Tại sao nhiều người qua đời không lâu sau khi bước qua tuổi 80 ?

Bang Uong

 Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao rất nhiều người dường như qua đời không lâu sau khi tròn 80 tuổi?

Đây là một câu hỏi khiến nhiều người băn khoăn — và có lý do chính đáng.

Sự thật là, vượt qua ngưỡng tuổi 80 không chỉ đơn giản là “già đi”.

Nó còn liên quan đến cách ta chăm sóc bản thân, cách cơ thể phản ứng với tuổi tác, và những thói quen hàng ngày — thứ có thể bảo vệ ta hoặc ngược lại, khiến cơ thể yếu đi.

Trong khi có người vẫn sống khỏe mạnh tới tận 90 tuổi, thì những người khác lại cảm thấy sức khỏe sa sút nhanh hơn họ tưởng.

Trong bài này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu 6 nguyên nhân quan trọng khiến nhiều người cao tuổi có tuổi thọ ngắn hơn sau 80.

Những điều này không phải là suy đoán ngẫu nhiên, mà là những mẫu hình và thực tế lặp đi lặp lại trong đời sống của người già trên khắp thế giới.

Mỗi nguyên nhân sẽ giúp bạn hiểu điều gì đang rút ngắn tuổi thọ — và quan trọng hơn, làm sao để ngăn chặn nó.

Hãy ở lại đến cuối, vì nguyên nhân cuối cùng có thể là điều bạn chưa từng nghĩ đến, nhưng lại tạo nên khác biệt rất lớn trong cách bạn đối mặt với tuổi già.

  1. Suy giảm cơ bắp và khả năng vận động

Một trong những yếu tố quan trọng nhất rút ngắn tuổi thọ sau 80 là sự suy giảm sức mạnh cơ bắp và khả năng di chuyển.

Khi thời gian trôi qua, quá trình mất cơ tự nhiên — gọi là sarcopenia — trở nên rõ rệt hơn.

Ngay cả khi bạn từng năng động khi còn trẻ, khả năng duy trì khối cơ sẽ giảm đi trừ khi bạn chủ động tập luyện để giữ lại.

Khi cơ yếu đi, thăng bằng và phối hợp vận động cũng giảm, khiến nguy cơ té ngã tăng cao.

Với người trên 80 tuổi, một cú ngã nghiêm trọng có thể làm thay đổi hoàn toàn cuộc sống — dẫn đến nằm viện lâu ngày, mất khả năng tự lập, và sự suy giảm sức khỏe khó đảo ngược.

Khi khả năng vận động giảm, mức độ hoạt động chung cũng giảm theo.

Điều này tạo thành vòng luẩn quẩn: ít vận động → cơ yếu hơn → càng khó di chuyển → lại càng ít hoạt động.

Những việc đơn giản như leo cầu thang, đứng lên khỏi ghế hay mang đồ cũng trở nên nặng nề.

Và khi các hoạt động thường ngày trở nên mệt mỏi, nhiều người bắt đầu né tránh — từ đó đẩy nhanh quá trình mất cơ.

Theo thời gian, ít vận động còn ảnh hưởng đến tim và phổi, làm giảm sức bền và khả năng chống chịu bệnh tật.

Sự mất sức này không chỉ là vấn đề thể chất mà còn ảnh hưởng đến tâm lý — khiến người già dễ nản, tự ti, hoặc thu mình khỏi các hoạt động xã hội.

Cô đơn và căng thẳng kéo dài lại làm yếu thêm hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ mắc bệnh hơn.

Một ví dụ thực tế: ông Harold, 84 tuổi, từng rất thích làm vườn.

Nhưng một mùa đông lạnh, ông ngừng đi dạo hằng ngày.

Chỉ sau vài tháng, ông nhận ra mình nhanh mệt hơn, đôi chân yếu đi, và khi mùa xuân tới, việc cúi xuống trồng hoa cũng trở nên khó khăn.

Sự thay đổi diễn ra nhanh hơn ông tưởng.

Tin tốt là: ngay cả ở tuổi 80 trở lên, vẫn có thể làm chậm quá trình này.

Tập thể dục nhẹ như đi bộ, tập kháng nhẹ, hoặc các bài tập trên ghế đều giúp duy trì sức mạnh và sự dẻo dai — điều quan trọng là sự đều đặn.

Giữ cơ thể vận động hằng ngày chính là cách bảo vệ khả năng tự lập và chất lượng cuộc sống.

  1. Dinh dưỡng kém và ăn uống không đủ năng lượng

Một nguyên nhân lớn khác khiến nhiều người không sống lâu sau 80 là chế độ dinh dưỡng nghèo nàn hoặc ăn quá ít.

Ở tuổi này, cảm giác thèm ăn tự nhiên thường giảm — do ít vận động, thay đổi vị giác, hoặc tác dụng phụ của thuốc.

Kết quả là cơ thể không nhận đủ năng lượng và dưỡng chất để duy trì sức khỏe.

Theo thời gian, việc ăn uống kém khiến hệ miễn dịch yếu, cơ teo, và phục hồi sau bệnh chậm.

Nhiều người lớn tuổi gặp khó khi nhai hoặc nuốt, nhất là khi răng yếu, nên tránh ăn rau, thịt nạc hay các loại hạt — những thực phẩm vốn rất giàu dinh dưỡng.

Thay vào đó, họ chọn đồ chế biến sẵn, dễ nhai nhưng lại thiếu protein, vitamin và khoáng chất.

Đặc biệt, thiếu protein khiến cơ thể nhanh yếu, mất sức và dễ ngã.

Một số người thậm chí bỏ bữa vì cảm thấy nấu nướng quá mệt, nhất là khi sống một mình.

Ăn uống lành mạnh sau 80 không phải là ăn nhiều, mà là ăn đúng — chọn rau quả tươi nhiều màu, thịt nạc, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành mạnh.

  1. Bệnh mạn tính không được kiểm soát

Khi bước sang tuổi 80, phần lớn mọi người đều sống chung với ít nhất một bệnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường, viêm khớp hoặc bệnh phổi.

Vấn đề là những bệnh này cần theo dõi sát sao để không trở nặng.

Đáng tiếc, nhiều người hoặc xem nhẹ việc chăm sóc hằng ngày, hoặc gặp khó khăn trong việc duy trì thói quen điều trị.

Việc bỏ khám định kỳ, quên thuốc, hoặc xem nhẹ triệu chứng sớm khiến bệnh tiến triển mà không được phát hiện.

Những dấu hiệu như mệt mỏi, khó thở hay phù chân có thể bị cho là “già yếu thôi”, trong khi thật ra là dấu hiệu của biến chứng tim hoặc thận.

Dù bệnh mạn tính không thể chữa dứt điểm, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát bằng việc tuân thủ điều trị, tái khám đều, và trao đổi cởi mở với bác sĩ.

  1. Cô đơn và thiếu gắn kết xã hội

Sau 80 tuổi, thiếu kết nối xã hội là yếu tố cực kỳ quan trọng nhưng hay bị bỏ qua.

Bạn bè, người thân có thể qua đời hoặc sống xa, còn cơ hội giao tiếp thường ngày cũng ít dần.

Khi cô đơn kéo dài, cả tinh thần lẫn thể chất đều suy yếu.

Cô đơn không chỉ là cảm giác — nó có tác động sinh học rõ ràng: làm tăng huyết áp, gây viêm mạn tính và suy giảm miễn dịch.

Về tâm lý, nó dễ dẫn đến trầm cảm, khiến người già mất động lực ăn uống, vận động, hay tuân thủ thuốc men.

Giữ mối quan hệ xã hội sau 80 cần chủ động — tham gia câu lạc bộ, tình nguyện, đi lễ, hoặc đơn giản là thường xuyên gặp gỡ con cháu, bạn bè.

Kết nối xã hội không phải là xa xỉ — nó là nhu cầu sinh tồn.

  1. Sức đề kháng yếu và dễ nhiễm bệnh

Sau 80 tuổi, hệ miễn dịch suy yếu tự nhiên (gọi là immunosenescence).

Những bệnh tưởng như nhẹ — cảm cúm, viêm phổi, nhiễm trùng tiểu — có thể trở nên nghiêm trọng hơn nhiều.

Cơ thể sản xuất ít tế bào miễn dịch hơn, vết thương lâu lành, và khi mắc bệnh, khả năng hồi phục cũng chậm hơn.

Những người mắc bệnh mạn tính (như tiểu đường, tim mạch) càng dễ bị nhiễm trùng nặng.

Phòng bệnh là then chốt — tiêm chủng đầy đủ (cúm, viêm phổi, COVID, zona), giữ vệ sinh, chăm sóc răng miệng, ăn uống lành mạnh và đi khám sớm khi có dấu hiệu bất thường.

  1. Lối sống ít vận động

Một thói quen gây hại nhất sau 80 là ngồi quá nhiều và ít di chuyển.

Hoạt động thể chất giúp tim khỏe, giữ cơ bắp, bảo vệ xương và cải thiện thăng bằng.

Nhiều người lớn tuổi giảm vận động vì đau khớp, mệt mỏi hay sợ té ngã.

Nhưng càng ít hoạt động, cơ càng yếu, trí nhớ càng kém, và cơ thể càng nhanh suy kiệt.

Ngay cả những hoạt động nhẹ như duỗi người, đi bộ ngắn, làm vườn hoặc tập trên ghế cũng mang lại lợi ích lớn.

Điều quan trọng không phải là cường độ — mà là duy trì sự vận động đều đặn.

Kết luận

Chúng ta vừa cùng điểm qua 6 nguyên nhân phổ biến khiến tuổi thọ sau 80 bị rút ngắn:

Suy giảm cơ và vận động

Dinh dưỡng kém

Bệnh mạn tính không kiểm soát

Cô đơn

Hệ miễn dịch yếu

Lối sống tĩnh tại

Mỗi yếu tố trên đều có thể được cải thiện.

Những thay đổi nhỏ — như đi bộ mỗi ngày, ăn uống cân bằng, duy trì giao tiếp xã hội và tuân thủ điều trị — có thể tạo ra khác biệt lớn.

Cuộc sống sau 80 vẫn có thể tràn đầy ý nghĩa, niềm vui và sức sống — nếu ta chủ động bảo vệ sức khỏe và giữ kết nối với thế giới quanh mình.

HCĐ


 

 VỤ ÁN NGUYỄN CÔNG KHẾ VÀ NGUYỄN QUANG THÔNG

Huynh Ngoc Chenh

Sau gần hai năm bị tạm giam thì vụ án hai cựu tổng biên tập báo Thanh Niên Nguyễn Công Khế và Nguyễn Quang Thông cũng sẽ được đưa ra xét xử vào ngày 29/10 sắp tới.

Một thời gian bị tạm giam quá dài đối với một vụ án kinh tế bình thường. Không biết thời gian tạm giam 22 tháng đó để điều tra đã đạt kỷ lục chưa?  Cơ quan tố tụng của VN quá sức được ưu đãi, muốn kéo dài thời gian điều tra bao lâu cũng được chẳng sợ ai khiếu nại hoặc phê bình.

