơn 100 bị hại và các tổ chức, cá nhân cũng đã gửi hơn 5.000 đơn xin giảm nhẹ hình phạt cho ông Quyết.

Mặc dù vắng mặt trong suốt phiên phúc thẩm, tòa đánh giá ông Quyết đã thể hiện thái độ thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải và có nhiều bằng khen. Tất cả những yếu tố này đã khiến tòa chấp nhận một phần kháng cáo của ông.

Ông Trịnh Văn Quyết bị khởi tố và bắt tạm giam vào tháng 3/2022 để điều tra các hành vi sai phạm. Tính tới nay, ông đã bị giam khoảng 3 năm 3 tháng.

Tòa phúc thẩm cũng chấp nhận kháng cáo của hai em gái ông Quyết, chuyển hình phạt tù sang phạt tiền đối với tội Thao túng thị trường chứng khoán và giảm án tù cho tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, cũng do có nhiều tình tiết giảm nhẹ.

Theo đó, bà Trịnh Thị Minh Huế bị phạt 3,5 tỷ đồng và 4 năm 6 tháng tù. Án sơ thẩm tuyên 14 năm tù.

Bà Trịnh Thị Thúy Nga, cựu phó tổng giám đốc Công ty Chứng khoán BOS, bị phạt 3 tỷ đồng và phạt bằng thời gian tạm giam (38 tháng 21 ngày) với tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Tòa tuyên trả tự do cho bà Nga ngay tại tòa, với điều kiện bà không bị khởi tố, bắt giam trong vụ án khác.

Trước đó, bà Nga bị tòa sơ thẩm tuyên 8 năm tù.

#BBCTiengViet

#TrinhVanQuyet

#FLC 

This picture taken on July 30, 2018 shows Vietnam propery tycoon Trinh Van Quyet posing during an interview at his office in Hanoi.

 

 Tại sao bạn không biết trân trọng ?

Chuyện tuổi Xế Chiều – Công Tú Nguyễn

 Trên một chuyến xe lửa tốc hành, có một anh thanh niên 25 tuổi cứ nhìn ra cửa sổ và hỏi ba anh ta: Oh ba ơi, sao mấy cái cây nó vụt qua nhanh quá, sao mới nhìn thấy con bò mà bây giờ nó biến mất rồi, sao mấy ngọn núi thấy rõ mà đi hoài chưa tới…?

Một bà ngồi đối diện thấy bực mình quá vì anh thanh niên này cứ như con nít nên mở miệng nói với ba anh ta: Tôi nghĩ ông nên đưa con ông đi bác sỹ tâm thần đi, và ông này vui vẻ trả lời: Nó vừa ở bệnh viện ra đấy chứ, bởi vì nó bị mù từ nhỏ, bây giờ nó mới được nhìn thấy mọi thứ, nên nó thấy lạ thôi. Nghe vậy, bà này xấu hổ và im luôn !

Trong cuộc sống, đôi khi bạn không biết trân trọng những gì mình đang có, nên bạn không thể sống vui là vì vậy !

Ví dụ:

  • Bạn có mắt, nhưng bạn lại luôn nhìn mọi người không thân thiện và cảnh vật u sầu. Trong khi người mù, họ chỉ ước ao để được nhìn.
  • Bạn có miệng, nhưng bạn lại luôn dùng nó để chửi người khác. Trong khi người câm, họ chỉ ước ao làm sao để nói được những lời yêu thương với những người họ yêu.
  • Bạn có tai, nhưng bạn lại không muốn nghe những lời hay ý đẹp. Trong khi người điếc, họ chỉ ước ao để được nghe và hiểu được mọi người nói.
  • Bạn có tiền, nhưng bạn lại xài phung phí. Trong khi người nghèo, họ chỉ ước ao có được một chén cơm.
  • Bạn có người yêu, nhưng bạn lại đòi hỏi đủ điều. Trong khi người cô đơn, họ chỉ ước ao có được một người để yêu thương.
  • Bạn có thời gian, nhưng bạn lại không biết dùng nó. Trong khi người đang hấp hối, họ chỉ ước ao để làm sao cho thời gian đi chậm lại.
  • Bạn đang có tất cả, nhưng bạn lại chán nản. Trong khi người đang khổ cực, họ chỉ ước ao có được một phần nhỏ may mắn của bạn thôi, là họ cũng vui rồi.

Vậy thì làm sao mà bạn có thể sống vui, nếu bạn không biết trân trọng cuộc sống ?

Đừng than vãn rằng, tại sao cuộc đời tôi cứ gặp bất trắc. Đôi khi những bất hạnh của bạn không bằng một hạt cát của người khác đâu bạn nhé !

Vì vậy, cách sống vui là phải biết trân trọng và tận hưởng những gì mình đang có. Đừng tham lam và xem thường, nếu không thì bạn sẽ mãi mãi khổ vì những đòi hỏi quá mức của bạn !

Nguồn:BSTL


 

Robotaxi, cuộc đua kỳ thú giữa các hãng công nghệ của Hoa Kỳ và Trung Cộng

Tổng hợp của Chat GPT – Copilot

Trong lĩnh vực xe tự lái và robotaxi, hiện nay có hai trường phái kỹ thuật chính được đại diện rõ rệt bởi Tesla và Waymo:


🚘 1. Trường phái “Camera + AI” (Tesla)

  • Người đại diện tiêu biểu: Tesla
  • Công nghệ chính:
    • Chỉ sử dụng camera (8 camera xung quanh xe)
    • Không dùng LIDAR hay radar
    • Dựa vào mạng nơ-ron nhân tạo (neural networks) và học sâu (deep learning) để “học lái” từ dữ liệu thực tế
  • Triết lý:
    • Mô phỏng cách con người lái xe: chỉ dùng mắt (camera) và não (AI)
    • Tin rằng hệ thống sẽ tự học và cải thiện theo thời gian nhờ dữ liệu từ hàng triệu xe Tesla đang chạy trên đường
  • Ưu điểm:
    • Chi phí phần cứng thấp hơn
    • Dễ mở rộng quy mô toàn cầu
  • Nhược điểm:
    • Gặp khó khăn trong điều kiện ánh sáng kém, sương mù, mưa lớn
    • Dễ bị đánh lừa bởi các ảo ảnh thị giác

🚖 2. Trường phái “Cảm biến đa tầng” (Waymo, Baidu, v.v.)

