Đầu năm mời đọc tin lành.
Thân ái.
Nguyễn Tấn Thuận.
Thế giới không trở nên tồi tệ hơn mà đang trở nên tốt đẹp hơn: 35 tin vui để bắt đầu năm 2024 với sự lạc quan.
Chuyên gia dữ liệu EL PAÍS Kiko Llaneras đã đưa ra một danh sách các điểm dữ liệu cho thấy rằng – trái ngược với những gì chúng ta có thể tin – chúng ta đang đạt được tiến bộ trong một số lĩnh vực quan trọng.
Hình minh họa cổ điển của Areso
DIEGO ARESO (EL PAÍS)
KIKO LLANERA
Để kết thúc năm, tôi đã tập hợp một danh sách các điểm dữ liệu – không đầy đủ cũng không khách quan – chỉ liên quan đến tin tốt.
Tôi làm điều này để chống lại một nghịch lý: hầu hết mọi người tin rằng thế giới đang đi lùi và chúng ta đang hướng tới sự hỗn loạn, mặc dù dữ liệu cho thấy rõ rằng nhận thức này là sai. Thế giới không trở nên tồi tệ hơn mà đang trở nên tốt đẹp hơn. Điều này không có nghĩa đó là một nơi hoàn hảo, thậm chí không phải là một nơi tốt. Chúng ta đang đau khổ vì chiến tranh, bất công, đói khát và bệnh tật. Một thiểu số dân chúng sở hữu phần lớn tài sản, trong khi 8,4% sống sót với mức dưới 2 USD một ngày. Nghèo đói là chuyện thường tình. Nhưng trong tất cả các kịch bản toàn cầu mà chúng ta đã biết (không phải tưởng tượng hay mong muốn, nhưng đã biết), đây là kịch bản tốt nhất.
Việc nhận ra rằng chúng ta đang tiến bộ khiến nhiều người lo lắng vì họ sợ rằng điều đó sẽ khiến chúng ta trở nên tuân thủ. Nhưng tôi nghĩ ngược lại: tiếp tục bước đi, sẽ rất hữu ích nếu bạn có cảm giác như mình đang tiến về phía trước.
CHÚC MỪNG NĂM MỚI,
Kiko
Tin tốt
❤️ 1. Cuộc sống lại được kéo dài hơn. Sau thời gian gián đoạn vì đại dịch, tuổi thọ toàn cầu tăng trưởng trở lại vào năm 2023: ngày nay là 73 tuổi, tăng tới 12 năm so với năm 1980. | liên Hiệp Quốc
2. Nhiều người tin rằng thành phố của họ là “nơi tốt” cho người đồng tính nam hoặc đồng tính nữ sinh sống. Năm 2005, chỉ có 20% dân số thế giới nghĩ như vậy và hiện nay con số này là 50%. Ví dụ, ở Mexico, con số này đã tăng từ 39% lên 64%. | Gallup
3. Đại dịch khiến chúng ta trở nên vị tha hơn. Tỷ lệ người “giúp đỡ người lạ” tăng 10% vào năm 2021 và 2022. | Báo cáo hạnh phúc
4. Vắc-xin sốt rét đã về. Vắc xin đầu tiên đã được chứng minh là có hiệu quả trên thực tế: tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh (do bất kỳ nguyên nhân nào) giảm 13% sau khi tiêm vắc xin. Ngoài ra, loại vắc xin thứ hai rẻ hơn đã được phê duyệt. | EL PAÍS
5. Liệu pháp CRISPR đầu tiên để chỉnh sửa DNA cũng được bật đèn xanh. Nó vẫn là một công cụ thô sơ nhưng có một tương lai đầy hứa hẹn: có hàng tá thử nghiệm đang được tiến hành. | EL PAÍS
6. Trốn thuế giảm (rất nhiều). Làm sao? Nhờ hệ thống trao đổi thông tin ngân hàng. Năm 2013, tài sản tiềm ẩn trị giá 10% GDP toàn cầu, hầu hết nằm trong tay người giàu, đều ở thiên đường thuế và chưa được kê khai với cơ quan thuế nước nào, nhưng trong 10 năm, con số đó đã giảm xuống còn 3 %. | Đài quan sát thuế
