Sau 4 năm Trump, ánh sáng dân chủ Mỹ vừa le lói.

Ngọc Lang

Trong lịch sử nước Mỹ, lần duy nhất tòa nhà quốc hội của Hoa Kỳ bị xâm chiếm là ngày 24/8/1814, bởi quân đội Anh trong chiến tranh Cách Mạng.

Ngày 6/1/2021, 207 năm sau Trumpism xâm chiếm tòa nhà Quốc hội, trái tim của nền móng dân chủ của Mỹ, với kêu gọi và khích động của Tổng Thống Donald J. Trump, người thua cuộc, để can thiệp vào sự kiện chứng nhận phiếu bầu của Tổng Thống kế tới, tuân theo theo vận hành của nền dân chủ Mỹ 245 năm.

Trumpism đã bị nhanh chóng dẹp tan, nhưng vết nhơ lịch sử sẽ muôn đời để lại – ngày ô nhục của Trumpism cho nước Mỹ.

Bốn năm vừa qua, là 4 năm tang tóc của Mỹ. Mặc dù có nền y tế tột đỉnh, gấp đôi số người đã chết vì dịch COVID-19 so với các nước cùng nền kinh tế. Lòng dân tan nát chia rẽ chưa từng có, kinh tế ngừng trệ, ngân sách thâm thủng, Trung Quốc và Nga lấn át trên trường quốc tế, đồng minh mất tin tưởng, với chính sách bảo hộ.

Theo Trung Tâm Nghiên cứu Kinh Tế và Thương Mãi (Center for Economics and Business Research) uy tín, Trung Quốc sẽ vượt qua Mỹ về kinh tế năm 2028, sớm hơn 5 năm, vì cách thức xử lý dịch thất bại của Mỹ. Vượt trội kinh tế sẽ tạo thêm ảnh hưởng của Trung Quốc và bớt đi ảnh hưởng của Mỹ trên trường quốc tế.

Tại sao nước Mỹ đến nông nổi này? Câu trả lời đơn giản – Trumpism. Trumpism là sức hấp dẫn hào nhoáng của một đại gia thành công và nổi tiếng, tính cách mạnh mẽ, cái gì cũng có thể làm được. Trumpism là người hùng bình dân của những người có ý tưởng dân túy, bảo hộ và phân chia, của an toàn cá nhân hơn là một xã hội dân sự. Nhưng mặt tối của Trumpism, người ủng hộ không biết.

Tổng Thống Trump đã có một kỳ tích lôi kéo được nhiều người tôn sùng và trung thành chưa từng có trong lịch sử nước Mỹ. Ông được ủng hộ vì lối cư xử mạnh bạo, không ngại ngùng, khuếch đại chia rẽ hơn là hàn gắn, bạo miệng nói ra những điều ấp ủ của nhiều người không dám nói, bình thường hóa những điều trước đây được coi là cấm kỵ, nhằm nâng cao độ thù hằn của dân Mỹ.

Ông đã từng biết chiến lược của ông sẽ lôi kéo theo nhiều người cuồng tín và trung thành, để ông có thể tuyên bố, ông có thể bắn chết người trên đại lộ số Năm, người ta vẫn ủng hộ ông. Đối với những người theo Trumpism, ông là cứu cánh duy nhất của họ, và của xã hội, đất nước, và thậm chí thế giới. Họ xây dựng riêng cho họ một thế giới ảo, dựa theo lợi ích và thế giới của một người – Donald Trump.

Donald Trump được đánh bóng lên như một vị cứu tinh, ngược hẳn con người thật và đời thường của ông, vị kỷ, gian manh, không tư cách, hung bạo, độc đoán. Lịch sử và con người của ông đã được phơi bày bởi những người biết rõ ông. Nhưng những người theo Trumpism đã bị mù đi để không nhìn thấy những gì không tốt của ông. Tựa như là cô gái yêu mù quáng thấy chàng trai mình cái gì cũng tốt và cái xấu không thấy, hay dễ dàng chấp.

