1. Tăng cường sức mạnh cho sức khỏe thể chất

Có một mối liên quan mật thiết giữa sức khoẻ thể chất – tâm thần (tinh thần) – xã hội. Điều này được thể hiện rõ qua định nghĩa sức khoẻ của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và mô hình Sinh học – Tâm lý – Xã hội (Biopsychosocial Model):

• Theo WHO: Sức khoẻ là một trạng thái hoàn toàn khoẻ mạnh về thể chất – tâm thần – xã hội chứ không phải là một tình trạng không bệnh tật hoặc ốm yếu.
• Mô hình Sinh học – Tâm lý – Xã hội: Theo mô hình này, sự khoẻ mạnh (well-being) của một người phải hội đủ cả ba phương diện.

Trong cuộc sống hằng ngày chúng ta cũng dễ dàng nhận thấy mối tương quan mật thiết của 3 yếu tố này. Chẳng hạn như khi chúng ta mắc bệnh, cảm xúc cũng dễ tiêu cực hơn, mức năng lượng thấp hơn và do đó các tương tác xã hội hay học tập/ công việc cũng bị ảnh hưởng. Tương tự như vậy, khi tinh thần chúng ta căng thẳng, hệ miễn dịch trở nên yếu đi và cơ thể dễ mắc bệnh hơn và các chức năng xã hội cũng suy giảm. Chúng ta có thể hình dung sức khoẻ của mình là một căn nhà với 3 trụ cột chính là thể chất, tâm thần (tinh thần) và xã hội. Ba trụ cột này làm căn nhà sức khoẻ của chúng ta vững vàng hơn như trong cụm từ quen thuộc “vững như kiềng ba chân”. Thay đổi tại 1 trụ cột sẽ có sự tái phân bố lực lên các trụ cột khác và ảnh hưởng lên cả căn nhà nói chung. Khi chúng ta tác động trên càng nhiều trụ cột thì sự thay đổi trên toàn thể căn nhà diễn ra càng nhanh và càng toàn diện hơn.  Chính vì mối liên quan mật thiết như vậy, khi nhắc đến chăm sóc bản thân, hãy nhớ chăm sóc mình qua 3 phương diện, điều này hỗ trợ rất tốt cho quá trình phục hồi và nuôi dưỡng cơ thể.  Điều quan trọng là, thay đổi cần hành động và sự lặp lại, và giữ bản thân cảm thấy thoải mái. Chúng ta có thể bắt đầu từ những việc nhỏ hay những việc mình cảm thấy phù hợp với bản thân mình.  Sau đây là gợi ý các “nguyên liệu” bạn có thể dùng để nâng cấp các “trụ cột” cho căn nhà của mình.

Một cơ thể khoẻ mạnh có thể mang lại tinh thần và đời sống xã hội tích cực

1. Tập thể dục

Vì sao nên tập thể dục? 

Tập thể dục không chỉ làm tăng sức khoẻ thể chất – khiến chúng ta khoẻ mạnh hơn mà còn làm tăng sức khỏe tinh thần. Tập thể dục giúp giải phóng endorphin và serotonin – những “hormone hạnh phúc” giúp cải thiện cảm xúc của bạn, giúp bạn hoà nhập với thế giới và giảm cảm giác cô đơn. Nếu bạn tập thể dục thường xuyên, nó có thể làm giảm căng thẳng, ngủ ngon hơn và cải thiện tốt các triệu chứng khác của sức khoẻ tâm thần như trầm cảm và lo âu.

Hành động:

Các khuyến cáo cho thấy chúng ta nên dành mỗi tuần nhiều hơn 150 phút hoạt động thể chất cường độ trung bình hoặc 75 phút hoạt động cường độ cao.  Nói cách khác, hãy tìm một môn thể thao mà bạn yêu thích và dành ra mỗi ngày khoảng 20-30 phút để rèn luyện cơ thể nhé.

2. Ăn uống lành mạnh

Vì sao nên ăn uống lành mạnh?

