Category: Tin Cộng Đồng

Ba’o Nguoi-Viet

December 11, 2025

*Chuyện Vỉa Hè
*Đặng Đình Mạnh

Ngày 28 Tháng Mười 2025, Công an tỉnh Hưng Yên thông báo ban hành “Quyết định truy nã” bà Đặng Thị Huệ (Huệ Như), người bị khởi tố hình sự theo Điều 117 Bộ luật Hình sự về tội danh “Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu nhằm chống Nhà nước”.

Khoảng hơn một tháng sau, ngày 5 Tháng Mười Hai 2025, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an tiếp tục ra thông báo ban hành “Quyết định truy nã” đối với luật sư Nguyễn Văn Đài và nhà báo Lê Trung Khoa cùng về tội danh theo Điều 117 tương tự.

Luật sư Nguyễn Văn Đài (bên phải) và nhà báo Lê Trung Khoa (bên trái) chụp hình chung với bà luật sư của họ. Hai ông bị CSVN “khởi tố” và “truy nã” rồi sẽ xử án khiếm diện. (Hình: FB Lê Trung Khoa)

Được biết, cả ba người bị truy nã gồm bà Đặng Thị Huệ (Huệ Như), luật sư Nguyễn Văn Đài và nhà báo Lê Trung Khoa hiện đang cư trú hợp pháp, công khai tại Cộng hòa Liên bang Đức.

Nếu chỉ đọc bản tin, công chúng có thể cho rằng đây là hoạt động tố tụng bình thường. Nhưng khi tham chiếu với Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, đặc biệt tại các điều 229 và 231 quy định về truy nã, thì bức tranh tư pháp hiện ra hoàn toàn khác, đây không phải là thực thi pháp luật, mà là sự bẻ cong pháp luật một cách cố ý vì nhu cầu chính trị của chế độ.

Truy nã, một biện pháp tố tụng

Luật tố tụng hình sự CSVN quy định rất rõ, rằng truy nã chỉ được áp dụng trong phạm vi giới hạn, bao gồm: Khi không xác định được nơi ở của bị can hoặc khi bị can trốn tránh pháp luật, cụ thể như sau:

– Điều 229 quy định: Truy nã chỉ đặt ra trong trường hợp “không biết rõ bị can đang ở đâu” sau khi đã hết thời hạn điều tra.

– Điều 231 tiếp tục khẳng định: Chỉ truy nã khi “bị can trốn hoặc không biết rõ bị can đang ở đâu”.

Hai điều luật này không hề mơ hồ, không có khoảng trống để có thể “linh hoạt” diễn giải và cũng không có ngoại lệ cho ý chí chính trị. Nôm na, truy nã chỉ hợp pháp khi không biết họ ở đâu hoặc họ đang lẩn trốn.

Trong khi đó, sự thật không thể chối cãi là cả ba người đang bị truy nã, gồm các ông bà Đặng Thị Huệ, Lê Trung Khoa và Nguyễn Văn Đài đều “ở đâu” một cách không thể rõ ràng hơn! Cả ba đều đang cư trú hợp pháp, công khai tại Cộng hòa Liên bang Đức, có địa chỉ rõ ràng, có quy chế cư trú. Đồng thời, họ cũng không hề có hành vi lẩn trốn đi đâu cả.

Trong đó, bà Đặng Thị Huệ (Huệ Như) và luật sư Nguyễn Văn Đài viết bài, đi khắp nơi để diễn thuyết về thực trạng nhân quyền Việt Nam. Nhà báo Lê Trung Khoa vẫn đăng tải hàng ngày thông tin chính trị trong nước trên trang mạng xã hội cá nhân của mình và trên báo mạng Thoibao.de.

Chế độ CSVN biết rất rõ điều này, bằng chứng là trong chính bản cáo trạng của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao truy tố ông Lê Trung Khoa, được trích đăng tải trên truyền thông trong nước, tại mục lý lịch “Nơi ở hiện nay” ghi rất rõ: “Cộng hòa Liên bang Đức”. Cho thấy, chính cơ quan tiến hành tố tụng của chế độ CSVN thừa nhận rằng họ biết rõ nơi cư trú của ông Khoa.

Vậy câu hỏi pháp lý đặt ra không chỉ là: Có quyền truy nã hay không, mà là lấy tư cách gì để truy nã khi điều kiện pháp lý để truy nã không hề tồn tại? Và truy nã, một biện pháp tố tụng, trong trường hợp này, đã bị bẻ cong để biến thành một hành xử chính trị.

Truy nã không đúng luật, dấu hiệu điển hình của lạm quyền tố tụng

Khi cơ quan điều tra cao nhất thuộc về cấp bộ trung ương (Bộ Công an) ban hành lệnh truy nã trong điều kiện không có các yếu tố luật định gồm “không biết rõ nơi ở” và “trốn tránh”, thì hành vi tố tụng đó không thể là sai sót nghiệp vụ thông thường, mà đích thị, đó là sự lạm quyền tố tụng.

Nghiêm trọng hơn, đó là biến một biện pháp tố tụng thành công cụ chính trị, nhằm tạo hiệu ứng tâm lý thông qua truyền thông rằng các cá nhân này là “tội phạm bỏ trốn”, trong khi thực tế họ đang sinh sống công khai, hợp pháp và sinh hoạt bình thường tại một quốc gia khác, chứ không hề trốn tránh luật pháp.

Nói cách khác, đây là một dạng “truy nã chính trị trá hình”.

Vấn đề cốt lõi là tuy ban hành lệnh truy nã hình sự đối với các ông bà Đặng Thị Huệ, Lê Trung Khoa và Nguyễn Văn Đài đầy vẻ nghiêm trọng như thế, nhưng lại trở thành trò hề cười cợt cho chính những người bị truy nã mà thôi. Vì lẽ, họ biết rất rõ rằng chế độ Cộng Sản Việt Nam không thể viện dẫn lệnh truy nã để có thể chạm mảy may đến sự tự do của họ được.

Thông thường, sau lệnh truy nã nội địa, thì lệnh ấy được chuyển đến cơ quan Interpol quốc tế để được ban hành lệnh truy nã đỏ. Thế nhưng, một lệnh truy nã đỏ chỉ có thể được ban hành khi sự khởi tố, truy nã nội địa ấy không trái với luật pháp trong nước và tiêu chuẩn pháp quyền quốc tế.

Thế nhưng, với việc khởi tố hình sự các ông bà Đặng Thị Huệ, Lê Trung Khoa và Nguyễn Văn Đài bằng điều luật 117 Bộ luật Hình sự Việt Nam, một điều luật vô pháp và mang nặng màu sắc chính trị, thì bản thân sự khởi tố ấy đã không hề phù hợp với tiêu chuẩn pháp quyền quốc tế. Cho nên, việc yêu cầu Interpol ban hành một lệnh truy nã đỏ là hoàn toàn không bao giờ được chấp nhận.

Chưa kể đến việc chế độ ban hành quyết định truy nã trái pháp luật. Vì nếu một quyết định vi phạm chính luật tố tụng của quốc gia ban hành, thì trên bình diện quốc tế, nó không khác gì một văn bản pháp lý bị vô hiệu.

Bà Đặng Thụ Huệ, bút danh Huệ Như đang ở nước Đức cũnh bị chế độ Hà Nội ra lệnh “khởi tố” và “truy nã” vì hoạt động chống chế độ độc tài đảng trị và cực kỳ tham nhũng tại Việt Nam. (Hình: FB Huệ Như)

Điều này lý giải vì sao trong thực tế, những lệnh truy nã mang màu sắc chính trị như vậy không có giá trị thực thi tại Đức hay tại hầu hết các quốc gia văn minh khác. Không phải vì họ “chống” chế độ CSVN, cũng không phải vì lý do ý thức hệ gì cả, mà đơn giản vì họ không công nhận hành vi lạm dụng tố tụng theo cách mà chế độ trong nước thường hành xử một cách phổ biến.

Hệ quả nguy hiểm về niềm tin pháp quyền

Một quốc gia chỉ có thể yêu cầu công dân tôn trọng pháp luật khi chính cơ quan công quyền hành xử trong khuôn khổ pháp luật. Khi luật tố tụng hình sự quy định rất rõ về các điều kiện truy nã hình sự, nhưng cơ quan tiến hành tố tụng vẫn cố tình bẻ cong theo ý mình, thì thông điệp gửi ra xã hội là gì nếu không phải là sự vô pháp? Nếu không phải vì động cơ chính trị? Trong trường hợp này, niềm tin pháp quyền có là gì khi chính cơ quan công quyền ngang nhiên vi phạm pháp luật?

Đó chính là dấu hiệu điển hình của một nền tư pháp bị chính trị hóa.

Tóm lại, bằng việc ban hành các “Quyết định truy nã” hình sự đối với bà Đặng Thị Huệ, nhà báo Lê Trung Khoa và luật sư Nguyễn Văn Đài, những người bất đồng chính kiến đang cư trú hợp pháp, công khai tại Cộng hòa Liên bang Đức, đã cho thấy tình trạng vô pháp của chế độ CSVN nặng nề như thế nào. Không chỉ đối với đồng bào trong nước, mà nay còn “vươn vòi” ra thế giới để đàn áp đồng bào sinh sống tại hải ngoại.

Theo đó, chế độ đã công nhiên lạm dụng pháp lý, bẻ cong các thủ tục tố tụng, biến chúng trở thành các biện pháp đàn áp nhân dân, phục vụ cho nhu cầu chính trị, củng cố quyền lực chế độ độc tài, phản động vốn đã lỗi thời và tồn tại trong sự oán ghét, xem thường của nhân dân.

Hoa Thịnh Đốn, ngày 8 Tháng Mười Hai 2025

Đặng Đình Mạnh.

---

 

Tri Nguyen Ông Tám 

Trong lịch sử Việt Nam đương đại, hiếm có ai khiến người ta vừa kính nể vừa đau đớn như nhà báo Phạm Đoan Trang. Cô không cầm súng, không đứng trên chiến trường, nhưng lại chọn một mặt trận còn khắc nghiệt hơn: mặt trận của sự thật giữa một xã hội bị bịt miệng. Với cô, ngòi bút không chỉ là công cụ, mà là vũ khí; tự do không chỉ là khái niệm, mà là hơi thở mà cô sẵn sàng đánh đổi cả cuộc đời để bảo vệ.

Sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, Đoan Trang từng là một cô gái bình thường với ước mơ làm báo tử tế. Cô tốt nghiệp Đại học Ngoại thương, từng làm việc ở các tờ báo lớn, từng được đồng nghiệp yêu mến vì tài năng và sự sắc sảo. Nhưng càng đi sâu vào nghề, cô càng nhận ra rằng ở nơi cô sống, nói thật là một tội lỗi. Năm 2009, khi viết về vụ Formosa và những bất công môi trường, cô bắt đầu bị công an theo dõi, bị đe dọa, bị đánh đập. Nhiều người chọn im lặng. Cô thì không. Cô chọn viết tiếp, viết mạnh hơn, viết rõ hơn.

Những cuốn sách của Đoan Trang – “Chính trị bình dân”, “Cẩm nang nuôi tù”, “Phản kháng phi bạo lực” – không phải là những tác phẩm học thuật khô khan. Chúng là những lời thì thầm gan dạ giữa bóng tối, là ánh sáng lọt qua khe cửa nhà tù. Cô viết bằng thứ ngôn ngữ mà bất kỳ người dân nào cũng hiểu, để họ biết rằng mình có quyền, rằng mình không đơn độc. Cô dịch tài liệu về nhân quyền, về bầu cử tự do, về kháng cự bất bạo động, rồi phát miễn phí, bất chấp biết chắc sẽ bị bắt. Cô từng nói: “Tôi không muốn làm anh hùng, tôi chỉ muốn sống đúng với lương tâm mình”. Nhưng chính câu nói ấy đã biến cô thành biểu tượng.

Ngày 6 tháng 10 năm 2020, công an ập vào khách sạn ở Sài Gòn, bắt cô khi cô đang chuẩn bị ra mắt cuốn sách mới. Họ đánh gãy chân cô, kéo lê cô trên sàn như một tội phạm nguy hiểm. Bản án 9 năm tù dành cho “tội tuyên truyền chống nhà nước” đã khiến cả thế giới sửng sốt. Tổ chức Phóng viên Không Biên giới, Ân xá Quốc tế, Liên minh Châu Âu, Quốc hội Mỹ… đều lên tiếng. Nhưng ở trong nước, rất nhiều người chỉ biết khóc thầm.

Trong tù, Đoan Trang vẫn cười. Người thân kể rằng mỗi lần thăm gặp, cô đều hỏi thăm mọi người trước khi nói về mình. Cô từ chối nhận đồ tiếp tế nếu biết đó là từ những người đang gặp khó khăn. Cô tuyệt thực nhiều lần để phản đối việc bị đối xử tệ bạc với tù nhân lương tâm khác. Cô bị biệt giam, bị cắt hết quyền thăm gặp, bị bệnh tật hành hạ vì đôi chân từng bị đánh gãy không được chữa trị tử tế. Nhưng cô vẫn viết. Bằng cách nào đó, những dòng chữ của cô vẫn lọt ra ngoài: “Tôi không hối hận. Nếu được làm lại, tôi vẫn sẽ làm như vậy”.

Có người hỏi: vì sao một người phụ nữ nhỏ bé, không chồng con, không tài sản, lại sẵn sàng trả giá đắt đến thế? Câu trả lời nằm trong chính cuộc đời cô. Đoan Trang yêu đất nước này theo cách sâu sắc nhất: không phải bằng những lời hô hào trên tivi, mà bằng việc dám chỉ ra những ung nhọt để đất nước được chữa lành. Cô tin rằng một dân tộc chỉ thực sự tự do khi không ai phải sợ hãi vì nói lên sự thật.

Hôm nay, khi cô vẫn đang bị giam giữ ở một nơi mà ngay cả người thân cũng không được biết chính xác, vẫn có hàng ngàn người âm thầm đọc sách của cô, chia sẻ bài viết của cô, và lặng lẽ tiếp nối tinh thần của cô. Mỗi cuốn sách bị cấm là một ngọn lửa được thắp lên. Mỗi năm tù của cô là một năm thêm hàng vạn người Việt Nam biết đến khái niệm “quyền con người”.

Phạm Đoan Trang không phải là thánh nữ. Cô cũng sợ đau, cũng cô đơn, cũng từng khóc. Nhưng cô đã chọn cách sống sao cho khi rời khỏi thế giới này, cô không phải xấu hổ với chính mình. Và chính điều đó khiến cô trở thành người phụ nữ Việt Nam đẹp đẽ nhất mà thời đại này có may mắn chứng kiến.

Cô từng viết: “Tự do không phải là thứ chúng ta có, mà là thứ chúng ta làm”. Hôm nay, ngọn lửa Đoan Trang vẫn cháy. Trong song sắt, trong đau đớn, trong im lặng bị áp đặt, cô vẫn đang làm tự do – từng ngày, từng hơi thở.

Và chỉ cần chúng ta còn đọc cô, còn nhắc đến tên cô, còn dám sống thật với lương tâm mình, thì ngọn lửa ấy sẽ không bao giờ tắt.

Cảm ơn chị, Phạm Đoan Trang.

Vì chị, chúng ta học được rằng sống đáng sống là sống như thế nào.

Và vì chị, chúng ta tin rằng một ngày nào đó, Việt Nam sẽ tự do – như cách chị đã mơ, đã trả giá, và vẫn đang sống.

---

 

Le Thanh Hoang Dan

 Hôm nay 06/12/2023, kỷ niệm 188 năm ngày sanh Pétrus Trương Vĩnh Ký. Ông là một trong 18 nhà bác học hàng đầu của thế kỷ 19, và có tên trong Bách Khoa Từ Điển Larousse. Cộng Sản ghét ông lắm.

Ở Sài Gòn có trường Pétrus Ký. Năm 1975 khi Cộng Sản chiếm Sài Gòn  (họ gọi là giải phóng ?), họ lấy tên lãnh tụ Cộng Sản đặt cho thành phố, tên của Tổng Bí Thư Đảng Lê Duẩn đổi tên cho đại lộ Thống Nhất, và tên của một lãnh tụ Cộng Sản khác là Lê Hồng Phong đặt tên cho trường Pétrus Ký.

Pétrus Ký là niềm hãnh diện của nhiều người trong Nam. Nhiều người nổi tiếng trong Nam là cựu học sinh trường mang tên Ông.

Tinh thần độc lập và yêu nước trường này được bộc lộ rõ ràng nhất khi một học trò Pétrus Ký là Trần Văn Ơn bị chánh quyền Pháp nổ súng bắn chết. Trò Ơn đã cùng sinh viên và học sinh Sài Gòn biểu tình chống Pháp đầu năm 1950.

Ông sanh ở tỉnh Vĩnh Long ngày 6 tháng 12 năm 1837, và qua đời ngày 1 tháng 9 năm 1898. Ông đã để lại hơn 100 công trình viết lách và dịch thuật giúp phát triển sự hiểu biết giữa nước Việt Nam và Âu Châu.

Chính nhờ ông mà chữ Quốc Ngữ ngày nay trở thành chữ viết chánh thức của nước Việt Nam, thay vì chữ Nôm và chữ Hán. Sự đóng góp lớn lao này không được Cộng Sản đề cao.

Ông được coi là ông tổ nghề báo ở Việt Nam, vì ông đã sáng lập và làm Tổng Biên Tập cho tờ báo quốc ngữ đầu tiên ở Việt Nam tên Gia Định Báo.

#CàPhêBuổiSáng #ĐiểmBáo

Ba’o Nguoi-Viet

December 4, 2025

NEW ORLEANS, Louisiana (NV) – Có ba người Việt Nam trong số 16 người bị Cảnh Sát Di Trú (ICE) bắt trong ngày ngày đầu của chiến dịch bố ráp ở New Orleans, theo thông cáo báo chí của Bộ Nội An (DHS) hôm Thứ Tư, 3 Tháng Mười Hai.

Ba người Việt Nam bị bắt trong ngày đầu tiên của chiến dịch “Catahoula Crunch” tại thành phố lớn nhất Louisiana là Bình Văn Tô, Vũ Hoàng Phạm, và Hùng Ngọc Trần.

Ông Bình Văn Tô (trái) bị còng tay và đứng cạnh một nhân viên ICE trong lúc trả lời phỏng vấn đài News Nation Network sau khi bị bắt hôm Thứ Tư, 3 Tháng Mười Hai. (Hình: Chụp từ Facebook Ali Bradley)

Theo DHS, ông Bình Văn Tô là “một di dân tội phạm bất hợp pháp” phạm tội ăn cướp, tấn cộng người với vũ khí giết người, bắt cóc, giết người, và hành hung người khác, và từng bị bản án 40 năm tù.

Sau đó, ông được thả ra và bị quản chế, và bị tòa án di trú ra lệnh trục xuất.

Khi được phóng viên Ali Bradley của đài News Nation Network lúc bị bắt, ông Bình trả lời lý do ông bị kết tội: “Tôi rất tiếc. Quý vị biết tôi không bao giờ có ý định làm như quý vị biết. Nó là, quý vị biết đó, nó không phải như vậy. Cho dù sự việc tệ hại thế nào, nó không phải là như vậy, nhưng lại xảy ra như vậy.”

Ông tiếp: “Tôi xin lỗi vì tất cả những gì xảy ra. Sự việc xảy ra như vậy, nhưng không phải vậy. Tôi có sai lầm. Chỉ có tôi. Gia đình tôi. Và tất cả những chuyện này làm vợ tôi phải chịu đựng.”

“Nhưng ông vừa thú nhận ông vi phạm điều luật di trú?” phóng viên Bradley hỏi.

“Không,” ông Bình trả lời.

“Như vậy là ông không vi phạm luật di trú khi bị kết tội?” cô Ali Bradley hỏi tiếp.

Ông Bình đáp: “Đúng vậy, nhưng tôi là tội phạm vì phạm tội hình. Tôi sẽ rất biết ơn nếu tôi đi Việt Nam, mặc dù không biết một tí gì ở nơi đó. Tôi đến đây khi còn rất nhỏ.”

Nữ phóng viên hỏi tiếp: “Như vậy có nghĩa là ông sẵn sàng đi nếu họ trục xuất ông về Việt Nam?”

Ông Bình dõng dạc nói: “Nếu quý vị cung cấp giấy tờ cho tôi, tôi sẽ tự bay về Việt Nam. Tôi không cần họ đi với tôi. Tôi không cần họ mua vé cho tôi.”

Vẫn theo DHS, ông Vũ Hoàng Phạm là “một di dân tội phạm bất hợp pháp, bị bắt vì liên tục vi phạm các tội hình sự như hành hung người khác, bạo hành gia đình và tấn công bạo động, ăn cắp xe, tấn công mang tính bạo động, hành hung người khác cấp độ hai, hành hung một cảnh sát viên, ăn trộm, say rượu nơi công cộng, ăn cắp, và ăn trộm – âm mưu hình sự, lái xe khi trong cơ thể có cồn (DUI), sở hữu vật dụng dùng để ăn cắp, giả danh người khác, và các tội khác liên quan đến ma túy.”