  • Người đại diện tiêu biểu: Waymo (thuộc Google/Alphabet)
  • Công nghệ chính:
    • Kết hợp nhiều loại cảm biến: LIDAR (laser), radar, camera
    • Dùng bản đồ độ phân giải cao (HD maps)
    • Hệ thống điều khiển dựa trên quy tắc và mô hình vật lý
  • Triết lý:
    • Tạo ra một hệ thống cảm nhận môi trường chính xác và an toàn tuyệt đối
    • Không phụ thuộc hoàn toàn vào học máy, mà kết hợp với logic và bản đồ
  • Ưu điểm:
    • Hoạt động tốt trong mọi điều kiện thời tiết và ánh sáng
    • Độ chính xác cao trong việc phát hiện vật thể và định vị
  • Nhược điểm:
    • Chi phí phần cứng cao (LIDAR rất đắt)
    • Khó mở rộng nhanh vì phụ thuộc vào bản đồ chi tiết từng khu vực

ROBOTAXI – WAYMO

Waymo Given Green Light to Provide Driverless Rides in San Francisco

ROBOTAXI – TESLA

Tesla unveils self-driving 'Cybercab' at Los Angeles event | Driving

Hệ thống sử dụng LIDAR cỏ vẻ như đang vượt trội hơn rõ rệt trong tất cả các tình huống thử nghiệm, đặc biệt là trong điều kiện thời tiết xấu hoặc các tình huống khi người lái bị ảo giác. Điều này cho thấy cảm biến chủ động như LIDAR có thể cung cấp độ an toàn và độ tin cậy cao hơn so với hệ thống chỉ dựa vào camera và trí tuệ nhân tạo như

Hiệu Suất của hai loại xe (theo thang điểm 10):

Tình huống kiểm traWaymo (LIDAR)Tesla (chỉ dùng camera)
Sương mù95
Mưa96
Ánh sáng chói87
Tường giả (đánh lừa thị giác)103
Lái xe ban đêm96
Vật cản bất ngờ97

 

Tesla đang phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trong lĩnh vực xe tự hành và robotaxi, đặc biệt là từ các công ty như Waymo, Baidu (Apollo Go), WeRide và Pony.ai. Sau đây là bức tranh tổng quan về bối cảnh hiện tại tính đến giữa năm 2025:

Waymo (Alphabet)
Điểm mạnh: Thành tích hoạt động lâu nhất tại Hoa Kỳ, với các hoạt động tại Phoenix, San Francisco, Los Angeles và Austin.

Công nghệ: Sử dụng bộ cảm biến đa phương thức (LIDAR, radar, camera), được một số chuyên gia xe hơi tuyên bố là an toàn hơn các hệ thống chỉ sử dụng kỹ thuật hình ảnh với AI phân định, như  cách mà Tesla đang thực hiện.
Quy mô: Thực hiện khoảng 250.000 chuyến đi mỗi tuần, với hơn 10 triệu chuyến đi đã hoàn thành.

Baidu (Apollo Go)
Điểm mạnh: Mở rộng nhanh chóng tại Trung Quốc và quốc tế (thử nghiệm tại Hồng Kông, UAE, với kế hoạch triển khai tại Thụy Sĩ và Thổ Nhĩ Kỳ).
Quy mô: Vượt qua 11 triệu chuyến đi, vượt qua Waymo2.
Hỗ trợ: Được hỗ trợ bởi các khoản trợ cấp mạnh mẽ của chính phủ và chuỗi cung ứng trong nước vững mạnh.


WeRide & Pony.ai
Điểm mạnh: Cả hai đều đang mở rộng trên toàn cầu thông qua quan hệ đối tác (ví dụ: với Uber ở Châu Âu và Trung Đông).
Hiện diện: Đang thử nghiệm tại Hoa Kỳ và được niêm yết trên các sàn giao dịch của Hoa Kỳ.
Nhà đầu tư: Được hỗ trợ bởi các công ty lớn như Nvidia và Toyota 2.


⚡ Tesla
Phương pháp tiếp cận: Hệ thống chỉ có tầm nhìn sử dụng mạng nơ-ron và dữ liệu thực tế từ đội xe của mình.
Trạng thái: Vừa bắt đầu thử nghiệm robotaxi ở Austin, với kế hoạch cho San Francisco và Los Angeles 1.
Thách thức: Sự chậm trễ và hoài nghi về mức độ sẵn sàng của nó; chỉ có 30% khả năng ra mắt trước tháng 7 năm 2025 theo thị trường cá cược 1.
Triển vọng
Thị trường robotaxi toàn cầu dự kiến ​​sẽ tăng trưởng từ 58 tỷ đô la hiện nay lên hơn 330 tỷ đô la vào năm 2030 1. Trong khi Tesla có sức mạnh thương hiệu và lợi thế dữ liệu khổng lồ, các đối thủ cạnh tranh của công ty này—đặc biệt là ở Trung Quốc—đang mở rộng quy mô nhanh hơn và có thể có lợi thế về mặt pháp lý trên thị trường quốc tế.

Waymo

Baidu – Apollo go

Tesla – FSD

Weride 

Pony AI

Chính thể ấy là chính thể gì? – Đoàn Bảo Châu dịch

Ba’o Tieng Dan

International Rivers

Đoàn Bảo Châu dịch

24-6-2025

Lời người dịch: Một chính thể bỏ tù tới 6 nhà hoạt động môi trường. Theo một suy luận đơn giản nhất, một chính thể bỏ tù những con người tử tế, sống với lý tưởng bảo vệ môi trường sống trong sạch thì chính thể ấy là chính thể gì? Không một lời biện minh nào giá trị trong những trường hợp thế này.

Bách rất kiên cường, nhất định không nhận tội. Chỉ một năm nữa thôi.

Sáu nhà hoạt động môi trường bị vướng vòng lao lý: LS Đặng Đình Bách (áo trắng), TS Hoàng Ngọc Giao (góc dưới bên phải), nhà báo Mai Phan Lợi (áo đen, cầm micro), LS Bạch Hùng Dương (trên, trái), nhà hoạt động Ngụy Thị Khanh (mặc áo dài), nhà hoạt động Hoàng Thị Minh Hồng (góc dưới bên trái). Tiếng Dân edit

***

Tuyên bố: Bốn Năm Quá Dài – Trả Tự Do Cho Đặng Đình Bách

Ngày 24 tháng 6 năm 2025 – Bốn năm trước vào tháng này, luật sư môi trường và nhà hoạt động vì công lý khí hậu Đặng Đình Bách (Bách) đã bị bắt một cách phi lý ngay tại nhà riêng và bị chính quyền Việt Nam cầm tù. Nhân kỷ niệm bốn năm ngày ông bị giam giữ, chúng tôi một lần nữa kêu gọi khẩn thiết trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện cho ông. Việc bỏ tù ông Bách là một hành động bất công nghiêm trọng, bịt miệng một tiếng nói quan trọng trong việc bảo vệ cộng đồng và môi trường.

