Ba’o Nguoi- Viet

June 29, 2025

Chuyện Vỉa Hè

Đặng Đình Mạnh

Trong nhiều năm qua, chế độ Cộng Sản Việt Nam vẫn thường xuyên tuyên truyền rằng cộng đồng người Việt ở nước ngoài là “một bộ phận không thể tách rời của dân tộc,” là “khúc ruột nghìn dặm,” kêu gọi họ quay về cội nguồn, đóng góp xây dựng đất nước.

Ông Michael Nguyễn, người Mỹ gốc Việt bị kết án 12 năm tù ở Sài Gòn ngày 24 Tháng Sáu, 2019 vì bị vu cho tội “âm mưu lật đổ” chế độ độc tài đảng trị tại Việt Nam. Nhờ Quốc Hội Mỹ áp lực, ông đã được thả ngày 22 Tháng Mười, 2020, và trục xuất về Mỹ.(Hình: VNA/AFP/Getty Images)

Thế nhưng, khi nhìn vào hệ thống luật pháp và chính sách hiện hành, đặc biệt là qua hai đạo luật vừa sửa đổi gần đây – Luật Đất Đai năm 2024 và Luật Quốc Tịch mới đây – Tháng Sáu, 2025, có thể thấy rõ sự phân biệt đối xử một cách hiển nhiên giữa người Việt trong nước và người Việt định cư ở nước ngoài.

Sự phân biệt này không chỉ giới hạn về mặt pháp lý, mà còn phản ánh một định kiến chính trị sâu sắc và nguy hiểm rằng: Chỉ người Việt “ngoan ngoãn,” “thuần phục,” “có lợi cho đảng Cộng Sản” mới được xem là “đồng bào.”

Luật Đất Đai: Quyền sở hữu, sử dụng nhà đất bị định kiến chính trị kiểm soát

Trong Luật Đất Đai sửa đổi vào Tháng Giêng, 2024, quy định về quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất của người Việt Nam định cư ở nước ngoài đã được điều chỉnh theo hướng ràng buộc với điều kiện nhập cảnh vào Việt Nam. Cụ thể, để được sở hữu nhà đất, người Việt ở nước ngoài phải có giấy tờ chứng minh là người gốc Việt và phải được phép nhập cảnh vào Việt Nam.

Thoạt nhìn, điều kiện này có vẻ hợp lý. Tuy nhiên, khi đặt trong bối cảnh chính trị cụ thể, nó trở thành một cơ chế loại trừ mang tính chọn lọc chính trị rõ ràng. Bởi lẽ, việc nhập cảnh vào Việt Nam không phải là một quyền tự nhiên của công dân gốc Việt, mà phụ thuộc hoàn toàn vào sự chấp thuận của các cơ quan an ninh, Bộ Ngoại giao, hay thậm chí là ý chí chính trị từ thượng tầng.

Theo đó, mặc nhiên những người bất đồng chính kiến, từng lên tiếng phản biện chính quyền, những nhà hoạt động dân chủ, các cựu tù nhân chính trị đã định cư ở nước ngoài – dù họ chưa từng bị tước quốc tịch Việt Nam, gần như không có khả năng được nhập cảnh trở lại. Kéo theo đó, họ cũng mất luôn quyền sở hữu hợp pháp tài sản trên quê hương mình.

Việc gắn điều kiện nhập cảnh với quyền sở hữu tài sản cho thấy một điều nguy hiểm: Quyền dân sự cơ bản đang bị chế độ Cộng Sản biến thành công cụ trừng phạt chính trị. Điều đó không còn là luật pháp phục vụ công dân, mà là công cụ để kiểm soát lòng trung thành chính trị với chế độ.

Luật Quốc Tịch: Quyền tham gia chính trị bị độc quyền hóa

Luật Quốc Tịch sửa đổi vào Tháng Sáu, 2025, đặc biệt là Điều 5, tiếp tục thể hiện sự phân biệt nghiêm trọng giữa người Việt trong nước và người Việt định cư ở nước ngoài, thông qua các điều kiện mang tính loại trừ chính trị đối với những ai muốn tham gia vào bộ máy công quyền.