Theo quyết định của tòa án thì hai ông Khế và Thông bị truy tố theo điều 219 “vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí” một dạng vi phạm khá phổ biến trong thể chế hiện nay.

Theo như tìm hiểu riêng của tui, một người 20 năm làm việc cho báo TN qua cả hai đời tổng biên tập là ông Khế và ông Thông thì diễn biến vụ án có thể tóm tắt như sau:

Báo Thanh Niên thời ông Khế làm tổng biên tập được bộ tài chính bán cho khu nhà máy thuốc lá cũ ở Vân Đồn (tp HCM) theo giá chỉ định để làm nơi xây dựng tòa soạn báo.

Mọi việc đang tiến hành thì ông Khế bị cách chức TBT vì đăng loạt bài báo liên quan đến vụ PMU 18. Ông Thông lên thay làm TBT, còn ông Khế được chuyển qua làm tổng giám đốc tập đoàn truyền thông Thanh Niên trực thuộc báo Thanh Niên nhưng sau đó được nâng lên trực thuộc trung ương đoàn. Như vậy báo TN và tập đoàn truyền thông là hai cơ quan ngang cấp cùng trực thuộc trung ương đoàn và đồng quản lý khu đất Vân Đồn.

Do tiền mua khu đất và tiền dự trù xây dựng khu trụ sở văn phòng quá lớn, nằm ngoài khả năng tài chính của báo và tập đoàn truyền thông nên phải kêu gọi hợp tác đầu tư với các doanh nghiệp địa ốc.

Sau một thời gian mua bán luân chuyển lòng vòng thì khu đất về tay Novoland. Một cao ốc văn phòng, nhà ở to lớn và bề thế thuộc sở hữu của Novoland mọc lên tại khu Vân Đồn sát cạnh trung tâm quận 1.

Sự việc này nghe nói, theo kết luận điều tra, gây ra thất thoát tài sản của trung ương đoàn lên đến vài trăm tỉ đồng mà hai ông Khế và Thông phải chịu trách nhiệm. (Cũng từ nguồn tin không chính thức hai ông ấy đã nộp lại tiền để khắc phục hậu quả)

Sự việc đơn giản như vậy mà không hiểu vì sao cơ quan điều tra phải kéo dài thời gian tạm giam để điều tra đến gần 2 năm.

Hy vọng mọi việc sẽ sáng tỏ ở phiên tòa vào ngày 29/10 đến.


 

Mẹ ta trả nhớ về không

CHUYỆN CẦN GIUỘC – RẤT CẦN GIUỘC

Nguyễn Gia Khánh

  Người lớn tuổi thường hay quên, chúng ta thường hay gọi là lú lẫn. Nhưng có những giảm sút trí nhớ là tự nhiên do tuổi già, có khi lại là bệnh lý: sa sút trí tuệ Alzheimer, sa sút trí tuệ sau đột quỵ … hôm nay 21/10/2025 mà “lẫn” nghĩ rằng 21/09/2025 (ngày Quốc Tế bệnh Alzheimer) xin chia sẻ bài thơ của ĐỖ TRUNG QUÂN

“Ngày xưa chào mẹ, ta đi

Mẹ ta thì khóc , ta đi thì cười

Mười năm rồi lại thêm mười

Ta về thì khóc, mẹ cười lạ không

ông ai thế ? Tôi chào ông

Mẹ ta trí nhớ về mênh mông rồi

ông có gặp thằng con tôi

Hao hao…

tôi nhớ…

nó …người …như ông.

Mẹ ta trả nhớ về không

Trả trăm năm lại bụi hồng…

rồi..

đi…”

VUI KHOẺ MỖI NGÀY – MỌI ĐIỀU TỐT ĐẸP

Con ơi, mẹ sẽ chờ con về!

Võ Hồng Ly

 21.10.2025

Nhật ký thăm tù của cô Nguyễn Thị Huệ, mẹ của người thanh niên yêu nước Huỳnh Đức Thanh Bình :

Cả tuần Sài Gòn mưa dầm. Hôm nay, 21/10/2025, mẹ đi thăm con Huỳnh Đức Thanh Bình ở trại giam Xuân Lộc lại là ngày nắng đẹp, thật là may mắn!                                                                                                                  

Với mẹ những lần thăm gặp con là một lần hạnh phúc, nhìn con khoẻ mạnh nở nụ cười khi nói chuyện với mẹ là bao mệt nhọc tủi buồn như tan biến. Con ơi, mẹ đếm từng ngày mong con về: còn gần 1.000 ngày nữa.                                                                                                   

Con và các chú, các anh gởi lời cảm ơn chị HLy và Nhạc sỹ TKhanh đã gởi thuốc, gởi dầu nóng cho anh em. Con kể từng món quà con nhận từ gói chà bông, đậu phộng rang của chú Tuyến đến hộp tóp mở nước mắm của chị Mai Trần, cá đù của chị Châu và cá một nắng của cô Bảo Liên… đều thấm đẫm tình thương yêu và sự quan tâm đến con và các chú, các anh chú. Còn nhiều nữa những sự quan tâm mà không sao kể xiết.                                                                           

Hôm nay mẹ kể về món quà thịt bò xào của cô Thu Vang. Cô mới ra tù chỉ khoảng hơn năm, buổi sáng bán thịt bò ở một chợ nhỏ, chiều cô giúp việc nhà theo tiếng. Cô đang ở nhà thuê nhưng tấm lòng dành cho con và các anh em trong đó thiệt là sâu nặng. Mẹ nhận 1,5 ký thịt bò từ cô, nhìn sự tảo tần và giọt nước mắt khi cô nói về con và các anh em, lòng mẹ thiệt sự xúc động… những món nợ ân tình này lớn quá, suốt cuộc đời mẹ con mình không trả nổi!                                                                                   

Mẹ kể chuyện về án tù “thêm 11 năm” của anh Phương. Nhìn ánh mắt thảng thốt của con, mẹ chỉ khuyên con thận trọng và thầm nguyện cầu cho gia đình cậu ấy được bình an. Bởi ngày cậu ấy ra tù thì đứa con mới sinh khi Phương bị bắt đã tròn 21 tuổi, còn gì đau xót bằng!                                               

Giữa những thị phi tranh chấp, những bất công phi lý vẫn còn những khoảng lặng bình an, những tốt đẹp giữa những con người với nhau, mẹ con mình biết ơn vì những duyên lành, những điều nhỏ nhoi đơn giản và dù chỉ là cỏ dại vẫn cố vươn về ánh sáng để nở những nhành hoa.                                                  

Con ơi, mẹ sẽ chờ con về!


 

Những tiêu cực trong tang chế của người Công giáo- Lm. Giuse Nguyễn Đức Thịnh

Hà Trung Kiên

 Lm. Giuse Nguyễn Đức Thịnh

Nhiều tang gia người Công giáo dường như quên mất điều cốt lõi mà người quá cố thật sự cần là lời cầu nguyện và thánh lễ. Ngày nay, nhiều đám tang Công giáo đang dần bị thế tục hóa: tiếng hát karaoke át lời kinh, chiếu bạc thay chỗ cho giờ chầu, và những nghi thức tín ngưỡng bị pha trộn, méo mó, làm lu mờ đức tin và đánh mất ý nghĩa đích thực của tang chế Kitô giáo – nơi con người hướng về sự sống đời sau trong niềm hy vọng phục sinh.​

Mời cộng đoàn cùng đọc bài viết dưới đây của Lm. Giuse Nguyễn Đức Thịnh – Gp. Long Xuyên về những tiêu cực trong tang chế của người Công Giáo.​

1. Thức khuya canh thức để nhậu, ca hát và đánh bài.​

Khi mẹ Monica sắp tạ thế, hai người con của mẹ là thánh Augustino và em của ngài ngỏ ý sẽ lo hậu sự chôn cất mẹ thế này thế kia. Mẹ Monica chỉ trăn trối một điều: “Con hãy nhớ đến mẹ mỗi khi dâng thánh lễ”.

Điều người qua đời cần là gì? Thưa là lời kinh, thánh lễ… chứ không phải qui tụ cho đông, thức cho khuya để “giao lưu”. Càng ngày càng ít con cháu và thân nhân lo kinh sách, dự lễ khi xác còn quàn tại nhà. Có những đám tang quàn xác ba bốn ngày mà không thấy ai trong gia đình đi lễ cầu cho người thân của mình. Đáng buồn thay cho người đã khuất.

2. Chọn giờ lễ tang không theo giờ cộng đoàn. ​

– Thứ nhất, đó là sự hiệp thông lần cuối cùng với cộng đoàn đức tin mà người chết đã gắn bó cả đời mình.

– Thứ hai, sẽ có nhiều người tham dự cho người thân được hưởng thánh lễ cuối cùng trong dạt dào tâm tình và lời cầu nguyện.

Trường hợp bất khả kháng là người qua đời có nhiều con cháu ở xa nên phải tổ chức giờ khác cho phù hợp. Đừng vì thức khuya đánh bài, ăn nhậu, ca hát… mà tự ý sắp xếp giờ thuận lợi cho bản thân chứ không phải ưu tiên trên hết cho người chết.

  1. Tang gia ồn ào, nhốn nháo.​

Tang chế là mất mát, đau buồn… Là lúc để tưởng niệm, tri ân người đã khuất. Biến tang chế thành “sân khấu ca nhạc”, thành “sòng bạc giải trí”, thành “bàn tiệc giao lưu”… thì hết sức tệ hại, mất hết nhân văn và đạo hiếu của con người.

  1. Cử hành nghi lễ tâm linh theo kiểu “đông tây y kết hợp”.​

Có trường hợp người chết theo đạo Công giáo, nhưng con cháu trong nhà người theo đạo này người đạo kia. Thế là mạnh ai nấy tổ chức, vừa kinh vừa tụng, vừa lễ vừa cúng…

Xin tôn trọng đức tin của người chết, đừng lấy đức tin của người sống áp đặt. Người chết đạo Phật thì bên chùa lo, còn theo Chúa thì để nhà thờ lo. Không đặt niềm tin của người qua đời lên trên hết trong tổ chức tang lễ đó là bất hiếu.

  1. Xem ngày giờ chôn cất.​

Đó là hành vi trái ngược niềm tin Công giáo, vừa không tin Chúa, lại còn lợi dụng người chết với ý muốn “độ” lại cho mình. Khi sống đã ăn bám, đến chết vẫn không tha… thử hỏi còn ân với phúc, đạo với hiếu gì nữa?

Người Công giáo ngày càng bị ảnh hưởng thói đời và các kiểu tâm linh khác niềm tin Ki-tô giáo trong tang chế. Điều này dễ dẫn đến mê tín dị đoan, suy giảm niềm tin vào sự sống đời sau nơi Thiên Chúa, và nhất là trái ngược với ý muốn và lòng khát khao của người đã chết – khi họ đang trực tiếp đối diện với sự chết, đời sau, thiên đàng và hỏa ngục…

Lm. Giuse Nguyễn Đức Thịnh


 

Nhà văn Doãn Quốc Sỹ vừa qua đời ở Cali tuổi 103

Le Thanh Hoang Dan

Được tin nhà văn Doãn Quốc Sỹ vừa qua đời ở Cali tuổi 103, thành thật chia buồn cùng gia đình, và đại gia đình Sư Phạm Sài Gòn. Chúng tôi dạy trường này cùng một thời, trước năm 1975.

