Ba’o Tieng Dan
28/09/2024
Die ZEIT
Người phỏng vấn: Evelyn Finger
Vũ Ngọc Chi chuyển ngữ
26-9-2024
LGT của Tiếng Dân: Quân đội Israel vừa đưa ra tuyên bố, Hassan Nasrallah, thủ lĩnh Hezbollah, đã thiệt mạng trong một cuộc không kích lớn của Israel vào thủ đô Beirut của Lebanon. Sau đó, Hezbollah cũng đã xác nhận trong một tuyên bố về cái chết của Nasrallah, là người đã lãnh đạo Hezbollah trong suốt 32 năm qua.
Hassan Nasrallah là nhân vật lãnh đạo thứ 7 của Hezbollah bị giết chết kể từ cuộc tấn công khủng bố của Hamaz vào Israel ngày 7-10-2023. Các nhân vật trước đó đã bị giết chết trong các cuộc tấn của công Israel là: Ibrahim Qubaisi, Ibrahim Aqil, Ahmed Wahbi, Fuad Shukr, Muhammed Nasser, Taleb Abdallah
***
ZEIT: Hezbollah thích đóng vai trò là nhà nước và người bảo vệ nhưng lại nguy hiểm hơn Hamas. Điều gì khiến đội quân khủng bố trở nên hấp dẫn đối với giới trẻ Hồi giáo? Sau đây là cuộc trò chuyện với Iftah Burman, nhà khoa học chính trị Israel:
Ảnh: Cuộc tập trận quân sự của Hezbollah ở miền nam Lebanon gần làng Aramata, tháng 5-2023. Nguồn: Marwan Naamani/ pa/ dpa
DIE ZEIT: Ông Burman, ông đã nghiên cứu về Hezbollah trong nhiều năm, điều gì làm ông ngạc nhiên nhất trong nghiên cứu của mình?
Iftah Burman: Tôn giáo gắn bó rất chặt chẽ với quân đội. Hezbollah là một tổ chức tôn giáo triệt để, trong đó tất cả các nhà lãnh đạo quân sự chủ chốt đều là những người có thẩm quyền về mặt tinh thần. Cầu nguyện là một phần trong cuộc sống hàng ngày của các chiến binh, cũng như việc học kinh Koran là một phần trong quá trình huấn luyện của họ.
Họ chỉ có thể được thăng cấp sĩ quan nếu họ cũng theo đuổi việc học tôn giáo của mình. Cao cấp nhất là Hội đồng Jihad và Hội đồng Shura, trực thuộc tổng tư lệnh Hassan Nasrallah. Và mỗi chiến binh Hezbollah bị giết đều được coi là một shahid, một vị thánh tử đạo, chứng tỏ qua cái chết anh hùng của mình: Chúa thật vĩ đại.
ZEIT: Từ Lebanon hiện nay có rất nhiều hình ảnh trên truyền hình về những chiếc quan tài được phủ cờ màu vàng và xanh lá cây. Tại đám tang của ba sĩ quan Hezbollah, một cảm tình viên trẻ tuổi đã nói: “Chúng ta sẽ thắng, đó là ý Chúa”. Hezbollah này là ai?
Burman: Tên của nó có nghĩa là “Đảng của Chúa”, nó thường được gọi là một tổ chức khủng bố, nhưng ngày nay, cụm từ ‘quân đội khủng bố‘ sẽ thích hợp hơn, xét cho cùng thì nó có đến 50.000 chiến binh ở Lebanon và ước tính có một số lượng quân dự bị cũng đông như vậy. Về mặt quân sự, nó mạnh hơn Hamas khoảng năm lần. Đồng thời, Hezbollah theo đạo Hồi là một đảng chính trị.
ZEIT: Lá cờ của họ, màu vàng có hình in màu xanh, có thêm hai hàng chữ. Phần trên cùng, một câu trích dẫn trong Kinh Koran, có nội dung: “Đảng của Chúa chiến thắng”.
Burman: Các cuộc tuần hành tang lễ của Hezbollah hiện nay trông có vẻ ấn tượng, nhưng mọi người nên nhớ rằng những kẻ thiệt mạng hiện đang được chôn cất trọng thể, là những kẻ khủng bố.
ZEIT: Ibrahim Akil được thương tiếc đặc biệt.