Ông Vũ Hoàng Phạm, người vừa bị ICE bắt trong chiến dịch “Catahoula Crunch” ở New Orleans. (Hình: DHS)

Còn ông Hùng Ngọc Trần có lệnh trục xuất từ năm 2010. Ông bị kết tội tấn công tình dục, ăn cắp, và sờ mó trẻ em.

Trong thông cáo báo chí, DHS không cho biết ông Bình Văn Tô, ông Vũ Hoàng Phạm, và ông Hùng Ngọc Trần đến Mỹ khi nào và bằng cách nào, cũng như tình trạng di trú của ba người này trước và sau khi bị bắt.

Trong nhiều trường hợp, có người chưa phải là công dân, mặc dù đến Mỹ hợp pháp, nhưng phạm tội hình sự. Sau khi mãn hạn tù, những người này bị đưa ra tòa án di trú, và thường bị trục xuất.

Nếu sau đó người này không tự trục xuất, hoặc bị quốc gia gốc của mình từ chối nhận, khi bị bắt lại, DHS thường gọi họ là “di dân tội phạm bất hợp pháp.”

Việt Nam là một trường hợp cụ thể.

Năm 2008, Việt Nam và Hoa Kỳ đạt một thỏa thuận chính thức bao gồm không trục xuất những người Việt chưa có quốc tịch Mỹ nhưng phạm tội hình sự và đến Mỹ trước ngày 12 Tháng Bảy, 1995, ngày Hoa Kỳ và Việt Nam thiết lập quan hệ ngoại giao.

Tuy nhiên, năm 2017, chính quyền Tổng Thống Donald Trump bất chấp thỏa thuận này, đe dọa trừng phạt chính quyền Việt Nam, và bắt đầu trục xuất một số người đến Mỹ trước năm 1995.

Vào Tháng Hai, 2018, vụ kiện “Trinh vs Homan” thành công, chính quyền Mỹ ngưng trục xuất những người này.

Nhưng đến năm 2020, cũng dưới thời chính phủ Donald Trump, Mỹ và Việt Nam đạt một thỏa thuận mới, hủy bỏ điều khoản bảo vệ những người Việt này không bị trục xuất.

Liên quan đến chiến dịch “Catahoula Crunch,” bà Tricia McLaughlin, phát ngôn viên DHS, cho biết: “Chính sách cho phép trú ẩn gây nguy hiểm cho các cộng đồng tại Mỹ, qua việc thả những di dân tội phạm bất hợp pháp và đẩy các nhân viên công lực DHS vào tình cảnh nguy hiểm đến tính mạng khi đi bắt những người này mà đáng lẽ họ không nên được thả ra đường.”

“Thật là ngu xuẩn khi để những kẻ gớm ghiếc như vậy trở lại đường phố để họ PHẠM TỘI THÊM và có thêm nhiều nạn nhân. ‘Catahoula Crunch’ nhắm vào những tội phạm bạo động, những người được thả sau khi bị bắt vì những tội đột nhập gia cư, cướp có vũ trang, ăn cắp xe, và hiếp dâm. Dưới sự lãnh đạo của Tổng Thống Donald Trump và Bộ Trưởng Kristi Noem, chúng tôi đang khôi phục luật pháp và trật tự cho người dân Mỹ, ” bà McLaughlin tiếp.

Chiến dịch “Catahoula Crunch” có khoảng 250 nhân viên công lực di trú có mặt tại New Orleans trong vòng một tháng, với mục tiêu bố ráp di dân bất hợp pháp vùng Đông Nam Louisiana và một phần tiểu bang Mississippi.

Chiến dịch này, có mục tiêu bắt 5,000 người, là cuộc hành quân mới nhất của ICE nhắm vào thành phố do đảng Dân Chủ lãnh đạo, trong chiến lược trục xuất di dân hàng loạt của Tổng Thống Trump.

Theo thống kê mới nhất, tính đến năm 2024, New Orleans có khoảng 14,000 người gốc Việt cư ngụ, và đây cũng là nơi có nhiều người Việt nhất Louisiana. (Đ.D.)

---

 

Ba’o Nguoi-Viet

November 22, 2025

Trà Nhiên/Người Việt 

SANTA ANA, California (NV) – Viện Bảo Tàng Di Sản Người Việt (VHM) tổ chức triển lãm và chuỗi hội thảo với chủ đề “Từ Cuộc Di Tản Đến Di Sản: 50 Năm Hành Trình Người Mỹ Gốc Việt,” trong ba ngày Thứ Sáu, Thứ Bảy, và Chủ Nhật, 21, 22, và 23 Tháng Mười Một, tại viện bảo tàng Bowers Museum, Santa Ana.

Đoàn múa Thiên Ân Performing Arts trình diễn trống khai mạc ngày thứ hai của buổi triển lãm và hội thảo của VHM. (Hình: Trà Nhiên/Người Việt)

Ngày thứ hai của buổi hội thảo hôm 22 Tháng Mười Một thu hút đông đảo khán giả tham dự các phiên hội thảo sống động để kỷ niệm 50 năm hành trình hình thành kiên cường của cộng đồng người Việt hải ngoại.

Sảnh trước của Bowers Museum được VHM trưng bày những hiện vật lịch sử quý hiếm, tư liệu cá nhân, và tư liệu cộng đồng, mời gọi khách tham quan cùng ngược dòng thời gian, từ những cuộc di tản hỗn loạn năm 1975 đến sự hình thành của một cộng đồng đa thế hệ, năng động và bền bỉ.

Chương trình bắt đầu với phần trình diễn trống đa thế hệ của đoàn múa Thiên Ân Performing Arts.

Tiến Sĩ Alex-Thái Đình Võ, trưởng ban tổ chức, cho biết các phiên hội thảo tập trung phân tích những thành tựu nổi bật của người Việt trong kinh doanh, y tế, giáo dục, truyền thông và chính trường Mỹ, với điểm nhấn của chương trình là cuộc thảo luận giữa các diễn giả từ 20 đến 50 tuổi – những người đang trực tiếp định hình sinh hoạt cộng đồng. 

“Ngoài việc ôn lại hành trình 50 năm, sự kiện còn đặt câu hỏi trọng tâm: Làm thế nào gìn giữ ký ức và di sản để con cháu mai sau hiểu mình là ai và vì sao cộng đồng hiện diện trên đất nước này? Đây cũng là thông điệp xuyên suốt mà VHM muốn gửi gắm qua dịp kỷ niệm quan trọng này,” Tiến Sĩ Alex-Thái nói.

Tiến Sĩ Alex-Thái cho biết mục tiêu của phiên thảo luận là tạo không gian để mọi người có thể nói và lắng nghe nhau, ngay cả khi không đồng quan điểm. 

“Có những điều chúng ta đồng ý, hoặc không, nhưng quan trọng là phải có diễn đàn để hiểu nhau trước khi quyết định có thể cộng tác hay không,” anh nói.

Các diễn giả phiên thảo luận 2 và ban tổ chức của chương trình “Từ Cuộc Di Tản Đến Di Sản: 50 Năm Hành Trình Người Mỹ Gốc Việt.” (Hình: Trà Nhiên/Người Việt)

Với 30 diễn giả trong ba ngày, chương trình không nhằm đại diện toàn bộ trải nghiệm của cộng đồng, mà phản ánh một phần sự đa chiều của người Việt hải ngoại. 

“Không ai có thể nói thay cho cả cộng đồng, nhưng từng câu chuyện cá nhân đều góp vào một bức tranh chung,” anh Alex-Thái nhấn mạnh.

“Cộng đồng chỉ có thể lớn mạnh khi chúng ta đủ can đảm để trưởng thành cùng nhau,” anh nói. “Điều quan trọng nhất là cho nhau cơ hội để cất tiếng nói, và cơ hội để lắng nghe.”

Thảo luận sống động về căn cước người Mỹ gốc Việt

Phiên thảo luận 2 với chủ đề “Vươn Lên và Đại Diện: Chính Trị, Kinh Doanh, và Giáo Dục,” cũng chính là hội thảo đầu tiên trong ngày quy tụ các diễn giả thuộc nhiều thế hệ – từ Gen Z đến thế hệ 1.5 và thế hệ tị nạn đầu tiên để chia sẻ căn cước “người Việt tị nạn.” 

Với phần điều hợp của anh Joseph Nguyễn, giáo viên Học Khu Westminster, hội thảo gồm các diễn giả như cô Cathy Beaupain (doanh nhân), Tiến Sĩ Annie Bích-Loan Dương (Sở Giáo Dục San Joaquin County), Tiến Sĩ Trí C. Trần (Liên Hiệp Các Trường Việt Ngữ Hải Ngoại), bà Frances Thế Thủy Nguyễn (ủy viên Học Khu Westminster), Bác Sĩ Nguyễn Thành Tâm (ủy viên Hội Đồng Giao Thông Orange County-OCTA), và Luật Sư Thái Việt Phan (nghị viên Santa Ana).

Các diễn giả nhấn mạnh rằng trải nghiệm tị nạn, ký ức về chiến tranh, việc học tiếng Anh, áp lực hòa nhập và niềm tự hào văn hóa là những yếu tố định hình bản sắc và động lực để vượt khó. 

Phần thảo luận tập trung vào câu hỏi: Làm thế nào các thế hệ người Việt tại Mỹ có thể dung hòa hai bản sắc, truyền thống Việt Nam và đời sống Mỹ, để xây dựng tương lai chung? 

Từ trái, nữ tài tử Quyên Ngô, Tiến Sĩ Thảo Hà, đạo diễn Đức Nguyễn, và Bác Sĩ Suzie Xuyến Đông. (Hình: Trà Nhiên/Người Việt)

Một số diễn giả khẳng định việc giữ ngôn ngữ và văn hóa Việt rất quan trọng, nhưng cũng cần mở lòng với sự thay đổi và hội nhập. 

Luật Sư Thái Việt Phan nói: “Tôi không phải chọn giữa Việt Nam hay Mỹ. Tôi là 100% người Việt Nam và 100% người Mỹ.” 

Các diễn giả cùng nhấn mạnh vai trò của giáo dục, văn hóa đại chúng, ẩm thực, và sự hợp tác liên cộng đồng để giúp thế hệ trẻ tự hào về gốc rễ, và kêu gọi các thế hệ cùng nhau gìn giữ di sản, thích ứng với thời đại mới, và tiếp tục xây dựng một cộng đồng người Việt vững mạnh, đa văn hóa và đoàn kết tại Hoa Kỳ.

Phiên thảo luận 3 có chủ đề “Những Cái Mất: Chấn Thương Tâm Lý, Im Lặng và Chữa Lành Trong Cộng Đồng Người Việt Hải Ngoại,” với sự điều hợp của nữ tài tử Quyên Ngô, đồng sáng lập VìTÂM.