7. GDP bình quân đầu người trên thế giới đã tăng gần gấp đôi trong thế kỷ này. Nó đã tăng từ 10.000 USD năm 1997 lên 17.500 USD vào năm 2022, được điều chỉnh theo lạm phát và chi phí sinh hoạt. GDP bình quân đầu người tăng ở tất cả các châu lục. | Ngân hàng thế giới
⚖️ 8. Và sự bất bình đẳng cũng giảm đi. 10% người có thu nhập cao nhất chiếm 55% tổng thu nhập, con số này rất nhiều nhưng ít hơn so với năm 2000. | WID
9. 68% người Úc về hưu chơi trò chơi điện tử . Hầu hết con số này được tạo nên bởi những phụ nữ muốn “có một khoảng thời gian vui vẻ”, “đối mặt với thử thách” và “cải thiện sức khỏe tâm thần”. | IGEA
10. Trường hợp sa sút trí tuệ giảm. Tỷ lệ mắc bệnh Alzheimer và các bệnh tương tự đã giảm 30% sau 15 năm. Sự sụt giảm không phải do thuốc – mặc dù có những loại thuốc đầy hứa hẹn – mà là do trình độ học vấn cao hơn của thế hệ mới, giúp bảo vệ tâm trí của họ khỏi bị sa sút. | EL PAÍS
11. Số sinh viên đại học đã tăng gấp đôi sau 20 năm. Khoảng 39% nam và 45% nữ trong độ tuổi đi học được ghi danh vào giáo dục đại học. | Ngân hàng thế giới
12. Biểu tượng cảm xúc mới đã được phát hành. Món tôi thích nhất là con sứa và cái đầu lắc.
13. Có nhiều phụ nữ hơn trong Quốc hội. Phụ nữ chiếm 27% số ghế, gấp đôi số lượng vào năm 1990. | I PU
14. Kỷ lục về số người trong không gian đã bị phá vỡ. Vào tháng 5, 17 người đã ở trên quỹ đạo cùng lúc. | Hành tinh4589
15. Ấn Độ trở thành quốc gia thứ 4 đổ bộ lên Mặt Trăng (nhẹ nhàng). Tàu thăm dò Chandrayaan-3 đáp xuống Mặt Trăng vào ngày 23/8, một kỳ tích mà chỉ Liên Xô (1966), Mỹ (1966) và Trung Quốc (2013) mới đạt được. | Thiên nhiên
16. Trí tuệ nhân tạo sáng tạo tiếp tục những tiến bộ đáng kinh ngạc của nó. Nó trở nên tốt hơn trong nhiều nhiệm vụ mà chúng tôi cảm thấy là không thể đối với một thuật toán: nó viết, nó vẽ, nó hoạt hình, nó hiểu hình ảnh, nó lý luận (theo một nghĩa nào đó) và nó có tính sáng tạo (theo một nghĩa nào đó). Nó chắc chắn làm cho bạn suy nghĩ. | EL PAÍS
️ 17. Một chương trình AI hoạt động tốt hơn các mô hình dự báo thời tiết thông thường . Đó là một sự thay đổi mô hình: các mô hình tính toán số hiện tại, dựa trên việc mô phỏng các phương trình đã biết, giờ đây sẽ được kết hợp với các mô hình hộp đen tự học từ dữ liệu. | FT
18. Bộ cấy ghép não mới đã mang lại giọng nói cho những người không thể nói được. Ý tưởng là đo các tín hiệu điện của não và sử dụng AI có khả năng phân biệt các mẫu liên quan đến từng âm vị. | FT
19. Chúng tôi có loại thuốc chống béo phì mang tính cách mạng. Chúng ta đã biết rằng Ozempic và Wegovy điều chỉnh cảm giác no và giảm cân đáng kể. Bây giờ chúng cũng đã được chứng minh là làm giảm nguy cơ suy tim và đột quỵ. | Khoa học
20. Thuốc HIV đã ngăn ngừa 21 triệu ca tử vong kể từ năm 1996. Số ca tử vong đã giảm 1/3. | UNAIDS
