Ba’o Nguoi-Viet
November 28, 2025
Hiếu Chân/Người Việt
Vụ phục kích hai người lính Vệ Binh Quốc Gia (VBQG) ở thủ đô Washington DC là cái cớ hoàn hảo để chính quyền Trump đẩy mạnh việc siết chặt chính sách di trú, đặt ra nhiều hệ luỵ xấu cho các cộng đồng di dân ở Hoa Kỳ.
Những bó hoa để tại nơi hai binh sĩ Vệ Binh Quốc Gia bị một người Afghanistan từng làm việc với CIA bắn, trong đó có một người qua đời, gần trạm Farragut West Metro Station ở Washington DC hôm Thứ Sáu, 28 Tháng Mười Một. (Hình minh họa: Brendan Smialowski/AFP via Getty Images)
Đảo ngược chính sách di trú
Tổng Thống Donald Trump hết sức tức giận sau vụ hai binh sĩ VBQG West Virginia, Sarah Beckstrom 20 tuổi, và Andrew Wolfe 24 tuổi, bị phục kích chỉ cách Toà Bạch Ốc vài dãy phố. Cô Beckstrom qua đời vì vết thương quá nặng trong khi anh Wolfe đang rất nguy kịch.
Hung thủ được xác định là một người tị nạn từ Afghanistan, 29 tuổi. Ngay lập tức, trong một bài diễn văn ở Mar-a-Lago, nơi tổng thống đón Lễ Tạ Ơn cùng gia đình, ông Trump tuyên bố “chúng ta phải xem xét lại mọi người lạ đã vào nước này từ Afghanistan.”
Theo chỉ thị của ông, Sở Di Trú và Nhập Tịch (USCIS) sau đó thông báo tạm thời đình chỉ toàn bộ việc xem xét hồ sơ di trú của người Afghanistan, từ tị nạn, thị thực di dân, và không di dân đến việc cấp thẻ thường trú nhân (thẻ xanh). Trước đó, cơ quan này đã có kế hoạch xem xét lại trường hợp tất cả những người tị nạn được định cư thời chính quyền Biden, đóng băng việc cấp thẻ xanh cho họ, theo hãng tin Bloomberg.
Trong một loạt bài đăng trên Truth Social hai ngày qua, ông Trump thông báo điều động thêm 500 VBQG đến thủ đô, đổ lỗi cho chính quyền tiền nhiệm Joe Biden tiếp nhận người tị nạn từ Afghanistan, đảo ngược chính sách di trú hiện hành, đe dọa tước quốc tịch Mỹ của những người nhập cư “đang xói mòn sự thanh bình của nước Mỹ.” Ông đồng thời dọa sẽ cắt hết phúc lợi liên bang, trợ cấp liên bang của những người chưa phải là công dân và trục xuất tất cả những người nước ngoài tỏ ra “không phù hợp với văn minh Phương Tây!”
“Tôi sẽ tạm dừng vĩnh viễn việc di cư từ tất cả các nước Thế Giới Thứ Ba để cho phép khôi phục hoàn toàn hệ thống của Mỹ, chấm dứt hàng triệu trường hợp tiếp nhận bất hợp pháp của Biden, kể cả những trường hợp được ký bằng bút ‘tự động’ của Biden Ngủ Gục và trục xuất tất cả những ai không mang lại lợi ích cho nước Mỹ,” ông Trump viết trên mạng xã hội trước khi đăng bài đe doạ bãi bỏ toàn bộ các sắc lệnh hành pháp đã được Tổng Thống Joe Biden ban hành trước đây, viện cớ những sắc lệnh đó được ký tự động bằng bút “tự động.”
Những lời đe dọa này báo hiệu một bước leo thang mới trong chính sách nhập cư của chính quyền Trump. Ngay sau khi nhậm chức hồi Tháng Giêng, ông Trump đã đẩy mạnh việc truy tìm, bắt giam và trục xuất những di dân ở Mỹ không giấy tờ, ngăn chặn làn sóng vượt biên vào Mỹ bất hợp pháp, và bãi bỏ quy chế định cư tạm thời cho hàng trăm ngàn người từ các quốc gia bất ổn.
Tại sao Afghanistan?
Dù ai cũng đau xót trước cái chết vô cớ của người nữ VBQG mới 20 tuổi Sarah Beckstrom, dù ai cũng căm giận với hung thủ Rahmatullah Lakanwal, nhưng việc sử dụng vụ sát nhân làm cái cớ để trừng phạt cả một cộng đồng người Afghanistan là không hợp lẽ.