Theo quy định mới, các vị trí lãnh đạo trong cơ quan đảng, nhà nước, tổ chức chính trị-xã hội, cũng như trong lực lượng vũ trang và tổ chức cơ yếu (các khái niệm ghi trong luật quốc tịch sửa đổi), chỉ được dành cho những người có duy nhất quốc tịch Việt Nam và thường trú tại Việt Nam. Ngay cả công chức và viên chức cũng phải đáp ứng điều kiện này, trừ khi có lợi cho Nhà nước và không phương hại đến lợi ích quốc gia – một điều kiện mơ hồ và mang tính cảm tính cao.

Điều này có nghĩa gì nếu không phải là sự loại trừ toàn bộ người Việt có quốc tịch thứ hai – bao gồm tuyệt đại đa số kiều bào tại Hoa Kỳ, Úc, Canada, Châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan… Họ, dù có tài năng, kinh nghiệm, quan hệ quốc tế, tâm huyết với quê hương đến đâu, cũng không đủ tiêu chuẩn “chính trị” để tham gia vào hệ thống chính trị lẫn hệ thống công quyền của quốc gia mà mình được sinh thành, là công dân?!

Không dừng lại ở đó, điều kiện “thường trú tại Việt Nam” gần như khép lại cánh cửa quay về đóng góp của người Việt hải ngoại, vốn có cuộc sống định cư ổn định ở nước ngoài. Việc lựa chọn giữa “trở về sống hẳn” hoặc “không được tham gia gì cả” là một tối hậu thư phi lý đối với kiều bào, đặt họ vào lựa chọn duy nhất là thế đứng bên lề.

Tham chiếu chính sách của các quốc gia văn minh

Để thấy rõ tính phân biệt đối xử này, hãy nhìn sang các quốc gia khác – nơi mà chính phủ hiểu rõ vai trò của kiều bào như một lực lượng quan trọng cho sự phát triển đất nước.

• Hoa Kỳ: Người Mỹ gốc Việt, gốc Hoa, gốc Ấn… vẫn có thể giữ quốc tịch gốc mà không bị cấm cản trong việc tham gia chính trị, thậm chí được bầu làm dân biểu, thị trưởng, nghị sĩ.
• Pháp, Anh: Không có bất kỳ điều kiện chính trị nào ngăn cản công dân gốc nước ngoài tham gia các cơ quan công quyền khi họ đủ tiêu chuẩn chuyên môn và đạo đức.
• Nhật Bản, Hàn Quốc: Luôn có chính sách thu hút nhân tài người Nhật, người Hàn ở nước ngoài quay về phục vụ chính phủ, với nhiều ưu đãi về cư trú, thuế, và cơ hội thăng tiến.
• Đài Loan, Singapore: Tích cực tạo điều kiện để người gốc Hoa hải ngoại về đầu tư, nắm giữ vai trò lãnh đạo trong doanh nghiệp nhà nước và chính quyền địa phương.

Trong tất cả các quốc gia này, quốc tịch không phải là cái cớ để cản trở người dân tham gia xây dựng đất nước, mà là công cụ để mở rộng sức mạnh mềm, thu hút chất xám và tài nguyên toàn cầu. Họ không bắt kiều bào phải chứng minh lòng trung thành chính trị một cách hình thức, mà tạo điều kiện để lòng trung thành đó được chuyển hóa thành hành động cụ thể, hữu ích cho quốc gia.

Chính sách của chế độ Cộng Sản Việt Nam – Sự loại trừ có chủ đích

Trái lại, chính sách của chế độ Cộng Sản Việt Nam, thông qua hai đạo luật kể trên đã thể hiện ý đồ không gì rõ hơn được nữa, là thủ đoạn chọn lọc người Việt với tiêu chuẩn có thể kiểm soát được để “cho” hưởng quyền lợi. Ai nằm ngoài tiêu chuẩn đó – cho dù chỉ vì mang hai quốc tịch, hay vì không được “ưu ái nhập cảnh”, thì đều bị gạt ra ngoài lề chính trị.

