ÁNH SAO ĐẠO ĐỨC

ĐTGM. Giuse Ngô Quang Kiệt

Hôm nay, Ba Vua trên đường tìm đến thờ lạy Chúa Cứu Thế Giáng Sinh. Ba Vua là những người phương xa, không có đạo. Các Ngài tìm đến Chúa theo ánh sáng của ngôi sao lạ. Theo ngôi sao, các Ngài đến được Giêrusalem và được nghe giải nghĩa Thánh Kinh. Theo ngôi sao đưa đường dẫn lối các Ngài đã gặp được Chúa. Ánh sao đã chiếu sáng bầu trời đen tối, giúp các Ngài nhận định được hướng đi. Lời Thánh Kinh là một ánh sao chiếu soi tâm hồn giúp họ sáng lên niềm tin. Nhưng chính Đức Giêsu mới là ngôi sao mai dẫn họ đi vào một con đường mới, con đường chói ngời ngọn lửa đức mến.

Ngày nay có nhiều người đang tìm kiếm Chúa. Nhiều người muốn biết Chúa để theo Chúa. Nhưng họ không biết đường biết hướng. Cũng như Ba Vua, họ cần có những ánh sao soi đường dẫn lối. Tìm đâu ra ngôi sao xưa đã soi đường cho Ba Vua? Ngày nay, Chúa không dùng ngôi sao xuất hiện trên trời, nhưng muốn mỗi người chúng ta trở thành một vì sao soi dẫn mọi người đến với Chúa. Là ngôi sao có nghĩa là phải có ánh sáng. Ngôi sao chỉ chiếu sáng khi chính bản thân nó có ánh sáng. Người Kitô hữu chỉ chiếu sáng khi chính cuộc sống của họ mang ánh sáng, phản chiếu ánh sáng nhận tự nơi Thiên Chúa.

Người Kitô hữu phải chiếu lên làn ánh sáng hy vọng. Niềm hy vọng vào ơn cứu độ của Chúa giúp ta vừng bước trên đường lý tưởng. Niềm hy vọng vào một trời mới đất mới cho ta thêm sức mạnh góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp. Niềm hy vọng vào hạnh phúc thiên đàng giúp ta đánh gía đúng mức của cải vật chất đời này. Hy vọng là ánh sáng làm tươi đẹp con người và cuộc đời.

Người Kitô hữu phải chiếu lên làn ánh sáng tin yêu. Tin yêu Chúa và tin yêu người. Tin yêu để xây dựng một cuộc sống chan hoà tình người. Tin yêu đẻ tha thứ hoà giải. Tin yêu để vượt qua mọi bóng tối thù hận, chia rẽ, bất hoà. Tin yêu là làn ánh sáng ấm áp làm cho thế giới trở nên gần gũi, con người trở nên thân thiện, cuộc đời trở thành đáng yêu đáng mến.

Người Kitô hữu phải chiếu lên làn ánh sáng công bình, bác ái. Niềm hy vọng, niềm tin yêu được chứng minh bằng đời sống công bình, bác ái. Tin Chúa được biểu lộ qua sự công bình trong đời sống. Yêu Chúa được thể hiện qua tình bác ái với tha nhân.

Tất cả những làn ánh sáng nói trên góp lại thành ánh sáng đạo đức. Đắm chìm vào vật chất sẽ khiến con người rơi vào bóng tối tuyệt vọng, không lối thoát. Nghi ngờ con người sẽ khiến cuộc đời chìm vào bóng tối cô đơn. Thiếu công bình bác ái sẽ phủ lên thế giới mới một bóng tối phi nhân, tàn nhẫn. Chỉ có ánh sáng đạo đức mới đủ sức phá tan những bóng tối ấy. Chỉ có ánh sáng đạo đức mới làm cho thế giới thành vui tươi hạnh phúc. Thế giới đang mong chờ ánh sao dẫn đường. Chúa đang mời gọi chúng ta trở thành một ngôi sao chiếu lên làn ánh sáng đạo đức. Chính qua làn ánh sáng ấy, mọi người sẽ nhận biết và yêu mến Chúa.

Lạy Chúa, xin giúp con sống xứng đáng là người con của Chúa sự sáng. Amen.

KIỂM ĐIỂM ĐỜI SỐNG

1. Bạn nghĩ gì về cuộc tìm kiếm của Ba Vua? Bạn có kiên trì tìm Chúa như Ba Vua không?

2. Bạn nghĩ gì về bổn phận làm chứng cho Chúa? Bạn có mong ước trở thành ngôi sao dẫn đưa mọi người đến với Chúa không?

3. Đâu là những ánh sáng người Kitô hữu phải có để dẫn người khác tới Chúa? Trong năm mới này, bạn sẽ làm gì để làm chứng cho Chúa?

Tác giả: TGM. Jos Ngô Quang Kiệt

NƯỚC MỸ CÓ THỂ HỌC ĐƯỢC NHỮNG GÌ TỪ ÂU CHÂU ?

Bài ghi nhận của : Đoàn Thanh Liêm

Nhân đọc cuốn sách vừa mới xuất bản năm 2010 :

Europe’s  Promise (Sự Hứa hẹn của Âu châu)

Do tác giả Steven Hill biên soạn

Nhà Xuất bản University of California Press ấn hành.