Song song với việc tiếp tục giam giữ ông Bách một cách tùy tiện, dòng tiền hỗ trợ cho quá trình chuyển dịch năng lượng của Việt Nam vẫn đang đổ vào. Vào tháng 12 năm 2022, Việt Nam đã ký kết Thỏa thuận Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (JETP) trị giá 15,5 tỷ đô la Mỹ với phần lớn các nước thuộc nhóm G7, thể hiện sự đầu tư quốc tế đáng kể vào quá trình chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch. Tháng trước, chính phủ Pháp đã công bố khoản tài trợ trị giá 67 triệu euro để nâng cấp hệ thống truyền tải điện của Việt Nam, khởi đầu cho các khoản đầu tư công trong khuôn khổ thỏa thuận này. Liên minh Châu Âu (EU) cũng tiếp tục tài trợ hàng triệu euro thông qua Chương trình Chuyển dịch Năng lượng Bền vững EU – Việt Nam (SETP).

Tuy nhiên, bất chấp các cam kết rõ ràng trong những thỏa thuận này về một quá trình “chuyển đổi công bằng” và tham vấn thường xuyên với xã hội dân sự, ông Bách cùng nhiều người khác – những người đã làm việc không mệt mỏi vì một tương lai năng lượng công bằng và bền vững cho Việt Nam – vẫn đang bị giam cầm.

Ông Bách đã dành cả đời mình để đấu tranh cho công lý môi trường và phát triển bền vững tại Việt Nam. Là một luật sư và nhà hoạt động uy tín, ông đã sát cánh cùng cộng đồng để trao quyền, bảo vệ quyền lợi và hỗ trợ pháp lý trong các vụ việc liên quan đến tổn hại môi trường – bao gồm chất thải công nghiệp, di dời do xây dựng thủy điện, và ô nhiễm từ các nhà máy than. Ông nỗ lực xây dựng và củng cố khung pháp lý ở cấp địa phương và khu vực, nhằm đảm bảo phát triển phải công bằng và thân thiện với môi trường. Ông được xem là một trong sáu cá nhân tiêu biểu bị nhắm đến và cầm tù vì công việc liên quan đến chuyển dịch năng lượng của Việt Nam.

Dù đang ở trong tù, ông Bách vẫn giữ vững cam kết với công lý và một tương lai bền vững. Sự kiên cường và tiếng nói bền bỉ của ông là minh chứng cho tinh thần mạnh mẽ và tiếp tục truyền cảm hứng cho những người tại Việt Nam và trên thế giới đang sát cánh cùng ông. Ghi nhận những đóng góp và nỗ lực của ông, ông Bách đã được trao tặng Huân chương Tự do Roger N. Baldwin năm 2024 – một giải thưởng danh giá tôn vinh các nhà bảo vệ quyền tự do cơ bản.

Vợ ông, bà Trần Phương Thảo, chia sẻ:

“Chồng tôi luôn tận tâm hỗ trợ các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi thiệt hại môi trường – từ các dự án thủy điện, than, khai khoáng đến hóa chất độc hại – và ông vẫn kiên định theo đuổi một lộ trình chuyển dịch công bằng, tránh phụ thuộc vào các dự án năng lượng tàn phá. Sự kiên cường của ông suốt bốn năm qua vẫn tiếp tục truyền cảm hứng cho nhiều người tại Việt Nam và quốc tế. Tôi mong chờ ngày anh được tự do trở về, cùng tôi và con trai nhỏ, tiếp tục hành trình vì một tương lai tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người”.

Nhân dịp kỷ niệm bốn năm ngày ông bị bắt, chúng tôi nhắc lại lời kêu gọi: “Trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện cho Đặng Đình Bách”. Việc để ông tiếp tục công việc quan trọng của mình không chỉ là vấn đề công lý mà còn là bước thiết yếu để tiến tới một quá trình phát triển bền vững và chuyển đổi năng lượng công bằng cho Việt Nam.

______

International Rivers hiện là đơn vị điều phối Liên minh Bảo vệ Khí hậu Việt Nam – một nhóm gồm hơn 30 tổ chức quốc tế và khu vực về môi trường, công lý khí hậu và nhân quyền, cùng chung mối quan ngại về không gian dân sự và sự an toàn của các nhà bảo vệ môi trường trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng.


 

Hậu Pháo và sự sụp đổ của một lời hứa!

Chau Doa

Xưa, chỉ cần sở hữu tài sản bằng 1/2000 của Hậu Pháo cũng có thể bị quy là địa chủ, cường hào – có thể bị xử tử giữa sân đình. Giờ thì thật khó tin. Khi một người dùng 132 tỷ đồng tiền mặt, 1,1 triệu USD, 501 cây vàng, 2.293 lô đất và cả một hệ thống quan chức từ Bắc chí Nam để bẻ cong pháp luật, thì đó không còn là một vụ án kinh tế. Mà là sự cáo chung của một “lý tưởng cách mạng”.

  1. Khi quá khứ trở thành một vết cắt âm ỉ

Thời Cải cách ruộng đất, nhân danh cách mạng, một bộ phận nhân dân bị chia rẽ, đẩy vào thù hận và chết chóc. Người ta gọi đó là “sai lầm”, “bài học đau xót”, nhưng sau hơn nửa thế kỷ, vết cắt ấy chưa bao giờ lành. Nó vẫn hiện hữu, như nền móng méo mó cho cách vận hành quyền lực hôm nay: lật đổ để chiếm đoạt, đấu tố để thanh trừng, vơ vét để tồn tại.

Ngày ấy, những người bị trói giữa sân đình là nạn nhân của lý tưởng vô hình, bị quy là kẻ thù chỉ vì giàu hơn hàng xóm một mảnh vườn. Hôm nay, Hậu Pháo và những quan chức tiếp tay mới thực sự “bóc lột nhân dân lao động”, khi biến tài nguyên quốc gia, đất đai công sản thành của riêng để trục lợi.

  1. Lý tưởng đã chết – và cái chết của sự công bằng

Người ta từng hứa xây dựng một xã hội công bằng, không giai cấp, nơi “ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.” Nhưng thực tế ra sao? Một doanh nhân mới 27 tuổi, không năng lực tài chính rõ ràng, không kinh nghiệm thi công, vẫn được ưu ái nhận 14 dự án nghìn tỷ – chỉ vì biết gửi “quà” bằng valy tiền mặt. Những người ký duyệt, làm ngơ, tạo điều kiện không phải “sâu mọt” vô danh – họ là Bí thư tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, giám đốc các sở ngành, những người từng thề trung thành với nhân dân trước cờ Đảng. Khi lòng trung thành được mua bằng tiền mặt, mọi khẩu hiệu chính trị chỉ còn là trò hề.