Burman: Ông ta là chỉ huy của Lực lượng Radwan tinh nhuệ và đã bị giết bởi một cuộc tấn công chính xác của Israel hồi thứ Sáu tuần trước. Khoảng 20 sĩ quan đã chết cùng với ông ta. Rõ ràng họ đang lên kế hoạch tấn công theo gương của Hamas.
Các chiến binh của Akil, có tổng số từ 6.000 đến 7.000, chuyên tấn công nhanh trên bộ. Chúng ta phải xem xét vấn đề này một cách hết sức nghiêm túc, bởi vì Akil là thành viên sáng lập sư đoàn Jihad Hồi giáo của Hezbollah, đơn vị đã thực hiện các cuộc tấn công thành công vào đại sứ quán Mỹ ở Beirut, một doanh trại Mỹ và lính dù Pháp năm 1983.
ZEIT: Tại sao Akil và các sĩ quan của ông ta không bị ngăn chặn bởi cuộc tấn công bằng máy nhắn tin?
Burman: Lực lượng Radwan che chắn bản thân một cách hoàn hảo vì sợ bị xâm nhập. Để được chấp nhận vào vòng trong, họ phải được giới thiệu. Theo hiểu biết của tôi, hơn 3.000 vụ nổ máy nhắn tin hầu như không tấn công các binh sĩ mà là các cấu trúc chỉ huy của Hezbollah.
Có khoảng 500 người bị thương nặng, chủ yếu ở Beirut. Các máy nhắn tin đã được chuyển giao từ nhiều tháng trước nhưng chỉ mới được đưa vào sử dụng gần đây – một dấu hiệu khác cho thấy một cuộc tấn công vào Israel dọc theo biên giới ngày 7 tháng 10 đã được lên kế hoạch.
ZEIT: Ông có bằng chứng nào cho việc này không?
Burman: Không. Nhưng đó là hình ảnh có ý nghĩa khi tôi ghép các sự kiện lại với nhau. Đó là lý do tại sao các vụ nổ máy nhắn tin, việc sát hại một số chỉ huy Hezbollah và các cuộc tấn công của Israel vào miền nam Lebanon không phải là hành động khiêu khích mà là các cuộc tấn công phủ đầu.
Chính quyền Lebanon hiện đang báo cáo số lượng nạn nhân mới mỗi ngày. Nhưng người ta không được quên: Hezbollah đã pháo kích liên tục vào đất nước chúng tôi trong gần một năm.
ZEIT: Israel bắn trả với nhiều tên lửa hơn. Làm thế nào để ông giải thích điều này với những người chỉ trích quân đội của ông?
Burman: Chúng tôi tự vệ! Nhân tiện, việc sử dụng hệ thống phòng thủ tên lửa Arrow và Iron Dome tốn kém hơn bất cứ thứ gì bắn vào chúng tôi. Hiện Hezbollah đã lần đầu tiên sử dụng tên lửa hành trình chống lại Israel với tầm bắn lên tới 200 km và có thể được dẫn đường bằng GPS. Điều này có thể ảnh hưởng không chỉ đến Jerusalem mà còn ảnh hưởng đến khu vực xung quanh trung tâm nghiên cứu hạt nhân trên sa mạc hoặc nguồn cung cấp năng lượng của chúng tôi.
Hezbollah báo hiệu rằng, nó có thể gây tổn hại cho đất nước chúng tôi ở một tầm cao mới. Tên lửa này mang theo 300 kg thuốc nổ, đủ để làm nổ tung một tòa nhà lớn.
ZEIT: Hãy nói về điều đó. Một tòa nhà cao tầng được cho là đã sụp đổ khi Ibrahim Akil thiệt mạng.
Burman: Đúng vậy. Akil và người của ông ta đang ở dưới tầng hầm; những quả đạn pháo, có lẽ là bom phá boongke của Mỹ, đã bắn trúng tầng một và tầng hai. Toàn bộ ngôi nhà sụp đổ. Mặc dù vậy, đó là một cuộc tấn công chính xác và độ chính xác mà các cơ quan tình báo sử dụng để xác định nơi ở của các thủ lĩnh cấp cao của Hezbollah là rất lớn.
“Theo cách họ giải thích kinh Koran là người Do Thái phải bị giết”
ZEIT: Ông có còn hiểu sự phẫn nộ đối với thường dân bị giết ở Lebanon không?