Thậm chí, những người có năng lực, tâm huyết, từng đóng góp nhiều tiền bạc và uy tín cho hình ảnh quốc gia, nếu rơi vào danh sách “bất đồng chính kiến,” thì sẽ không chỉ không được khuyến khích đóng góp, mà còn bị coi là mối đe dọa tiềm ẩn, họ không chỉ bị khước từ quyền trở về quê hương, mà còn bị tước đoạt cả quyền sở hữu tài sản và quyền tham gia vào tiến trình chính trị trong nước.

Điều này khiến tuyên bố “người Việt ở nước ngoài là một phần máu thịt của dân tộc” trở nên trống rỗng, nếu không muốn nói là đạo đức giả. Họ không phải là “khúc ruột” được giữ gìn, mà là “khúc dồi” – chỉ có giá trị khi cần vắt chất xám, tiền bạc, kiều hối, và bị loại bỏ không thương tiếc nếu có dấu hiệu “không phục tùng.”

Ngày 24 Tháng Sáu, 2025, Quốc Hội CSVN biểu quyết thông qua luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc Tịch Việt Nam. Chỉ những kẻ nào ngoan ngoãn, thần phục chế độ độc tài đảng trị mới được gọi là “đồng bào.” (Hình: chinhphu.vn)

Gần đây nhất, vào thời điểm kỷ niệm ngày chấm dứt cuộc chiến cách nay 50 năm, ông Tô Lâm, tổng bí thư đảng Cộng Sản đưa ra bài viết với tựa đề “Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một.” Rốt cuộc, đây chỉ là lời lẽ mị dân đầy xảo trá. Vì lẽ, luật pháp mà ông ấy chủ trương đang thể hiện đến hai Việt Nam. Một Việt Nam trong nước và một Việt Nam khác ở hải ngoại.

Một tương lai chia rẽ hay hòa hợp?

Việt Nam đang ở vào thời kỳ đầy thách thức: Cần nguồn lực để phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế, chống chọi với các khủng hoảng địa chính trị. Trong bối cảnh đó, nguồn lực người Việt ở nước ngoài là tài sản vô giá. Nhưng nếu tiếp tục giữ quan điểm loại trừ, nghi ngờ, kiểm soát chính trị hóa như hiện nay, thì nhà nước không chỉ đánh mất lòng tin của hàng triệu người con xa xứ, mà còn tự mình làm nghèo đi chính quốc gia.

“Khúc ruột nghìn dặm” chỉ có giá trị khi thực tâm xem đồng bào ở hải ngoại là một phần thân thể không thể tách rời, phải được chăm sóc, đối xử bình đẳng và trân trọng. Còn nếu chỉ xem như là “khúc dồi nghìn dặm” để nhâm nhi cùng rượu Mao Đài trong những bữa tiệc phân chia chức vụ, lợi ích trên đầu nhân dân thì hãy thôi hô khẩu hiệu. Vì nhân dân đã quá hiểu bản chất chế độ này.

Dân tộc không thể thăng tiến bằng sự phân biệt đối xử và đất nước không thể phát triển bằng sự loại trừ.

---

 

Tác Giả: Đàn Chim Việt –

29/06/2025

Ngày 28 tháng 5 năm 2025, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio tuyên bố một chính sách thị thực mới, không phải để đối phó ngoại giao, mà là để xác lập giới hạn đạo lý của nước Mỹ: Bất kỳ quan chức nước ngoài nào – nếu đồng lõa trong việc kiểm duyệt, đe dọa, hay đàn áp công dân Hoa Kỳ vì phát biểu quan điểm – sẽ bị từ chối cấp visa nhập cảnh. Tuyên bố này không chỉ là lời nói. Nó đã được luật hóa theo Mục 212(a)(3)(C) của Đạo luật Nhập cư và Quốc tịch, trao quyền cho Ngoại trưởng từ chối cấp thị thực đối với bất kỳ ai có hành vi gây tổn hại đến chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ – mà trong trường hợp này là tổn hại đến quyền tự do ngôn luận, quyền hiến định cốt lõi của người Mỹ. Và nếu có một quốc gia nào cần phải nghe thật rõ tiếng chuông cảnh báo này – thì đó chính là Việt Nam. Việt Nam – nơi mà sự thật bị còng, còn nhà báo bị đóng gông Tại Việt Nam, không có tự do báo chí. Không có báo chí tư nhân. Không có quyền được viết về sự thật nếu sự thật đó không phù hợp với lợi ích chính trị của Đảng Cộng sản.