“Doãn Quốc Sỹ (17 tháng 2 năm 1923), còn được biết đến với tên Doãn Quốc Sĩ, là một nhà văn miền Nam Việt Nam.

Ông sinh ra tại tỉnh Hà Đông, miền Bắc Việt Nam, quê ở làng Hạ Yên Quyết (tên Nôm gọi là làng Cót) thuộc phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông (về sau thời kỳ 1946-1954 đổi thành xã Hạ Yên Quyết thuộc quận Cầu Giấy, đại lý Hoàn Long, ngoại thành Hà Nội; ngày nay thuộc quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội).

Năm 1954, ông di cư vào Nam và sống ở Sài Gòn nơi ông thành lập nhà xuất bản Sáng Tạo cùng với Mai Thảo, Thanh Tâm Tuyền, Tô Thùy Yên và những người khác, đồng thời cho ra đời tạp chí văn chương cùng tên Sáng tạo có nhiều ảnh hưởng đương thời…

Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là Khu rừng lau, một trường thiên tiểu thuyết gồm 4 tập: Ba sinh hương lửa (1962), Người đàn bà bên kia vĩ tuyến (1964), Tình yêu thánh hóa (1965), và Những ngả sông (1966).

Theo Lê Văn, đặc phái viên Việt ngữ của Đài Tiếng nói Hoa Kỳ, trong một cuộc phỏng vấn ông, có dẫn chuyện rằng “Ba Sinh Hương Lửa người ta thường ví như những tác phẩm lớn của Nga như Chiến tranh và hòa bình” trong đó nội dung mô tả lại những cảm xúc đớn đau của một thế hệ thanh niên mới lớn tham gia vào công cuộc kháng chiến chống Pháp nhưng sau đó phát giác ra mình đã bị lợi dụng như công cụ đấu tranh giai cấp của những người cộng sản và “có lẽ chính vì thế mà anh đã bị cộng sản bỏ tù khi họ khi chiếm được miền Nam”

Sau năm 1975, ông bị nhà nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam tạm giam nhiều lần vì tội “viết văn chống phá cách mạng”, tổng cộng là 14 năm. Ông có tên trong danh sách những tên “biệt kích văn hóa”, bị bắt trong chiến dịch khởi động ngày 3 tháng 4 năm 1976, một năm sau ngày chiến tranh Việt Nam kết thúc, cùng hàng trăm nhà văn, nhà báo, nghệ sĩ, nhân sĩ miền Nam bị xếp hạng “phản động”: Trần Dạ Từ, Đằng Giao, Nhã Ca, Nguyễn Mạnh Côn, Nguyễn Hữu Hiệu, Hoàng Anh Tuấn, Thân Trọng Kỳ, Hoàng Vĩnh Lộc, Trịnh Viết Thành, họa sĩ Chóe, Như Phong Lê Văn Tiến, linh mục Trần Hữu Thanh, linh mục Đinh Bình Định, thượng tọa Thích Huyền Quang… Ông được phép di cư sang Hoa Kỳ vào năm 1995. Hiện nay ông sống tại Houston, Texas từ khi sang định cư tại Hoa Kỳ.

Ông là tác giả của khoảng 25 cuốn sách. Chuyện ngụ ngôn của ông có tựa đề Con cá mắc cạn đã được dịch ra tiếng Anh (The Stranded Fish) và có trong sách Việt Nam: bạn đồng hành văn chương của một du khách (Vietnam: A traveler’s literary companion) do John Balaban và Nguyễn Quí Đức biên soạn.” (Wikipedia)

#CàPhêBuổiSáng #ĐiểmBáo


 

 Cộng Đồng Người Việt Hải Ngoại – 50 Năm Nhìn Lại – Vĩnh Chánh

Kimtrong Lam

BS Vĩnh Chánh

Sau nhiều làn sóng di cư rời khỏi Việt Nam, ngay trước ngày 30 tháng 4, 1975 và tiếp tục về sau, qua các cuộc di tản, vượt biên vượt biển, Đoàn Tụ Gia Đình, Ra Đi Có Trật Tự ODP, Tái Định Cư Nhân Đạo HO, Chào đón Con Lai qua nghị định American Home Coming Act, rồi về sau với di dân hợp pháp, di dân kinh tế…cộng đồng người Việt tỵ nạn CS ở Hải Ngoại lớn dần, mạnh dần, qua những nỗ lực quả quyết từ bàn tay trắng đạt được thành công vượt bực. Họ và các thế hệ tiếp nối đã không ngừng tích cực hội nhập vào xứ sở tạm dung đã cho họ cơ hội, đóng góp tài năng trí tuệ, văn học nghệ thuật, chính trị xã hội trong khi vẫn cố gắng duy trì văn hóa quê hương. Sự lớn mạnh trong 50 năm vừa qua của cộng đồng VN là một trang sử kiêu hùng, là niềm kiêu hãnh của đa số dân chúng từng sống tại Miền Nam Việt Nam, viết lên được ý chí và quyết tâm gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống, như tinh thần hiếu học, giáo dục gia đình, tính siêng năng, kỷ luật có trên nhường dưới, tình đoàn kết cộng đồng, tôn trọng lẫn nhau trong xã hội. Bên cạnh, sự dung hòa thiết thực và dễ dàng chấp nhận giữa văn hóa gốc và văn hóa nước tạm dung đã đóng góp phần quan trọng trong hội nhập cho cộng đồng người Việt tại Hải Ngoại.

Trong phạm vi hạn hẹp của hiểu biết, tôi xin chú trọng bài viết nhiều về cộng đồng người Việt tại Mỹ, hơn là với cộng đồng người Việt sống tại các nước Canada, Âu Châu hay Úc Châu. Điều này cũng dễ hiểu khi có đến 2.4 triệu người Việt sống tại Mỹ, so với khoảng 280 ngàn tại Canada, 400 ngàn tại Pháp, 335 ngàn tại Úc, 219 ngàn tại Đức (mà đa số từ Đông Đức qua), vài chục ngàn tại các nước khác như Bỉ, Hà Lan, Anh, Na Uy, Thụy Điển và …

Cho dù hiện tại, người Việt Hải Ngoại theo nhiều khuynh hướng chính trị khác nhau, nhưng cần phải khẳng định căn cước chung của tất cả người Việt rời khỏi Việt Nam là cộng đồng người Việt tỵ nạn CS. Và ngay từ đầu, chính vì mẫu số chung tỵ nạn CS, có sẵn căn bản tôn tri trật tự của một xã hội nhân bản qua giáo dục từng trân trọng nhân phẩm, tư cách con người, truyền thống gia đình, nên người Việt Hải Ngoại dễ dàng thông cảm, chỉ dẫn cho nhau, giúp nhau tìm nơi ăn chốn ở, rồi chỉ cho nhau bất cứ công việc gì để nuôi sống gia đình, tìm trường lo xây dựng tương lai cho con cháu qua học vấn, mở những cơ sở thương mãi chú trọng vào sở thích hay nhu cầu của đồng hương, tập hợp với nhau thành nhóm nhỏ, hội đồng hương, hội thân hữu đồng môn hay đồng nghiệp – đơn cử Hội Y Sĩ VN tại Canada, Hội đầu tiên có tổ chức bình diện thế giới tự do, mở màn cho các hội chuyên nghiệp có tầm vóc quốc tế về sau – hội đoàn các cựu quân nhân, rồi từ từ mới thành ra được một cộng đồng người Việt Hải Ngoại lớn mạnh theo thời gian. Người Việt thường có khuynh hướng tụ tập sinh sống gần nhau, nên các khu thương mãi, siêu thị, các phòng mạch bác sĩ, nha sĩ, dược phòng, văn phòng luật sư, cùng các dịch vụ đi kèm, các quán rồi các nhà hàng sang trọng to lớn xuất hiện dần với ẩm thực Việt Nam, trong các khu vực thương mãi xung quanh Little Saigon, Quận Cam, trung tâm thương mãi ở Houston , Dallas, Austin, San Jose; trung tâm Eden và Little Saigon, Arlington, Virginia; ở Montreal,Vancouver, Toronto, Ontario, Alberta; ở Sydney, Melbourne, Perth, Brisbane; quận 13 tại Paris; Cha mẹ lại được khuyến khích cho con học thêm tiếng Việt tại các trung tâm cộng đồng tự nguyện dạy thêm tiếng Việt với mục đích gìn giữ văn hóa cổ truyền và ngôn ngữ Việt …

Năm qua năm, cộng đồng người Việt lớn dần, mạnh dần, thế hệ thứ nhất ổn định, an cư lạc nghiệp. Họ đã sống qua những cố gắng phi thường, chịu khó chịu khổ, cần cù xây dựng học hỏi; những trái ngang trắc trở, trái sầu trái đắng, trái chua trái cay, vì buồn tủi của kiếp tha hương, vì bao vấn nạn cam go trong mưu sinh, cùng với mất mát bỏ lại trên quê hương hay trên biển cả, những vết sẹo trên cơ thể, kể luôn cả chấn thương tâm lý không chảy máu… đã và đang từ từ dịu dần, nhường lại cho sự phấn chấn và biết ơn đất nước đón nhận mình, liên tục cho mình cùng gia đình và cộng đồng mình nhiều cơ hội vươn lên, hội nhập vào vườn hoa muôn sắc muôn màu, đa văn hóa, đa chủng tộc. Sau 50 năm, cây xương rồng nở hoa, cây trái cho hoa quả ngọt ngào; cứ thế, thế hệ thứ 2 và thứ 3 hội nhập mạnh mẽ vào xã hội nước sở tại. Không thiếu những thành công vượt bực, những thành đạt đáng ngưỡng mộ của các thế hệ thứ nhất, thứ hai rồi thứ ba trong cộng đồng VN tại Hải Ngoại, là niềm hãnh diện chung, không những của cộng đồng người Việt chúng ta, mà còn là sự trân trọng của chính quyền nước sở tại. Trong mọi ngành nghề. Từ hệ thống chính trị cấp liên bang, tiểu bang đến các quận hạt địa phương, từ hệ thống quân đội, giáo dục, kinh tế xã hội, khoa học kỹ thuật, nhân văn xã hội, trong thương trường, báo chí, văn học nghệ thuật, kỹ nghệ giải trí, ca nhạc điện ảnh, thể dục thể thao… đâu đâu cũng có những tên tuổi Việt Nam, đâu đâu cũng có đề tài thành công của người Việt chia sẻ với người Việt để tạo thêm niềm tin cho nhau

Với sự kém hiểu biết, với trí nhớ kém dần, và khuôn khổ của bài viết, tôi biết mình sót tên của vô số nhân vật đồng hương có công đóng góp cho sự tiến mạnh của cộng đồng người Việt. Mong quý vị thông cảm.

Dưới đây là danh sách cắt ngắn của một số những danh nhân trong các lãnh vực nói trên:

*** Các chính trị gia, các quan chức trong chính phủ liên bang:

*Đinh Đồng Phụng Việt. Cựu thứ trưởng Tư Pháp nội các Tổng thống 43 George W. Bush, tác giả của Patriot Act năm 2001, giáo sư Luật Khoa ĐH. Georgetown

*Hùng Cao, được hành pháp đề nghị vào chức vụ thứ trưởng Bộ Hải Quân, đang chờ Thượng Viện chuẩn y.