  1. Dân oan – những người sống giữa hai thế giới

Bên kia bức màn là hàng vạn dân oan – những người bị thu hồi đất không thỏa đáng, bị cưỡng chế, mất nguồn sống từ ruộng đồng để đổi lấy “dự án phát triển” mà lợi ích rơi vào tay doanh nghiệp thân hữu. Họ sống lay lắt ở khu trọ gần trụ sở tiếp dân, giơ cao khẩu hiệu đỏ rực: “Yêu cầu trả lại đất cho dân!” Họ bị xua đuổi, bị gán mác “kích động”, bị cắt hỗ trợ, thậm chí bị truy tố. Trong khi đó, những kẻ cướp đất có tổ chức như Hậu Pháo lại được ưu ái, bảo vệ, và vinh thân phì gia suốt 15 năm. Công bằng nằm đâu? Chỉ tồn tại trên giấy tờ, báo cáo tổng kết, và những bài phát biểu ngày lễ.

  1. Hậu Pháo là ai? Là hệ quả, không phải cá biệt

Đừng nói Hậu Pháo là “trường hợp cá biệt”, “con sâu làm rầu nồi canh”. Không ai có thể một mình đưa 24 vali tiền mặt đến phòng làm việc của lãnh đạo tỉnh nếu không có cả một hệ thống tiếp tay, bảo kê và đảm bảo an toàn. Không ai có thể sở hữu 1.419 bất động sản đã bị kê biên, 884 lô chưa bị kê biên, cùng 501 cây vàng, hơn 250 tỷ đồng trong tài khoản, nếu không vượt qua được hệ thống ngân hàng, thuế vụ, kế toán, tài nguyên môi trường. Hậu Pháo chỉ là kẻ dám đi xa nhất, trắng trợn nhất trong một hệ sinh thái đang thối rữa từ bên trong. Và điều đáng sợ hơn: cái ác ngày nay đã học được cách thông minh, kiên nhẫn, có kế hoạch – và được bảo vệ bằng cơ chế.

  1. Chúng ta còn lại gì để tin?

Khi lý tưởng bị phản bội, công lý bị mua bán, người dân bị bỏ rơi, đất đai bị trưng dụng cho nhóm lợi ích – niềm tin còn lại là gì? Nếu một đứa trẻ lớn lên, thấy kẻ luồn lách được vinh danh, người tử tế phải lê lết đòi công bằng – nó sẽ học gì về đạo đức? Nếu người dân thấy “càng có tội, càng nộp được nhiều tiền sẽ càng được giảm nhẹ”, thì đó chẳng phải là hợp pháp hóa tội ác bằng hóa đơn hoàn tiền hay sao?

Vụ án Hậu Pháo là lời cảnh tỉnh cuối cùng. Không chỉ là trừng phạt một cá nhân, mà là khoảnh khắc soi chiếu cả một thời kỳ. Nếu hệ thống không thay đổi tận gốc, nếu quyền lực không bị ràng buộc bởi minh bạch và trách nhiệm, thì sau Hậu Pháo sẽ là ai? Và bao nhiêu người dân thường nữa sẽ tiếp tục khóc thầm, bị tước đoạt đất đai, phải rời bỏ ruộng vườn để nhường chỗ cho những “siêu đô thị” mà họ không bao giờ có thể sống trong đó? Lịch sử từng có những lời hứa. Nhưng lời hứa không nuôi được dân. Chỉ có công lý thực sự mới giữ được lòng tin.


 

Tin nóng: ngừng bắn giữa Do Thái và Iran

Theo các báo Hoa Kỳ và Quốc Tế

Thỏa thuận ngừng bắn đạt được sau khi tổng thống Trump nói chuyện với thủ tướng Do Thái, Netanyahu, trong lúc này các quan chức Hoa Kỳ vừa trao đổi kế hoạch ngừng bắn với Iran

Tổng thống Trump đã giúp đặt nền móng cho một thỏa thuận ngừng bắn trong cuộc trò chuyện với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, theo một quan chức Nhà Trắng. Quan chức này cho biết Phó Tổng thống JD Vance, Ngoại trưởng Marco Rubio và đặc phái viên Trung Đông Steve Witkoff đã có các cuộc thảo luận riêng về lệnh ngừng bắn với Iran, thông qua cả các kênh trực tiếp và gián tiếp.

Vị quan chức này cho biết Trump đã nói chuyện với quốc vương Qatar để cảm ơn ông về những nỗ lực của Qatar trong việc giúp làm trung gian cho thỏa thuận.

Qatar đã có được các đảm bảo của Iran đồng ý với thỏa thuận ngừng bắn do Tổng thống Trump công bố sau khi tổng thống nói với quốc vương Qatar rằng Israel cũng đã đồng ý, hai người quen thuộc với các cuộc thảo luận cho biết. Họ cho biết Israel vẫn chưa công khai xác nhận lập trường của mình.


Tổng thống Trump phát biểu trước toàn quốc vào thứ Bảy.

Tổng thống Trump phát biểu trước toàn quốc vào thứ Bảy, 21-6-2025. (Carlos Barria/Press Pool)

Tổng thống Trump cho biết Israel và Iran đã đồng ý ngừng bắn mà ông cho rằng nó có thể dẫn đến chấm dứt cuộc chiến tranh giữa hai nước.

Trong một bài đăng trên Truth Social vào khoảng 6 giờ chiều theo giờ miền Đông, Trump cho biết sẽ có một lệnh ngừng bắn “hoàn toàn và toàn diện” trong khoảng sáu giờ nữa khi Israel và Iran hoàn thành nhiệm vụ cuối cùng của họ. Ông cho biết Iran sẽ chính thức bắt đầu lệnh ngừng bắn và sau 12 giờ, Israel cũng sẽ tham gia lệnh ngừng bắn. Ông chúc mừng Israel và Iran vì có “sức mạnh, lòng dũng cảm và trí thông minh” để chấm dứt chiến tranh. “Đây là một cuộc chiến có thể kéo dài trong nhiều năm và phá hủy toàn bộ Trung Đông, nhưng điều đó đã không xảy ra và sẽ không bao giờ xảy ra!” Trump nói.