• Nhà nước kiểm soát toàn bộ báo đài, đưa tin theo chỉ đạo.
• Người dân viết blog bị bắt.
• Người livestream bị ghép tội phản động.
• Người chia sẻ bài viết trên Facebook bị kết án từ 5 đến 15 năm tù. Phạm Chí Dũng – 15 năm tù. Nguyễn Tường Thụy – 11 năm tù. Lê Hữu Minh Tuấn – 11 năm tù. Họ là nhà báo. Họ không mang vũ khí. Họ không hô hào bạo lực. Họ chỉ viết – và vì viết, họ bị đối xử như tội phạm nguy hiểm. Còn những kẻ ra lệnh bắt họ? Chúng sống tự do, hưởng đặc quyền, gửi con đi du học Hoa Kỳ, gửi tiền đầu tư vào California, chụp hình trước trụ sở Liên Hiệp Quốc như thể chưa từng bỏ tù ai. Từ kiểm duyệt trong nước đến đàn áp xuyên biên giới Không dừng lại ở trong nước, Hà Nội đã mở rộng bàn tay kiểm duyệt ra tận hải ngoại, nhắm vào người Mỹ gốc Việt – những người lên tiếng vì lương tâm, vì ký ức, vì khao khát một đất nước không còn sợ hãi.
• Phóng viên Chân Như (RFA) – công dân Mỹ – bị trục xuất khỏi Việt Nam năm 2014.
• Nhiều nhà báo, nhà hoạt động người Mỹ gốc Việt bị đưa vào danh sách đen, bị từ chối visa, hoặc bị đe dọa qua thân nhân ở quê nhà.
• Có người không thể về chịu tang cha, vì từng viết một bài trên blog. Có người bị khủng bố mạng, bêu danh trên truyền thông nhà nước, vì phát biểu trong hội nghị quốc tế ở Washington. Những hành vi đó – theo ông Rubio – không còn được dung thứ. Chính sách visa mới là hồi chuông pháp lý: “Không ai có quyền kiểm duyệt công dân Hoa Kỳ. Không ai có quyền truy đuổi tiếng nói tự do xuyên biên giới.

” Tôi – một người trong cuộc. Tôi viết những dòng này với tư cách là nhân chứng sống. Năm 2014, tôi – cùng 5 nhà báo độc lập khác tại Việt Nam – được mời sang điều trần tại Quốc hội Hoa Kỳ. Chúng tôi lên tiếng về tình trạng kiểm duyệt, đàn áp người viết, và lạm dụng luật hình sự để bỏ tù tự do ngôn luận. Chúng tôi cảnh báo về một hệ thống kiểm soát tư tưởng toàn trị, và về nguy cơ mà thế giới tự do chưa nhận ra khi ấy. Sau chuyến đi: • Tôi buộc phải rời Việt Nam, tị nạn tại Mỹ, sống kiếp lưu vong.