*       *       *

Sau khi chiến tranh thứ hai kết thúc vào năm 1945, thì Âu châu đã kiệt quệ, hoang tàn đổ nát với hai cuộc đại chiến liên tiếp trong vòng có 30 năm, với hàng mấy chục triệu nhân mạng bị hủy diệt, nền kinh tế bị tan rã, xã hội điêu đứng tiêu điều. Trong khi đó thì nước Mỹ mỗi ngày thêm phồn thịnh, và ra tay hào phóng cứu giúp Âu châu phục hồi lại nền kinh tế. Cụ thể là kế hoạch Marshall đã cung cấp cho các nước Tây Âu một số ngân khoản lên đến 13 tỉ dollar trong khoảng thời gian từ 1948 đến 1951. Nhờ vậy mà vào năm 1951, Âu châu đã lần lần phục hồi được một cách vững mạnh, với mức sản xuất của Tây Âu đã cao hơn 35% so với năm 1938 lúc trước khi xảy ra chiến tranh.

Nhưng vào năm 2010, tức là sau trên 6 thập niên, kể từ lúc hòa bình được lập lại năm 1945, thì Âu châu đã có những tiến bộ vượt mức về nhiều mặt kinh tế, xã hội cũng như văn hóa, trong khi đó thì nước Mỹ dù vẫn còn là một siêu cường số một trên thế giới, lại có nhiều dấu hiệu suy thoái, lạc hậu với nhiều xáo trộn bất ổn trong xã hội, đặc biệt là bị suy thoái trầm trọng từ cuộc đại khủng hoảng kinh tế khởi sự từ năm 2008 mới vừa đây. Vì thế mà người viết bài này mới phải đặt câu hỏi được ghi thành nhan đề của bài báo, sau khi được đọc một cuốn sách vừa mới xuất bản trong năm 2010 này. Đó là cuốn “Europe’s Promise” (Sự Hứa hẹn của Âu châu), do một tác giả lại là người Mỹ biên soạn. Để bạn đọc dễ dàng theo dõi câu chuyện, tôi xin giới thiệu tóm tắt về tác giả nổi tiếng và tác phẩm rất có giá trị này.

* A – Tóm lược về cuốn sách “ Europe’s Promise”.

Cuốn sách dài trên 400 trang vừa được ra mắt vào năm 2010 do nhà xuất bản Đại học California ấn hành. Sách có một nhan đề phụ nữa là : “Why The European Way is The Best Hope in An Insecure Age?” (Tại sao đường lối phát triển của Âu châu lại là niềm Hy vọng tốt đẹp nhất trong thời đại bất trắc hiện nay?)

1/  Vài dòng sơ lược về tác giả

Tác giả Steven Hill năm nay 52 tuổi, là giám đốc Chương trình Cải cách Chính trị của New America Foundation. Ông đã từng viết bài cho hàng chục tờ báo và tạp chí lớn ở Mỹ, ở Anh quốc và ở nhiều nước khác tại Âu châu, ở Đài loan. Ông còn là tác giả của cuốn sách : “ 10 Steps to Repair American Democracy” (Mười Bước Để Sửa chữa lại Nền Dân chủ Hoa kỳ) xuất bản vào năm 2006.

Cuốn sách ông cho xuất bản năm 2002 với nhan đề “Fixing Elections : The Failure of America’s Winner Take All Politics” (Sửa lại lề lối bàu cử : Sự thất bại của chánh sách “Người thắng cuộc ăn hết” của nước Mỹ) được coi là một cuốn sách quan trọng nhất trình bày về nền dân chủ hiện nay tại nước Mỹ. Ông còn được mời đến dậy học tại nhiều nơi trên đất Mỹ và Âu châu, cũng như xuất hiện trên các chương trình phát thanh và truyền hình nổi tiếng trên thế giới.

Cuốn sách “ Sự Hứa hẹn của Âu châu” được dàn trải trong 7 phần với tất cả là 18 chương. Nội dung chính yếu được trình bày trong 370 trang, và phần Ghi chú chiếm đến trên 60 trang ở cuối sách. Tác giả đã tham khảo rất nhiều sách báo, mà các bài báo, đặc biệt là các trang điện tử mới nhất được trưng dẫn là vào giữa năm 2009. Ông còn thường xuyên đi qua Âu châu để phỏng vấn nhiều nhân vật, và quan sát những đổi thay tại lục địa này. Có thể nói đây là một công trình biên khảo rất công phu, nghiêm túc và khách quan với độ khả tín cao của một nhà nghiên cứu có tầm vóc lớn của nước Mỹ hiện nay.

2/ Mấy nét đại cương về cuốn sách.

Mở đầu, tác giả đã ghi như sau : Trong khi nước Mỹ vẫn còn bị xâu xé với chủ trương làm hạn chế vai trò cùa Nhà nước theo khẩu hiệu của Tổng thống Ronald Reagan đưa ra vào năm 1981 là “ Chánh quyền là một vấn đề” (Government is the problem), để mặc cho giới tư bản tài phiệt tha hồ thao túng, thì ở Âu châu người ta lại chủ trương khác hẳn lại rằng : “Chánh quyền là một phần của giải pháp” (Government is part of the solution), khiến cho Nhà nước có quyền tham dự vào việc hướng dẫn và điều tiết nền kinh tế quốc gia. Vì thế mà tác giả đã có thể nói “ nền kinh tế Âu châu là một thứ chế độ Tư bản Xã hội” (a version of Social Capitalism).

Khía cạnh đáng lưu ý nhất trong cách trình bày nơi cuốn sách này là : tác giả đã đưa ra chững con số thống kê khá đày đủ và chính xác để minh họa cho những nhận định của mình. Chứ đó không phải là những suy luận chủ quan, đày cảm tính như một số đông các người viết vốn có thành kiến sẵn về một lập trường nhất định nào.