*Joseph Cao, cựu dân biểu liên bang của TB Louisiana.

*Derek Trần, dân biểu liên bang, địa hạt 45th, tiểu bang California.

*Stephanie Murphy, cựu dân biểu liên bang địa hạt 7, tiểu bang Florida

*Đạt Trần, quyền bộ trưởng Bộ Cựu Chiến Binh, tháng 1, 2020- tháng 2, 2021.

*Tony Phạm, Phụ tá bộ trưởng Bộ Home Land Security, và từng là quyền giám đốc US Immigration & Customs Enforcement.

*Giao Phan, giám đốc điều hành NAVSEA, đồng chức với một đô đốc 3 sao của Hải Quân Hoa Kỳ, điều khiển 85 ngàn người, vừa quân sự vừa dân chính, trách nhiệm nghiên cứu, phát triển, mua sắm, bảo trì, thiết kế những tàu chiến, từ nhỏ cho đến lớn như các hàng không mẫu hạm cho Hải Quân Hoa Kỳ.

* Joe Nguyễn, thượng nghị sĩ TB Washington.

*Jacqueline Nguyễn, Thẩm phán Tòa Thượng Thẩm Washington DC..

*Miranda Mai Du, thẩm phán tòa án liên bang vùng Nevada.

* Michele Ginda, thứ trưởng Bộ Ngoại Giao về Public Diplomacy + Public Affairs.

*Danny Lam Nguyễn, thẩm phán tòa án Tối Cao của District of Columbia.

*J. Peter Phan, đại sứ gốc Việt đầu tiên, cho vùng Sahel Region của Africa.

*Dương Như Nguyện, thẩm phán Mỹ gốc Việt đầu tiên, Houston,Texas, cựu GS. Luật ĐH Denver.

*Nguyễn Lâm Kim Oanh, GS TS. Giáo Dục, nguyên giám đốc chương trình Ngôn Ngữ/hệ thống ĐH TB CA, rồi giám đốc Nha Ngoại Ngữ và giáo dục Quốc Tế Liên Bang, và cố vấn cao cấp cho tòa Bạch Cung về liên hệ đến người Á Châu. Hiện tại bà đang giữ chức GS Học Viện Quốc Gia Hành Chánh Cao Cấp tại Hoa Thịnh Đốn.

*Đinh Hân, giám đốc kỹ thuật và giao thông của Tổng Nha Bưu Điện Hoa Kỳ, người đưa ra và hoàn tất hệ thống xe thư chạy bằng điện, giải thưởng Giao Thông cao quý của Tổng Thống George W. Bush. Ts. Hân là em trai của Bs. Quân Y Nhảy Dù Đinh Hà.

*Phan Quang Tuệ, thẩm phán Tòa Di Trú liên bang ở San Francisco. Ông là con trai của Phó Thủ Tướng Phan Quang Đán.

*Nguyễn Trọng Nho, cựu thẩm phán tòa án Thượng Thẩm, quận Cam, California.

*Bs. Philipp Roesler, nguyên là 1 bác sĩ ngành giải phẫu lồng ngực, là phó thủ tướng kiêm bộ trưởng kinh tế của nước Đức khi ở tuổi 38.

*Ngô Thanh Hải, Thượng nghị sĩ liên bang, Canada.

*Hoàng Mai, dân biểu liên bang vùng Montreal, Canada.

*Hiến Văn Lê, Thống Đốc của South Australia.

*Tại thành phố Brimbank với khoảng 2 trăm ngàn dân, cách Melbourne chừng mười cây số, năm 2024, có đến 4 nghị viên thành phố là người Việt trên 11 nghị viên, lại toàn là phụ nữ. Như sau: Kim Thiên Trương, Thùy Đăng (mới 25 tuổi nhưng giữ chức thị trưởng), Lucy Nguyễn và Duyên Anh Phạm.

***Các chính trị gia, thị trưởng của các quận hạt địa phương và của tiểu bang, như:

Tony Lâm, thị trưởng người Mỹ gốc Việt đầu tiên của thị xã Westminster, Quận Cam, Janet Nguyễn, Thượng Nghị Sĩ (TB CA), Văn Trần, Dân biểu (TB CA); Hubert Võ (dân biểu TB. Texas), Hoan Hùng (dân biểu TB. Illinois), Hoàn Nguyễn (dân biểu TB. Utah), John Trần (thị trưởng Rosemead, CA), Bao Nguyễn (thị trưởng Garden Grove, CA), Helen Trần (thị trưởng San Bernardino, CA), Michael Vu (thị trưởng Fountain Valley, CA), Richard Trần (thị trưởng Milpitas, CA), Andrew Võ (supervisor của OC, CA)…

*** Các tướng lãnh trong quân đội Hoa Kỳ

*Thiếu tướng Lương Xuân Việt.

*Thiếu tướng LapThe Chau Flora, Vệ Binh Quốc Gia

*Thiếu tướng William H. Seedy, TQLC

*Phó Đề Đốc Nguyễn Từ Huấn, mà toàn gia đình ông bị VC thảm sát trong Mậu Thân 1968.

*Chuẩn Tướng Danielle Ngô, Công Binh

* Phó Đề Đốc Vũ Thế Thùy Anh, Dịch vụ Y tế Công Cộng, Hải Quân

* Chuẩn Tướng John R. Adwards, Không Quân

Tính cho đến tháng 9, 2024 có trên 105 sĩ quan Cấp Đại Tá, cả nam lẫn nữ, trong các quân binh chủng phục vụ trong Quân Đội Hoa Kỳ. Không tính 57 vị đã hồi hưu. Mà trong đó Y Sĩ Đại Tá Nguyễn Dương, tốt nghiệp YK Saigon trước 1975, từng là y sĩ trưởng một sư đoàn Thiết Giáp trong trận chiến Desert Storm tại Iraq; và có 2 chị em đều là Đại Tá Quân Y: Y Sĩ Đại Tá Mylene Trần Huỳnh (Không Quân), và Y Sĩ Đại Tá Appolo Trần (Bộ Binh), là con gái và con trai của vợ chồng Bs. Trần Đoàn (RIP, bác sĩ Quân Y Nhảy Dù VNCH) và Dược sĩ Phan Thị Nhơn, VA, Hoa Kỳ. Tại Pháp, còn có Đại Tá Trần Đình Vị. Ông gia nhập Quân Đội Pháp sau khi rời VN 1975 với cấp bậc Thiếu Tá Quân Lực VNCH, và hồi hưu với cấp bậc Đại Tá của Quân Đội Pháp. Tại New Zealand, có Bs. Nguyễn Quang Giao, nguyên Y Sĩ Thiếu Tá VNCH, nay là Phó Giám Đốc Nha Quân Y của Tân Tây Lan.

*** Nghiên cứu, Khoa Học, Giáo Dục:

Về nghiên cứu, nhiều nhà khoa học người Việt đang làm việc tại các trường đại học và viện nghiên cứu uy tín tại Mỹ. Họ tham gia vào các nghiên cứu khoa học tiên tiến trong các lĩnh vực như khoa học máy tính, kỹ thuật điện, vật liệu, và y sinh học, tạo ra những đột phá và phát minh mới.

Trong giáo dục, nhiều người Việt Nam đang giảng dạy tại các trường đại học và cao đẳng ở Mỹ. Họ truyền đạt kiến thức và kỹ năng cho thế hệ tương lai, góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành công nghệ cao, đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành này.

Sau đây là danh sách ngắn của các khoa học gia, các giáo sư cùng các nghiên cứu gia tên tuổi:

*Eugene Trinh Trịnh Hữu Châu, tiến sĩ Vật Lý đại học Princeton, chuyên về Vật Liệu Học (Material Sciences), trước đó học ở CalTech, là phi hành gia NASA gốc Việt đầu tiên bay vào không gian với chuyến bay STS-50 (Columbia Space Shuttle). Ông là nhân viên cao cấp và trọng yếu của cơ quan hàng không và không gian quốc gia tại Washington DC và Jet Propulsion Lab, Pasadena California, giáo sư đại học California Institute of Technology (CalTech).

*Nguyễn Xuân Vinh, tiến sĩ Toán Học (Pháp), tiến sĩ Hàng Không Không Gian đại học Colorado, những nghiên cứu của ông tác động hữu hiệu trong việc sắp đặt quỹ đạo cho phi thuyền (optimization). Ông được giải thưởng Dirk Brouwer vinh danh những thành tựu trong chuyên môn về hàng không, không gian. Ông đã là Đại Tá cựu tư lệnh không quân Quân Lực Việt Nam Cộng Hoà, cuốn sách “Đời Phi Công” với bút hiệu Toàn Phong đã là động lực cho rất nhiều thanh niên gia nhập không quân. Ông là giáo sư Emeritus ĐH Michigan.

*Trịnh Xuân Thuận, tiến sĩ Vật Lý Thiên Văn đại học Princeton, trước đó theo học CalTech, nổi tiếng không những trong chuyên môn Vật Lý Thiên Văn (Astrophysics), mà còn trong văn học, diễn giải những kiến thức chuyên môn qua văn chương, được UNESCO vinh danh, đoạt giải thưởng Prix Mondial Cino Del Duca, có huân chương Chevalier của Pháp. Nghiên cứu về tiến hóa các ngân hà, và hình thành sao, góp phần vào hiểu biết vũ trụ. Hiện tại, ông là GS ĐH Virginia.

*Ngô Bảo Châu, tiến sĩ Toán Học Université de Paris, trước đó Ecole Normal Superieure. Ông lãnh giải thưởng Field Medal, được coi như cao nhất về Toán Học, được tuần báo Time vinh danh, được giải MacCarthur Fellows Program ($800,000 tổng cộng trong 5 năm, phát 3 tháng một lần) cho những công trình nghiên cứu tự ý chọn lựa. Giáo sư môn Toán Học đại học Chicago.

*Jane Lưu Lệ Hằng, tiến sĩ Vật Lý Thiên Văn MIT, trước học Stanford, có thực tập tại Jet Propulsion Lab của NASA, có tên trên bản đồ Thiên Văn với Asteroid 5430LUU, đánh dấu sự dầy công nghiên cứu về vòng đai Kuiper ở ngoài cùng của Thái Dương Hệ (Solar System). Có thêm giải thiên văn cao quý Kavli Prize. Đã là giáo sư của MIT và đại học Leiden (Hòa Lan), hiện là khoa học gia trong Lincoln Lab của MIT, 1 trong 5 trung tâm nghiên cứu khoa học hàng đầu của Hoa Kỳ.

* Lê Duy Loan, kỹ sư tốt nghiệp đại học Austin, Texas, senior Vice President gốc Việt đầu tiên của ngành kỹ thuật và quản trị của Texas Instruments. Được mời nói chuyện về quản trị và lãnh đạo tại các đại học danh tiếng như Westpoint Academy của quân đội Hoa Kỳ, giúp cho nhiều sinh viên xuất sắc theo học các đại học hàng đầu của Mỹ.