• Nguyễn Tường Thụy – người đứng cạnh tôi hôm đó – bị bắt, kết án 11 năm tù, hiện vẫn đang bị giam trong điều kiện y tế khắc nghiệt. • Những người còn lại trong đoàn – kẻ bị theo dõi, kẻ im lặng để sinh tồn. Chúng tôi đã gióng chuông năm 2014. Nhưng hôm nay, chính Ngoại trưởng Hoa Kỳ đã thay chúng tôi gióng lại hồi chuông ấy – bằng ngôn ngữ của chính sách và pháp lý. Nếu Hà Nội còn kiểm duyệt – thì Hà Nội sẽ bị chặn cửa Chính sách visa mới không chỉ là răn đe. Đó là cơ chế trừng phạt chính đáng. Nếu một viên chức Việt Nam từng ra lệnh bắt nhà báo, từng ký công văn yêu cầu Facebook gỡ bài viết của người Mỹ gốc Việt, từng báo cáo người biểu tình ở Little Saigon – thì họ và gia đình có thể không bao giờ đặt chân được vào đất Mỹ. Không còn đặc cách ngoại giao. Không còn visa du học, đầu tư hay chữa bệnh. Những kẻ bịt miệng người khác – sẽ bị cấm lời tại vùng đất của tự do. Việt Nam – chọn đi: tự do hay kiểm duyệt Hà Nội không thể vừa bắt người vì viết blog, vừa đòi họp chiến lược với Hoa Kỳ. Không thể vừa bỏ tù người phát biểu, vừa mong được gọi là đối tác toàn diện. Nếu Việt Nam còn tiếp tục bịt miệng những người viết – thì thế giới sẽ bịt cửa với những người ra lệnh. Ngoại trưởng Marco Rubio đã nói rõ. Hồi chuông đã gióng. Giờ là lúc Hà Nội phải trả lời: Muốn đứng trong thế giới văn minh – hay muốn bị cô lập cùng những kẻ sợ sự thật?

 Lê Thanh Tùng – Viết từ Washington, D.C.

---

 

  Tu Le

Nhiều người trong đời này học nhiều, đọc lắm, bằng cấp đầy mình – vậy mà nói một điều giản dị thôi cũng thành rối rắm. Triết lý đầy miệng, nhưng sống thì chật vật giữa đạo đức giả và sự vô minh.

Tôi từng gặp những người mang danh “cao cấp lý luận chính trị”, giảng thao thao bất tuyệt về triết học Duy Vật Biện Chứng, nhưng lại không phân biệt nổi giữa “nhiều” và “tốt”. Họ nghĩ rằng cứ có nhiều tờ báo là có tự do báo chí, có nhiều hội là có dân chủ, có nhiều bằng khen là có đạo đức, có nhiều đền chùa miếu mạo là có tâm linh. Họ lẫn lộn cả giá trị sống lẫn giá trị tuyên truyền.

Than và kim cương đều từ carbon mà ra, nhưng không vì thế mà đem cả đống than ra để chứng minh mình đang sống giữa châu báu. Chúng ta đang sống giữa thời đại mà người ta nhầm lẫn giữa số lượng và phẩm chất, giữa hình thức và bản chất, giữa lấp lánh và sáng thật.

Cái đáng sợ không phải là một xã hội nghèo vật chất, mà là một xã hội nghèo minh triết. Cái nguy hiểm không phải là dân trí thấp, mà là người tưởng mình trí tuệ nhưng chỉ là học thuộc lòng mớ lý luận rỗng, sống mà không thấy được gốc rễ vấn đề. Họ không thiếu chữ nghĩa, nhưng thiếu lòng thương. Họ không thiếu lời rao giảng đạo lý, nhưng thiếu khả năng sống tử tế trong đời thường.

Sống trong một thế giới đầy ắp thông tin, nhưng vẫn thấy lạnh lẽo vì thiếu một lời nói thật. Thừa ngôn từ, nhưng thiếu tình người. Chúng ta xây cao bao nhiêu tầng lầu, mở rộng bao nhiêu xa lộ, thì cũng đừng quên đào cho mình một cái giếng lòng đủ sâu – để thấy tận đáy mà không sợ soi gương.

Tôi không viết những dòng này để phán xét. Tôi chỉ mong, một người, hai người, hay vài ba người đọc rồi tự hỏi: mình có đang sống thật với lương tri không? Mình có còn dám nói thật, nghe thật, nhìn thật và cảm thật không? Hay mình cũng đang học thuộc lòng những ngôn từ rỗng như cái xác không hồn?

Tự do không đến từ số lượng. Chân lý không đến từ những hô khẩu hiệu. Tình thương không đến từ những bài giảng đạo đức được in đậm trên bảng hiệu hội trường. Mà đến từ cách ta sống, cách ta đối xử với nhau trong im lặng – khi không ai nhìn, không ai chấm điểm, không ai khen thưởng.

Tôi mong những người làm báo – những người cầm bút – sẽ thôi sống bằng sợ hãi. Tôi mong những người học triết lý – sẽ thôi lặp lại như con vẹt, mà hãy sống cho có minh triết. Tôi mong những người làm cha mẹ – sẽ dạy con biết yêu cái thật, chứ không chỉ là biết làm vừa lòng đám đông.