Tiếp theo ông còn đưa ra những ưu điểm của Âu châu hơn hẳn bên nước Mỹ về nhiều phương diện, cụ thể như “chăm sóc y tế phổ cập toàn dân”, “hệ thống an sinh xã hội hào phóng”, “ giáo dục đại học gần như miễn phí”, “ công nhân được quyền rộng rãi tham gia điều hành xí nghiệp” v.v…

Các số liệu thống kê khá chính xác đã được tác giả viện dẫn để chứng minh rằng : “Người dân Âu châu hiện nay đang được hưởng thụ một cuộc sống bảo đảm an lành hơn hẳn người Mỹ, và xã hội Âu châu cũng bớt các hình thức bạo động hơn so với xã hội Mỹ”. Điển hình như : “ Số người Mỹ bị cầm tù quá đông lên đến trên 2,3 triệu, tức là chiếm đến 1% số người ở tuổi trưởng thành của nước Mỹ. Tỷ lệ 1% này cao gấp từ  7 đến 10 lần hơn tỷ lệ số người bị cầm tù của người dân tại Âu châu”.

3/ Một số chương điển hình.

1. Chương 3 : Lợi điểm bí mật của Âu châu : Đó là Nền Dân chủ kinh tế (Economic Democracy). Đặc điểm của nền sản xuất kinh tế Âu châu dựa trên 3 cơ sở chính yếu : đó là sự quyết định chung (giữa giới chủ nhân và giới công nhân) (codetermination), ủy ban giám sát (supervisory boards) và hội đồng trong xưởng lao động (works councils).
2. Chương 4 : Giá trị gia đình. Vì không phải chi tiêu nhiều cho ngân sách quốc phòng, nên Âu châu chăm sóc tốt hơn so với Hoa kỳ cho nhu cầu của các gia đình, trẻ em, người già. Tính ra Âu châu chi ra 9,200$ mỗi năm cho một đầu người, so với Hoa kỳ chỉ chi ra có 7,300$ mà thôi.
3. Chương 8 : Sức khỏe trước đã (La Sante’ d’abord). Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp hạng Hoa kỳ vào hạng thứ 72 trong số 191 quốc gia, thua cả Costa Rica và Dominica. Trong khi hầu hết các nước Âu châu đều được xếp vào loại hàng đầu. Trên 15% người Mỹ (47 triệu) không có bảo hiểm y tế. Trong khi tại Âu châu, thì mọi người đều được bảo đảm hoàn toàn đồng đều về y tế (universal health care).
4. Chương 13 : Nền Dân chủ chính trị ở Âu châu (Political Democracy in Europe). Chế độ đa đảng ở Âu châu xem ra lại dễ đem lại sự đồng thuận (consensus) hơn là chế độ “độc quyền lưỡng đảng ở Hoa kỳ (two-party duopoly). Lối bỏ phiếu theo tỷ lệ (proportional voting) ở Âu châu khiến cho vị dân cử phải đáp ứng với nguyện vọng của người dân hơn là lối “được ăn cả ngã về không” (winner-take-all) của Hoa kỳ.
5. Chương 17 : Phong trào Dân quyền Âu châu đang trổi dậy (A European Civil Rights Movement Arises). Dù chưa có một phong trào mạnh mẽ, sôi nổi như ở Mỹ từ thập niên 1950-60 của người Mỹ gốc Phi châu với một lãnh tụ lừng danh là Mục sư Martin Luther King, thì tại Âu châu hiện nay, nạn kỳ thị chủng tộc và tôn giáo cũng đã và đang bị kiềm hãm hạn chế rất nhiều.

Trong phần kết luận, tác giả đã nhắc lại câu hỏi của ông Matthias là một người dân Đức trong cuộc gặp gỡ tại vùng nghỉ mát ở nước Áo vào năm 2003 như sau : “ Tại sao một nước phồn thịnh sung túc như nước Mỹ mà lại không cung cấp đày đủ cho người dân có được một cuộc sống an lành, thoải mái vững vàng như người Âu châu chúng tôi đang được thụ hưởng hiện nay vậy? Tại sao? Tại sao vậy?”

** B – Những khác biệt giữa Âu châu với nước Mỹ.

Như ta đã biết, Liên Hiệp Âu châu (European Union EU) cũng chỉ mới được hoàn tất với đày đủ các cơ chế sinh hoạt cụ thể kể từ năm 2004. Số quốc gia thành viên hiện nay của EU là 27 nước, với dân số tổng cộng là 500 triệu người, và Tổng sản lượng (GDP) là 20 ngàn tỷ dollar (trillion), con số này tương đương với tổng số GDP của Mỹ cộng với của Trung quốc (14 + 6 trillion). Trong khi đó thì nước Mỹ phải chi tiêu đến trên 4% GDP về quân sự, mà Âu châu thì chỉ phải chi chưa tới 2% GDP của mình. Do đó, mà Âu châu đã có thể chi tiêu đến 26% GDP cho phúc lợi xã hội, so với Mỹ chỉ chi tiêu được có 16%GDP cho mục này mà thôi. Kết quả là mỗi người dân Âu châu được thụ hưởng đến 36% nhiều hơn về phúc lợi xã hội so với người dân Mỹ.

Trong 2 trang 293 và 294, tác giả Steven Hill đã lập cả một bảng so sánh chi tiết về những khác biệt giữa Âu châu và Mỹ về nhiều phương diện chính trị, truyền thông, kinh tế, năng lượng và lao động. Vì bảng liệt kê này khá dài, nên người viết chỉ xin chọn lọc ra một vài điểm điển hình chính yếu mà thôi  :

1/ Về Kinh tế

• Âu châu : Thực hiện sự Liên đới xã hội, đề cao giá trị gia đình và cộng đồng – Thực hiện sự đồng quyết định của giới chủ với giới công nhân (codetermination) – Tỷ lệ công nhân gia nhập nghiệp đoàn cao – Huấn luyện và tái huấn luyện dễ dàng cho công nhân – Thuế lợi tức cao, nhưng không phải trả thêm phụ khoản cho các dịch vụ xã hội.
• Hoa kỳ  :  Quá thiên về cá nhân chủ nghĩa, xã hội đặt nặng về tư hữu – Ít có sự tham khảo giữa giới chủ nhân và công nhân, cơ cấu tổ chức doanh nghiệp nặng về hệ cấp (hierarchical business structures) – Tỷ lệ công nhân gia nhập nghiệp đoàn thấp – Ít huấn luyện hoặc tái huấn luyện cho công nhân – Thuế lợi tức thấp, nhưng người dân phải trả thêm nhiều phụ khoản cho các dịch vụ xã hội.