21. Katalin Karikó đã giành được giải Nobel và thể hiện lời hứa về sự tiến bộ của chúng ta. Karikó lớn lên ở Hungary vào những năm 1960, không có nước nóng, không tivi hay tủ lạnh, chia sẻ căn phòng ấm áp duy nhất với gia đình. Cô gieo hạt giống trong vườn, yêu thích trường học và là người đầu tiên trong gia đình vào đại học. Năm 1985, bà di cư sang Mỹ, giấu một ít tiền trong con thú nhồi bông của cô con gái hai tuổi. Sau đó, trong hai thập kỷ, cô là nhà nghiên cứu có nguồn lực hạn chế tại Đại học Pennsylvania. Cô ấy chưa bao giờ được phong làm giáo sư. Cô là một chuyên gia về RNA khi mối quan tâm đến phân tử đó không còn nữa, nhưng Karikó vẫn không bỏ cuộc. Vào năm 1997, chán nản khi xếp hàng ở máy in, cô bắt chuyện với nhà miễn dịch học Drew Weissman, và thế là bắt đầu hợp tác mà cuối cùng đã mang lại thành quả, nửa do quyết tâm và nửa do tình cờ, với một công nghệ sẽ đi vào sử sách: vắc xin ARN. | Joe Walker Podcast
22. Thả muỗi hiếm đã ngăn chặn bệnh sốt xuất huyết ở ba thành phố của Colombia. Làm sao? Chúng bị cố tình nhiễm vi khuẩn Wolbachia để ngăn chúng truyền bệnh này. | Saloni Dattani
23. Linh miêu Iberia tiếp tục phục hồi trở lại. Năm 2002, chỉ còn lại 94 mẫu vật và hiện nay đã có 1.600 mẫu. | EL PAÍS
24. Nhiều thú cưng đã được chữa lành. Một độc giả đã viết thư cho tôi để nói với tôi rằng con chó Canela của anh ấy đã sống sót sau năm lần nhập viện thú y trong năm nay (điều này không hề tốt): “Bây giờ cô ấy đang ở đây, hạnh phúc, mãn nguyện và mạnh mẽ như một cây sồi.”
️ 25. Trên thế giới có ít vụ tự tử hơn. Tỷ lệ tự tử trên 100.000 người đã giảm 35% sau 25 năm. | AI
26. Tử vong do đuối nước (trong nước) đã giảm một nửa kể từ năm 1990. Hàng nghìn, hàng nghìn trẻ em đã được cứu. | Cuộc khủng hoảng tương lai
☀️ 27. Trung Quốc đã tăng gấp ba lần năng lượng tái tạo. Năm 2007, nó chiếm 6% tổng năng lượng và hiện nay con số đó là 18%. | OWiD
️ 28. Chile là quốc gia khai thác được nhiều năng lượng nhất từ mặt trời. Tiếp theo là Úc, Israel, Hy Lạp và Tây Ban Nha. | OWiD
29. Năng lượng mặt trời đang tăng trưởng theo cấp số nhân. Thế giới đã tăng gấp đôi công suất lắp đặt trong bốn năm. | BloombergNEF
30. Chúng tôi phát hiện ra rằng trò chuyện khiến chúng tôi vui vẻ. Nếu chúng ta đánh giá mức độ hạnh phúc của mình là 6/10 thì sau khi trò chuyện với một người lạ thân thiện, con số đó tăng lên 7. | Khoa học
⛽ 31. Năng lượng toàn cầu đến từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch đã giảm từ 90% xuống 82% kể từ năm 1980. Và tốc độ này hứa hẹn sẽ tăng tốc để đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. | EL PAÍS
☢️ 32. Lượng khí thải SO₂ đã giảm một phần ba kể từ năm 1980. Điều này đã hạn chế mưa axit gây tổn hại đến hệ sinh thái hồ và suối. | Công việc đang tiến hành
33. Và tầng ozone sẽ phục hồi hoàn toàn. Ba mươi lăm năm trước, Nghị định thư Montreal đã ra quyết định loại bỏ 96 chất hóa học (bình xịt và chất làm lạnh) đang tạo ra một lỗ hổng trên hàng rào bảo vệ chúng ta khỏi bức xạ cực tím. Đó đã là một thành công. | EL PAÍS
34. Tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh đã giảm nhiều hơn mức chúng ta có thể tưởng tượng. Trong nhiều thiên niên kỷ, một nửa số trẻ em đã chết trước khi trưởng thành. Cuối năm 1950 – cách đây chưa đầy 75 năm – cứ bốn trẻ em thì có một trẻ chết trước khi trưởng thành. Ngày nay, 96% trẻ sơ sinh trên thế giới lớn lên khỏe mạnh, cường tráng và thông minh.