*Nguyễn Cường Charles, tiến sĩ điện tử đại học George Washington, DC, trước học ở Konstanz, Đức Quốc. Khoa trưởng gốc Việt đầu tiên ở một đại học có tầm vóc quốc gia (Catholic University of America), trong vòng 16 năm đã đưa vị trí của phân khoa kỹ sư (school of engineering) của trường này lên nhiều bậc cao hơn, có những nghiên cứu về tự động hoá (robotics) với Goddard Space Flight Center NASA, đại học này đã thiết lập giải thưởng Dean Charles Cuong Nguyen Leadership Award, phát thường niên cho các sinh viên ngành kỹ sư, ngoài ra ông là chủ bút nhiều tập san chuyên môn về tự động hóa (Automation). Hiện là dean emeritus.

*Võ Đình Tuấn, tiến sĩ học viện kỹ thuật Zuerich (Thụy Sĩ), trước đó Ecole Polytechnique Lausanne. Ông chuyên khoa về Photonics, sự chuyển động, tuần hoàn, vận hành của ánh sáng (physical science of light).Ông được xếp hạng là nhân vật số 43 trong 100 nhân tài xuất chúng trong khoa học. Ông được bầu vào hàn lâm viện khoa học các sáng chế gia (National Academy of Inventors). Là giáo sư của đại học Duke trong khu Research Triangle ở tiểu bang North Carolina, một trung tâm tập trung nhiều cơ sở khoa học hàng đầu của Mỹ.

*Thục Quyên Nguyễn, TS. GS Hóa Học của UC Santa Barbara. Bà ở trong danh sách top 1% các khoa học gia có ảnh hưởng lớn nhất đến thế giới.

*Đàm Thanh Sơn, tiến sĩ Vật Lý Học Viện Nghiên Cứu Nguyên Tử (Institute for Nuclear Research, Moscow, Russia), ông là vật lý lý thuyết (theoretical physicist) xuất sắc, được bầu vào hàn lâm viện quốc gia về khoa học (National Academy of Sciences), được đại học Chicago phong danh hiệu hiếm hoi là university professor (cho tới giờ chỉ có khoảng 30 người được đại học này phong), được giải MacCarthur Fellows Program ($800,000 tổng cộng trong 5 năm, phát 3 tháng một lần) cho những công trình nghiên cứu tự ý chọn lựa. Giáo sư môn Vật Lý đại học Chicago.

*Trương Công Hiếu, kỹ sư, Canada, phát mình cách in màu trên tiền đúc bằng kim loại, giải thưởng của Nữ Hoàng Anh.

*Đỗ Đức Cường, chuyên viên cao cấp ngân hàng Mỹ, được biết đến như là cha đẻ của máy ATM.

*Dương Nguyệt Ánh, khoa học gia trách nhiệm phát triển vũ khí Thermobaric cho Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ. Một phụ nữ chiếm nhiều cảm tình của người Việt hải ngoại.

*Võ Tá Hân. Tốt nghiệp MIT. Ngân hàng gia quốc tế (Bank of Montreal, Singapore Finance, UBS), CEO (Tập đoàn công ty bất động sản, khách sạn, kỹ nghệ Hong Leong Singapore) Thành viên Board of Trustees (Đại học Quản lý Singapore) & Board of Directors (Singapore Arts House – Bộ Văn Hóa Singapore). Sống và làm việc ở Á châu hơn 30 năm. Được xem như một trong những nhân vật ngoại quốc quan trọng đã giúp đảo quốc Singapore phát triển mạnh về kinh tế. Sáng lập MIT Club of Singapore và Singapore Classical Guitar Society. Khi về hưu tại Nam Cali. là CEO của Trung Tâm Y Tế Nhân Hoà, đưa Trung Tâm đạt tiêu chuẩn liên bang và thành lập chương trình MD100 giúp 100 sinh viên Mỹ gốc Việt vào trường Y. Ông còn được biết đến như một nhạc sĩ với những nhạc phẩm về Huế và về đạo Phật rất nổi tiếng. Từ nhiều năm qua, ông mở lớp dạy guitar cho những người cao niên.

*Nguyễn Sơn Bình, GS. TS Hóa Học tốt nghiệp Ca. Tech, và giảng dạy tại ĐH Northwestern. Có 30 bằng sáng chế trong nhiều lãnh vực và nhiều giải thưởng cao quý của National Science Foundation Career.

*Mya Lê Thái, nữ TS UC Irvine với phát minh loại pin Nanobattery, có thể xử dụng đến 400 năm.

*Nguyễn Trọng Hiền, TS từ Princeton, trong lãnh vực nghiên cứu bức xạ nền vũ trụ. Khi làm việc cho NASA, ông có nhiều đóng góp lớn vào nghiên cứu Nam Cực.

*Vũ Thành Long, Định cư tại Mỹ năm 1980, lấy xong 2 bằng cử nhân cơ khí & kỹ thuật hàng không không gian, tiếp tục tốt nghiệp tiến sĩ. Một thành viên fellow cao cấp của cơ quan NASA.

*Nguyễn Viết Kim, du học Đức Quốc từ thập niên 60, định cư về sau tại Mỹ và tốt nghiệp Tiến Sĩ. Phục vụ NASA và NSA (National Security Agency) cho đến khi hồi hưu. Đáng ngưỡng mộ hơn nữa ông từng là một con người khiêm nhượng và từng là gà trống nuôi 3 con thành đạt.

* Amanda Nguyễn, người phụ nữ trong năm 2022 của tuần báo Time. Một hoạt động viên cho nhân quyền và là phi hành gia trong chuyến bay tiểu quỹ đạo (sub orbital) Blue Origin NS-31 của ông Jeff Bezos, vào ngày 14 tháng 4, 2025, cùng với 5 phụ nữ khác.

*Kelly Nguyễn, nữ TS Hóa Học, Đại Học Australia, vinh danh và nhận nhiều giải thưởng qua nghiên cứu làm chậm tiến trình Lão Hóa.

*Nguyễn Cẩm Vân: tốt nghiệp hạng nhì Naval Academy, bác sĩ y khoa, ĐH Stanford, BS. phi hành ở Pensacola, chuyên khoa ĐH. Pennsylvania. Phục vụ tại tổng y viện Walter Reed và trường đại học quân y quân lực Hoa Kỳ. Cấp bậc HQ Đại Tá (Navy Captain).

*Lê Tự Quốc Thắng, tiến sĩ Toán. Từng đạt huy chương vàng Olympic toán học quốc tế (IMO) lần thứ 23 tại Budapest, năm 1982, với số điểm tuyệt đối 42/42. Cựu học sinh trường Quốc Học Huế. Hiện là GS Học Viện Công Nghệ TB Georgia.

*Ông Huy, GS Emeritus, Khoa trưởng Dược Khoa, Đại Học Montreal, Canada. Ông Huy là con rể của GS YK Nguyễn Hữu, YK Saigon.

*Bùi Tiến Đài, GS TS Điện Toán và Phần Mềm, Khoa trưởng Đại Học Concordia, Montreal, Canada

*Nguyễn Hữu Trâm Anh, Bs. gây mê, là trưởng ban gây mê cho cuộc ghép mặt người đầu tiên trên thế giới. Bs. Trâm Anh còn là chủ tịch Hội Y Sĩ VN tại Canada.

*Bs. Võ Văn Cầu, tốt nghiệp 1968 ĐH YK Huế, là Chủ Tịch và sáng lập viên của United Care Medical Group, một HMO nổi tiếng tại Orange County, CA, xử dụng trên 200 bác sĩ gia đình và hơn 300 bác sĩ chuyên môn gồm đủ mọi ngành. Bs. Cầu là một khuôn mặt lớn trong cộng đồng VN tại Quân Cam và là người đóng góp thường xuyên cho các công tác xã hội thiện nguyện.

*Bs. Nguyễn Ngọc Thạch, thành viên Hội YK Huế Hải Ngoại, thành viên của ban chấp hành của American College of Cardiology, của hội American Heart Association, fellow của Society of Cardiovascular Angiography & Intervention, và của Advanced International Cardiology, từng là thuyết trình viên quốc tế về Tim Mạch, khoa trưởng ĐH YK Tân Tạo, VN. Tác giả của Practical Hand book of Advanced Interventional Cardiology, đứng hàng thứ 3 được mua trên online, và sách được dịch qua tiếng Tàu và tiếng Việt.

Vĩnh Chánh

 


 

VÔ LIÊM SỈ – Chủ biên sách lớp 1 nhưng cho cháu nội mình học bên trời tây.

Xuyên Sơn

VÔ LIÊM SỈ

Sáng mắt ra chưa?

Chủ biên sách lớp 1 nhưng cho cháu nội mình học bên trời tây.

Dân VN quá dễ bị gạt từ anh hốt rác, cô kỹ sư, chị lao công, chú xe ôm, cô bác sĩ, cô/chú giáo viên….. cắm đầu mua sách dỏm cho con mà không dám lên tiếng… họ mới làm vậy được.

Gặp dân giãy chết là bị xách ra luận tội lâu rồi.

Tại sao GS-TS Nguyễn Minh Thuyết không dạy cháu Nội ông bằng chính bộ sách ông biên soạn, mà cho cháu Nội ông đi du học từ cấp I, để tỵ nạn giáo dục, từ tiền chia % bán sách?

Người đàn ông phía dưới là GS-TS Nguyễn Minh Thuyết, từng là đại biểu quốc hội, vừa qua là TỔNG CHỦ BIÊN bộ sách TIẾNG VIỆT 1 đầy tai tiếng mà ông Thuyết biện luận rằng sáng tạo, giáo dục thông minh cho con trẻ….

Ông là GS-TS tổng chủ biên, tại sao ông lại cho cháu nội ông đi tỵ nạn giáo dục từ cấp tiểu học tại Singapore, sau khi hết cấp một ông và gia đình lại cho cháu nội ông du học qua xứ giãy chết.

Tiền đâu các ông có nhiều vậy nếu không phải là do bóp cổ anh công nhân vệ sinh, chị bán hàng xén ký sinh trùng khắp nơi trên dải  đất gian nan khó nhọc hình chữ S này phải chắt chiu từng đồng để mua bộ sách lớp 1 cho ông và ban biên tập của ông ngồi mát, ăn bát vàng và có tiền gửi con cháu tỵ nạn giáo dục ở xứ giãy chết?

Đất nước này nghèo nàn và lạc hậu cũng vì những người như Nguyễn Minh Thuyết, Nguyễn Công Khế, Nguyễn Thị Quyết Tâm… nói một đường làm một nẻo như quý vị.

Người dân VN trong nước và ngoài nước  nếu có lương tâm, hãy cùng nhau lên tiếng và đưa ra dư luận những hành động nói một đường làm một nẻo như trên.

PS:

Hình phía dưới ông khoe tiệc sinh nhật của cháu Nội ông ở Singapore trước khi lên đường đi nước khác du học, trong khi một bé gái khác bằng tuổi phải chầu chực bán từng tờ vé số sinh nhai.

KỸ SƯ TRANG.