2/  Về Lao động – Xã hội

• Âu châu  : Chăm sóc y tế phổ quát cho mọi người – Cha mẹ được nghỉ lúc sinh con – Nghỉ thường niên cỡ 4-5 tuần lễ – Số giờ làm việc mỗi tuần ngắn hơn – Tiền hưu trí thoải mái hơn – Giáo dục đại học gần như miễn phí – Gia cư dễ dàng cho mọi người.
• Hoa kỳ   :  Bảo hiểm y tế hạn chế, 47 triệu người không có bảo hiểm – Không bó buộc phải cho công nhân nghỉ lúc sinh con – Nghỉ thường niên chỉ có cỡ 2 tuần lễ – Số giờ làm việc trong tuần dài hơn – Khoản hưu trí nhỏ nhoi –  Chi phí cho giáo dục đại học mỗi ngày một tăng cao – Chi phí về gia cư mỗi ngày leo thang.

3/  Về Chính trị

• Âu châu  :  Chi phí vận động tranh cử do công quỹ đài thọ – Thời lượng truyền thông miễn phí cho mọi đảng phái chính trị – Đa nguyên về chính trị, cử tri dễ dàng chọn lựa – Số cử tri ghi danh rộng rãi – Số cử tri đi bầu đông – Thượng nghị viện ít quyền hành hơn – Chánh sách ngoại giao dựa trên cơ sở đa nguyên.
• Hoa kỳ   :  Chi phí vận động tranh cử do tư nhân đài thọ – Không có thời lượng truyền thông miễn phí, ứng cử viên phải trả chi phí rất cao về quảng cáo chính trị – Nhiều đơn vị và tiểu bang chỉ có độc đảng – 70 triệu cử tri không được ghi danh đi bầu – Số cử tri đi bầu rất thấp, có khi dưới 10% – Thượng nghị viện Mỹ có quyền hành ngang với Hạ nghị viện – Chánh sách ngoại giao dựa trên cơ sở đơn phương và “quyền được tấn công trước” (preemptive strikes).

*** C – Vậy thì nước Mỹ có thể học được những gì từ Âu châu?

Như đã trình bày ở trên, Âu châu có nhiều ưu điểm với những thành công vượt bậc, mà nước Mỹ cần phải học tập rút kinh nghiệm để noi theo. Cụ thể là tại Đại học Rutgers ở New Jersey, người ta đã tổ chức cả một khóa học lấy tên là “Bài học của Âu châu” và mời tác giả Steven Hill đến tham gia diễn giảng, trao đổi và thảo luận với các học viên.

Nhưng cũng không ít giới chính khách và thức giả khác thì lại cho rằng Âu châu cũng chẳng có gì xuất sắc đặc biệt để cho người Mỹ phải chắp tay, cúi đầu xin thọ giáo. Cái não trạng coi nước Mỹ là “trung tâm đầu não của thế giới” khởi sự từ những thập niên 1940-50, khi cả Âu châu phải cầu cứu đến người Mỹ trong hai cuộc thế chiến, và cả sau này để đối phó với hiểm họa cộng sản trong cuộc chiến tranh lạnh, thì nay vẫn còn sót lại trong nhiều tầng lớp dân chúng Mỹ. Như vậy, không thể nào mà dễ dàng thay đổi hay xóa bỏ ngay được cái thành kiến “tự coi mình là đỉnh cao trí tuệ” vốn đã ăn rễ lâu ngày trong đại khối quần chúng tại cường quốc này.

Vẫn biết rằng “Thuốc đắng thì mới đã tật”, mà “Lời thật thì hay mất lòng”, nhưng thiết nghĩ ta vẫn nên dựa theo những phân tích nghiên cứu rất công phu của tác giả cuốn sách “Europe’s Promise” này, để mà tạm thời đưa ra một vài đề xuất cụ thể như sau :

1/  Thứ nhất : Nước Mỹ cần phải kiên trì hơn trong việc kiến tạo cho bằng được một xã hội nhân bản và nhân ái hơn, với các định chế chính trị, kinh tế xã hội và văn hóa đặt trọng tâm vào tình liên đới huynh đệ giữa mọi thành phần của dân tộc, vào lý tưởng công bằng xã hội và vào sự tôn trọng phẩm giá con người. Việc này đòi hỏi khu vực Xã hội Dân sự phải làm áp lực mạnh mẽ hơn đối với chánh quyền nhà nước, cũng như đối với khu vực thị trường kinh tế (marketplace), nhằm có sự thay đổi triệt để trong suy tư và hành động có tầm vóc tòan thể quốc gia.

Điển hình là không thể duy trì mãi sự ưu đãi đối với tầng lớp thiểu số những đại gia có 1% dân số mà chiếm giữ đến trên 50% thu nhập của tòan thể quốc gia. Và cũng không thể để cho giới chủ doanh nghiệp lại có thu nhập gấp cả trăm lần số lương của người công nhân, đó là điều bất công tham lam quá mức, đến độ mà vị giáo sư khả kính Peter Drucker đã phải giận dữ và lên tiếng chỉ trích gắt gao với sự kết án nghiêm khắc, khi ông khám phá ra cái tệ trạng lạm dụng thao túng này của giới tư bản tài phiệt ở nuớc Mỹ.