Vì thế, những thực tế xảy ra chung quanh họ, ̣đều được họ nhìn qua lăng kiếng màu hồng được đưa ra của những kẻ có thâm ý đưa Trump lên theo ý đồ riêng của họ, và đưa họ vào tư tưởng cực hữu. Ngay đến cả Donald Trump, một người các nhà tâm lý học phân tích là rối loạn nhân cách ái kỷ (narcissism) cũng lạc vào thế giới ảo tưởng đó, trong đó, ông là người hùng, người duy nhất và trên hết.

Bản thân ông Trump là một người không thích lắng nghe, không đồng cảm, mà chỉ theo cảm tính của mình, nên ông thích hợp hơn với những lời nịnh hót.

Dần dần, những người chân chính bỏ ông đi. Thế giới của Trumpism rất khác với thế giới thực. Liên tiếp những cảnh báo đại dịch, đều bị ông Trump bác bỏ, mạng người đối với ông, chết là chuyện tự nhiên.

Những người phò ông cũng đối xử dịch như thế, đến độ, khi họ sắp chết vì COVID-19, họ vẫn nghĩ là y tá và bác sĩ nói dối họ.

Các chính trị gia Cộng Hòa chân chính đều sợ hãi Tổng Thống Trump, người nắm cổ họng chính trị của họ. Một tweet của ông có thể làm tiêu tan cả sự nghiệp chính trị của họ. Nhưng có những người bám đuôi Tổng Thống Trump để lấy được số phiếu của những người ủng hộ Trump. Có người bán cả tư cách để ngậm miệng, bỏ qua lời ông Trump nhục mạ lên bố và vợ, để có hy vọng nối ngôi Trump sau này, như ông Ted Cruz. Hay ông Mike Pence, biết Trump xấu, mà vẫn bênh vực, hy vọng ông Trump ủng hộ cho sự nghiệp chính trị của ông.

Cuộc bầu cử Tổng Thống năm 2020 cho ông Biden, và những thất bại liên tiếp của Trump là sự thật. Nhưng những người ủng hộ Trumpism đã liên tục đưa ra những thuyết âm mưu kể cả nhiều tuyên bố chứng cứ không căn cứ, để trong tuyệt vọng cố gắng níu lại người mà họ coi là cứu tinh duy nhất. Từng thuyết âm mưu qua trình tự thực tế bị đổ vỡ, nhưng họ vẫn tiếp tục níu cái phao ảo tưởng. Phe Trump một mặt tuyền truyền vào lòng những người ủng hộ là có gian dối bầu cử, một mặt không dám đưa chứng cứ ra tòa.

Nói dối trong tòa, sẽ mất bằng hành nghề. Đến tối cao pháp viện cũng phải thảy đi kiện cáo vô bằng cớ của phe Trump. Rồi đến các quan chức tiểu bang cũng bị áp lực bỏ phiếu bầu phổ thông. Bang Georgia của đảng Cộng Hòa cầm quyền, đếm phiếu ba lần không thay đổi kết quả, bị hăm dọa trực tiếp qua cú điện thoại của Trump, để tìm phiếu lật ngược. Sau đó áp lực lên quốc hội Mỹ bỏ phiếu bầu phổ thông, đòi hỏi phó Tổng Thống Mike Pence phản lại Hiến Pháp.

Ván bài cuối cùng là ông Trump khích động bằng những lời mạnh mẽ khiêu khích vũ lực một cách gián tiếp. Ông kêu gọi những người ủng hộ ông tụ họp tại thủ đô biểu tình ngày 6 tháng 1, 2021, ngày quốc hội chứng nhận Tổng Thống mới, để nhằm can thiệp vào sự kiện bỏ phiếu cho Tân Tổng Thống Joseph Biden.

Ông Rudy Guliani kêu gọi người ủng hộ đòi hỏi tự làm tòa án bằng vũ lực (Trial by Combat). Khi người ủng hộ Trump phá rào tràn vào và đập phá tòa nhà Quốc hội, phá tan sự tôn nghiêm của nền móng dân chủ của nước Mỹ, Trump tiếp tục khích động họ qua tweets. Đêm đó, vì áp lực mạnh mẽ của chính quyền, Trump phải kêu gọi những người nổi loạn về nhà, và gọi họ là những người đặc biệt, và yêu họ.