Nguồn Fb Tấn Trần

Nguồn Nhật ký yêu nước


 

 NHÂN VIÊN NHÀ XÁC (2)-Đỗ Trí Hùng

Chau Nguyen

Đỗ Trí Hùng

1 –  Tôi là kẻ sợ ma nhưng vẫn liều lĩnh xin việc làm nhân viên trực nhà xác ở bệnh viện N, rồi đêm đầu tiên tôi đã sợ thế nào và cô bạn gái tên Huyền đến thăm để giúp tôi vơi đi nỗi sợ ra sao…

Và, chúng tôi đã ôm nhau, rồi hôn nhau, cú ôm hôn chứa chan tình yêu đó, xảy ra ngay trong sân … nhà xác bệnh viện, trong ánh sáng nhá nhem, trước sự chứng kiến của các hồn ma, và tôi tin, họ cũng vui vẻ chúc phúc cho tôi!

2 – Quay lại đoạn dở dang, khi Huyền đã về và tôi trở lại phòng trực, ở đó đã tụ tập 6, 7 người, họ chờ tôi về mở cửa nhà xác, và họ rất tức giận vì phải chờ lâu

Họ chính là bố mẹ, anh chị, vài cô gái bạn thân và ông lỏi “ bạn trai”, tức người yêu của cô gái kia…

Tôi vội thanh minh rồi mở cửa cho họ.

Họ vào, lật tấm khăn đậy xác chết lên và tất cả khóc rú, rất thê thảm. Cô bé hotgirl mới 19 tuổi, rất xinh đẹp, trong đêm tưng bừng gì đó, họ phóng xe máy tốc độ cao, vừa hò hét “ tự hào quá… bu ôi, tự hào hát mãi … bu ôi!”, thì xe lao thẳng gốc cây, cô gái vỡ toác thủ cấp, người bạn ngồi sau chấn thương sọ não nặng…

Hai bác sĩ thực tập lúc này quay ra, bảo tôi đang đứng ngơ ngẩn ở cửa ra vào:

– Anh cứ về phòng đi, kệ họ, anh đừng vào! Lát nữa hết giờ thăm, chúng tôi sẽ đưa xác chết vào ngăn lạnh, rồi báo anh sang khóa cửa là xong!

Tôi gật đầu, quay về phòng trực, cắm ấm điện đun nước pha trà, bật tivi nghe thời sự, tin kinh tế phát triển, văn hóa thành công…. cho đỡ sợ cảnh nhà xác

3 – Nước sôi, vừa châm vào ấm trà, rồi tráng chén chuẩn bị thưởng thức, thì một gã đàn ông xộc vào. Gã này tuổi ngoài 40, đi cùng nhóm người nhà xác chết, chính là tay “ hóa trang cho tử thi” đến để gặp đối tượng mà mình sẽ trang điểm…

Anh ta vừa cười nhăn nhở vừa chào tôi:

– Xin chào, có thuốc lá tớ xin điếu, lúc đi vội quá quên mang thuốc, mà vào phòng lạnh, nhìn xác chết một lúc … là thèm thuốc không chịu nổi!

Tôi có thuốc, nhân tiện vừa pha trà nên mời anh ta uống chén trà luôn thể. Anh hào hứng rít thuốc, rồi nhấp ngụm trà, rồi khoe:

– Tớ vừa nhận thỏa thuận miệng thôi, mai ký hợp đồng, mười triệu!

Tôi hơi choáng, vì 10 triệu thời những năm 199x to lắm, bèn hỏi:

– Trang điểm xác chết … được trả cao thế à?

– Đâu có, nếu chỉ trang điểm, oánh tý phấn bôi tý son, thì giá 500 ngàn thôi! Nhưng cô bé này sọ vỡ toác, mặt nát bét biến dạng, thì trang điểm con khỉ gì, tớ phải làm lại mặt cho cô ấy, gọi là … phục hồi giao diện nên giá là 10 triệu.

Tôi tò mò hỏi thêm về chuyên môn, rằng anh phục hồi mặt cho xác chết bằng chất liệu gì, dựa trên ảnh của nạn nhân hay sự miêu tả của người thân

Đang cơn hào hứng vì có trà thuốc, anh khoe tôi, chả cần giấu diếm, rằng chất liệu thì bột mì trộn thạch cao, rồi dựa theo ảnh chân dung mà làm ra cái khuôn, rồi đổ thạch cao trộn bột mỳ vào khuôn, sẽ cho ra sản phẩm là cái “ mặt nạ”, mặt nạ đó sẽ lắp vào thủ cấp của xác chết…

– Tuy nhiên, làm thế thì mất công lắm, vì căn cứ theo ảnh để làm khuôn là việc rất khó, phải tỷ mẩn mất ít nhất vài hôm cho nên tôi cứ làm sẵn vài cái khuôn….

– Khuôn làm sẵn? – Tôi kinh ngạc – Khuôn làm sẵn thì giống làm sao được?

– Hầu hết, những người trẻ tuổi như cô hotgirl này, khi sống chỉ mơ ước mình giống Kim Chin Su, ngay cả ước mơ của họ cũng giống nhau. Họ cố ăn mặc, trang điểm y chang thần tượng, giờ họ chết rồi, người nhà họ cũng muốn giúp họ thực hiện giấc mơ mà lúc sống họ chưa làm được. Vậy là, tôi chỉ cần làm ra cái mặt nạ Kim Chin Su, rồi đắp vào cho họ, cho nên, cứ đúc sẵn một cái khuôn, mười cô chết trẻ thì cả mười cô muốn được giống Kim Chin Su…

Nhân tiện, Kim Chin Su là ai tôi chả biết đâu!

4 – Về giấc mơ được giống Kim Chin Su của các hotgirl  thời của tôi, họ chỉ có cách bắt chước lối trang điểm và ăn mặc thời trang thôi…

Ngày nay, các bạn biết rồi, giấc mơ đó dễ thực hiện hơn, chỉ cần sang Hàn quốc và đem theo chừng 300 triệu

Vậy là lúc đi, những bậc phụ huynh tiễn con là Lê Thị Thảo Toét để 1 tháng sau, đón về một Kim Tea Hee, Kim Chin Su, Pắc Giun Kim .v.v.. gì đó, đến nỗi chính bố mẹ họ cũng không nhận ra con mình…

Gần đây, trên newfeed của tôi hiện một bài viết, kèm bức ảnh 3 hotgirl ngồi bên nhau, trong một ks sang chảnh, quả tút ngắn đại ý “ Chỉ phụ nữ mới đem hạnh phúc cho nhau”. Mới nhìn tôi tưởng họ là chị em … sinh 3, vì họ giống nhau kinh hoàng, giống đến từng milimet. Xem kỹ hóa ra họ chả liên quan gì đến nhau, bố mẹ ông bà họ cũng chả quen nhau. Họ chỉ làm lại mặt cùng đợt, cùng lò, cùng xuất xứ … mà thôi!

5 – Quay lại với chuyện anh chuyên gia trang điểm tử thi, anh kể rằng anh làm sẵn mấy cái khuôn, rồi cứ mỗi đợt bóng đá quê mình chiến thắng, hoặc ngày kỷ niệm, ngày … chẳng ngày gì cả!

Lớp trẻ cứ vui lên là đua xe, mà đua xe thì thể nào cũng vài mạng về giời…

Thế là anh lại nhận hợp đồng tơi tới, kiểu “ Con tôi nó muốn giống Kim Chi Sun” “ Con tôi muốn thành Pắc Cu Xoăn…” là anh lại tha hồ mà kiếm xèng…

Chúng tôi trò chuyện một lúc, anh chuyên gia khuyên tôi nên học thêm nghề của anh, chứ lương trông nhà xác chả được bao nhiêu, tôi cười bảo, trước hết tôi phải học để không còn sợ ma nữa, rồi đủ can đảm nhìn xác chết mà không vãi đái, rồi cuối cùng mới đủ can đảm sờ mặt xác chết, rồi tô son điểm phấn cho nó….

Chừng 30 phút sau thì tiếng khóc bên nhà xác cũng ngừng, rồi hai ông bác sĩ thực tập sang phòng tôi bảo tôi sang khóa cửa nhà xác.

Anh chuyên gia trang điểm cũng chào tôi rồi về.

Đêm ấy, trong giấc ngủ chập chờn, tôi mơ giấc mơ kỳ dị. Cô bé hotgirl nằm bên phòng lạnh bỗng trở dậy, sang bên này, ngồi ngay cạnh giường ngủ của tôi, mặt cô chính là mặt Kim Chi Sun, cô nói rằng cô chưa muốn chết. Tôi bảo chẳng ai muốn chết cả, nhưng chết rồi thì phải chịu thôi.

Tôi hỏi cô rằng, vì sao cô từ chối gương mặt cũ cha sinh mẹ đẻ của mình để lắp gương mặt người khác vào làm gì, vì mặt cũ của cô cũng rất đẹp cơ mà

Cô gái lại giải thích:

– Con người, anh biết đấy, là sinh vật … không bằng lòng, đầu tiên là không bằng lòng với gương mặt của mình, rồi không bằng lòng với bố mẹ mình, tiếp theo là không bằng lòng với xã hội, với chính quyền, bởi vậy, con người mới sáng tác ra cả một học thuyết triết học về “ Cải tạo xã hội”, mà cải tạo xã hội luôn bắt đầu bằng việc cải tạo … chính khuôn mặt mình, đúng không? Nếu con người biết bằng lòng, thì đã không có ngành phẫu thuật thẩm mỹ, không có các lớp dạy làm giàu, không có khát vọng vươn lên, và chẳng có … cuộc cách mạng nào sinh ra cả!

Tôi sửng sốt, sao một hotgirl lại có thể nói như triết gia vậy?

Rồi tôi chợt hiểu, ai chết rồi, cũng thành triết gia cả!

Đỗ Trí Hùng


 

21 tổ chức quốc tế thúc giục CSVN trả tự do cho Phạm Đoan Trang

Ba’o Nguoi-Viet

October 6, 2025

HÀ NỘI, Việt Nam (NV) – Hai mươi mốt tổ chức quốc tế thúc giục các chính phủ trên thế giới áp lực buộc chế độ Hà Nội trả tự do vô điều kiện cho nhà tranh đấu, blogger Phạm Đoan Trang.

Các tổ chức này cùng đứng tên chung trong một bản kêu gọi gửi cho cộng đồng thế giới, gồm cả các chính phủ, vận động họ cùng đòi hỏi nhà cầm quyền CSVN chấm dứt đàn áp bà Phạm Đoan Trang nhân dịp bà bị bỏ tù đã năm năm.

Logo của các tổ chức quốc tế thúc CSVN trả tự do cho bà Phạm Đoan Trang nhân dịp bà bị bỏ tù đã năm năm. (Hình: CPJ)

Bà Phạm Đoan Trang, 47 tuổi, bị Công An CSVN bắt ở Sài Gòn ngày 6 Tháng Mười, 2020, đưa về giam tại Hà Nội. Hơn một năm sau, ngày 14 Tháng Mười Hai, 2021, bà mới bị đưa ra tòa kết án chín năm tù. Bà bị giam tại nhà tù An Phước thuộc tỉnh Bình Dương, nay khu vực này bị sáp nhập vào thành phố Sài Gòn.