Tôi đã biết thống kê này từ lâu, nhưng vào năm 2023, tôi đã tận mắt cảm nhận được nó. Chúng tôi đã có một đứa con khỏe mạnh, lớn lên hạnh phúc và không có biến chứng. Nhưng liệu tôi có thể nói điều tương tự cách đây 100 năm không? Luna hơi xoay người, và sau 20 giờ chuyển dạ (theo nhịp tim được theo dõi của trái tim nhỏ bé của cô), ba bác sĩ nhi khoa đánh giá rằng việc sinh mổ sẽ an toàn hơn cho cô bé bằng phương pháp sinh mổ, một ca phẫu thuật thông thường có thể đã cứu sống cô bé. Chúng tôi đã tiêm chủng cho cô ấy chống lại những căn bệnh mà tôi không thể nhớ tên, và thậm chí chống lại bệnh viêm tiểu phế quản, bằng một loại vắc-xin (không) không tồn tại vào năm ngoái. Luna đã vượt qua mùa hè nóng nực mà không hề hay biết, và khi mùa đông đến, cô luôn có một chiếc chăn ấm, một chiếc nôi bông và một căn phòng ấm áp giả tạo. Chúng tôi thậm chí còn đảm bảo rằng cô ấy ngủ nằm ngửa vì nó đã được chứng minh là an toàn hơn và mặc dù có lẽ sẽ không có chuyện gì xảy ra nếu cô ấy ngủ úp mặt nhưng kiến thức đó sẽ cứu sống trẻ sơ sinh mỗi ngày.
Chúng ta tận hưởng những điều kỳ diệu hàng ngày – dưới dạng công nghệ, thể chế và trí tuệ – sự thành công của chúng không được chúng ta chú ý đến, bởi vì những bất hạnh mà chúng ta né tránh chính là những viên đạn vô hình.
35. Sống để khám phá những điều tuyệt vời là một kho báu, chẳng hạn như những đứa trẻ sinh ra đã có khả năng phán đoán thời trang. Một ví dụ thú vị được Alok Morarka kể: “Con gái 20 tháng tuổi của tôi, Siya, đã khóc và rên rỉ sau một ngày dài ở nhà trẻ. Đến lúc thay quần áo, cô ấy vẫn nhất quyết nói: ‘Áo xanh! Áo sơ mi xanh!’ Tôi lôi ra ba bộ áo liền quần màu xanh khác nhau, cô ấy đẩy chúng ra, gần như ghê tởm. Siya liên tục chỉ vào tôi. Cuối cùng tôi đã hiểu: Tôi đang mặc chiếc áo sơ mi sọc xanh. “Em có thể mặc cái này được không,” tôi hỏi, giơ bộ áo liền quần sọc xanh của cô ấy lên. ‘Có có có có!’ cô ấy hét lên. Cô ấy muốn sánh đôi với bố mình.”
CHÚC SỨC KHỎE.
From: taberd-6 & NguyenNThu
RFA