2/  Thứ hai  : Về phương diện đối ngọai, nước Mỹ phải có một thái độ khiêm tốn nhã nhặn hơn đối với mọi thành phần trong cộng đồng quốc tế. Cái lối hành xử trịch thượng, chuyên quyền độc đóan như một thứ ” đế quốc ỷ mạnh hiếp yếu”, “bất chấp đạo lý làm người”, như người Mỹ vẫn ra tay thực hiện từ trước đến nay, thì rõ rệt đó là cái điều tuyệt đối không thể chấp nhận, không thể dung thứ được nữa trong thời đại của thế kỷ XXI ngày nay.

3/   Thứ ba  : Nhà cầm quyền nước Mỹ phải thành khẩn tìm cách học hỏi ở Âu châu trong việc giảm bớt đáng kể cái gánh nặng quá mức về chi phí quân sự, để có thể dành thêm phần ngân sách cho các dịch vụ xã hội, giáo dục và văn hóa. Một cường quốc mà lại đang phải giam giữ một khối lượng lên đến hàng mấy triệu công dân của mình trong các nhà tù, gấp từ 7 đến 10 lần so với bên Âu châu, và lại để cho đến 47 triệu người không hề có bảo hiểm y tế, thì rõ ràng là chưa thể xứng đáng gọi là một quốc gia thực sự văn minh tiến bộ được.

Người viết rất tâm đắc với câu trích dẫn sau đây của tác giả lừng danh Alexis de Tocqueville đã viết trong cuốn sách đã trở thành kinh điển là “Democracy in America” xuất bản năm 1835, tức là cách nay đã 175 năm. Tocqueville đã ghi rằng : “ Sự cao cả vĩ đại của người Mỹ không phải chỉ đơn thuần là do họ sáng suốt hơn các dân tộc khác, mà là do họ có khả năng sửa chữa những lỗi lầm của mình”

Trên đây chỉ là một vài suy nghĩ sơ khởi phát xuất từ việc được đọc qua cuốn sách nhan đề “Sự hứa hẹn của Âu châu” của một thức giả người Mỹ đã dầy công tìm hiểu, nghiên cứu về sự tiến bộ  hiện nay tại châu lục này. Người viết xin mạo muội ghi ra mấy nét đại cương thô thiển như vậy, với ước mong nhận được sự chú ý của bạn đọc, và gây ra được một cuộc trao đổi chân tình và phấn khởi giữa những người cùng có sự quan tâm sâu sắc đến vận mệnh của quê hương thứ hai của mình, cũng như đến sự an vui và thái hòa của mọi dân tộc trên thế giới ngày nay vậy./

Costa Mesa, Tiết Lập Đông Canh Dần 2010

Đòan Thanh Liêm

HẠNH PHÚC BỊ TỪ BỎ

Trích EPHATA 635

9 giờ 30 tối, tôi rời khuôn viên Nhà Thờ trong khi vẫn còn đông người đang cầu nguyện trước hang đá Đức Mẹ. Đầu tôi nặng trĩu, tim tôi thắt lại, chân tôi bước mà không biết đi đâu nữa. Tôi đang muốn chạy trốn khỏi Nhà Thờ để khỏi nghe lời giảng của cha như đâm vào tim tôi đau xé, nhưng làm sao chạy trốn được… chính tôi ?

Tối nay, tôi nhớ mồn một những năm xa xưa ấy, những năm tôi đã nhúng tay vào tội ác mà trái tim không hề rung động, còn nếu có thì chắc chỉ thoáng qua trong một vài tích tắc mà thôi.

Ngày ấy tôi còn rất trẻ, sống bồng bột, kết hôn vội vàng và có đứa con đầu lòng rất sớm.

Chưa kịp chuẩn bị để làm mẹ, tôi thấy ngán ngẩm cảnh có con mà chỉ một mình nuôi con. Chồng tôi cùng một tuổi, cái tuổi “ăn chưa no lo chưa tới”, suốt ngày cứ đàn đúm bạn bè, nhậu nhẹt, chẳng thiết gì đến vợ con, lại còn đang ăn bám cha mẹ. Con gái tôi vừa đúng thôi nôi thì trời ơi, cả gia tài của tôi ( chỉ gồm những món nữ trang ngày cưới ) cũng theo nhau từ từ bay mất. Giận chồng không biết lo cho vợ con, tôi bồng con về nhà ngoại, kiếm việc làm để nuôi con.

Giá cứ như thế luôn thì tôi đã đỡ khổ ! Chẳng ngờ, chưa được bao lâu, anh ấy qua nhà tôi thề sống thề chết, năn nỉ cha mẹ tôi cho rước vợ con về. Nhưng rồi chứng nào tật nấy, càng ngày anh càng hư đốn. Lại một lần nữa, tôi ôm con trở về nhà cha mẹ ruột sau khi để lại lá đơn ly hôn với chồng tôi.

Một hôm đang làm việc, tôi cảm thấy chóng mặt, đi khám bệnh mới được bác sĩ cho hay là tôi đã có thai. Nghe như sét đánh ngang tai, tôi thẫn thờ như người mất hồn, không biết tính cách nào đây, nếu sinh thêm một đứa nữa thì đồng lương của tôi không sao lo nổi. Chẳng lẽ tôi lại mang thêm gánh nặng về cho cha mẹ ? Ông bà đã khổ vì tôi quá nhiều rồi. Chợt nhớ có cô bạn học đang làm nữ hộ sinh một bệnh viện phụ sản lớn, tôi đến thăm dò ý kiến. Đã quá quen với cảnh nạo hút thai hằng ngày, bạn tôi khuyên nên “điều hoà kinh nguyệt” ngay, sẽ không đau đâu, vì thai của tôi hãy còn nhỏ, còn hơn phải dây dưa với ông chồng vô trách nhiệm suốt đời.