Quân đội Israel đã chuyển các câu hỏi về lệnh ngừng bắn do Trump công bố “cho giới chính trị gia (để trả lời)”. Cả phái đoàn Iran tại Liên Hợp Quốc lẫn văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đều không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận.

Trong khi đó, truyền thông nhà nước Iran đưa tin về tiếng nổ ở Tehran ngay sau bài đăng của Trump và tiếng còi báo động ở Israel vang lên ở Cao nguyên Golan.


Theo báo Bưu Điện Hoa Nam

Quá trình chuyển hóa chiến tranh theo kim đồng hồ

8:09 sáng, ngày 24-6
Trump gọi lệnh ngừng bắn là ‘không giới hạn’
7:54 sáng
Thỏa thuận ngừng bắn được Trump làm trung gian thông qua Qatar: NBC
7:33 sáng
250 công dân, cư dân và người thân của Hoa Kỳ đã rời khỏi Israel
7:19 sáng
Chỉ huy Iran cảnh báo Hoa Kỳ không nên tấn công lại
7:15 sáng
Qatar đã đảm bảo được thỏa thuận ngừng bắn của Iran, quan chức cho biết với Reuters
7:02 sáng
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc lên án cuộc tấn công của Iran
6:43 sáng
Tiếng nổ nghe thấy gần Tehran, Iran cảnh báo Tel Aviv
6:38 sáng
Iran không còn khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân: Vance
6:38 sáng
Iran gửi cảnh báo di tản tới thành phố Israel: AFP
6:19 sáng
Israel, Iran sẽ bắt đầu lệnh ngừng bắn kéo dài 12 giờ: Trump
6:02 sáng
Qatar mở lại không phận
5:09 sáng
19 tên lửa đã được bắn, AP trích lời một quan chức Qatar nói
4:47 sáng
Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Qatar chấm dứt lệnh ở nhà
4:41 sáng
Quan chức Mỹ nói với AP rằng không có cuộc tấn công nào vào căn cứ của Mỹ ở Iraq
4:02 sáng
Trump gọi hành động trả đũa của Iran là “yếu ớt” nhưng vẫn biết ơn vì “được thông báo sớm”
3:38 sáng
‘Chúng tôi hoàn toàn không chấp nhận sự xâm lược của bất kỳ ai’: Lãnh tụ tối cao của Iran nói.
3:25 sáng
Ai Cập, Lebanon, Oman, UAE lên án cuộc tấn công của Iran
3:11 sáng
Iran đã cảnh báo Qatar về cuộc tiến công sắp diễn ra, các quan chức Hoa Kỳ cũng được biết, theo như nguồn tin của báo WSJ
2:38 sáng
Ả Rập Xê Út lên án Iran bằng ‘lời lẽ mạnh mẽ nhất có thể’
2:19 sáng
Hoa Kỳ cho biết không có thương vong: Reuters
2:16 sáng
Iran cảnh báo các bên không được trả đũa, (nhằm hạn chế sự leo thang)
2:11 sáng
Căn cứ của Hoa Kỳ đã được sơ tán trước đó
1:59 sáng
Bahrain, Kuwait tham gia đóng cửa không phận phối hợp
1:50 sáng
Không có mối đe dọa nào đối với Qatar ‘thân thiện và anh em’: Iran cho biết.
1:47 sáng
Căn cứ Mỹ bị tấn công là căn cứ lớn nhất ở Trung Đông
1:46 sáng
Trump trong ‘Phòng tình hình’ (nhằm theo dõi cuộc tấn công hỏa tiễn của Iran vào căn cứ của quân Mỹ), theo đài CNBC

NHƯNG ANH ĐÃ KHÔNG

 Xuyên Sơn

  

Một gia đình Mỹ gồm hai vợ chồng và đứa con gái chung sống bên nhau.

Khi cô con gái lên bốn thì người cha nhập ngũ và được đưa đến chiến trường Việt Nam.  

Người lính tử trận nên đã không trở về.  Người mẹ ở vậy nuôi con đến năm 70 tuổi thì mất.

Khi bà qua đời, cô con gái soạn lại đồ đạc của mẹ thì thấy bài thơ này trong quyển nhật ký.

Đó là bài “ But you didn’t “

và tôi dịch sang tiếng Việt phía dưới.

Được biết tên bà quả phụ đó là

MERRILL GLASS .

Mời quí anh chị và các bạn cùng đọc bản tiếng Anh của Merrill Glass

và bản tiếng Việt của Quan Dương

BUT YOU DIDN’T

Remember the day I borrowed your brand

new car and dented it?

I thought you’d kill me,

but you didn’t.

And remember the time I dragged you to the beach,

and you said it would rain, and it did?

I thought you’d say, “I told you so”

But you didn’t.

Do you remember the time I flirted with all

the guys to make you jealous, and you were?

I thought you’d leave

but you didn’t.

Do you remember the time I spilled strawberry pie

all over your car rug?

I thought you’d hit me,

but you didn’t.

And remember the time I forgot to tell you the dance

was formal and you showed up in jeans?

I thought you’d drop me

but you didn’t.

Yes, there were lots of things you didn’t do

But you put up with me, and loved me, and protected me

There were lots of things I wanted to make up to you

when you returned from Vietnam.

But you didn’t.

MERRILL GLASS

*********************************

Bản dịch của Quan Dương:

NHƯNG ANH ĐÃ KHÔNG

Còn nhớ ngày em mượn chiếc xe anh

Chiếc xe mới toanh bị em làm móp thủng

Em thầm nghĩ thế nào anh cũng

giết chết em.

Nhưng anh đã không

Có một lần em kéo anh ra biển

Anh nói rằng trời sẽ đổ cơn mưa

và mưa thật. Em nghĩ rằng anh trách

” đã bảo mà “. 

Nhưng anh đã không

Cũng có lần em đả đớt với đàn ông

đã khiến anh ghen và anh ghen thật

Em liền nghĩ  đang trong cơn tức

anh chia tay em.

Nhưng anh đã không

Còn nhớ lần em làm chiếc bánh dâu

đổ ụp xuống trên sàn xe tung toé

Em vội nghĩ thế nào anh cũng sẽ

đánh đòn em. 

Nhưng anh đã không

Còn nhớ lần em quên nói với anh

buổi khiêu vũ vô cùng trang trọng

anh xuất hiện chiếc quần jean lạc lõng

em sợ anh bỏ về. 

Nhưng anh đã không

Vâng có nhiều điều mà anh đã không

Nhưng anh trân quí yêu em và bảo vệ

Cũng có nhiều điều mà lòng em tự hứa

bù đắp anh khi trở lại từ Việt Nam

Em đợi anh về.