Trước khi bị bắt, bà là một trong những blogger, nhà báo độc lập nổi tiếng tại Việt Nam. Các bài viết, phân tích thời sự xã hội rất sắc sảo của bà trên mạng xã hội được hàng trăm ngàn người theo dõi. Bà cũng là tác giả của một số quyển sách nổi tiếng như “Chính Trị Bình Dân,” “Cẩm Nang Nuôi Tù,” “Phản Kháng Phi Bạo Lực,” “Báo Cáo Đồng Tâm,”…

Bà từng được chính phủ Mỹ qua Bộ Ngoại Giao vinh danh là một trong những “Phụ Nữ Can Đảm” trên thế giới năm 2022 vì bà cổ võ nhân quyền, sự bình đẳng pháp luật cũng như quyền tự do phát biểu chính kiến tại Việt Nam. Bà từng bị Công An CSVN hành hung, đánh đập rất dã man nhiều lần đến mang thương tật nhưng không hề sợ hãi hay chùn bước trước bạo lực cường quyền.

Bà là một trong những sáng lập viên của tờ Luật Khoa tạp chí. Báo này hiện vẫn xuất bản trên mạng dù bà đang ở tù. Nhờ dùng ngòi bút đấu tranh không ngừng nghỉ, bà được tổ chức Phóng Viên Không Biên Giới (RSF), Ủy Ban Bảo Vệ Ký Giả Quốc Tế (CPJ) và một số tổ chức quốc tế khác vinh danh và trao tặng giải thưởng vì vận động quyền tự do báo chí, phát biểu.

Người ta thấy trong số 21 tổ chức đứng ra vận động đòi trả tự do cho bà Phạm Đoan Trang có RSF, CPJ, PEN Ameriaca, PEN International, VCHR, AI (Amnesty International), Freedom House, Vietnam Human Rights Network…

“Bà Phạm Đoan Trang bị bỏ tù chỉ vì những gì bà làm trong tư cách của một nhà báo để rồi bị giam giữ tù đày trong những điều kiện sống tồi tệ,” lời kêu gọi của 21 tổ chức quốc tế viết.

Bà Phạm Đoan Trang tại phiên tòa sơ thẩm ngày 14 Tháng Mười Hai, 2021. (Hình: VNExpress)

Lời kêu gọi gửi cộng đồng quốc tế của 21 tổ chức viết rằng: “Bản án rất nặng mà CSVN áp đặt cho bà Phạm Đoan Trang cũng không thể xóa bỏ được cuộc đấu tranh cho tự do báo chí và quyền tự do thông tin tại Việt Nam.”

Bởi vậy “sau năm năm bị cầm tù, việc công nhận lòng can đảm phi thường và tinh thần làm báo nghiêm túc của bà quan trọng hơn bao giờ hết. Đã đến lúc cộng đồng quốc tế gia tăng áp lực để CSVN phải trả tự do cho bà.”

Trong khi bà còn bị giam giữ, họ kêu gọi cộng đồng quốc tế buộc CSVN phải bảo đảm sự an toàn, không được khủng bố tinh thần, đồng thời phải để bà được chữa trị đầy đủ các thứ bệnh và thương tật tại các cơ sở y khoa độc lập cũng như tham vấn với các luật sư riêng được bà lựa chọn.

Không những đòi trả tự do cho bà Phạm Đoan Trang, các tổ chức trên còn kêu gọi cộng đồng quốc tế áp lực đòi CSVN thả tất cả các tù nhân luông tâm hiện cũng đang bị cầm tù như bà tại Việt Nam. (NTB) [kn]


 

Nguyễn Phương Hằng kiện 6 YouTuber: Hai bên rời tòa, ‘chưa ngã ngũ’

Nguyễn Phương Hằng kiện 6 YouTuber: Hai bên rời tòa, ‘chưa ngã ngũ’

Ba’o Nguoi-Viet

October 1, 2025

HOUSTON, Texas (NV) – Cả nguyên đơn và bị đơn trong vụ bà Nguyễn Phương Hằng kiện sáu YouTuber đều cảm thấy “vui vẻ” sau ngày điều trần đầu tiên của phiên tòa diễn ra tại tòa án Harris County ở Houston, Texas, hôm Thứ Ba, 30 Tháng Chín.

Theo đơn kiện, bà Nguyễn Phương Hằng, quốc tịch Cyprus, kiện sáu người ở Mỹ gồm Nghị Viên NamQuan Nguyễn của Westminster (California), ca sĩ Nguyễn Tiến Dũng (Daniel Trần), Luật Sư Hoàng Duy Hùng (Al Hoàng), Ava Hồ Trương (Mỹ Phụng), Thu Thương Đoàn, và Diệu Hiền T. Châu (Phương Anh Châu Diamond) tội phỉ báng vì những phát ngôn trên YouTube.

Bà Nguyễn Phương Hằng trước khi bước vào tòa án ở Houston. (Hình: Chụp từ màn hình YouTube Hoa Mộc Lan TV)

Xuất hiện trên YouTube của mình hôm Thứ Tư, 1 Tháng Mười, ông NamQuan Nguyễn và ông Nguyễn Tiến Dũng tiết lộ một số diễn tiến của phiên điều trần.

Nghị Viên NamQuan Nguyễn nói: “Mục đích của chương trình hôm nay là chúng tôi muốn hai người ở trong cuộc, trình bày một cách rất là trung thực, rõ ràng, tất cả những gì đã xảy ra ngày hôm qua, trong phiên tòa điều trần về đòi hỏi, yêu cầu của phía bên bà Nguyễn Phương Hằng là muốn những người YouTuber, sáu người YouTuber bị kiện, không được nói về bà nữa.”

“Bà ấy yêu cầu xóa những video mà bà muốn, mà những người YouTuber đã đăng tải trong thời gian qua,” ông NamQuan nói tiếp. “Đó là yêu cầu của bà. Và trong phiên tòa ngày hôm qua, người ta chỉ xử chuyện đó thôi, không có xử lan man qua các chuyện khác.”

Trước đó vài ngày, bà Hằng nhấn mạnh rằng khi đến Mỹ, bà “sẽ không trả lời phỏng vấn của bất cứ người nào làm báo đài ở Mỹ.”

Ông NamQuan tiếp: “Phiên đầu trần này chỉ lắng nghe hai bên – luật sư của bà Nguyễn Phương Hằng và luật sư của bên NamQuan, Tiến Dũng, và Mỹ Phụng – trình bày về lệnh tạm thời (temporary injunction) cấm những người YouTuber giống như NamQuan, Tiến Dũng, và Mỹ Phụng nói về bà Nguyễn Phương Hằng.”

“Chúng tôi sẽ đưa ra kết luận hoặc để cho quý vị tự kết luận ai thắng ai thua trong phiên tòa hôm qua, mà nguyên cả cộng đồng mạng xào xáo lên là tại sao bà Nguyễn Phương Hằng tuyên bố là bà thắng. Bên ủng hộ bà tuyên bố ăn mừng chiến thắng. Còn phía ủng hộ bên này, sáu người YouTuber, nói là bên này thắng. Trong những cái post (viết trên mạng xã hội) ngày hôm qua, NamQuan và Tiến Dũng chưa nói là mình thắng hay thua,” ông NamQuan tiếp.

Ca sĩ Nguyễn Tiến Dũng tiếp: “Trên post tôi chỉ ghi là ‘Mình được luật pháp bảo vệ quyền tự do ngôn luận.’”

Ông NamQuan tiếp: “Trên trang Facebook của mình, tôi không dùng chữ ‘chiến thắng’ nhưng trong phần trả lời các kênh YouTube bạn thì tôi có dùng chữ ‘chiến thắng.’”

Và vị dân cử của Westminster giải thích vì sao “chúng tôi” dùng chữ “chiến thắng” và “chiến thắng thuộc về ai.”

“Tu Chính Án số 1 về tự do ngôn luận đã giúp NamQuan và những người làm truyền thông chiến thắng trong phiên tòa hôm qua. Bây giờ tôi dùng chữ ‘chiến thắng.’ Tại sao như vậy? Đòi hỏi tạm thời của bà Hằng là muốn là bịt miệng những người YouTuber. Chỉ có một yếu tố đó thôi. Họ chỉ muốn NamQuan, Tiến Dũng, Mỹ Phụng và ba người còn lại không được nói bất cứ gì về những chuyện của Nguyễn Phương Hằng,” ông NamQuan nói.

Ca sĩ Nguyễn Tiến Dũng giải thích: “Chiến thắng này là chiến thắng giống như cho tất cả đài truyền hình Mỹ cũng như những kênh YouTube.”

Ông Dũng cho rằng trường hợp này có thể tạo ra tiền lệ là người có tiền ở các quốc gia độc tài như Trung Quốc, Bắc Hàn, Việt Nam,…bỏ tiền ra để tận dụng luật pháp Mỹ hòng bịt miệng những người khác hoặc đài truyền hình muốn nói lên sự thật.

“Rồi đem hết vụ này về Texas để xử thì tiền lệ đó không hề tốt đẹp chút nào,” ông Dũng tiếp. “Tuy nhiên, cho tới hôm nay, vì chưa có phán quyết, nên chúng tôi không dám ‘đi trước’ ông tòa. Chúng tôi chỉ phân tích phán quyết của ông tòa qua miệng ông lúc đó thôi.”

Ông Dũng nói thêm: “Nếu ngày hôm qua mà bà Hằng thắng thì sẽ làm rúng động tất cả anh em YouTuber…” và tiền lệ này sẽ được áp dụng nhằm bịt miệng những người khác.

Ông Dũng cũng cho rằng tất cả những gì các YouTuber nói đều dựa trên sự kiện và dựa theo những gì bà Hằng nói.

Theo tường thuật của ông NamQuan, phía bị đơn chỉ có ba người có mặt tại phiên tòa là ông, ca sĩ Nguyễn Tiến Dũng, và bà Mỹ Phụng. Về phía nguyên đơn có bà Nguyễn Phương Hằng.

Ông NamQuan kể tiếp: “Sau khi nghe hai bên trình bày, phán quyết bằng miệng của quan tòa là phiên tòa này gây sự chú ý của rất nhiều người. Cho nên, những người YouTuber, những người làm truyền thông, có quyền đưa tin, có quyền nói về những người này, những sự kiện như vậy. Và Tu Chính Án số 1 bảo vệ chuyện này. Và ông sẽ không đưa ra phán quyết nào cấm NamQuan, Tiến Dũng, Mỹ Phụng và những người khác nói về Nguyễn Phương Hằng.”

Ông NamQuan thêm: “Quan tòa nói vẫn có quyền tiếp tục nói về bà Hằng và những gì xảy ra xung quanh. Chỉ có cái là cố gắng đừng có gọi là kích động, gây bạo lực, hay là gây nguy hiểm cho những người mà mình nói tới.”

“Đó là phần chính nhất, quan trọng nhất trong cái lệnh tạm thời mà phía bên kia họ đòi hỏi,” ông NamQuan nói.

Và ông lập luận: “Bây giờ quý vị nghĩ đi, bà Hằng đòi bịt miệng chúng tôi mà chánh án không cho, vậy thì ai thắng ai thua ở đây? Quý vị suy nghĩ đi.”