Serotonin là một chất dẫn truyền thần kinh giúp điều chỉnh giấc ngủ và sự thèm ăn, điều hòa cảm xúc và ức chế cơn đau. Vì khoảng 95% serotonin của bạn được sản xuất trong đường tiêu hóa và đường tiêu hóa của bạn được lót bởi hàng trăm triệu tế bào thần kinh, nên có nghĩa là hoạt động bên trong của hệ tiêu hóa không chỉ giúp bạn tiêu hóa thức ăn, mà còn điều hoà cảm xúc của bạn. Hơn nữa, chức năng của những tế bào thần kinh này – và việc sản xuất chất dẫn truyền thần kinh như serotonin – bị ảnh hưởng nhiều bởi hàng tỷ vi khuẩn “tốt” tạo nên hệ vi sinh vật đường ruột của bạn. Những vi khuẩn này đóng một vai trò thiết yếu đối với sức khỏe. Chúng bảo vệ niêm mạc ruột của bạn và đảm bảo cung cấp một rào cản mạnh mẽ chống lại các chất độc và vi khuẩn “xấu”; chúng hạn chế tình trạng viêm nhiễm; chúng cải thiện mức độ hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn của bạn; và chúng kích hoạt các con đường thần kinh đi trực tiếp giữa ruột và não. Các nghiên cứu cũng cho thấy rằng lợi khuẩn không chỉ ảnh hưởng đến những gì ruột của bạn tiêu hóa và hấp thụ mà còn ảnh hưởng đến mức độ viêm khắp cơ thể, cũng như tâm trạng và mức năng lượng của bạn.

Hành động: 

Sau đây là 7 lời khuyên nhỏ giúp bạn có những lựa chọn ăn uống hợp lý:

• Ưu tiên tinh bột nhiều chất xơ trong bữa ăn của bạn.
• Ăn nhiều trái cây và rau
• Ăn nhiều cá hơn
• Kiêng giảm chất béo bão hoà và đường
• Giảm muối: không ăn quá 6g mỗi ngày
• Đừng để khát nước
• Đừng bỏ bữa sáng

3. Ngủ đủ giấc

Tại sao nên ngủ đủ giấc?

Một giấc ngủ lành mạnh rất quan trọng đối với “tính dẻo dai của não” (brain plasticity) hay khả năng tiếp ứng thông tin đầu vào của não. Nếu chúng ta ngủ quá ít, chúng ta sẽ không thể xử lý những gì chúng ta đã học trong ngày và chúng ta sẽ gặp khó khăn hơn trong việc ghi nhớ nó trong tương lai. Các nhà nghiên cứu cũng tin rằng giấc ngủ có thể thúc đẩy quá trình loại bỏ các phẩm phụ của chuyển hoá (như protein beta-amyloid liên quan đến bệnh Alzheimer) ra khỏi tế bào não – một hoạt động diễn ra kém hiệu quả hơn khi não ở trạng thái thức. Giấc ngủ cũng rất quan trọng đối với phần còn lại của cơ thể. Khi không ngủ đủ giấc, nguy cơ sức khỏe của chúng ta sẽ tăng lên. Các triệu chứng trầm cảm, động kinh, huyết áp cao và chứng đau nửa đầu ngày càng trầm trọng hơn. Khả năng miễn dịch bị tổn hại làm tăng khả năng mắc bệnh và nhiễm trùng. Giấc ngủ cũng đóng một vai trò trong quá trình trao đổi chất: Ngay cả một đêm bỏ lỡ giấc ngủ có thể tạo ra trạng thái tiền tiểu đường ở một người khỏe mạnh.

Hành động:

Theo khuyến cáo của Viện Y học Giấc ngủ Hoa Kỳ (AASM), tuỳ theo độ tuổi mà thời gian cần thiết cho giấc ngủ mỗi 24 giờ có sự khác nhau:

• Trẻ từ 4 tháng đến 12 tháng: 12-16 tiếng.
• Trẻ từ 1 đến 2 tuổi: 11-14 tiếng.
• Trẻ từ 3 đến 5 tuổi: 10-13 tiếng.
• Trẻ từ 6 đến 12 tuổi: 9-12 tiếng.
• Thanh thiếu niên (13 đến 18 tuổi): 8 -10 tiếng.
• Người lớn (từ 18 tuổi trở lên): ít nhất 7 tiếng.

Nếu bạn cảm thấy mình gặp khó khăn trong việc vào giấc ngủ hoặc chất lượng giấc ngủ không đạt hiệu quả mong muốn, bạn có thể tham khảo bài viết về Hướng dẫn chi tiết về Vệ sinh giấc ngủ.

Lần cuối chỉnh sửa khoa học: 03/2021

2.Tăng cường sức mạnh cho sức khỏe tinh thần

Với một tinh thần khoẻ mạnh và tích cực, cơ thể chúng ta sẽ phòng bệnh tốt hơn và các mối quan hệ xã hội cũng tốt đẹp hơn

1. “Tắm rửa” cho tinh thần

Tại sao cần tắm rửa cho tinh thần?