Nhưng anh đã không.

August 01/2019

Quan Dương.

Thanks fb HTThanh..

Nguồn fb Chu Vĩnh Hải


 Thắng /Thua ?

 Tranh cãi với bất kỳ ai, bạn cũng sẽ bị thua lỗ thôi!

– Tranh cãi với khách hàng? 

Bạn thắng rồi, Khách mất đi.

– Tranh cãi với đồng nghiệp? 

Bạn thắng rồi, Đoàn đội tiêu tan.

– Tranh cãi với người nhà?     

Bạn thắng rồi, Tình thân biến mất.

– Tranh cãi với bạn hữu?       

Bạn thắng rồi, Bạn hữu dần xa.

– Tranh cãi với vợ / chồng?     

Bạn thắng rồi, Tình cảm nhạt phai.

–> Tranh cãi với bất kỳ ai.   

Bạn thắng rồi thì sao???

Thắng có nghĩa là bạn THUA???

Khổng tử dậy học trò : 3 x 8= 23, vì sao?

Nhan Uyên ham học hỏi, tính tình tốt bụng, là một đệ tử đắc ý của Khổng Tử.

Một ngày nọ, trên đường đi làm việc, Nhan Uyên thấy một đám đông ồn ào trước cửa tiệm vải. Anh bước đến hỏi mới biết là đang có tranh chấp giữa người mua và người bán vải.

Chỉ nghe người mua hét lớn: “Ba nhân tám là 23, sao ông cứ đòi ta 24 đồng?”

Nhan Uyên đến trước mặt người mua, lễ phép nói: “Vị đại ca này, ba nhân tám là 24, sao có thể là 23 được? Anh tính sai rồi, không nên cãi lộn ầm ĩ nữa”.

Người mua không phục, chỉ thẳng mặt Nhan Uyên nói:“Ai cần ngươi phân xử hay sao? Ngươi biết tính toán sao? Muốn phân xử chỉ có cách tìm Khổng phu tử, đúng hay sai hãy để ông ấy định đoạt! Đi, ta hãy tìm ông ấy để phân xử!”

Nhan Uyên đáp: “Được. Nếu Khổng phu tử nói anh sai, vậy xử lý sao?”

Người mua nói: “Nếu ta sai, hãy lấy đầu ta. Nhà ngươi sai thì sao?”

Nhan Uyên trả lời: “Nếu tôi sai, tôi sẽ từ quan”. Hai người đánh cuộc với nhau như thế, cũng đã tìm gặp được Khổng Tử.

Khổng Tử và Nhan Uyên

Khổng Tử hỏi rõ tình huống, rồi quay sang Nhan Uyên cười nói: “Ba nhân tám là 23 đó! Nhan Uyên, con thua rồi, lấy mũ quan xuống đem cho người ta đi!”

Nhan Uyên trước giờ chưa bao giờ cãi lại sư phụ. Nghe Khổng Tử nói mình sai, anh đành tháo mũ xuống giao cho người mua kia nhưng trong lòng không phục. Người mua nhận mũ, đắc ý rời đi.

Nhan Uyên cho rằng Khổng Tử già rồi đâm ra hồ đồ, liền không muốn ở lại học tập Khổng Tử nữa. Ngày hôm sau, Nhan Uyên quay lại lấy cớ nhà có việc muốn xin nghỉ học… Khổng Tử rất rõ tâm tư Nhan Uyên, nhưng không nói gì, chỉ gật đầu đồng ý.

Trước khi đi, Nhan Uyên quay lại cáo biệt Khổng Tử. Khổng Tử muốn Nhan Uyên trở về nhà bình an, cũng dặn dò hai câu:

     “Ngàn năm cổ thụ không náu thân, sát nhân không rõ chớ động thủ”.

Nhan Uyên đáp lại một câu: “Con xin ghi nhớ”, rồi rời đi.

Trên đường về, gió thổi mây dâng, sấm rung chớp giật, trời muốn đổ mưa to. Nhan Uyên tiến đến một cây đại thụ mục rỗng bên ven đường, muốn tránh mưa. Anh đột nhiên nhớ lại lời Khổng Tử đã nói: “Ngàn năm cổ thụ không náu thân”…

Nghĩ thầm, sư đồ nhất tràng, anh nghe theo lời sư phụ, tránh xa khỏi cái cây rỗng. Vừa rời đi không xa thì nghe một tiếng sấm, sét đã đánh tan cây cổ thụ kia. Nhan Uyên kinh ngạc: “Câu đầu sư phụ nói đã ứng nghiệm sao! Chẳng lẽ ta còn có thể sát nhân ư?”

Khi về tới nhà thì trời cũng đã khuya. Không muốn kinh động người nhà, Nhan Uyên dùng bảo kiếm mang theo bên người để đẩy chốt cửa phòng nơi thê tử của anh đang ngủ.

Đến bên giường, sờ lại thấy hai người nằm hai bên giường. Nhan Uyên vô cùng tức giận, giơ kiếm định chém, lại nghĩ đến câu nói thứ hai của Khổng Tử: “Sát nhân không rõ chớ động thủ”, bèn đốt đèn lên xem, hóa ra một người là thê tử, người kia là muội muội của anh.

Ngày hôm sau, Nhan Uyên quay trở lại, thấy Khổng Tử liền quỳ xuống nói: “Sư phụ, hai câu người nói đã cứu ba người là con, vợ con và muội muội của con đó! Sao người lại biết trước chuyện sẽ xảy ra vậy?”

Nhan Uyên cảm thấy kính phục thầy sâu sắc, cũng đã biết được ẩn ý của Khổng Tử. Khổng Tử đỡ Nhan Uyên dậy và nói: “Ngày hôm qua thời tiết khô nóng, đoán chừng sẽ có cơn dông, nên ta nhắc nhở con: “ngàn năm cổ thụ không ai náu thân”, con lại mang khí bực trong người, trên thân đeo bảo kiếm, cho nên ta khuyên con “sát nhân không rõ chớ động thủ”!”

Nhan Uyên vừa vái lạy vừa nói: “Sư phụ liệu sự như thần, đệ tử mười phần kính nể!”

Khổng Tử lại nói tiếp: “Ta biết rõ con xin phép về nhà nghỉ là mượn cớ, thật ra cho rằng ta đã già nên hồ đồ rồi, không muốn học ta nữa. Con nghĩ xem, ta nói 3 nhân 8 bằng 23 là đúng, con thua, bất quá là thua cái mũ quan kia, nếu ta nói 3 nhân 8 bằng 24 mới đúng, người mua bán kia thua, đây là một mạng người đó! Vậy con nói xem, chức vị quan trọng hay mạng người quan trọng hơn?”