Về nhà, tôi nằm liệt không dám cho ai biết. Nhìn con ngon giấc tôi ôm nó mà khóc. Thức trắng một đêm, sáng dậy tôi cáo bệnh nghỉ làm. Đưa con đến nhà trẻ xong, tôi đi lang thang trong công viên chỉ mong được yên tĩnh để suy nghĩ sáng suốt. Thả mình xuống chiếc ghế đá, tôi nhìn chung quanh thấy có nhiều cặp tình nhân đang tâm sự, chỉ có mình tôi là lạc loài.

Đầu óc tôi rối beng, cứ nghĩ tới cảnh phải tiếp tục sống với anh chồng mà ngao ngán. Nhưng còn những đứa con tôi… hay là tôi thử tha thứ cho anh ta lần nữa để những đứa con của mình được có bố có mẹ đầy đủ… Hết giải pháp này đến giải pháp khác, cách nào cũng không ổn, tôi lê bước chân vô hồn chẳng biết đi đâu.

Trên chiếc ghế đá nọ, đôi tình nhân vội quay mặt đi khi tôi vừa đến gần. Chuyện đó cũng là thường tình thôi, tôi bước qua họ nhưng chợt nghe bên tai có tiếng đàn ông sao quen quá. Tôi quay lại và kịp nhận ra đó chính là… chồng mình, còn cô gái nọ là người yêu cũ của anh ấy. Sững sờ và đau đớn, chân tôi như bị chôn xuống đất, toàn thân toát mồ hôi lạnh.

Không nhớ mình đứng như thế bao lâu nữa, chỉ nhớ sau đó tôi đã chạy, chạy đến lúc té quỵ xuống là hết ! Rồi phải một hồi lâu, nghe chung quanh có tiếng nhiều người lao xao, tôi lơ mơ mở mắt ra và thấy những bộ đồng phục màu trắng. Họ là những y tá, bác sĩ đang lo cấp cứu cho tôi. Thấy tôi đã tỉnh hẳn, bác sĩ cho biết là tôi bị động thai, cần phải dưỡng thì mới giữ được.

Đang cơn chán ngán và gần như bất lực trước những đòn roi tới tấp của nghịch cảnh, tôi buột miệng nói không suy nghĩ: “Xin bác sĩ lấy cái thai ra dùm tôi !” Thoáng chút ngạc nhiên, bác sĩ hỏi lại tôi một lần nữa, nhưng tôi vẫn cương quyết phá bỏ. Sau đó tôi được đưa sang phòng nghỉ, tiếp nước biển cho khoẻ để chờ sẽ hút thai vì lúc đó huyết áp của tôi đang tụt rất thấp.

Tinh thần hoảng loạn, bên cạnh chẳng có ai thân thích, tôi đành phải gọi cô bạn học nhờ trợ giúp. Cô ấy đến gởi gấm tôi cho bác sĩ và an ủi, xoa dịu tôi nhưng vẫn không làm tôi bớt sợ hãi.

Thế rồi chuyện gì đến phải đến. Trèo lên chiếc giường nạo thai, ý muốn leo xuống cứ trở đi trở lại trong tôi nhưng không còn kịp nữa, bác sĩ đã chuẩn bị đầy đủ dụng cụ cả rồi. Ông bảo tôi hãy nhắm mắt lại, thở đều và… sẽ nhanh thôi, không đau đâu. Nhưng chiếc que nạo inox cứ xoáy vào bên trong người tôi, tôi thét lên từng cơn “Đau ! Đau quá !” Mà nào người ta có chịu buông tha, người ta mặc kệ, cứ “vừa đánh vừa xoa” cho đến lúc cả cơ thể và tâm trí tôi rã rời thì hoàn tất.

Con tôi, trời ơi còn đâu ! Người ta đã xé nát thịt da con rồi ! Mẹ là người mẹ khốn nạn nhất trần đời. Con ơi ! Con ơi !

Sau trận ấy tôi suy kiệt cả tinh thần lẫn thể chất. Mẹ tôi vẫn túc trực bên giường bệnh, trong khi bà còn phải lo cho con gái nhỏ của tôi. Con tôi ngây thơ quá, nó cứ chạy đến ôm hôn tôi mà không biết gì về nỗi mất mát vừa xảy đến. Tôi xấu hổ thấy mình không xứng đáng làm mẹ nó nữa.

Ngày qua ngày, bé con đầu lòng của tôi lớn dần lên, nó đã đi học, vết thương trong lòng tôi cũng nguôi ngoai. Tôi sống khép kín, chỉ biết lao đầu vào công việc, các bạn nữ đồng nghiệp gọi tôi là “bà cụ non”, còn nam đồng nghiệp nhiều người cũng thích làm quen với tôi nhưng chỉ vài câu xã giao là họ đã thấy chán ngắt, hoặc có người đeo đuổi dai dẳng hơn thì rồi cũng đành bỏ cuộc khi đụng phải cái “mu rùa biết đi”.