Hàng ngày chúng ta đều nhớ tắm rửa cho cơ thể của mình, làm sạch những bụi bẩn của cả ngày và ướm lên cơ thể một lớp mùi hương dễ chịu. Tinh thần cũng cần được chăm lo như thể chất vậy, cũng cần gạn bỏ những gì tiêu cực đã trải qua trong ngày và ươm mầm lên đó những điều tích cực tươi đẹp.

Hành động:

Sau đây là một số gợi ý bạn có thể chọn thực hiện:

• Chia sẻ với người khác về suy nghĩ và cảm xúc của mình, có thể đón nhận góc nhìn mới từ chia sẻ phản hồi của người nghe.
• Viết nhật ký những điều đang có trong đầu. Sau khi viết ra, bạn có thể thử nhìn lại dưới một cái nhìn tổng quan hơn, tìm ra ý nghĩa tích cực hay bài học từ câu chuyện trải qua của mình.
• Thể hiện điều đang nghĩ thông qua phương tiện nghệ thuật: tô vẽ/ làm văn thơ/ca hát/ nhảy múa… Đây là các phương tiện trung gian rất hữu ích cho những ai cảm thấy khó khăn trong việc diễn đạt suy nghĩ hay cảm xúc của mình. Sau khi nhìn lại tác phẩm, bạn có thể tự rút ra một điều gì đấy cho bản thân.
• Đọc sách/ nghe đài (podcast)/ xem chương trình về nuôi dưỡng bản thân mà bạn thấy phù hợp với mình.
• Nghe nhạc. Bạn có thể chọn nghe những bản nhạc mang giai điệu vui tươi tích cực hoặc những bản nhạc buồn để nâng đỡ tâm trạng, tuỳ theo sở thích và bối cảnh của mình.

2. Khởi tạo niềm vui

Tại sao nên khởi tạo niềm vui?

Các nghiên cứu cho thấy rằng:

• Cười làm giảm cơn đau, có thể giúp ích cho tim và phổi của bạn, thúc đẩy thư giãn cơ bắp và có thể giảm lo lắng.
• Cảm xúc tích cực có thể làm giảm hormone stress và xây dựng sức mạnh cảm xúc.
• Các hoạt động giải trí giúp bạn dời sự tập trung ra khỏi các vấn đề, nâng cao năng lực và nhiều lợi ích khác. Ví dụ, trong một nghiên cứu quan sát các cặp song sinh, người tham gia các hoạt động giải trí ít có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer hoặc chứng sa sút trí tuệ hơn so với song sinh của họ.

Hành động:

Sau đây là một số gợi ý để tận hưởng cuộc sống và thư giãn:

• Làm điều gì đó mà bạn thích làm khi còn nhỏ. Ví dụ như : chạy qua các vòi phun nước, treo mình trên các thanh ngang, hoặc làm rối bằng bàn tay…
• Làm điều gì đó mà bạn luôn muốn làm. Chẳng hạn như: nướng bánh, vẽ tranh hoặc học đan. Nếu bạn không chắc chắn về cách thực hiện, hãy tham gia một lớp học hoặc tìm kiếm một câu lạc bộ dành riêng cho hoạt động này.
• Xem hoặc nghe hài. Qua video, podcast hoặc web. Hoặc cười theo cách cổ điển – đọc truyện cười.
• Mát-xa trị liệu. Mát-xa có thể làm giảm căng cơ, kích thích các chất giảm đau tự nhiên của cơ thể và tăng cường hệ thống miễn dịch của bạn. Nó cũng có thể giúp bạn cảm thấy bớt lo lắng và thoải mái hơn.
• Nghỉ ngơi giữa thiên nhiên. Một bầu trời xanh, những bụi cây tươi tốt, một hồ nước đẹp. Đi bộ hay thậm chí chỉ ngắm nhìn thiên nhiên giúp làm dịu hệ thần kinh của chúng ta và giảm mệt mỏi về tinh thần.

3. Kết nối với bản thân

Tại sao cần kết nối với bản thân?

Chúng ta thường dễ bị cuốn theo guồng quay vội vã của công việc, các mối quan hệ, những đòi hỏi từ thế giới bên ngoài mà quên đi thế giới bên trong của mình. Khi những cảm xúc bên trong bị mất kết nối với ý thức bên ngoài, những triệu chứng về mặt cơ thể bắt đầu hiện ra, thường gặp là các triệu chứng đau (đầu, lưng, cổ vai gáy). Về mặt sức khoẻ tinh thần, chúng ta dễ quên đi những gì bên trong thế giới của chính mình. Mình là ai? Mình cần gì? Mình đang cảm thấy thế nào? Cảm xúc và nhu cầu của bản thân bị bỏ mặc là nguy cơ cho các rối loạn về mặt cảm xúc. Do đó, việc kết nối lại và thấu hiểu hơn về bản thân mình rất quan trọng.