Các diễn giả gồm Bác Sĩ Suzie Xuyến Đông (Southland Integrated Services), đạo diễn Đức Nguyễn, và Tiến Sĩ Thảo Hà (MiraCosta College).

Buổi hội thảo xoay quanh những câu chuyện ít khi được kể trong cộng đồng như những vết thương chiến tranh, chấn thương gia đình và hành trình đi tìm sự chữa lành. 

Các khán giả cũng được mời định nghĩa “chấn thương” và “chữa lành” bằng một câu ngắn, để thấy rằng mỗi người đều mang một câu chuyện riêng, và những câu chuyện đó đều đáng được lắng nghe và thấu hiểu.

Các chuyên gia trong buổi hội thảo phân tích chấn thương không chỉ nằm trong ký ức, mà in hằn vào cơ thể, cảm xúc, cả cách nuôi dạy con cái. 

Họ cũng nhấn mạnh vai trò của không gian an toàn để kể chuyện, của lắng nghe không phán xét, của nghệ thuật, phim ảnh, ca hát, thiền, sinh hoạt cộng đồng… như những hình thức chữa lành tập thể. 

Các diễn giả cũng thẳng thắn nhắc công việc kể chuyện, làm phim, hỗ trợ pháp lý hay công tác xã hội đều cần được cộng đồng ủng hộ cả tinh thần lẫn tài chính. 

Thông điệp của hội thảo rằng mỗi người xứng đáng có một mối quan hệ tử tế với chính mình, chấn thương có thể truyền qua nhiều thế hệ, nhưng sự cảm thông, lòng nhân ái và không gian cho sự thật được cất lên, là con đường để vá lại những gì chiến tranh và im lặng làm rạn vỡ.

Nhiều khán giả tham dự buổi hội thảo của VHM hôm 22 Tháng Mười Một. (Hình: Trà Nhiên/Người Việt)

Những ký ức quý giá

Tiến Sĩ Annie Bích-Loan Dương, ở miền Bắc California bay xuống để tham dự hội thảo, cho biết: “Tôi rất hân hạnh và rất vui khi được tham dự hội thảo và triển lãm của VHM với vai trò diễn giả.“

“Trong cộng đồng mình không thiếu doanh nhân, không thiếu chính trị gia, nhưng trong hệ thống trường công K-12 thì lại thiếu tiếng nói và sự hiện diện của người Việt. Chúng ta cần nhiều giáo viên, nhiều người làm trong ngành quản lý giáo dục hơn nữa,” bà nói.

Tiến Sĩ Annie kể rằng mình cứ bảo con mình là người gốc Việt, nhưng chưa bao giờ giải thích vì sao. Sau này, bà bắt đầu kể cho các con về hành trình vượt biên, về lịch sử gia đình và ý nghĩa thật sự của văn hóa Việt. 

“Tết không chỉ là áo mới hay lì xì. Mình phải dạy sâu hơn, vì sao đi chùa, vì sao cúng ông bà, vì sao gia đình sum họp,” bà chia sẻ. 

Bà cho rằng phụ huynh nên mạnh dạn kể lại ký ức, góc nhìn và trải nghiệm của chính mình, để con trẻ từ đó tự phát triển cách hiểu của riêng chúng.

“Cứ nói, cứ chia sẻ. Con cái rồi sẽ lớn và sẽ tự tìm hiểu thêm. Điều quan trọng là chúng biết gốc của mình bắt đầu từ đâu,” bà nói.

Đứng trầm ngâm một góc triển lãm nơi trưng bày bàn máy may là cô Nguyễn Liên Hương, cư dân Fountain Valley, qua Mỹ năm 1992.

“Lúc đầu tôi chỉ nghĩ đơn giản rằng đến triển lãm để xem trưng bày các hiện vật của người Việt mang theo khi đến Mỹ,” cô nói. “Nhưng khi bước chân vào đây và nhìn bàn máy may này tôi rất xúc động.”

Cô Nguyễn Liên Hương (trái) và cô Hoàng Kim Yến bên bàn máy may gợi lại nhiều ký ức quý giá thuở mới sang Mỹ. (Hình: Trà Nhiên/Người Việt)

Cô tiếp: “Bàn máy may cũng là một trong những cái phương tiện để cho gia đình tôi kiếm sống lúc mới qua Mỹ. Những ngày đầu tiên gia đình tôi đến đất Mỹ này là cả nhà ngồi may hì hục từ sáng tới tối và một giờ tính ra chỉ làm được một đồng, nhưng chúng tôi rất mừng.”

“Khi nhìn lại thời gian đó thì mình cảm thấy biết ơn. Mình rất biết ơn nước Mỹ này đã cho mình một cơ hội để là làm lại cuộc đời,” cô Hương xúc động nói.

Cùng chung tâm sự với cô Hương, là cô Hoàng Kim Yến, ở Westminster.

“Chỉ cần nhìn thấy chiếc máy may, bao nhiêu cảm xúc của thời đó ùa về. Lúc mới qua Mỹ, ban ngày tôi đi học trung học, ban đêm cả nhà ngồi may để kiếm sống. Nhìn cái máy may này, tôi như thấy lại chính mình ngày xưa,” cô Yến, sang Mỹ 1983, chia sẻ.

“Tôi rất cảm ơn những người đã gìn giữ và hiến tặng những hiện vật này. Nhà tôi giờ không còn giữ được gì nữa, chứ nếu còn, tôi cũng sẽ đem tặng cho bảo tàng để thế hệ sau hiểu được những năm tháng khó khăn mà thế hệ thứ nhất trải qua,” cô Yến nói. [dtr]

—

Liên lạc tác giả: nguyen.nhien@nguoi-viet.com

---

 

Chuyện tuổi Xế Chiều – Công Tú Nguyễn

 Chị gần 60 tuổi, bị υпg thư đã phẫu thuật, đang chạy thận định kỳ. Chị còn bị suy tiм nặng. Quê tận Sóc Trăng, chồng mất sớm, chị và đứa con trai lưu lạc đến tận Bình Dương để con đi làm thuê, mẹ đi chạy thận…

Cuộc sống của chị mong manh. Không biết chấm dứt khi nào. Chị chạy thận suốt 2 năm mà luôn đi về một mình, vì con trai phải lo bươn chải kiếm tiền lo cho mẹ…

Sáng nay, chị trở nặng và ra đi. May mà điện thoại của chị không cài mật khẩu, nên gọi ngay được đứa con trai vào.

Thằng nhỏ khoảng hai mươi tuổi, gầy gò, lam lũ, ánh mắt đau khổ, run run hỏi tôi:

– Giờ con làm sao hả bác sĩ ?

– Con đưa mẹ con về nhà lo hậu sự đi. Để cô làm giấy tờ và lo xe bệпh viện cho con.

– Con không còn nhà để về, bác sĩ à..

– Vậy còn ai bà con không?

Thằng bé gọi điện thoại cho bà dì ruột. Xong, nó lắp bắp nói với tôi:

– Bác sĩ nói chuyện với dì của con.

Sau khi nghe hết câu chuyện, cô em gái trả lời:

– Bác sĩ thông cảm, lâu nay chị tui không liên lạc…

Có nghĩa là khốn cùng, khốn khổ cho chị. Có nghĩa là không còn chỗ nào, dù ở quê nhà, để trở về…

May sao, bác sĩ H, trưởng khoa cấp cứu liên lạc được tổ chức mai táng thiện nguyện 0 đồng, lo hỏa táng miễn phí cho chị. Khoa thận và bệпh nhân gom góp một ít tiền cho thằng bé…

Sáng, chị còn bước vô khoa thận nhân tạo; chiều, chị đã hóa thành tro bụi. Chị an nghỉ nha chị. Chị phù hộ cho thằng con côi cút của chị nha chị…

---

 

Ba’o Nguoi-Viet

November 21, 2025

Trà Nhiên/Người Việt 

LTS: Nhật báo Người Việt hợp tác với đại học University of Southern California (USC) qua chương trình “2025 Ethnic Media Health Reporting Collaborative” để nghiên cứu các chủ đề liên quan đến cải tổ y tế của California như sức khỏe tâm thần, sức khỏe di dân, thiếu thốn về kinh tế và thực phẩm, vô gia cư… mang đến cái nhìn phổ quát cho cộng đồng thiểu số. Đây là bài viết thứ tám về đề tài này.

Cô Nicky Cao nhận giải “The Lotus Dao Trailblazer Award” tại buổi tiệc của Viet Rainbow of Orange County (VROC) hồi Tháng Mười. (Hình: Trà Nhiên/Người Việt)

ORANGE COUNTY, California (NV) – Khi cô Nicky Cao chào đời, cha mẹ cô trải qua một cuộc chiến, vượt biển, và bắt đầu lại từ đầu tại khu New Orleans East, Louisiana, nơi được cộng đồng người tị nạn Việt Nam gọi là Versailles. Cô là con thứ 14 trong gia đình có 15 anh chị em.

“Cha mẹ tôi là người tị nạn chiến tranh Việt Nam,” cô Nicky kể. “Tôi lớn lên trong nghèo khó.”

Nicky Cao sinh ra là con trai, cha mẹ từng tính đặt tên là Nicholas, nhưng do người mẹ không rành tiếng Anh nên y tá để tên trên giấy tờ là Nicky.   

“Tôi là người ‘queer,’ tôi là người chuyển giới,” cô Nicky nói. “Tôi bắt đầu quá trình chuyển giới từ nam sang nữ từ năm 18 tuổi, khi tôi tự mình tiếp cận được ‘hormone.’ Cha mẹ tôi lúc đó không chấp nhận, nên tôi hầu như tôi phải tự làm mọi thứ.”

Khắp nước Mỹ, quyền tiếp cận chăm sóc y tế dành cho người chuyển giới đang bị thu hẹp do các quy định liên bang mới và những lệnh cấm ở cấp tiểu bang. Nhiều hệ thống y tế lớn – bao gồm Kaiser Permanente và bệnh viện nhi khoa Children’s Hospital Los Angeles – gần đây tạm ngưng hoặc đóng các chương trình giải phẫu chuyển đổi giới tính, trong khi hơn 20 tiểu bang cấm hoặc hạn chế điều trị cho trẻ vị thành niên chuyển giới.

Cô Nicky từng trải qua vài ca giải phẫu ở miền Nam California từ khoảng năm 2021, và tại đây, cô tìm thấy một cộng đồng hỗ trợ qua Viet Rainbow of Orange County (VROC), một tổ chức hoạt động vì an toàn, khả năng tiếp cận ngôn ngữ, và sự chấp nhận của gia đình cho cộng đồng LGBTQ gốc Việt.