Tính tham quyền cố vị của Tổng Thống Trump đã bị nhân quả. Ngày 6/1/2021 đã trở thành ngày ô nhục của Trumpism cho nước Mỹ khi hàng loạt người ủng hộ Trumpism, chiếm tòa nhà đại diện cho tự do của nước Mỹ, ngăn chận tiến trình dân chủ của nước Mỹ. Họ đã làm chậm lại xác nhận Tân Tổng Thống Biden nhiều giờ.

Nước Mỹ, trong khoảng khắc này, đã cùng đoàn kết, để đứng lên lên án người ủng hộ Trump và bản thân của Trump.

Tất cả những thành viên của Quốc Hội phản đối hành động nổi loạn của Trumpism, và nhiều người, kể cả các đồng minh của Trump, đã gay gắt lên án Trump. Quốc hội, trong đó có Phó Tổng Thống Mike Pence, quyết tâm xác nhận Tân Tổng Thống Joseph Biden không chậm trễ, làm việc đến 4 giờ sáng để xong trách nhiệm thiêng liêng đặt lên vai họ.

Nhiều quan chức đang làm việc cho Trump, ̣đồng loạt từ chức. Các quan chức Cộng Hòa trước ủng hộ Trump, hầu hết thay đổi tư thế của họ, Các nhà thương mãi gia, các tướng lĩnh, đều lên án Trump, và rất nhiều kêu gọi bắt buộc Trump phải từ chức ngay lập tức. Các hãng Facebook, Tweeter, Twitch, cũng không cho Trump xử dụng tài khoản của mình để khích động thêm. Ngay cả những chính trị gia bán lương tâm như Ted Cruz cũng phải tránh nói về Trump.

Trumpism bây giờ là đồng nghĩa với phá hoại nền dân chủ Mỹ.

Trước đây, người ta vẫn nghĩ dù Trump thua, Trumpism vẫn còn là bóng đè ảnh hưởng cả đảng Cộng Hòa. Nhưng ảnh hưởng của Trump sau thất bại của hai ghế Thượng Viện Cộng Hòa ở Georgia đã bắt đầu lu mờ, vì hai Thượng Nghĩ Sĩ đương nhiệm, vì Trump, nên đã bị thua.

Sau ngày ô nhục của Trumpism ngày 6/1, tên của Trump sẽ trở thành a-xit cho những ai được Trump ủng hộ, cho dù một số lớn người trung thành với Trumpism vẫn còn đó. Nhất là cho những đảng viên Cộng Hòa ôn hòa. Oái ăm thay, sau ngày ô nhục của Trumpism, họ đã thoát được ách Trump trên đầu họ. Nhiều người theo Trumpism, sau ngày này đã bừng tỉnh ngộ vào thực tế, và biết rằng mình đã bị lừa dối.

Khi nhìn lại điêu tàn của nước Mỹ trong bốn năm qua, nhiều người nổi tiếng ủng hộ Trump, để đạt được ý muốn của mình, đã hối hận. Từ những chính trị gia đã từng ủng hộ Trump để giành phần chiến thắng cho họ, cho đến những nhân vật thương mãi hàng đầu. Họ thấy rằng tín dụng một người mạnh mẽ, nhưng thiếu nhân cách, sau cùng chỉ hại đại cuộc. Tướng John Kelly, từng là Tổng Quản Lý của Tổng Thống Trump, tuyên bố sau sự kiện ô nhục của Trumpism.

“Chúng ta phải nhìn rất rất kỹ vào người nào được bầu lên. Nhìn vào tư cách, con người, lịch sử con người, trung thực, điễm xấu, cái gì họ nói về phụ nữ, và thiểu số, tại sao họ lại muốn ứng cử, và sau cùng mới nhìn vào chính sách họ đề nghị”.

Mặc dù nước Mỹ sẽ còn phải nhậm gấm bài học Trumpism rất lâu, nhưng ánh sáng mặt trời đã bắt đầu le lói một bình minh cho nền dân chủ Mỹ, sau bốn năm u tối.

–

– Police in the US Capitol building, the day after a deadly riot (7 Jan)Nguồn hình ảnh, EPA

– Cảnh tượng hỗn loạn chưa từng có ở Quốc hội Mỹ