Tôi dành hết thời giờ cho con, vui mừng vì nó rất ngoan và học giỏi…

Từ ngày tôi được ơn trở lại Đạo cho đến nay, được thấm nhuần Giáo Lý của Thiên Chúa là Tình Yêu, và khi yêu là người ta yêu đến cùng, dù có phải hy sinh mạng sống cho người mình yêu. Tôi đã đi xưng tội và dành hết thời giờ rảnh rỗi giúp bất kỳ một ai khốn khổ mà tôi biết. Tôi đã từng theo nhóm Bảo Vệ Sự Sống vào tận các bệnh viện phụ sản lớn nhỏ để khuyên can các cô gái lỡ lầm khỏi sa vào cảnh nạo phá thai, góp phần vào việc giúp các em làm lại cuộc đời, nuôi con…

Thế nhưng, chưa bao giờ lương tâm tôi lại ray rứt và bị ṿ xé như tối nay. Trong Thánh Lễ, cha giảng đã nói đến thảm kịch phá thai hiện nay. Nghe những lời cảnh báo và kêu gọi hãy bảo vệ lấy Sự Sống là Quà Tặng vô giá của Thiên Chúa đã trao cho con người, tất cả trong tôi bừng tỉnh mọi ký ức tưởng đã chôn vùi sâu kín. Phải chăng tôi vẫn canh cánh bên lòng một món nợ không nguôi. Tôi nợ con tôi sự sống ư ? Hay tôi nợ Thiên Chúa một lần yêu ? Hay tôi nợ đời tôi một hạnh phúc ? Hạnh phúc Chúa ban đến đã bị tôi từ khước và gạt bỏ không thương tiếc.

“Bà… ba… bum… bum…”, tiếng bập bẹ của thằng Cu Tý làm tôi chợt tỉnh. Nó nhào tới ôm cứng lấy tôi và tì cái miệng bé xíu hôn lên khắp mặt tôi. Chao ôi ! Cháu ngoại tôi ! Cưng quá ! Căn nhà tôi lại vang tiếng cười của trẻ thơ sau bao năm vắng lặng. Mẹ nó đi làm suốt ngày gởi con cho tôi chăm sóc, ba nó lại còn ở phương xa, nhưng nó ngây thơ chẳng biết buồn. Đối với nó, tôi vừa là bố vừa là mẹ. Nó cứ bấu lấy tôi, tiếng bập bẹ đầu tiên của nó là “ba… bà” khiến tôi sướng run người.

Bây giờ hạnh phúc của tôi là nó. Tôi đau khi nó khóc và tôi khóc khi nó đau. Niềm hạnh phúc nhỏ bé lại trở về với tôi. Chắc chắn, Chúa nhân hậu từ bi và hay thương xót, Ngài không còn giận tôi nữa, Ngài đã tha thứ cho tôi từ lâu rồi. Còn con, con có tha cho mẹ không ?

Giờ con đang ở đâu ? Linh hồn con chơi vơi ở chốn nào ? Mẹ chỉ còn biết ăn năn sám hối và cầu nguyện. Nếu Chúa cho mẹ biết con đang ở đâu và bắt mẹ phải chịu những hình phạt nào để chuộc con về trong Vườn Chúa, mẹ cũng vui lòng nhận lãnh. Nhưng chính mẹ sao cứ phải chịu một hình phạt nặng nề là suốt đời cứ mang trong lòng một tội ác, một Món Nợ Tình Yêu không bao giờ trả được ?

Chắc là tôi đã khóc nên có chút nước gì đó mằn mặn ở môi. Tôi thấy Cu Tý mở to mắt nhìn tôi ngơ ngác, rồi nó mếu máo theo tôi. Ôm khuôn mặt thiên thần của nó trong đôi tay, tôi cứ tưởng tượng ra hình dáng đứa con mà tôi không bao giờ được thấy. Tôi khóc trong vui sướng.

Ôi Chúa ơi ! Tình Yêu Ngài thật lớn lao, con sẽ không bao giờ dám phí phạm nữa.

Và trong sâu thẳm, tôi được ơn Chúa cho cảm nhận được rằng con tôi nó đã tha thứ cho mẹ nó. Linh hồn nó chắc là vẫn hiện hữu thật gần gũi bên tôi dù tôi xác tín Chúa đã đón nó về Nhà Chúa ngay từ dạo ấy. Còn phần tôi, Món Nợ Tình Yêu tôi sẽ phải trang trải với cuộc đời không biết đến bao giờ mới thôi chẳng còn vấn vương ?

VTKT, Sàigòn

“Anh nằm xuống…”

Chuacuuthe.com

VRNs (03.01.2015) – Phan Thiết – “Em nào mà gặp Soeur này, chắc chắn sẽ xin đi tu thôi”. Người bạn cùng đi với chúng tôi thốt lên như vậy. Hẳn tôi không nghĩ như thế nhưng một ngày làm việc với nhau, người Nữ Tu này đã để lại nơi tôi nhiều cung bậc cảm xúc.

Người bạn cùng đi với chúng tôi nói tiếp: “Con đã rất quen với các cơ sở từ thiện, đến nhiều nơi, gặp nhiều người, con muốn nói đến sự quen thuộc, nhưng Soeur này để lại trong con nhiều ấn tượng mạnh mẽ, quả thật diệu kỳ”.

Đúng vậy, với các “thành tích”: nuôi các chị em mang thai ngoài ý muốn, nuôi các cháu cô nhi, quy tụ nâng đỡ người già neo đơn, kẻ nghèo khó, mỗi ngày phục vụ 300 tô cháo ở bệnh viện, chôn cất các thai nhi bị phá bỏ… là những hình thức bác ái quen thuộc. Khó khăn có, gian lao có, thách thức có, nhất là công viêc Bảo Vệ Sự Sống những năm khởi đầu khi hiếm có nơi nào làm. Nhưng những khó khăn ấy nhờ ơn Chúa, với thời gian và lòng quảng đại của nhiều người, sẽ không đến nỗi là những ngăn trở hiểm nguy cho lắm đối với chị. Trong sứ mạng của chị, chị cũng đã vượt qua.

Nhưng rồi, cách đây vài năm, qua thông tin của dân chúng, chị biết có vài ngôi mộ vùi dập thân xác những người vượt biển chết trôi dạt vào bờ. Người ta bắt đầu cần đất bờ biển để làm du lịch. Không ai là thân nhân của những người xấu số, chị đứng ra nhận rồi cải táng về nghĩa trang Giáo Xứ, ngày ngày thăm viếng, đốt một nén nhang cho ấm áp hương hồn. Tin này truyền đi trong dân chúng quanh vùng. Và thế là một ngày “duyên nợ” lại đến.