Trong khi đó, trên mạng xã hội, ông Andrew Lê, một người đi chung xe limo với vợ chồng bà Hằng và các luật sư của bà, và có vào bên trong tòa, tường thuật như sau: “Sau hơn 3 giờ nghe tranh luận của hai bên, quan tòa nói rằng: ‘Một trong những giá trị cao quý mà đất nước này trân trọng là tự do ngôn luận, đặc biệt khi truyền thông thực hiện vai trò đưa tin. Đó là quyền hiến định và cần được bảo vệ. Tuy nhiên, quyền đó cũng có giới hạn. Trong vụ này, ranh giới ấy đã nhiều lần bị vi phạm.’”

Nghị Viên NamQuan Nguyễn (trái) và ca sĩ Nguyễn Tiến Dũng nói về phiên tòa bị bà Nguyễn Phương Hằng kiện. (Hình: Chụp từ màn hình YouTube Trusted Media Network)

“Vì vậy, phán quyết của tôi là chấp thuận lệnh cấm một phần cũng như là bác bỏ một phần,” ông Andrew Lê tường thuật tiếp lời quan tòa. “Tôi chấp thuận trong phạm vi là những hành vi cáo buộc bà Hằng ngoại tình rõ ràng không phù hợp, hoặc cáo buộc một người phạm tội mà không hề có bằng chứng. Những điều này thể hiện sự cẩu thả và coi thường sự thật, không thể tha thứ hành động này được.”

Ông Andrew Lê tiếp tục dẫn lời quan tòa: “Tuy nhiên, việc đăng tải trên kênh YouTube hoặc bày tỏ quan điểm cá nhân, về những vấn đề mà họ (YouTuber) cho là đáng đưa tin, và rõ ràng là với sự hiện diện của rất đông người hôm nay, điều này chứng minh rằng quan tâm của công chúng là có thật. Đó là quyền mà phía truyền thông có quyền thực hiện. Do đó, lệnh này được đưa ra sẽ có giới hạn trong phạm vi cần thiết của nó.”

Theo ông Andrew Lê, quan tòa sau đó yêu cầu nguyên đơn và bị đơn chuẩn bị dự thảo nộp cho nhân viên tòa, trong đó phải trình bày rõ ràng, chặt chẽ, có đủ các yếu tố nhằm bảo đảm “vừa duy trì quyền tự do ngôn luận của bị đơn, đồng thời ngăn chặn được lạm dụng của chính họ. Quyền tự do đó rất quan trọng, nhưng không có nghĩa là vô hạn.”

Video trên mạng xã hội cho thấy bà Nguyễn Phương Hằng đến tòa bằng xe limo cùng với chồng là ông Huỳnh Uy Dũng (tức Dũng Lò Vôi) và luật sư của bà, có cảnh sát bảo vệ.

Phía trước tòa có hàng chục người ủng hộ bà, bước đến thăm hỏi, chụp hình, và dùng điện thoại quay phim và trực tiếp livestream.

Trước khi vào tòa, bà Hằng nói về các bị đơn như sau: “Hôm nay, những gì họ làm, tôi cầu xin tòa nghe và phán xét đúng lương tâm, đúng công lý, dành cho tất cả mọi công dân. Đúng không quý vị?”

“Bây giờ chúng ta vào tòa. Em đẹp không quý vị? Em thiệt là quá đáng phải không quý vị? Nhưng mà đáng yêu, đúng không quý vị?” bà Hằng vui vẻ nói trước những người ủng hộ mình.

Ca sĩ Nguyễn Tiến Dũng đến sau, cầm theo di ảnh ca sĩ Phi Nhung, bị những người ủng hộ bà Hằng phản đối.

Được biết, phán quyết chính thức về lệnh tạm thời sẽ được tòa đưa vào Thứ Sáu, 3 Tháng Mười. (Đ.D.)


 

ÔNG SCHWEITZER VÀ NGƯỜI NGHÈO – Lm Mark Link, S.J.

Lm Mark Link, S.J.

Vào năm 1950, một ủy ban gồm đại diện của 17 quốc gia đã chọn ông Albert Schweitzer là “người của thế kỷ.”  Hai năm sau, 1952, ông được giải thưởng Nobel Hòa Bình.

Ông Schweitzer được cả thế giới ca tụng là một thiên tài đa dạng.  Ông là một triết gia lỗi lạc, một thần học gia sáng giá, một sử gia đáng kính nể, một nhạc sĩ độc tấu, và là một bác sĩ truyền giáo.

Nhưng điều đáng kể là đức tin Kitô Giáo thật sâu đậm của ông.  Chính đức tin này đã ảnh hưởng đến từng góc cạnh của đời ông.

Khi 21 tuổi, Schweitzer tự nhủ là ông sẽ vui hưởng nghệ thuật và khoa học cho đến năm 30 tuổi.  Sau đó ông sẽ dành cuộc đời còn lại để làm việc cho những người nghèo dưới hình thức phục vụ trực tiếp nào đó.  Và vì thế vào ngày sinh nhật thứ 30, ngày 13-10-1905, ông bỏ vào thùng thư ở Ba Lê một vài lá thư.  Đó là thư gửi cho cha mẹ và các bạn thân, ông báo cho họ biết là ông sẽ theo học về y khoa.  Sau đó ông sẽ sang Phi Châu để làm việc cho các người nghèo với công việc của một bác sĩ.

Ngay lập tức các lá thư ấy đã tạo nên một chấn động.  Ông kể lại trong cuốn Out of My Life and Thought:  “Thân nhân và bạn hữu của tôi tất cả đều thành khẩn đưa ra các nhận định của họ về quyết định điên rồ của tôi.  Họ nói, tôi đang chôn vùi các tài năng thiên phú…  Một bà thật hăng say thuyết phục rằng tôi có thể đạt được nhiều kết quả cho việc giúp đỡ người nghèo qua các bài diễn giảng hơn là hành động trực tiếp mà tôi đang ấp ủ.”

Tuy nhiên, ông Schweitzer không thay đổi ý định.

Vào năm 38 tuổi, ông là một bác sĩ đầy đủ bản lĩnh.  Vào năm 43 tuổi, ông sang Phi Châu để mở một bệnh xá ở cạnh bìa rừng mà sau này được gọi là Equatorial Africa.  Ông từ trần ở đây năm 1965 khi được 90 tuổi.

Động lực nào đã khiến ông Schweitzer dám gạt bỏ danh vọng và tiền tài để làm việc cho người nghèo ở Phi Châu?

Ông cho biết, một trong những ảnh hưởng là khi ông suy niệm về đoạn phúc âm mà chúng ta vừa nghe hôm nay về người giầu và ông Lagiarô.  Ông nói:

“Thật không thể hiểu nổi khi tôi tự cho phép mình sống một cuộc đời sung sướng, trong khi quá nhiều người chung quanh tôi đang vật lộn với sự đau khổ.” 

Và đó là điều đưa chúng ta đến câu chuyện phúc âm hôm nay.

Tội của người nhà giầu trong bài phúc âm hôm nay không phải là ông đã ra lệnh tống cổ Lagiarô ra khỏi khu vực của ông.  Cũng không phải là người nhà giầu đã đánh đập hay chửi rủa ông Lagiarô mỗi khi đi ngang qua.

Tội của người nhà giầu là ông không bao giờ để ý đến Lagiarô.  Ông coi Lagiarô như một phần đương nhiên của khung cảnh cuộc đời.  Tội của người nhà giầu là ông chấp nhận mà không bao giờ thắc mắc về sự kiện, Lagiarô thì nghèo và chính ông thì giầu.  Tội của người nhà giầu không phải là tội về một hành động, là thi hành một điều gì đó mà lẽ ra không nên làm.  Tội của người nhà giầu là một tội quên sót, đó là, không thi hành điều phải làm.  Tội của người nhà giầu là đắm mình trong của cải mà không động đến ngón tay để giúp ông Lagiarô khi cùng cực.  Tội của người nhà giầu cũng chính là tội đang được tái diễn ngày hôm nay.  Và chính tội này khiến chúng ta phải thực sự lưu tâm đến những gì cần phải thi hành không chỉ cho người nghèo nhưng còn cho xã hội.

Ông John F.Kennedy đã đề cập đến mối ưu tư này khi ông nói, “Nếu một xã hội tự do không thể giúp gì cho người nghèo thì nó cũng không thể cứu được một thiểu số giầu có.”  Nói cách khác, sự thiếu lưu tâm đến người nghèo không chỉ tiêu diệt người nghèo mà còn tiêu diệt luân lý của xã hội chúng ta. 

Bài phúc âm hôm nay là một lời mời gọi để thi hành điều mà ông Albert Schweitzer đã làm.

Nó là lời mời để suy tư về câu chuyện của người nhà giầu và ông Lagiarô, và tự vấn lương tâm chúng ta câu hỏi mà chính ông Schweitzer đã thắc mắc: Làm thế nào chúng ta có thể sống sung sướng trong khi có quá nhiều người đau khổ? 

Nó là lời mời chúng ta hãy suy tư lời của Tướng Dwight D. Eisenhower: 

“Mỗi một khẩu súng được chế tạo, mỗi một tầu chiến được hạ thủy, mỗi một tên lửa được phóng đi, trong một ý nghĩa nào đó chúng là sự trộm cắp của người đói không có gì ăn, của người lạnh không có gì mặc.”

Nó là lời mời chúng ta hãy quý trọng lời của Chúa Giêsu trong bài phúc âm hôm nay.

Hãy kết thúc bài giảng bằng những lời của Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II trong chuyến tông du Hoa Kỳ năm 1979, khi người giảng ở vận động trường Yankee Nữu Ước. Đức Giáo Hoàng nói: 

“Chúng ta không thể ngồi đó bất động, vui hưởng sự giầu sang và tự do, nếu ở chỗ nào đó vẫn còn một Lagiarô của thế kỷ 20 đứng trước cửa nhà chúng ta.

“Dưới ánh sáng của bài dụ ngôn của Đức Kitô, giầu sang và tự do có nghĩa một trách nhiệm đặc biệt.  Giầu sang và tự do tạo nên một nhiệm vụ đặc biệt.

“Và vì vậy, nhân danh tình liên đới đã trói buộc chúng ta trong một bản tính nhân loại, tôi muốn nói lên phẩm giá của mỗi một con người.

“Người giầu và Lagiarô đều là con người, cả hai được dựng nên cách bình đẳng trong hình ảnh và giống như Thiên Chúa, cả hai đều được cứu độ bởi Đức Kitô với một giá đắt, là giá máu châu báu của Đức Kitô…

“Người nghèo của Hoa Kỳ và của thế giới là anh chị em của các bạn trong Đức Kitô.  Các bạn không thể lấy làm mãn nguyện khi để họ hưởng các mẩu vụn của bàn tiệc.

“Các bạn phải nhìn đến thực chất của mình chứ không chỉ sự dư dật của các bạn và giúp đỡ họ.  Và các bạn phải đối xử với họ như khách được mời đến dự tiệc trong nhà của mình.”

Lm Mark Link, S.J.

From: Langthangchieutim