Nhan Uyên bỗng giật mình tỉnh ngộ, quỳ gối trước mặt Khổng Tử mà thưa: “Sư phụ trọng đại nghĩa coi nhẹ tiểu tiết, đệ tử còn tưởng rằng Sư phụ vì lớn tuổi mà thiếu minh mẫn, đệ tử hổ thẹn vạn phần!”

Từ đó về sau, bất luận Khổng Tử đi đến đâu, Nhan Uyên theo đến đó không rời sư phụ…

Câu chuyện này gợi cho tôi nhớ tới ca từ trong một bài hát tuyệt vời của Khắc Lý Lâm:

 “Nếu như mất đi bạn, được cả thế giới cũng để làm gì?”

– Tranh cãi với khách hàng. Bạn thắng rồi. Khách mất đi.

– Tranh cãi với đồng nghiệp. Bạn thắng rồi. Đoàn đội tiêu tan.

– Tranh cãi với người nhà. Bạn thắng rồi. Tình thân biến mất.

– Tranh cãi với bạn hữu. Bạn thắng rồi. Bạn hữu dần xa.

– Tranh cãi với vợ / chồng. Bạn thắng rồi. Tình cảm nhạt phai.

– Tranh cãi với bất kỳ ai. Bạn thắng rồi thì sao??? Thắng có nghĩa là bạn THUA???

Hãy tranh cãi, tranh đấu với chính bản thân. Nếu tự thắng Bản thân sẽ trở thành người: Từ Bi, Khiêm Tốn, Bao Dung Độ Lượng… thì lúc đó bạn mới thật sự THẮNG”.

From:TU-PHUNG


 

CHẤP NHẬN TRÒ CHƠI DÂN CHỦ?- Fr. Francis Quảng Trần C.Ss.R

 Fr. Francis Quảng Trần C.Ss.R

Cái bởi xác thịt sinh ra là xác thịt;

cái bởi Thần Khí sinh ra là thần khí” (Gioan 3:6)

     Trong thời đại kỹ thuật số, thông tin được truyền đi với tốc độ rất nhanh. Mỗi người đều có thể sở hữu “Kênh truyền thông đa phương tiện” của riêng mình, từ Websites, YouTube đến các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram, Twitter… để đăng tải những gì mình muốn. Thậm chí, nhiều người còn dùng công nghệ AI để tạo ra những thứ giả mà nhìn giống y như thật, cố tình “tung hỏa mù” để người khác không phân biệt được; thật, giả lẫn lộn, nhiều khi giả còn thật hơn cả thật. 

     Khi nhìn vào thế giới hình ảnh, thế giới vật chất, thế giới hiện tượng, chúng ta rất dễ bị lầm lẫn. Tuy nhiên, mọi thứ trên đời đều để lại dấu vết. Để biết được sự thật, thông thường chúng ta phải truy tìm điều ẩn giấu bên dưới, nguyên nhân, mục đích mà nó hướng đến, nhờ đó có thể khám phá sự thật thông qua việc quan sát những hoa trái của chúng. Vấn đề được đặt ra là: hoa trái nào có thể cho biết điều chúng ta đang làm là thật hay giả, tốt hay xấu?

     Chúa Giêsu chỉ cho chúng ta hai hướng rất rõ ràng: “Cái bởi xác thịt sinh ra là xác thịt; cái bởi Thần Khí sinh ra là thần khí” (Gioan 3: 6). Trong bài viết này, chúng ta chỉ khảo sát đâu là LÒNG YÊU NƯỚC thật và đâu là LÒNG YÊU NƯỚCgiả.

    Biến cố 30 tháng 4 năm 1975, đến nay (2025) đã là 50 năm. Nhìn từ nhiều phía khác nhau, mỗi góc nhìn sẽ mang đến cho mỗi người những đánh giá, lượng định và quan điểm khác nhau. Tuy nhiên, dù nhận định ra sao, thậm chí đôi khi đối lập nhau, thì tự trong thẳm sâu tâm hồn của mỗi người mang dòng máu Việt, chúng ta đều phải thừa nhận rằng: ai cũng có lòng yêu quê hương, đất nước Việt Nam – dải đất hình chữ S này. Tình yêu quê hương, đất nước là điều có thật, bất kể ở miền Nam hay miền Bắc, bên trong hay bên ngoài vĩ tuyến 17. Điều khác biệt chỉ nằm ở cách thức thể hiện mà thôi.

     Bất kỳ ai là người Việt Nam cũng đều yêu quê hương, đất nước này; thậm chí ngay cả những người mà toàn thể nhân loại cho rằng họ không yêu quê hương, đất nước mình, thì trong thẳm sâu lương tâm, họ vẫn tin rằng bản thân đang yêu quê hương, đất nước. Nói theo ngôn ngữ trong cuốn Đạo Đức Học của Aristotle, “không ai cố tình làm điều xấu”; còn trong Giáo Lý Công Giáo gọi là lương tâm bất khả kháng. “Nếu sự hiểu biết là không thể vượt thắng được, hoặc nếu phán đoán sai lầm không do trách nhiệm của chủ thể luân lý, thì nhân vị không thể bị quy tội về điều xấu người ấy đã thực hiện” (xem Giáo lý Hội Thánh Công Giáo, số 1793).

    Tóm lại, theo bản chất tự nhiên của con người, không ai trong cõi nhân gian này cố tình làm sai hay cố tình phạm tội. Từ đó, bằng phép loại suy tương tự, chúng ta -những người Việt – đều có một điểm chung: tự bản chất, ai cũng mang trong mình tình yêu với quê hương, đất nước Việt Nam. Không ai có quyền cấm tình yêu ấy, và càng không ai được độc quyền cho rằng chỉ mình tôi yêu nước, còn người khác thì không!

     Nếu tự bản chất, ai cũng yêu quê hương, đất nước mình, nhưng làm thế nào chúng ta biết cách thể hiện tình yêu của họ là đúng hay sai? Tuy nhiên, nếu ai đó yêu sai cách thì rất phiền toái, như Xuân Diệu đã nói trong bài thơ Dại Khờ:

Người ta khổ vì thương không phải cách,

Yêu sai duyên, và mến chẳng nhằm người.