Burman: Tôi hiểu quý vị đang muốn nói gì. Nhưng những kẻ khủng bố di chuyển giữa thường dân không thể bị tấn công chính xác hơn bằng vụ nổ máy nhắn tin, vốn ngay lập tức bị chỉ trích. Ngay cả khi thế giới không tin: Quân đội Israel muốn tránh thương vong cho thường dân. Đó là lý do tại sao người dân Dải Gaza liên tục được cảnh báo phải rời khỏi khu vực chiến sự.
Và đó là lý do tại sao chỉ huy Hezbollah Ali Karaki sống sót sau cuộc tấn công của không quân ở Beirut hôm thứ Hai. Karaki là một người đàn ông khét tiếng mà vẫn chưa có hình ảnh cụ thể. Ngay cả khi chống lại ông ta, loại đạn rất nhỏ cũng được sử dụng vì sợ tổn thất ngoài dự kiến.
ZEIT: Chiến đấu cho Hezbollah thì nguy hiểm lắm. Điều gì khiến nó hấp dẫn đối với giới trẻ Hồi giáo?
Burman: Họ thích đóng vai trò là nhà nước và người bảo vệ: Bảo đảm việc làm, chăm sóc sức khỏe, giáo dục. Ngay cả khi thực hiện hành vi phạm tội, họ cũng không hướng tới lợi nhuận cá nhân mà hướng tới những mục tiêu cao hơn.
Jihad không có nghĩa là đấu tranh vũ trang mà là đấu tranh vì Chúa. Các chiến binh tin rằng họ đang góp phần xóa bỏ trật tự thế tục bất công và vào sự xuất hiện của Mahdi.
ZEIT: Mahdi là hậu duệ của Nhà tiên tri Mohammed, người xóa bỏ sự bất công trên thế giới và mở ra thời kỳ cuối cùng.
Burman: Các thành viên của Hezbollah tin rằng, họ được chọn để trị vì thế giới trong tương lai. Cách giải thích cực đoan của họ về kinh Koran là người Do Thái phải bị giết vì họ từ chối lời đề nghị trở thành người Hồi giáo của Muhammad và ông đã trừng phạt họ trong vụ thảm sát Khaibar.
ZEIT: Hezbollah gọi tên lửa họ dùng để tấn công Israel năm 2006 là “Khaibar 1”. Chaibar cũng đã được hô vang trong các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine kể từ ngày 7 tháng 10.
Burman: Hezbollah liên tục sử dụng các điển tích trong tôn giáo. Những chiếc máy bay không người lái đầu tiên mà Iran giao cho Hezbollah có tên là Ababil. Trong kinh Koran, đây là những con chim lớn ném những viên đá nóng đỏ vào kẻ thù của đạo Hồi.
Nhưng đối với Hezbollah, sự đồng cảm cũng quan trọng: Ở phía nam Lebanon, ở Thung lũng Bekaa và phía nam Beirut, nơi lực lượng dân quân thống trị, cho dù với tư cách là một người Shiite, người ta cũng không thể công khai bác bỏ chủ nghĩa cực đoan của người Shiite. Và khi Hezbollah trả tiền cho những người nông dân nghèo khổ để đặt các bãi phóng tên lửa trên đất của họ, điều đó đã nuôi sống con cái họ.
ZEIT: Lực lượng dân quân cũng được động viên ở các nhà thờ Hồi giáo, phải không?
Burman: Không. Trong nhà thờ Hồi giáo của họ, mọi người cầu nguyện, thu tiền và các quan chức cũng gặp nhau ở đó. Nhưng việc tuyển dụng có xu hướng diễn ra ở các trường học, và việc truyền bá bắt đầu ở các trường mẫu giáo do Hezbollah tài trợ.
Tất nhiên internet là quan trọng. Trên Telegram hiện có nội dung: “Nhân danh Chúa nhân từ nhất… các chiến binh thánh thiện của lực lượng kháng chiến Hồi giáo một lần nữa bắn phá miền bắc Israel bằng hàng chục quả tên lửa vào thứ Hai, ngày 24 tháng 9”.
Ảnh: Các thành viên dân quân trình bày mô hình Nhà thờ Vòm đá ở Beirut hồi tháng 4 năm 2022. Nguồn: Hassan Ammar/AP/ PA/ DPA
ZEIT: Điều gì phân biệt Hezbollah theo dòng Shiite với Hamas theo dòng Sunni, ngoài giáo phái?