Cô Nicky, 27 tuổi, một sinh viên ý tá, và là một trong số ít người trong cộng đồng Việt Nam dám chia sẻ công khai về hành trình chuyển giới, sức khỏe tinh thần, và nỗi sợ hãi của mình.

“Thiểu số trong thiểu số”

“Cảm giác như mình là thiểu số trong thiểu số vậy. Tôi là ‘queer’ và tôi là người chuyển giới. Mà chuyển giới ở đây vốn đã bị chính trị hóa rồi,” cô Nicky nói.

Cảm giác ấy cũng chính là điều khiến anh Hiếu Nguyễn lo lắng.

Anh Hiếu là một chuyên viên xã hội, đồng thời là cố vấn độc lập cho các tổ chức bất vụ lợi và y tế, chuyên về sức khỏe tinh thần của cộng đồng LGBTQ tại Nam California. Anh cũng là nhà hoạt động cộng đồng lâu năm và đồng sáng lập VROC.

“Trong bất kỳ cộng đồng nào, việc bị gạt ra ngoài lề luôn chồng chất,” anh Hiếu nói. “Không chỉ là xu hướng tính dục. Đó còn là căn cước giới tính, là sắc tộc, là chủng tộc. Tất cả những điều đó đang bị tổng thống và chính quyền này tấn công – trong chính sách, trong ngôn từ, và trong thực tế.”

“Không chỉ phải đối diện với chấn thương lịch sử,” anh thêm. “Họ còn phải đối diện với chấn thương hiện tại. Tất cả đều ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tinh thần, cảm xúc, tâm lý, và cảm giác an toàn của họ. Nếu sức khỏe tinh thần suy sụp, sức khỏe thể chất cũng bị ảnh hưởng. Mọi thứ liên kết với nhau.”

Năm 18 tuổi, khi không có sự ủng hộ của gia đình và không có cảm giác an toàn trong chính căn nhà mình, cô Nicky phải dùng thuốc chống trầm cảm.

“Cha mẹ không cho tôi dùng ‘hormone’ trước 18 tuổi, và họ cũng không đồng ý để tôi dùng thuốc chống trầm cảm,” cô kể. “Nên đúng sinh nhật 18 tuổi, tôi bắt đầu dùng cả hai.”

Điều giúp cô muốn tiếp tục sống không phải là cầu nguyện, không phải là im lặng hay xấu hổ – mà là chăm sóc y tế khẳng định giới tính.

“Sau này tôi cai được thuốc chống trầm cảm,” cô nói. “Chích ‘hormone’ cho tôi hy vọng. Nếu không cảm thấy thoải mái với chính mình, rất khó để biết mình muốn làm gì với cuộc đời này. ‘Hormone’ khiến tôi cảm thấy một ngày nào đó cơ thể mình sẽ tương đồng với tâm trí mình. Nó cho tôi mục đích sống.”

Anh Hiếu Nguyễn gọi chữ “mục đích” ấy là một kết quả về sức khỏe.

Anh nhấn mạnh rằng tự tử hay ý nghĩ tự tử không phải vì người trẻ LGBTQ “có vấn đề,” mà là vì “những gì họ phải chịu đựng – bạo lực, kỳ thị, gia đình không chấp nhận, chính sách nhắm vào họ.”

“Tại Mỹ, gần 40% thanh thiếu niên vô gia cư là LGBTQ, dù họ chỉ chiếm khoảng 10% dân số,” anh nói. “Có đến 40% vụ tự tử là thanh thiếu niên LGBTQ, dù chúng tôi chỉ chiếm 5 đến 10% dân số. Con số đó quá chênh lệch.”

Người chuyển giới chỉ chiếm khoảng 0.6% dân số Mỹ, nhưng đối diện rủi ro lớn về an toàn, chỗ ở, và sức khỏe.

Theo cuộc kiểm đếm Point-in-Time năm 2018 của Bộ Gia Cư và Phát Triển Đô Thị Hoa Kỳ, có 2,512 người chuyển giới đang sống vô gia cư, hơn một nửa sống ngoài đường.

“Lúc đầu gia đình tôi không chấp nhận”

Với cô Nicky, “một người lớn cảm thông” đó chính là mẹ cô.

“Ban đầu gia đình tôi không chấp nhận,” cô Nicky kể. “Một số anh trai thì kỳ thị. Họ la hét, tức giận vì tôi là ‘gay’ ngay cả khi tôi chưa có ngôn ngữ để diễn đạt rằng mình là người chuyển giới.”

Các chị gái là những người bảo vệ cô đầu tiên.

“Các chị là những người đầu tiên tôi công khai,” cô kể.

Nhưng sự thay đổi của mẹ cô mới khiến cô xúc động nhất. Mẹ cô qua đời vào năm 2020.

“Trước khi mẹ mất, bà dần trở nên chấp nhận và yêu thương tôi hơn,” cô Nicky nói.

“Trong văn hoá Á Châu, chúng ta ít nói ‘I love you.’ Mẹ tôi trước đây không nói vậy. Nhưng rồi bà bắt đầu nói. Bà còn nói rằng nếu về Việt Nam, bà muốn dẫn tôi đi may chiếc áo dài của riêng mình. Tôi rất biết ơn điều đó,” cô nghẹn giọng.

Câu chuyện cũng chạm đến anh Hiếu Nguyễn.

“Tôi công khai cách đây 20 năm,” anh nói. “Lúc đầu mẹ tôi phản ứng như thể mọi hy vọng và ước mơ đặt vào tôi đều tan vỡ. Nhiều khó khăn lắm. Nhưng thời gian rồi cũng giúp mọi chuyện tốt hơn. Giờ họ chấp nhận tôi, chấp nhận chồng tôi vì họ nhìn thấy tình yêu của chúng tôi.”

“Chấp nhận không có nghĩa là hết hướng dẫn. Mẹ tôi vẫn có những hiểu lầm. Vẫn dùng vài từ sai hoặc nói ‘bị gay’ như thể đồng giới là bị bệnh. Tôi vẫn phải chỉnh mẹ và mọi người,” anh cười.

Anh Hiếu Nguyễn là cố vấn độc lập cho các tổ chức bất vụ lợi và y tế, chuyên về sức khỏe tinh thần của cộng đồng LGBTQ tại Nam California. (Hình: Thiện Lê/Người Việt)

Thông điệp chống chuyển giới

Năm 2025, có 28 tiểu bang thông qua 123 dự luật chống người chuyển giới. California không nằm trong số đó.

Ngày 31 Tháng Bảy, ông Rob Bonta, bộ trưởng Tư Pháp California, kiện chính quyền Trump về việc tấn công vào chăm sóc y tế khẳng định giới tính.

Nghiên cứu cho thấy chăm sóc này cải thiện đáng kể sức khỏe tinh thần của thanh thiếu niên chuyển giới. Ép họ chờ đến 19 tuổi hoặc hơn khiến triệu chứng phiền muộn giới tính tăng nặng, theo ông Bonta.

Vào Tháng Sáu, Stanford Medicine ngưng giải phẫu cho người dưới 19 tuổi. Vào Tháng Bảy, Children’s Hospital Los Angeles đóng trung tâm chăm sóc y tế khẳng định giới tính, đẩy khoảng 3,000 bệnh nhân dưới 21 tuổi đi nơi khác tìm dịch vụ. Tháng Tám, Kaiser Permanente làm điều tương tự, dù vẫn tiếp tục cung cấp dịch vụ liên quan đến “hormone.”

Một phân tích của trung tâm San Francisco Community Health Center kết luận Hoa Kỳ trở thành “nền dân chủ phát triển hạn chế nhất thế giới về quyền tiếp cận y tế của người chuyển giới,” với 25 tiểu bang cấm chăm sóc y tế cho thanh thiếu niên chuyển giới, ảnh hưởng hơn 120,400 người chuyển giới trẻ.

Chi phí giải phẫu của cô Nicky – từ chỉnh hình khuôn mặt, nâng ngực đến tạo dáng cơ thể – do bảo hiểm chỗ làm của cô chi trả.

“Starbucks là công việc đầu tiên tôi có bảo hiểm bao gồm chăm sóc cho người chuyển giới,” cô Nicky nói. “Starbucks chi trả phần lớn chi phí giải phẫu.”

Cô vẫn làm ở đó, dù đang đi học, vì đang chạy đua với “đồng hồ chính trị.”

“Tôi muốn giải phẫu giọng nói sớm,” cô nói. “Tôi muốn hoàn tất tất cả trước khi tình hình tệ hơn. Với cách chính quyền hiện tại đang hoạt động, rất nhiều quyền tiếp cận đang bị cắt bỏ. Tôi sợ họ sắp kiểm soát cả ‘hormone’ nữa.”

Anh Hiếu khẳng định nỗi sợ đó không phải là tưởng tượng.

“Người ngồi trong văn phòng quyền lực nhất thế giới đang yêu cầu bệnh viện, đại học, và bác sĩ ngừng điều trị khẳng định giới tính, nếu không sẽ cắt ngân sách,” anh nói, ám chỉ Tổng Thống Donald Trump. “Đó là điều đang xảy ra. Họ đang yêu cầu hệ thống y tế ngừng điều trị cho người chuyển giới.”

Các thành viên VROC dịp Diễn Hành Tết 2024. (Hình: VROC)

“Đó là một hành động rất mạnh và rất phi dân chủ,” anh Hiếu nhấn mạnh.

Anh cũng cảnh báo rằng việc tấn công y tế không phải ngẫu nhiên – mà là chiến lược.

“Đây là chiêu bài từng thấy trong lịch sử,” anh nói. “Khi khiến người ta xem họ không còn là con người, người ta mới cảm thấy ‘chính đáng’ khi từ chối chăm sóc, từ chối nhân phẩm, từ chối sự an toàn.”

Văn hóa, kỳ thị, và sự rối loạn trong gia đình

“Trong văn hóa của chúng ta, nhiều người vẫn nghĩ LGBTQ là ‘không bình thường,’ hoặc thậm chí là ‘bệnh,’” anh Hiếu nói. 

Anh thêm: “Chúng ta vẫn nghe những từ sai, như thể ‘gay’ là thứ có thể lây lan. Không chỉ là người lớn tuổi đâu – cả anh chị em của tôi đôi khi cũng vậy. Tôi vẫn phải chỉnh họ.”

Anh Hiếu nói sự kỳ thị ấy tồn tại từ lâu nhưng điều khác biệt bây giờ là nguồn cơn của nó.

“Nó không chỉ đến từ người hàng xóm nào đó,” anh nói. “Nó đến từ tổng thống, từ cơ quan liên bang, từ giới chức y tế.”