     Chẳng hạn, tại Hoa Kỳ, những người theo Đảng Cộng Hoà thường có những suy nghĩ và hành động ngược với người theo Đảng Dân Chủ trong một số cảnh huống. Ngược lại, người Dân Chủ cũng có những suy nghĩ và hành động ngược với người Cộng Hoà trong một số cảnh huống. Tương tự, ở Việt Nam trước 1975, có những người theo chủ Cộng Sản ở miền Bắc và những người theo nền Cộng Hoà ở miền Nam, có nhiều tư tưởng và hành động trái ngược nhau. Thậm chí, sau năm 1975, trong cùng một đất nước, giữa những đảng viên Đảng Cộng Sản và nhiều người theo các tư tưởng, đường lối khác, vẫn tồn tại sự xung đột như nước với lửa. Tuy nhiên, dù giữa người Việt có thể hoàn toàn trái ngược nhau về tư tưởng và hành động, nhưng sâu thẳm trong tâm hồn, tất cả đều cũng mong muốn một điều: “làm cho dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh.” Tất cả đều yêu quê hương, đất nước, chỉ khác nhau ở cách thể hiện tình yêu ấy mà thôi. Bởi ai cũng tin rằng cách yêu của mình là đúng, còn cách yêu của người khác là sai. Vậy thì, làm thế nào để biết ai đang yêu đúng cách, ai đang yêu sai cách?

     Trước hết, đối với tình yêu và những giá trị thuộc lĩnh vực tinh thần, chúng ta phải thừa nhận rằng, ẩn bên dưới đó là vô vàn điều phức tạp, đan xen chằng chịt, nhiều khi mầu nhiệm và khó lý giải. Tình cảm ấy được hình thành và chi phối bởi những nền tảng văn hóa, niềm tin, trải nghiệm cá nhân, và cả xuất thân từ những vùng miền khác nhau, nên rất khó để xác định một cách cụ thể, rạch ròi. 

     Ở đây, trước khi phân định ai yêu đúng cách và ai yêu sai cách, chúng ta cần thống nhất với nhau một tiền đề căn bản: “con người là hữu thể có lý trí và mang tính xã hội.” Một mặt, nhờ có lý trí, con người có khả năng đưa ra những chọn lựa riêng của mình. Mặt khác, vì là một hữu thể xã hội, con người buộc phải chấp nhận sống trong cộng đồng và tuân theo những quy ước, chọn lựa chung của cộng đồng ấy.

     Dĩ nhiên, cộng đồng có thể bầu, chọn ra người đại diện, nhưng những người đại diện đó không thể sống, không thể chịu trách nhiệm luân lý thay cho từng cá nhân trong cộng đồng. Chính vì vậy, mới có khái niệm về có tội cá nhân và tội tập thể, nhưng tuyệt nhiên không bao giờ có khái niệm lương tâm tập thể. Lương tâm, tự bản chất, chỉ tồn tại nơi từng cá nhân con người mà thôi. Bởi lẽ, mỗi người chúng ta chỉ có một linh hồn và một thân xác cá nhân, không tồn tại linh hồn tập thể hay thân xác tập thể. Tuy con người mang tính xã hội, nhưng trách nhiệm luân lý và lương tâm vẫn thuộc về từng cá nhân. Vì có tính xã hội, con người phải chấp nhận TRÒ CHƠI DÂN CHỦ – nghĩa là, ai được số đông ủng hộ hoặc bầu chọn, người ấy có quyền đại diện hay thắng thế trong cộng đồng mà ta chỉ là một thành viên. Do đó, người hay sự việc được thắng thế theo quy định chung, dù thích hay không thích, với tư cách là con người có tính xã hội sống trong cộng đồng, ta phải chấp nhận. Và nếu có sự áp đặt, bất công hay gian lận xảy ra, thì bổn phận của chúng ta là tìm cách khôi phục lại sự công bằng đúng với nguyên tắc và giá trị mà cộng đồng ấy đặt ra. 

     Thứ đến, thật khó để minh nhiên xác định ai đang yêu quê hương, đất nước đúng cách hay sai cách, bởi tình yêu ấy thuộc phạm trù tinh thần, thường ẩn sâu và phức tạp. Tuy nhiên, chúng ta có thể nhận biết qua hoa trái mà tình yêu đó sinh ra trong thực tế đời sống. Chính Chúa Giêsu đã dạy cho con người cách phân định tình yêu phát xuất từ THẦN KHÍ và tình yêu thuộc về XÁC THỊT.

     Hoa quả của THẦN KHÍ là: “bác ái, hoan lạc, bình an, nhẫn nhục, nhân hậu, từ tâm, trung tín, hiền hoà, tiết độ” (Galat 5: 22-23).

     Hoa quả của XÁC THỊT là: “dâm bôn, ô uế, phóng đãng, thờ quấy, phù phép, hận thù, bất hoà, ghen tuông, nóng giận, tranh chấp, chia rẽ, bè phái, ganh tị, say sưa, chè chén, và những điều khác giống như vậy” (Galat 5: 19 – 21).

     “Nhìn quả biết cây!” Vậy, nếu ai đang làm cho quê hương đất nước của mình có những hoa trái của Thần Khi, thì đang yêu đúng cách, trái lại, hoa trái của Xác Thịt là sai cách. Tôi đang thuộc nhóm nào? Thần Khí hay Xác Thịt? 

Cùng Suy Nghĩ và Cầu Nguyện

     Tôi có đang chấp nhận trò chơi dân chủ trong cộng đồng, đất nước mình đang sống, với tâm thế bình an, không cay cú, không nuôi hận thù với những người khác lập trường hay không? 

     Nếu trò chơi dân chủ nơi tôi đang sống chưa thực sự công bằng, đâu là cách thức và nỗ lực cá nhân mà tôi đang thực hiện, hoặc cần phải thực hiện, để góp phần làm cho nó trở nên công bằng, chính trực và nhân văn hơn?

     Tôi có đang ôm ấp những thành kiến, hận thù, chỉ vì cách thế người khác biểu lộ tình yêu quê hương, đất nước không giống với mình không? 

     Tôi có lẫn lộn giữa hình thức và nội dung của tình yêu quê hương, đất nước, giữa điều người ta nói và việc người ta làm, giữa khẩu hiệu và hoa trái cụ thể hay không? 

     Tôi có đang lầm lẫn giữa tình yêu dành cho phe nhóm, đảng phái với tình yêu dành cho quê hương, đất nước không?

     Lạy Chúa, xin soi chiếu lương tâm cho con để con nhận diện những ảo tưởng và sai lệch trong lòng mình, để tình yêu quê hương mà con giữ được là tình yêu trong Thần Khí, yêu bằng sự thật, sự thiện và lòng bao dung. Amen.

Fr. Francis Quảng Trần C.Ss.R

From: Ngoc Bich & KimBang Nguyen