Khi rút quân khỏi Afghanistan hồi Tháng Tám, 2021, chính phủ Mỹ thời Biden mở chiến dịch “Operation Allies Welcome” (OAW), đưa sang Mỹ hàng ngàn người Afghanistan từng cộng tác với quân đội Mỹ trong thời gian chiến tranh chống khủng bố, lo sợ bị Taliban trả thù sau khi tổ chức khủng bố này chiếm được quyền kiểm soát Afghanistan. Chiến dịch này có phần giống với các chương trình tiếp nhận người Việt tị nạn Cộng Sản và tái định cư các sĩ quan VNCH sau khi Sài Gòn thất thủ năm 1975.
Hãng tin Reuters ghi nhận có 70,000 người Afghanistan được tiếp nhận theo chương trình OAW trong khi hãng tin Bloomberg nói có hơn 190,000 người Afghanistan được Mỹ tiếp nhận từ năm 2021. Còn theo tổ chức nghiên cứu Migration Policy Institute, đến năm 2022, có khoảng 200,000 di dân Afghanistan ở Mỹ, tập trung ở khu vực thủ đô Washington và tiểu bang California. Hầu hết những người này được ở Mỹ theo diện “Bảo Hộ Tạm Thời” (Temporary Protected Status for Afghanistan – TPS), một quy chế đã bị Bộ Trưởng Bộ Nội An (DHS) Kristi Noem bãi bỏ từ ngày 14 Tháng Bảy vì cho rằng ở Afghanistan tình hình an ninh đã được cải thiện, kinh tế ổn định để người di cư có thể quay về.
Hung thủ Rahmatullah Lakanwal là một trong những người Afghanistan được vào Mỹ năm 2021 theo chương trình OAW nêu trên. Theo giám đốc CIA, nghi can Lakanwal từng là thành viên đơn vị “Zero Unit,” được CIA thành lập, huấn luyện và bố trí hoạt động bí mật ở tỉnh Kandahar ở Afghanistan. Sau năm 2021, Lakanwal được sang Mỹ, tạm cư ở tiểu bang Washington cùng vợ và năm người con. Cuối năm 2024, anh ta nộp hồ sơ xin tị nạn (asylum), được Bộ Nội An thẩm vấn, được chấp thuận và được cấp quy chế tị nạn vào ngày 23 Tháng Tư, ba tháng sau ngày ông Trump nhậm chức. Vẫn chưa rõ Lakanwal có động cơ gì khi lái xe xuyên qua nước Mỹ đến thủ đô Washington DC phục kích các binh sĩ VBQG đang tuần tra gần Tòa Bạch Ốc. Hành động của Lakanwal thật ghê tởm, anh ta sẽ phải trả cái giá đắt nhất, có thể phải lãnh án tử hình.
Nhưng không thể vì tội lỗi của một cá nhân để trừng phạt cả một cộng đồng. “Mía sâu có đốt, nhà dột có nơi,” lập luận của ông Trump rằng ngay cả những người nhập cư vào Mỹ một cách hợp pháp cũng đặt ra mối đe dọa an ninh cho người Mỹ để rồi ông ra lệnh xem xét lại toàn bộ chính sách nhập cư có điều gì đó phi lý không chấp nhận được. Nên để ý ông Trump đã phớt lờ chuyện hung thủ vào nước Mỹ một cách chính thức, được Bộ Nội An cấp quy chế tị nạn đúng luật, mà chỉ tập trung đổ lỗi cho chính quyền Biden tiền nhiệm.
Bước chuyển của chính sách di trú Mỹ
Và không chỉ dừng ở người Afghanistan, ông Trump mở rộng sang “tạm dừng vĩnh viễn việc di cư từ tất cả các nước Thế Giới Thứ Ba” (Third World Countries). Khi được hỏi “Thế Giới Thứ Ba” là những nước nào thì Bộ Nội An đưa ra danh sách 19 nước đã bị hạn chế nhập cảnh vào Mỹ theo một sắc lệnh của ông Trump hồi Tháng Sáu. Bộ Nội An xác nhận cơ quan này đang xem xét toàn bộ các hồ sơ xin tị nạn từ 19 quốc gia này đã được chấp nhận, thậm chí đã được cấp quy chế thường trú nhân (thẻ xanh), dưới thời chính quyền Joe Biden. Vụ sát hại các VBQG hôm Thứ Tư, 26 Tháng Mười Một, làm cho công việc xem xét lại đó càng trở nên cấp bách hơn nữa.