Hệ quả là sự rối loạn trong giai đoạn cộng đồng đang bắt đầu học hỏi.

“Cộng đồng mình đang ở giai đoạn học hỏi cơ bản,” anh Hiếu nói. “Họ vẫn đang cố hiểu LGBTQ nghĩa là gì. Nhưng trong lúc ấy, cộng đồng LGBTQ bị tấn công bằng thông điệp thù ghét từ cấp cao nhất. Điều đó làm mọi thứ khó hơn, chậm lại, và khiến cộng đồng sợ không dám hiểu.”

Còn cô Nicky cảm nhận điều ấy trên cơ thể mình mỗi ngày.

“Hồi trước tôi còn dám đi Texas hay Mississippi,” cô nói. “Giờ thì không. Tôi thật sự sợ. Nhiều tiểu bang miền Nam thông qua luật cấm dùng nhà vệ sinh khác với giới tính trên khai sinh. Tôi không còn đi du lịch nữa.”

“Tôi không ra ngoài trừ khi đi làm hoặc đi học,” cô giải thích. “Thời điểm này rất đáng sợ.”

“Với người chuyển giới – đặc biệt là phụ nữ chuyển giới gốc thiểu số – giờ đây không còn là chuyện hy vọng và ước mơ,” anh Hiếu nói. “Là chuyện sinh tồn.”

“Nhiều người chỉ đang cố tồn tại,” anh cho hay. “Chúng tôi muốn họ được phát triển, được mơ ước. Nhưng nhiều người thậm chí không dám tin rằng họ có thể tồn tại ngoài xã hội mà không bị tấn công.”

Cộng đồng tạo cảm giác thuộc về

“Điều quan trọng nhất lúc này là để mọi người cảm thấy rằng họ có một cộng đồng,” anh Hiếu nói. “Rằng họ không cô độc. Rằng họ được yêu thương. Rằng họ thuộc về. Rằng sẽ có người xuất hiện vì họ.”

Cô Nicky nhìn thấy điều đó khi cô kết nối với VROC ở Nam California– nơi làm công tác chấp nhận của gia đình với các bậc phụ huynh Việt Nam.

“Các thành viên VROC gặp tôi từ sớm trong hành trình chuyển giới,” cô nói. “Họ dạy tôi rằng mình có thể vừa là người Việt, vừa là người ‘queer,’ vừa là người chuyển giới. Tôi không phải chọn một trong hai.”

“Ở Nam California, quý vị có những tổ chức ‘queer’ và chuyển giới Việt Nam hoàn chỉnh, có nguồn lực, có cộng đồng,” cô Nicky tâm sự.

Tại buổi tiệc kỷ niệm 12 năm thành lập VROC vào ngày 17 Tháng Mười, cô Nicky Cao tự hào nhận giải “The Lotus Dao Trailblazer Award” vì những nỗ lực nâng cao tiếng nói của các nhóm yếu thế và thúc đẩy sự bao dung trong cộng đồng.

“Tôi từng nghĩ mình phải chọn – hoặc là người Việt, hoặc là người chuyển giới,” cô nói. “Bây giờ tôi biết mình không phải chọn. Tôi có thể là cả hai.”

“Tôi chính là cả hai,” cô Nicky thì thầm. [đ.d.]

—

Liên lạc tác giả: nguyen.nhien@nguoi-viet.com

---

 

Ba’o Nguoi-Viet

November 20, 2025

HÀ NỘI, Việt Nam (NV) – Bà Melissa Trần (Trần Thị Mộng Tuyền), chủ tiệm nail ở Maryland bị bắt khi trình diện Cảnh Sát Di Trú (ICE) hồi tuần trước để trục xuất, đã về đến Việt Nam, theo luật sư của bà cho CBS News biết hôm Thứ Năm, 20 Tháng Mười Một.

“Luật sư của bà Melissa Trần cho biết bà đã đến Hà Nội, thủ đô Việt Nam, chiều Thứ Tư,” CBS cho biết, nhưng không ghi tên vị luật sư là ai.

Bà Melissa Trần (trái) và Luật Sư Bernie Semler trong lần trả lời phỏng vấn đài WJZ, chi nhánh của CBS News, hôm 16 Tháng Mười, ba ngày sau khi được thả ra khỏi trại giam ở Tacoma, Washington, đoàn tụ với gia đình. (Hình: Chụp từ màn hình WJZ/CBS News)

Bài báo “Chủ tiệm nail gốc Việt về nhà sau 5 tháng bị giam, trình diện ICE, và bị trục xuất” của nhật báo Người Việt đăng ngày 16 Tháng Mười Một có đề cập ông Bernie Semler là luật sư của bà Melissa Trần, cư dân Hagerstown, Maryland.

Theo nhật báo The Baltimore Banner hôm Thứ Tư, 19 Tháng Mười Một, bà Melissa Trần bị trục xuất ngày Thứ Hai, 17 Tháng Mười Một.

Bà Melissa Trần bị ICE bắt giam ngày 12 Tháng Năm, do một lệnh trục xuất hơn 20 năm trước, vì một sai lầm của bà lúc bà 19 tuổi và đã hoàn tất bản án sáu tháng tù giam.

Sau năm tháng bị bắt giữ, và hai lần ra tòa di trú ở Baltimore, Maryland, lúc 5 giờ sáng ngày Thứ Hai, 13 Tháng Mười, bà được thả ra khỏi trại giam ở Tacoma, Washington, đoàn tụ với chồng và bốn người con, sau khi bị nhốt ở Louisiana và Arizona trước đó.

Cho dù được thả, bà vẫn phải đối diện với chuyện bị trục xuất và phải trình diện ICE.

Ngày 20 Tháng Mười, bà trình diện ICE lần đầu tiên sau khi được thả, bị bắt phải đeo vòng điện tử vào cổ chân để ICE theo dõi. Sau khi luật sư phản đối vì hành động này không đúng luật, bà được đi lại tự do mà không cần đeo vòng chân.

Theo lời kể của ông Danny Dũng Hoàng, chồng bà Melissa Trần, với nhật báo Người Việt hôm 14 Tháng Mười Một, bà trình diện ICE lần thứ nhì theo lịch hẹn vào ngày Thứ Tư, 12 Tháng Mười Một, nhưng người quản lý hồ sơ của bà vắng mặt. Một nhân viên ICE hỏi bà: “Chúng tôi nghe nói bà nói xấu ICE trên tivi, báo chí, nói không được tắm rửa, đối xử tệ, không được khám sức khỏe, thức ăn có giòi.”

Lúc 5 giờ sáng ngày Thứ Hai, 13 Tháng Mười, bà Melissa Trần được thả ra khỏi trại giam ở Tacoma, Washington, đoàn tụ với chồng và bốn người con tại phi trường Baltimore, Maryland. (Hình: Danny Dũng Hoàng cung cấp)

Vẫn theo chồng bà Melissa Trần, bà bình tĩnh trả lời: “Tôi chỉ nói sự thật là tôi không được tắm rửa suốt năm ngày. Ơn trên phù hộ cho tôi suốt năm tháng không bị bệnh nên tôi không cần đòi khám sức khỏe. Tôi nghĩ các ông nhầm lẫn với ai khác.”

Lần trình diện thứ ba là ngày Thứ Sáu, 14 Tháng Mười Một, bà Melissa Trần bị ICE giữ lại và cho biết “bà đã có số thông hành do phía Việt Nam cấp và chờ trục xuất.”

Bà Melissa Trần là mẹ của bốn người con và là chủ tiệm nail ở Hagerstown, Maryland.

“ICE bắt bà Melissa Trần, một di dân tội phạm bất hợp pháp Việt Nam, có tiền án bao gồm giả mạo, ăn cắp, gian lận, và viết chi phiếu giả. Một chánh án di trú ra lệnh trục xuất bà hồi năm 2004. Bà có hơn 20 năm để rời Hoa Kỳ và trải qua đầy đủ các thủ tục một cách công bằng,” bà Tricia McLaughlin, phát ngôn viên Bộ Nội An, nói qua một tuyên bố gửi cho CBS News.

Theo luật sư của bà Melissa Trần, bà đến Mỹ một cách hợp pháp hồi thập niên 1990 trong tư cách một người tị nạn với quy chế thường trú nhân (có thẻ xanh).

Năm 2001, bà thừa nhận có lấy cắp chi phiếu của chủ nhân nơi bà làm việc lúc còn là trẻ vị thành niên. Bà nhận tội và bị trục xuất năm 2003. Tuy nhiên, chính phủ Việt Nam không nhận bà vì lúc đó Hà Nội không nhận người đến Mỹ trước năm 1995. Vì thế, bà Melissa Trần ở lại Mỹ và bị yêu cầu thường xuyên trình diện ICE.

Vẫn theo luật sư của bà Melissa Trần, bà luôn trình diện ICE đầy đủ trong hơn 20 năm qua. Tuy nhiên, bà bắt đầu bị bắt hồi Tháng Năm khi trình diện ICE ở Baltimore.

“Tôi biết điều tôi làm trước đây là sai, và tôi chịu trách nhiệm cho việc này,” bà Melissa Trần nói với đài WJZ, chi nhánh của CBS News, hôm 16 Tháng Mười. “Nhưng để con cái tôi phải trải qua việc này thì thật là kinh khủng đối với tôi. Tại sao? Chúng ta luôn nói nếu thay đổi, chúng ta xứng đáng có cơ hội thứ nhì để làm lại cuộc đời.” (Đ.D.) [kn]

---

 

Đinh Hữu Thoại

– Lê Thanh Tùng –

Câu chuyện bà Melissa Trần (tên Việt: Trần Thị Mộng Tuyền) – một chủ tiệm nail sống ở Maryland, có thẻ xanh, có chồng và bốn con, trình diện ICE đầy đủ hơn 20 năm – bị bất ngờ trục xuất về Việt Nam vào cuối năm 2025 đã gây chấn động cộng đồng người Việt tại Mỹ. Sự việc đặt ra câu hỏi: vì sao một người sống ổn định và tuân thủ pháp luật ngần ấy năm lại bị đưa khỏi nước Mỹ?

Để hiểu điều này, cần nhìn vấn đề dưới góc độ luật di trú Hoa Kỳ, vốn rất phức tạp và đôi khi đi ngược cảm nhận công bằng của người dân.

1. Xuất phát điểm: bà đến Mỹ hợp pháp, có thẻ xanh

Bà Melissa đến Hoa Kỳ từ thập niên 1990 theo diện tị nạn. Sau đó bà trở thành thường trú nhân hợp pháp (LPR) – tức là người có thẻ xanh. Bà lập gia đình, sinh bốn người con, mở tiệm nail và sống tại Hagerstown, Maryland.