Và tôi mong chính bản thân mình – mỗi ngày – biết im lặng đúng lúc để lắng nghe một tiếng nói nhỏ nhoi của lương tâm. Dù nhỏ thôi, nhưng nếu nó thật – thì có khi còn sáng hơn cả ngàn ngọn đèn ngụy tạo.

Sống trên đời, điều đáng giá không phải là “hơn ai”, mà là “có còn không một tấm lòng”?

_____

Ký tên: Một người đang học làm người tử tế.

(Phỏng theo tinh thần học giả Canh Le: giản dị – sâu sắc – tỉnh thức – vị nhân sinh)

#TuệMinh #ngườiviếtgiữahaimiền #Tueminh

---

 

Ba’o Tieng Dan

27/06/2025

Đoàn Bảo Châu

Vài năm trước, trên cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ, một chiếc xe chở toàn các chiến sĩ công an giao thông “công tác khẩn” phóng như tên bắn với tốc độ 150–160km/h. Kết quả: Đâm thẳng vào xe khác, tất cả đều tử vong. Không phải tử vì đạo hay vì giặc, mà tử vì… tự tin thái quá.

Vụ tai nạn làm dân tình chấn động – không chỉ vì mức độ nghiêm trọng, mà còn vì một sự thật không thể phủ nhận: Nhiều cán bộ công an ngày nay lái xe như thể mình là “con ông Trời”, cài thẻ đảng trong ngực nên “bất khả chiến bại”. Đáng tiếc, thẻ đảng không giúp được các đồng chí… bật khi túi khí chưa kịp bung.

Và mới đây thôi, lại thêm một “ông trời con” khác là đội trưởng Phòng PCCC – Công an tỉnh Bắc Ninh, sau khi uống cạn chén, đã lái ô tô đi tông thẳng vào cả dãy xe máy dựng ven đường như đang chơi bowling. Hậu quả: Hai người phải nhập viện, chín chiếc xe máy và một chiếc ô tô bán tải bị dập tơi tả. Đáng nói hơn, nồng độ cồn trong hơi thở của “chiến sĩ PCCC” này là 0,435mg/l – đủ để đốt cháy luôn cả cái lý trí cuối cùng.

Ảnh chụp màn hình từ báo Tiền Phong

Người ta vẫn nói “chống giặc lửa là nghề nguy hiểm”, nhưng không ngờ nguy hiểm nhất lại là khi giặc lửa cầm vô lăng đi uống rượu.

Tình trạng “ông nội dân” phóng nhanh, vượt ẩu, xem luật như đồ trang trí, không phải chuyện lạ. Một phần vì tâm lý “có lý lịch tốt”, một phần vì trong đầu đã lập trình sẵn: “Đã có tổ chức lo”. Nhưng thưa các đồng chí, thần chết không phân biệt đảng viên hay quần chúng. Khi xe lao 160km/h, mọi thẻ đỏ, thẻ xanh, thẻ đảng… đều trở thành giấy lộn.

Công an – lực lượng có trách nhiệm bảo vệ luật pháp – thì càng phải là người đầu tiên tuân thủ luật pháp. Việc Bắc Ninh đình chỉ cán bộ lái xe gây tai nạn là điều đáng hoan nghênh. Nhưng đình chỉ thôi chưa đủ. Cần đình chỉ cả thói kiêu ngạo, cả cái tư duy “trên luật”, cả kiểu “uống rượu thay cơm, lái xe thay cảm xúc”.

Nhớ cho:

Làm công an không có nghĩa là bất tử.

Thẻ đảng không chống được xe lật.

Và đạo đức không thể được cấp phát theo hệ số lương.

Ngành công an, nếu muốn lấy lại niềm tin trong dân, thì trước hết phải xử lý nghiêm chính nội bộ mình – không phải bằng khẩu hiệu, mà bằng hành động cụ thể. Khi đó, dân mới không còn nhìn cảnh sát như “bố đời”, mà như những người thực sự bảo vệ mình.

---