December 6, 2024
Sau khi ký vào các tuyên bố và kiến nghị thư kêu gọi cải cách thể chế chính trị tại Việt Nam, nhiều người dân đã bị cơ quan an ninh tại các địa phương triệu tập để làm việc. Đây là động thái nối tiếp những tranh luận về cải cách chính trị sau phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm về “điểm nghẽn” trong phát triển đất nước. Ngày 20/10, các lực lượng dân chủ trong và ngoài nước đã ra tuyên bố kêu gọi cải cách chính trị, nhấn mạnh tầm quan trọng của nhân quyền và dân chủ đối với sự phát triển bền vững. Đến ngày 3/11, bảy tổ chức xã hội dân sự cùng 32 cá nhân ký vào bản “Kiến nghị khẩn cấp về việc thay đổi thể chế,” gửi đến ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam.
Nội dung kiến nghị đề xuất xây dựng một lộ trình Đổi Mới lần thứ hai về chính trị, tiếp nối thành công của Cải cách kinh tế năm 1986. Các chương trình hành động cụ thể với mục tiêu thời gian rõ ràng cũng được nhấn mạnh nhằm tạo nền tảng cho một quốc gia thịnh vượng hơn.
Sau khi bản kiến nghị lan truyền, hàng chục người khác đã ký tên thông qua mạng xã hội, đặc biệt trên các trang Facebook như của nhà hoạt động Đặng Thị Huệ.
Công an triệu tập và áp lực với những người ký tên
Trường hợp ở Đồng Tháp: Cựu tù nhân lương tâm Huỳnh Trương Ca
Ông Huỳnh Trương Ca, cựu tù nhân lương tâm hiện đang bị quản chế tại Đồng Tháp, cho biết ông bị công an triệu tập sáng ngày 4/12. Cuộc làm việc kéo dài ba giờ, trong đó công an chất vấn ông về việc ký tên vào kiến nghị ngày 3/11. “Tôi đã tự nguyện ký tên vì muốn đóng góp công sức của mình vào cải cách thể chế để đưa đất nước vào kỷ nguyên vươn mình như Tổng Bí thư Tô Lâm nói,” ông chia sẻ.
Tuy nhiên, phía công an cho rằng hành động của ông là sai trái, gắn liền với “các thế lực phản động thù địch.” Đồng thời, họ đe dọa sẽ xử lý hoặc bắt giam ông nếu tiếp tục tham gia các hoạt động tương tự. Ông bị buộc ký cam kết không tham gia tổ chức nào “chống lại chế độ.”
Trường hợp tại Hải Dương: Ông Ngô Văn Tiến
Tương tự, ông Ngô Văn Tiến tại Hải Dương bị công an triệu tập vào ngày 30/10. Nguyên nhân là ông ký vào tuyên bố được đăng tải trên Facebook của nhà hoạt động Đặng Thị Huệ.
Trong buổi làm việc, phía công an gọi tuyên bố này là “phản động” và đe dọa xử lý ông nếu tiếp tục tham gia các hoạt động liên quan.
Trường hợp ở Thái Nguyên: Bà Đoàn Thị Xuân
Bà Đoàn Thị Xuân tại Thái Nguyên cho biết cách đây hai tuần, công an mời bà lên làm việc về việc ký tên vào tuyên bố kêu gọi cải cách. Dù không đồng ý với tất cả nội dung trong tuyên bố, bà vẫn ký vì muốn minh bạch hóa hoạt động của cơ quan công quyền.
Buổi làm việc của bà với một thượng tá an ninh diễn ra nhẹ nhàng hơn so với các trường hợp khác. Sau khi bà trình bày lý do, phía an ninh chỉ yêu cầu bà cẩn trọng, không để các phần tử xấu lợi dụng.
Khi được phóng viên RFA liên hệ để xác minh các vụ việc trên, công an các tỉnh Đồng Tháp, Hải Dương, và Thái Nguyên từ chối trả lời qua điện thoại và yêu cầu phóng viên đến trực tiếp trụ sở.
Những sự kiện gần đây cho thấy một mặt là khát vọng cải cách từ người dân, mặt khác là sự kiểm soát chặt chẽ của cơ quan an ninh đối với các hoạt động được xem là nhạy cảm chính trị.
Sự khác biệt trong cách xử lý các trường hợp—từ đe dọa bắt giam đến yêu cầu cẩn trọng—phản ánh mức độ phức tạp trong việc quản lý các tiếng nói kêu gọi cải cách.
Liệu những động thái này sẽ góp phần thúc đẩy cuộc đối thoại về cải cách, hay chỉ làm gia tăng khoảng cách giữa người dân và chính quyền? Đây vẫn là một vấn đề lớn, cần được quan tâm cả trong nước lẫn quốc tế.