Về mặt đời sống, bà là một người mẹ, một người vợ, một người lao động chân chính như bao người.

2. Sai lầm tuổi trẻ và bản án hình sự

Khoảng năm 2001–2002, khi mới 19 tuổi, bà vướng vào các hành vi liên quan đến:

– gian lận,

– giả mạo,

– ăn cắp hoặc viết chi phiếu giả.

Bà nhận tội và thi hành 6 tháng tù giam. Đó là một sai lầm khi bà còn rất trẻ, và bà đã trả giá cho nó bằng bản án hình sự.

Tuy nhiên, trong luật di trú, những tội danh này thuộc nhóm gọi là “Crimes Involving Moral Turpitude” (CIMT) – tức là các tội bị xem là vi phạm đạo đức xã hội. Công dân Mỹ phạm tội này thì đi tù rồi về, hết chuyện. Nhưng người có thẻ xanh thì có thể bị đưa ra tòa di trú để trục xuất.

Chính điều này dẫn đến bước ngoặt tiếp theo.

3. Lệnh trục xuất ban hành từ hơn 20 năm trước

Sau khi mãn hạn tù, vào khoảng năm 2003–2004, một thẩm phán di trú đã ra lệnh trục xuất đối với bà Melissa.

Lệnh này được xem là lệnh trục xuất cuối cùng (Final Order of Removal) – nghĩa là:

– hoặc bà không nộp đơn kháng cáo,

– hoặc kháng cáo nhưng thua.

Từ thời điểm đó, về mặt pháp lý, bà đã có lệnh phải rời khỏi Hoa Kỳ.

Thế nhưng bà vẫn ở lại.

4. Vì sao bà không bị trục xuất từ năm 2003?

Điều then chốt nằm ở chỗ:

– Việt Nam thời điểm đó không chấp nhận nhận lại những người từng rời Việt Nam trước một mốc thời gian nhất định (thường được nhắc đến là năm 1995).

– Muốn trục xuất một người, ICE phải có giấy thông hành (travel document) do nước gốc cấp. Nếu nước đó không cấp, ICE không thể ép.

– Khi Việt Nam không đồng ý nhận bà, Mỹ đành phải “treo” lệnh trục xuất, không thi hành được.

Nhưng họ cũng không huỷ lệnh. Vì vậy, bà rơi vào diện:

5. “Order of Supervision” – phải trình diện suốt hơn 20 năm

Khi không thể trục xuất một người có lệnh cuối cùng, ICE dùng biện pháp:

– Order of Supervision – Lệnh giám sát.

– Người trong diện này:

– phải trình diện ICE định kỳ,

– phải báo cáo mọi thay đổi nơi ở,

– đôi khi bị áp điều kiện ràng buộc như đeo vòng theo dõi hoặc xin phép khi đi xa.

Bà Melissa trình diện đều đặn hơn 20 năm, không trốn tránh, không vi phạm thêm.

Nhiều người nghĩ rằng thời gian dài như vậy sẽ “tự động xoá” lệnh. Nhưng luật di trú không có điều khoản đó. Lệnh trục xuất vẫn nằm im đó.

6. Năm 2025: Bị bắt lại khi trình diện

Ngày 12/5/2025, trong một lần trình diện bình thường tại ICE Baltimore, bà bị bắt giữ.

Sau đó bà bị đưa qua các trại giam ở:

– Louisiana,

– Arizona,

– Tacoma (Washington).

Tổng cộng bị giam khoảng 5 tháng.

Trong thời gian bị giam, bà kể rằng có lúc bị giữ đến 5 ngày mà không được tắm, không có bàn chải đánh răng, không có đồ vệ sinh cá nhân. Điều kiện ăn uống và sinh hoạt rất tệ.

Những điều này không phải lời đồn, mà do chính bà nói trên CBS Baltimore, Newsweek và các báo Mỹ.

7. Bà lên tiếng trước truyền thông – ICE “để ý”?

Sau khi được thả tạm thời vào tháng 10/2025, bà tiếp tục phải trình diện.

Theo lời chồng bà kể lại:

Một nhân viên ICE hỏi bà:

“Chúng tôi nghe bà nói xấu ICE trên TV và báo chí. Có đúng không?”

Chi tiết này báo Mỹ chưa kiểm chứng độc lập, nhưng phù hợp với nhiều vụ việc ICE bị tố “trả đũa” những người lên tiếng về điều kiện giam giữ.

Dù không có bằng chứng rằng ICE trục xuất bà vì lý do này, nhưng thực tế:

Việc bà công khai nói về điều kiện giam giữ tệ hại

Trong lúc ICE đang bị kiện tụng nhiều nơi

khiến họ không còn thiện chí nương tay.

8. Bước ngoặt lớn: Việt Nam bất ngờ cấp giấy thông hành

Khoảng giữa tháng 11/2025, điều mà suốt 20 năm chưa từng xảy ra đã xảy ra:

Việt Nam cấp giấy thông hành, đồng ý nhận lại bà Melissa Trần.

Đây chính là “mảnh ghép cuối cùng” để ICE có thể thực hiện lệnh trục xuất từ năm 2003–2004.

Và khi điều kiện đầy đủ:

ICE phải thi hành lệnh,

Không còn lý do pháp lý nào để trì hoãn vô thời hạn.

Chỉ vài ngày sau khi có giấy thông hành, bà bị đưa lên máy bay.

Ngày 17/11/2025, bà đã có mặt tại Hà Nội.

9. Kết luận: Vì sao bà bị trục xuất?

Gộp tất cả lại, có ba nhóm lý do chính:

(1) Lý do gốc rễ: Lệnh trục xuất từ 20 năm trước

Lệnh trục xuất vẫn còn tồn tại,

Chưa bao giờ được mở lại hay huỷ bỏ.

(2) Lý do quyết định: Việt Nam đồng ý nhận lại

Suốt 20 năm, Việt Nam từ chối → ICE không trục xuất được.

Năm 2025, Việt Nam thay đổi → ICE có đủ điều kiện pháp lý để thi hành.

(3) Lý do thực tế – yếu tố môi trường và thái độ ICE

Bà tố cáo điều kiện giam giữ trên TV, báo Mỹ.

ICE bị chú ý, bị soi xét.

Bà bị chất vấn vì “nói xấu ICE”.

Việc này không phải lý do hợp pháp, nhưng có thể khiến ICE cứng rắn hơn, không dùng sự “linh hoạt” để trì hoãn hay khoan nhượng.

10. Góc nhìn con người

Về mặt pháp lý, ICE có quyền trục xuất bà khi có đủ điều kiện.

Nhưng về mặt lẽ phải và nhân tính:

– Một người đã sống ở Mỹ hơn 20 năm,

– Nuôi 4 đứa con,

– Đóng góp lao động,

– Đã trả giá cho sai lầm tuổi trẻ,

– Trình diện nghiêm túc suốt mấy chục năm,

Việc bị tách khỏi gia đình và đưa về Việt Nam chỉ vì một lệnh cũ từ thời thiếu niên là một điều đau lòng, gây tranh cãi và khiến nhiều người cảm thấy bất công.

Xem them:

https://www.nguoi-viet.com/…/chu-tiem-nail-goc-viet…/

---

 

Ba’o Nguoi-Viet

November 16, 2025

SAN FRANCISCO, California (NV) – Các kết quả giảo nghiệm được công bố hôm Thứ Tư  xác nhận nguyên nhân qua đời của bốn thành viên trong một gia đình tại San Francisco, những người được tìm thấy chết hôm 8 Tháng Mười trong căn nhà thuộc khu phố Monterey Boulevard, một khu dân cư sang của thành phố, theo đài KRON 4 loan tin hôm 12 Tháng Mười Một.

Theo Văn Phòng Giảo Nghiệm San Francisco, nội vụ được xác định là một vụ tự sát – giết người (murder-suicide). Ba nạn nhân, gồm hai bé gái và người cha, bị bắn chết. Người mẹ được xác định chết vì tự sát.

Xe cảnh sát San Francisco đậu trước toà thành phố. (Hình: Justin Sullivan/Getty Images)

Thi thể được phát hiện khi một anh/em trai của ông Thomas Russell Ocheltree (người cha), 57 tuổi, đến nhà để kiểm tra vì không liên lạc được qua điện thoại. Khi bước vào căn nhà số 930 Monterey Boulevard, người anh/em phát hiện cả gia đình đã chết.

Các nạn nhân và thương tích bao gồm: Mackenzie Lou Ann Ocheltree, 9 tuổi, bị bắn một phát trong phòng ngủ. Alexandra Grace Ocheltree, 12 tuổi, bị bắn hai phát trong một phòng ngủ khác. Thomas Ocheltree, 57 tuổi, bị bắn hai phát vào ngực và một phát vào cổ.

Các trường hợp tử vong của ba cha con đều được xác định là giết người.

Người mẹ, Paula Trương, 53 tuổi, được tìm thấy đã chết trong nhà xe, cách vị trí thi thể các thành viên khác. Báo cáo giảo nghiệm kết luận bà tự sát.

Trong lời chia sẻ với KRON4, một người thân cho biết: “Anh tôi và hai đứa cháu gái đáng quý đã là nạn nhân của một tội ác kinh hoàng. Gia đình chúng tôi hoàn toàn suy sụp.”

Kết quả xét nghiệm độc chất cho thấy bà Trương dương tính với trazodone, thuốc điều trị trầm cảm nặng. Trong năm nay, bà từng gửi hơn 100 tin nhắn cho một phóng viên của San Francisco Standard, bày tỏ nỗi lo về sự an toàn của con gái tại trường tiểu học.  

Phóng viên cho biết đã đến gặp gia đình tại nhà, và sau sự tình bi thảm này, viết rằng: “Bà Paula Trương ban đầu hiện ra như một người mẹ rất nhiệt tình, đôi lúc lo lắng quá mức. Nhưng nhìn lại, có thể thấy vài dấu hiệu tâm thần bất ổn sâu hơn.”

Áp lực tài chính

Bà Paula Trương từng sở hữu hai cửa hàng tiện lợi, trong đó có Starr Spirits gần khu dân cư Westwood Park. Nguồn tin cho biết vợ chồng bà cũng sở hữu một xưởng sửa xe sang tại West Oakland, tên Zentrum, cùng chuỗi quán cà phê Việt Nam mang tên Orbit Coffee Company.

Bà Paula từ Việt Nam qua Mỹ định cư rồi lập gia đình với ông Ocheltree năm 2006, theo báo Chronicle. Trước khi dọn tới khu Westwood Park ở San Francisco và sinh hai đứa con, vợ chồng bà Paula dường như có căn nhà trên đường 24th ở Mission. Họ sống ở tầng trên và cho thuê tầng dưới làm nhà hàng.