Burman: Tại Dải Gaza, các nhà thờ Hồi giáo đóng vai trò là nơi phòng thủ và rút lui, là kho vũ khí, lối vào đường hầm và trung tâm chỉ huy. Họ đang bị lạm dụng. Mọi thứ lại khác ở Lebanon.
ZEIT: Hezbollah có ngoan đạo hơn Hamas không?
Burman: Tôi nghĩ có. Hamas làm ô uế tôn giáo một cách tàn nhẫn. Nó hy sinh mọi thứ và mọi người. Đó là lý do tại sao những người Sunni có thẩm quyền ôn hòa lên án nó là dị giáo.
ZEIT: Làm thế nào mà các nhóm khủng bố Shiite và Sunni cạnh tranh trước đây, nhưng lại hợp lực với nhau gần đây?
Burman: Chúng tôi biết rằng, những kẻ khủng bố Hamas đã được Hezbollah huấn luyện ở Iran: Chẳng hạn như chế tạo máy bay không người lái đơn giản để chúng tấn công Israel.
Tôi đã quan sát sự đoàn kết kể từ đầu thiên niên kỷ này. Năm 2002, các giảng viên của Hezbollah được cử đến Dải Gaza để huấn luyện Hamas. Năm 2003, khoảng 1 triệu USD đã được chuyển từ Hezbollah sang cho các chiến binh người Sunni ở Bờ Tây. Hiện tại có các chuyến vận chuyển vũ khí từ Iran đến Bờ Tây, nhưng cũng có các chuyến vận chuyển ma túy từ Hezbollah đến Dải Gaza. Cuộc chiến chống lại người Do Thái đã giúp đoàn kết họ lại với nhau.
ZEIT: Nhưng việc căm ghét người Do Thái không phải là điều mới mẻ.
Burman: Trong Chiến tranh Iran-Iraq, Saddam Hussein là người của Sunni đã chống lại Khomenei của người Shiite. Hồi giáo bị chia rẽ. Chỉ với sự trỗi dậy của Al-Qaeda, phương Tây mới trở thành kẻ thù chính của những kẻ khủng bố này. Và lòng căm thù Israel ngày càng gia tăng.
“Bằng cách này hay cách khác, Israel là sự khiêu khích đối với người Hồi giáo quá khích”
ZEIT: Có phải Israel đã thúc đẩy sự đoàn kết mới này thông qua sự trỗi dậy của các nhóm tôn giáo cực đoan của chính mình?
Burman: Dù sao đi nữa, Israel là một sự khiêu khích đối với người Hồi giáo. Nhưng người Shiite cũng muốn gây bất ổn cho các vương quốc Sunni và ngụy trang điều này bằng cách tuyên bố rằng, họ phải ngăn chặn các cuộc thập tự chinh của người Do Thái và người theo đạo Cơ đốc. Nếu cô hỏi người Saudi, vấn đề lớn nhất ở Trung Đông là gì, họ vẫn nói: Iran.
ZEIT: Chúng ta hãy quay trở lại với những nạn nhân dân sự của cuộc chiến ở Dải Gaza. Ông nói gì với những người buộc tội Israel rằng việc giết chóc ở đó đã đủ rồi?
Burman: Vấn đề không phải là trả thù, mà là buộc những kẻ phạm tội phải chịu trách nhiệm và tiêu diệt Hamas. Họ trốn tránh điều này và hy sinh vợ con của họ.
ZEIT: Ông là một nhà khoa học chính trị và sử học. Ông đã từng phục vụ trong quân đội chưa?
Burman: Tôi là quân nhân dự bị và, giống như hầu hết những người Israel khỏe mạnh, tôi được điều động sau ngày 7 tháng 10. Vì tôi đã tương đối già, 47 tuổi, nên không phải ra mặt trận. Tôi được phân về đơn vị “Bài học rút ra”, nơi dạy cho các chiến sĩ trẻ kiến thức về kẻ thù. Bây giờ tôi lại trở thành thường dân, nhưng hai tuần nữa tôi sẽ phải nhập ngũ trở lại. Tôi hy vọng sẽ hoàn thành luận án tiến sĩ về Hezbollah trước thời điểm đó.