Những quốc gia này là Afghanistan, Miến Điện, Chad, Congo, Equatorial Guinea, Eritrea, Haiti, Iran, Libya, Somalia, Sudan, Yemen, Burundi, Cuba, Lào, Sierra Leone, Togo, Turkmenistan, và Venezuela. Đây phần lớn là những nước độc tài chuyên chế, đang có chiến tranh, bất ổn chính trị, kinh tế kiệt quệ, không bảo đảm quyền sống tối thiểu của người dân. Cánh cửa vào Mỹ đã đóng với hàng triệu công dân các nước này.
Phản ứng quá đáng của ông Trump sau vụ giết hại VBQG cho thấy người nhập cư vẫn là vấn đề trung tâm trong sinh hoạt chính trị nước Mỹ trước cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026. Biến người nhập cư thành vật tế thần giúp chính quyền Trump hướng sự chú ý của công luận ra khỏi những đề tài gay gắt như vật giá leo thang, bảo hiểm y tế đắt đỏ, thậm chí vụ hồ sơ của tỷ phú ấu dâm Jeffrey Epstein đang gây chia rẽ trầm trọng trong hàng ngũ MAGA. Nó chuyển trọng tâm chính sách di trú của chính quyền Trump từ chỗ truy lùng, bắt giam, và trục xuất những di dân vi phạm pháp luật, rồi đến những di dân không vi phạm pháp luật nhưng sống ở Mỹ không có giấy tờ, chuyển sang nhắm vào những người tị nạn, di dân vào Mỹ hợp pháp, thậm chí đã có thẻ xanh hoặc đã nhập tịch Mỹ.
Ông Trump và đảng Cộng Hòa cũng hy vọng với chính sách di trú cứng rắn nhất, họ có thể tiếp tục thuyết phục cử tri rằng, mọi người nhập cư, dù hợp pháp hay bất hợp pháp, đều là mối đe dọa an ninh cho nước Mỹ, cho người Mỹ, và từ đó họ hy vọng sẽ giành được lá phiếu trong kỳ bầu cử sắp tới.
Sự dịch chuyển chính sách này là rất đáng lo ngại, không chỉ cho công dân của 19 quốc gia nêu trên mà cho các cộng đồng nhập cư ở Mỹ nói chung.
Trở ngại pháp lý
Chưa rõ ông Trump và chính quyền của ông có đủ thẩm quyền để ban hành và thực thi một chính sách di trú khắc nghiệt và rộng rãi như vậy hay không bởi vì thẩm quyền hoạch định chính sách di trú thuộc về Quốc Hội. Những biện pháp mới mà ông Trump chỉ đạo thực hiện có nguy cơ sẽ bị Quốc Hội bác bỏ, bị toà án liên bang ngăn chặn, và chắc chắn sẽ bị dẹp nếu tổng thống kế nhiệm vào năm 2028 là người của đảng đối lập.
Cộng đồng quốc tế khá bất ngờ với những tuyên bố chính sách mới của ông Trump. Bà Jasmin Lilian Diab, giám đốc Viện Nghiên Cứu Di Trú đại học Lebanese American University của Mỹ ở Lebanon, nói quyết định “ngừng xem xét việc di cư của hàng ngàn người tị nạn có thể phá hủy các gia đình, các cộng đồng địa phương, và xói mòn tính chất toàn vẹn của hệ thống di trú. “Trong khi sự kiện gần đây là rất bi thảm, việc dùng một sự kiện cá biệt để biện hộ cho chính sách đóng băng di trú hàng loạt không thích hợp với các bằng chứng cho thấy không có mối liên hệ giữa dòng người di cư và sự gia tăng tội phạm,” bà Dian nói với hãng tin Reuters. Rất nhiều công trình nghiên cứu cho thấy tỉ lệ phạm tội do người nhập cư gây ra luôn thấp hơn rất nhiều so với người bản địa, kể cả ở Hoa Kỳ.
Ông Farhan Haq, phát ngôn viên của tổng thư ký Liên Hiệp Quốc, kêu gọi chính phủ Mỹ tiếp tục tiếp nhận người người di cư và tị nạn, tuân thủ các cam kết của Công Ước Liên Hiệp Quốc về Người Di Cư năm 1951, 1953, và 1967 mà Quốc Hội Mỹ đã phê chuẩn. “Người di cư phải được bảo vệ theo luật pháp quốc tế và phải được xem xét theo pháp luật,” ông Jeremy Laurence, phát ngôn viên cơ quan nhân quyền Liên Hiệp Quốc, nói với báo chí tại Geneva, Thụy Sĩ, theo Reuters. [đ.d.]