Mấy năm gần đây, tất cả tiệm cà phê chuyên bán cà phê đá Việt Nam trong hệ thống Orbit Coffee của bà Paula phải đóng cửa. Và cửa hàng tạp hóa gần nhà bà trên đường Monterey, mà vợ chồng bà mua năm 2020 rồi sửa lại thành tiệm rượu đắt tiền, cũng làm ăn thua lỗ và đóng cửa năm 2023.

Người làm nghề khai thuế từng làm việc cho bà Paula 15 năm, tới khi bà bị cáo buộc ngưng trả tiền cho ông, nói với báo San Francisco Standard rằng bà là “thương gia tận tụy và thành công.”

Nhưng nợ nần tiếp tục tăng lên. Tới năm 2019, bà vay tổng cộng hơn $2.7 triệu, gồm $500,000 của cá nhân.

Tới cuối năm 2024, căn nhà của họ mua từ 11 năm trước ở số 930 đường Montery bị xiết nợ và được bán cho một công ty tài chính vào Tháng Mười Một, 2024, với giá $2.05 triệu.

Theo Chronicle, căn nhà bị xiết nợ sau khi vợ chồng bà Paula vay khoản tiền thứ nhì $2.24 triệu vào Tháng Ba, 2022, nhưng không thể trả.

Tháng Tư năm đó, bà Paula bị tòa ra lệnh trả nợ thẻ tín dụng cho ngân hàng Discover Bank hơn $18,000.

Người phát giác gia đình bà Paula thiệt mạng hôm Thứ Tư là em trai ông Ocheltree, ông Robert Ocheltree, cư dân Danville. Ông khai với cảnh sát ông không nghe thấy anh của ông suốt sáu ngày nên tới nhà hỏi thăm.

Theo Chronicle, ông kể với cảnh sát bà Paula ra mở cửa, bước ra ngoài nhưng không mời ông vào, và cho ông hay anh của ông vừa đi chơi golf về và bị mất điện thoại.

Người em cũng khai với cảnh sát, hôm sau, ông nhận được tin nhắn đáng lo ngại của bà Paula, gọi ông tới giúp chồng bà. “Ổng bị sao đó, tôi với hai con bé rất sợ,” bà Paula nhắn tin, theo ông Robert.

Sau khi liên lạc với gia đình bà Paula một lần nữa nhưng không được, ông Robert Ocheltree trở lại và phá cửa xông vào nhà, thấy người anh và hai đứa cháu gái của ông chết trên giường, còn bà Paula treo cổ trong garage. 

Hàng xóm cho hay thùng rác nhà bà Paula được kéo ra để ở lề đường như không được kéo vào như thường lệ vào Thứ Hai, theo Standard.

Những mốc thời gian đó cho thấy có lẽ ông Ocheltree và hai đứa con gái chết nhiều ngày trước khi bà Paula tự tử. (MPL) [kn]

---

 

Ba’o Nguoi-Viet

November 14, 2025

LITTLE SAIGON, California (NV) – Ba nhà hoạt động nhân quyền Việt Nam hiện đang bị giam cầm trong nhà tù Cộng Sản Việt Nam đã được bầu chọn để nhận Giải Nhân Quyền Việt Nam năm 2025 vì những đóng góp của họ trong việc cổ võ và đấu tranh cho quyền làm người của người dân Việt Nam, theo thông cáo báo chí của Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam, tổ chức trao giải này, cho biết hôm Thứ Sáu, 14 Tháng Mười Một.

Đó là ông Phan Tất Thành, cô Nguyễn Thị Ngọc Hạnh, và ông Nguyễn Chí Tuyến.

Ba tù nhân lương tâm được Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam trao Giải Nhân Quyền Việt Nam 2025 . (Hình: Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam)

1-Tù nhân lương tâm Phan Tất Thành, 39 tuổi, nguyên là quản trị viên của trang Facebook Nhật Ký Yêu Nước, thường viết những bài bình luận về tình trạng vi phạm nhân quyền, ô nhiễm môi trường, nạn tham nhũng, và việc Trung Quốc xâm lấn lãnh thổ và lãnh hải của Việt Nam. Trang Nhật Ký Yêu Nước từng có hơn 200,000 thành viên ghi danh sinh hoạt.

Nhà chức trách CSVN bắt ông Thành ngày 13 Tháng Bảy, 2023 với cáo buộc “tuyên truyền chống nhà nước” theo Điều 117 của Luật Hình Sự Việt Nam. Trong thời gian bị tạm giam, ông bị công an điều tra dùng mọi nhục hình dã man để bức cung ông. Trong một phiên tòa chóng vánh vào ngày 8 Tháng Năm, 2024, ông Thành bị tuyên án 8 năm tù giam và 3 năm quản chế.

Trước phiên tòa, ông Thành không nhận tội và yêu cầu chính quyền trả tự do cho ông. Ông khẳng định ông chỉ làm những gì Hiến Pháp Việt Nam và các Công Ước Nhân Quyền của Liên Hợp Quốc mà Việt Nam là thành viên quy định.

Sau lời tuyên án của quan tòa, ông Thành hét lớn: “Tôi không công nhận phiên tòa này. Phiên tòa này chỉ là hình thức áp đặt, đàn áp đối với một công dân như tôi!” Sau đó, ông thông báo cho gia đình hay ông từ chối xin phúc thẩm vì không tin tưởng hệ thống tư pháp CSVN.

Hiện nay tù nhân lương tâm Phan Chí Thành đang bị giam tại trại giam Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai.

2-Tù nhân lương tâm Nguyễn Thị Ngọc Hạnh, 49 tuổi, nguyên là giáo viên dạy toán tại trường Quốc Tế Canada ở Sài Gòn. Cô rất quan tâm đến tình hình xã hội, quyền con người, và quyền công dân.

Vào năm 2018, cùng với một số thân hữu khắp nước, cô thành lập một nhóm hoạt động dân sự độc lập với mục đích thúc đẩy việc thực thi các quyền công dân được quy định trong Hiến Pháp Việt Nam, đặc biệt là các quyền tự do biểu đạt, tự do hội họp, và quyền tham gia quản lý nhà nước.

Phương tiện hoạt động chính của nhóm là mạng xã hội, qua đó họ nói về tình trạng vi phạm hiến pháp, pháp luật của giới chức tại nhiều nơi ở Việt Nam gây thiệt hại cho người dân. Họ cũng tham gia các cuộc biểu tình phản đối Luật Đặc Khu Kinh Tế và Luật An Ninh Mạng vào Tháng Sáu, 2018.

Tối ngày 3 Tháng Chín, 2018, cô bị công an bắt cóc trên đường phố. Sau 11 tháng bị tạm giam, cô mới được gia đình thăm lần đầu. Trong thời gian đó, cô bị biệt giam và bị tra tấn để ép cung.

Gần hai năm sau khi bị bắt, cô Hạnh và các thành viên khác trong nhóm mới bị đưa ra tòa xử vào ngày 31 Tháng Bảy, 2020. Cả nhóm tám người bị tuyên án tổng cọng 40 năm rưỡi tù với cáo buộc “phá rối an ninh,” trong đó cô Hạnh chịu mức án cao nhất, với 8 năm tù, vì chính quyền CSVN cho rằng cô Hạnh là người giữ vai trò chủ mưu.

Tù nhân lương tâm Nguyễn Thị Ngọc Hạnh hiện đang bị giam tại trại giam An Phước, huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương cũ.

3-Tù nhân lương tâm Nguyễn Chí Tuyến, 51 tuổi, là một trong những người thành lập nhóm “No-U” vào năm 2007, một nhóm hoạt động chống lại tham vọng bành trướng bá quyền của Trung Quốc bằng cách vẽ lại đường biên giới lãnh hải hình chữ U bao gồm hầu hết Biển Đông.

Ngoài việc tham gia các cuộc biểu tình chống Trung Quốc và bảo vệ môi trường, cùng với các thành viên của nhóm “No-U,” ông Tuyến dấn thân vào các hoạt động xã hội giúp đỡ dân oan và trẻ em nghèo miền núi bằng cách xây dựng trường học và phân phối học cụ.

Ông Nguyễn Chí Tuyến còn là một nhà truyền thông rất năng nổ trên các mạng xã hội như Facebook và YouTube, qua đó ông lên tiếng bênh vực các nhà hoạt động nhân quyền bị đàn áp và phê phán chính quyền CSVN trong các lãnh vực xã hội, môi trường, và kinh tế.

Ông nhiều lần bị công an chìm hành hung gây thương tích. Ngày 29 Tháng Hai, 2024, công an Việt Nam xông vào nhà bắt giữ ông. Ngày 15 Tháng Tám, 2024, Tòa Án Nhân Dâ thành phố Hà Nội kết án nhà hoạt động Nguyễn Chí Tuyến 5 năm tù giam với cáo buộc “tuyên truyền chống nhà nước” theo Điều 117 của Luật Hình Sự. Một trong những luật sư biện hộ cho ông Tuyến kể lại tại buổi gặp mặt trước phiên tòa ông Tuyến nói: “Tôi hoàn toàn có thể lựa chọn sự an toàn cho cá nhân mình nếu làm ngơ trước những vấn đề bất cập của xã hội. Nhưng là một công dân, tôi không thể không có trách nhiệm đối với đất nước mình.”

Hiện nay, ông Nguyễn Chí Tuyến đang bị giam tại trại giam số 6, tỉnh Nghệ An.

Giải Nhân Quyền Việt Nam được Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam thành lập từ năm 2002 nhằm tuyên dương những cá nhân và đoàn thể có những thành tích đấu tranh xuất sắc cho quyền làm người của nhân dân Việt Nam. Giải Nhân Quyền Việt Nam cũng còn có mục đích tạo một nhịp cầu liên đới giữa người Việt khắp nơi với những cá nhân và đoàn thể đấu tranh ở quê nhà.

Từ ngày thành lập đến nay, đã có 63 cá nhân và sáu tổ chức ở Việt Nam được nhận giải.

Trong 22 năm qua, lễ trao giải được tổ chức vào ngày Quốc Tế Nhân Quyền ở nhiều nơi trên thế giới, như Paris (Pháp), Frankfurt (Đức), Melbourne (Úc), Montreal, Ottawa, Toronto (Canada), và nhiều tiểu bang tại Hoa Kỳ.

Lễ trao Giải Nhân Quyền Việt Nam năm 2025 sẽ được tổ chức vào ngày 7 Tháng Mười Hai tại thành phố Montreal, Canada, do sự hợp tác giữa Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam và Cộng Đồng Người Việt Quốc Gia Vùng Montreal. [đ.d.]

---