ZEIT: Đến nay ông vẫn chưa nói gì về sai lầm của Israel. Vì quá trung thành với quân đội?
Burman: Không! Là một chuyên gia về chính sách dân sự và an ninh, tôi có thể nói bất cứ điều gì tôi muốn. Vì vậy: An ninh quốc gia của chúng tôi đã bỏ bê cuộc chiến chống lại các tổ chức khủng bố này trong nhiều năm. Họ được phép phát triển, tự trang bị vũ khí và truyền bá cho giới trẻ. Chúng đã khơi dậy huyền thoại: Hàng xóm của các bạn, các kibbutznik, sở hữu mọi thứ mà đáng lẽ thuộc về các bạn. Lấy nó đi!
ZEIT: Mọi người đều cảnh báo rằng, chiến tranh sẽ khiến người Palestine cực đoan hơn nữa.
Burman: Quá trình cực đoan hóa đã xảy ra từ lâu rồi. Chúng ta chỉ không muốn thừa nhận điều đó.
ZEIT: Tin vào hòa bình có phải là sai lầm không?
Burman: Thật sai lầm khi nghĩ rằng nếu hàng xóm của bạn có được một bữa ăn nóng vào cuối ngày thì họ sẽ không tấn công bạn. 20.000 người Palestine làm việc ở Israel trước ngày 7/10 có thu nhập cao nhất ở Gaza. Cao gấp sáu lần so với mức trung bình. Tuy nhiên, họ đã thu thập thông tin cho Hamas.
ZEIT: Vậy, lẽ ra Israel nên làm gì?
Burman: Đừng tưởng rằng chỉ cần mang lại cơ hội kinh tế cho người Palestine là đủ, rồi sẽ không còn vấn đề gì nữa.
ZEIT: Ngay cả các đồng minh của Israel hiện cũng đang kêu gọi một thỏa thuận hòa bình nhanh chóng. Ông nói gì với điều đó?
Burman: Các đường hầm cũng đã được đào ở miền nam Lebanon và một lực lượng quân sự đã được thành lập có thể thực hiện một cuộc tấn công vào Israel tồi tệ hơn nhiều so với Hamas đã làm một năm trước. Nếu chúng ta không chiến đấu với Hezbollah, chúng ta sẽ gây nguy hiểm cho hàng trăm ngàn người Israel.
ZEIT: Các cuộc tấn công bằng máy nhắn tin không đủ để làm chậm Hezbollah?
Burman: Không. Cơ cấu chỉ huy và phòng không đã suy yếu nhưng vẫn có đủ máy bay chiến đấu, nhiều đạn dược và vũ khí hiện đại, súng trường chính xác với kính viễn vọng đắt tiền, máy bay không người lái, tên lửa thông minh và công nghệ máy tính. Những người bắn tên lửa đặc biệt nguy hiểm đều được đào tạo ở Iran. Họ phải được đào tạo trong một năm để làm việc này.
ZEIT: Một số nhà phê bình cho rằng nước ông vẫn vượt trội so với đối thủ.
Burman: Khi bắt đầu cuộc xung đột Ả Rập-Israel, chúng tôi được coi là David và đối thủ của chúng tôi là Goliath. Kể từ khi PLO bắt đầu coi người Palestine là nạn nhân đơn thuần, mọi thứ đã thay đổi. Chúng tôi được coi là Goliath, nhưng chúng tôi là David. Ngày nay, Iran, Syria, Hezbollah, Hamas tạo thành vòng lửa bao quanh Israel. Và người Houthis đang tham dự vào.
ZEIT: Tại sao phương Tây lại nhìn nhận khác đi?
Burman: Bởi vì thế hệ mới ở phương Tây không còn biết mối đe dọa đến sự sống còn là gì. Họ nhìn thấy nhiều cái chết do Hamas ép buộc đưa tới và tin rằng Israel là kẻ xâm lược.
Tôi cũng là một nhà sử học và tôi chỉ có thể nói: Nhiều người Đức chết trong Thế chiến thứ hai hơn người Anh. Kẻ xâm lược vẫn là Đức. Tôi tin rằng, để bảo vệ người dân của mình, Israel bây giờ phải giành chiến thắng trong một cuộc chiến mà họ không mong muốn, cũng như không bắt đầu. Điều này không được [nhiều người] hiểu.