Người ta dẫn chị đến một ngọn đồi với cái tên thật thơ mộng, “Đồi hoa sim”. Hàng trăm ngôi mộ đất hoàng tàn của những người lính Việt Nam Cộng Hòa năm xưa. Những trận đánh khốc liệt của những ngày tháng tư năm 75, cuộc tan hàng vội vã bỏ lại phía sau những anh em đồng đội đã gục ngã… Rồi thất trận ly tán bốn phương, những ngôi mộ đất rơi vào quên lãng, âm thầm lặng lẽ u buồn theo năm tháng…

Rồi lại một nghĩa trang khác của một trại lính, cũng vậy, lác đác vài chục ngôi mộ, trại lính năm xưa chỉ còn là cỏ dại, cô quạnh với những cành sim khô khốc…

Rồi lại một trại tù cải tạo, người ta phát hiện ra vài ngôi mộ năm chơ vơ giữa đồng cát. Trại tù đã giải thể, bỏ lại cánh đồng vắng những kẻ chết rũ tù chẳng biết tự bao giờ !

Chị đã bật khóc nhiều lần khi kể lại cho chúng tôi nghe. Chị dẫn chúng tôi đến từng ngôi mộ, kể lể chi tiết, rằng khi đào lên bên trong còn những gì. Thật khó, hơn 400 ngôi mộ vô danh, chị ghi lại lý lịch từng ngôi mộ, cái này xác còn cuốn trong Poncho, cái này đôi giầy còn nguyên vẹn, cái này có răng vàng, cái này còn cái đinh niken ở ống chân… May mắn có tất cả 74 ngôi mộ bên dưới còn giữ được chiếc thẻ bài của người lính.

Với các chi tiết có được, chị ghi chép cẩn thận và bày tỏ với chúng tôi nỗi trăn trở làm cách nào đây để thân nhân từng người lính này biết được nơi an nghỉ của họ, làm cách nào để những con người đã nằm xuống có ngày nhận được những nén nhang từ tay người thân của mình cắm trên phần mộ… Chị không mong ước gì hơn và hoàn toàn không có một mục đích nào khác ngoài việc quy tập anh em, cầu kinh khấn nguyện và cùng anh em ngóng đợi người thân…

Tôi đi dọc theo những hàng mộ xây dựng thẳng tắp ngay ngắn, xin lỗi chị, dưới con mắt của người biết chút ít về nghệ thuật kiến trúc, tôi thấy việc xây dựng mộ khá thô vụng xét về kiểu dáng, về chất liệu cũng như mầu sắc, nhưng tôi khâm phục chị và các cộng tác viên vô cùng. Làm sao một phụ nữ mỏng manh bình dị như thế, một Nữ Tu lẽ ra bằng lòng với câu kinh tiếng kệ trong bốn bức tường Tu Viện, chị lại xông pha sương gió làm gì, nhận lấy những gian lao khốn khó làm gì, đối đầu với bao rủi ro hiểm nguy đến từ một chế độ quá nhiều ác cảm và phân biệt đối xử làm gì, và bởi đâu chị lại kiên trì âm thầm thực hiện được một công việc quá to lớn như vậy ? Cánh đàn ông chúng tôi có thể biết làm đấy, nhưng có dám làm, có dám chịu trách nhiệm ? Người ta chỉ bằng lòng dừng lại với việc “cầu cho các linh hồn mồ côi”, thế thôi, chớ có dại làm gì ảnh hưởng đến các hoạt động mục vụ khác, thậm chí có khi người ta còn nại đến… vì lợi ích Dân Chúa ! Thật buồn…

Thấy tôi ngạc nhiên về những cành hoa tươi cắm đều trên các phần mộ, chị giải thích: “Có một vị ân nhân ở Đà Lạt, đôi ba ngày lại gởi xuống một giỏ hoa tươi, chúng con chỉ việc nhặt nhạnh rồi cắm vào các ngôi mộ, nhang thì chúng con thắp mỗi ngày”. Vùng giáp biển nên gió thổi rất mạnh, một cái giếng được đào bên rìa nghĩa trang, cứ vài ngày thì các ngôi mộ được bơm nước rửa sạch bụi bặm. Một bức tường cao được xây dựng để ngăn trâu bò len vào giẫm đạp. Lại có hai người thường xuyên ngoài nghĩa trang đến để dọn dẹp quang quẻ sạch sẽ cũng như tiếp tục chôn cất các thai nhi.

Một ngày làm việc trôi qua với nhiều cảm xúc, chúng tôi quây quần quanh nhau để lắng đọng tâm hồn cùng với lời cầu kinh cho những người đã nằm xuống, ráng chiều đã rực lên, gió hoàng hôn đã bắt đầu những cơn quần quật. Mọi người lặng thinh với không gian và với chính mình. Trên đường về không ai bảo ai, lòng như trùng xuống ngậm ngùi, chạnh nhớ một bài hát của Trịnh:

“Anh nằm xuống sau một lần đã đến đây,
Đã vui chơi trong cuộc đời này,
Đã bay cao trong vòm trời đầy,
Rồi nằm xuống, không bạn bè, không có ai,
Không có ai, từng ngày, không có ai đời đời
Ru anh ngủ vùi, mùa mưa tới trong nghĩa trang này có loài chim thôi !

May quá, ở nghĩa trang này, không chỉ có chim trời và hoa dại, mà vẫn luôn có đó một chị Nữ Tu ân cần tận tụy và những con người tốt bụng chăm sóc gần gũi các anh…

Lm. VĨNH SANG, DCCT,

26.12.2014