Hành động:

Sau đây là một số gợi ý bạn có thể thực hiện để kết nối tốt hơn với bản thân mình:

• Viết nhật ký. Ghi lại các sự kiện, suy nghĩ và phản ứng của bản thân mặt hành vi, cảm xúc cũng như cảm giác cơ thể mình lúc đó.
• Đọc sách/ tham gia /xem các chương trình về tìm hiểu bản thân.
• Thiền. Có nhiều loại thiền khác nhau, bạn có thể tìm hiểu và trải nghiệm xem môn thiền nào phù hợp với mình hơn. Một cách đơn giản nhất, chỉ cần ngồi yên và chú tâm đến hơi thở của mình cũng là một dạng thiền.

 III. Tăng cường sức mạnh cho sức khỏe xã hội

Khi các mối quan hệ xã hội cũng như công việc của chúng ta tiến triển tốt thì tinh thần của chúng ta cũng phấn chấn, thể chất cũng dồi dào sinh lực và ít bệnh hơn.

1. Kết nối với người khác

Tại sao cần kết nối với người khác?

• Tăng hạnh phúc. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự khác biệt chủ yếu giữa những người rất hạnh phúc và những người kém hạnh phúc là mối quan hệ tốt.
• Sức khỏe tốt hơn. Cô đơn có liên quan đến nguy cơ tăng huyết áp, trầm cảm và lo âu cao hơn người cao tuổi.
• Sống lâu hơn. Những người có mối quan hệ xã hội và cộng đồng chặt chẽ có nguy cơ tử vong thấp hơn hai hoặc ba lần so với dân số chung.

Hành động:

Cách tốt nhất để vun đắp và duy trì các mối quan hệ thân thiết là dành thời gian và năng lượng để xây dựng mối quan hệ của bạn với người khác, sao cho phù hợp với nhu cầu xã hội của bản thân. Để tìm kiếm sự hỗ trợ từ người khác, hãy tự hỏi bản thân xem bạn có ít nhất một vài người bạn hoặc thành viên gia đình, mà:

• Bạn cảm thấy thoải mái khi ở bên;
• Cho bạn cảm giác rằng bạn có thể nói với họ bất cứ điều gì;
• Có thể giúp bạn giải quyết vấn đề;
• Làm cho bạn cảm thấy có giá trị;
• Hãy xem xét mối quan tâm của bạn một cách nghiêm túc.

2. Kết nối với cộng đồng

Tại sao cần kết nối với cộng đồng?

Kết nối với cộng đồng là một phương thức tuyệt vời để cảm thấy mạnh mẽ về mặt cảm xúc và kiên cường đi qua quãng thời gian căng thẳng, nhất là khi chúng ta cảm thấy cô đơn hay biệt lập. Có 3 lợi ích chính mà cộng đồng mang đến cho chúng ta về mặt tinh thần:

• Cảm giác thuộc về. Cảm giác thuộc về là khi bạn cảm thấy mình là một phần của cộng đồng như chính con người thật của mình. Không có gì bạn phải thay đổi để trở thành một phần của cộng đồng, mà thay vào đó, bạn được đón nhận và trân trọng với những phẩm chất đặc trưng của mình.
• Hỗ trợ. Bạn tìm đến ai khi bạn cần điều gì đó? Có người để bạn có thể gọi khi cần có thể giúp bạn vượt qua những tình huống khó khăn mà bạn cảm thấy không thể vượt qua một mình. Biết có những người hỗ trợ mình có thể giúp bạn cảm thấy được chăm sóc và an toàn, cũng như góp phần tích cực vào cách nhìn của bạn về cuộc sống.
• Mục đích. Trong cộng đồng, mọi người đảm nhận các vai trò khác nhau. Những vai trò này có thể mang lại cho bạn ý thức về mục đích thông qua việc cải thiện cuộc sống của người khác. Sống có mục đích và giúp đỡ người khác sẽ mang lại ý nghĩa cho cuộc sống.

Hành động:

Bạn có thể cân nhắc lựa chọn tham gia vào một câu lạc bộ có cùng sở thích (hay đặc điểm chung) hoặc đăng kí tham gia tình nguyện ở một tổ chức cộng đồng. Cần lưu ý về mức độ phù hợp của mối quan tâm, hệ giá trị và niềm tin của bạn với tổ chức mà bạn định tham gia.

3. Làm việc hướng đến mục tiêu

Tại sao cần làm việc hướng đến mục tiêu?

Đặt mục tiêu là một cách hiệu quả để tăng động lực và giúp chúng ta tạo ra những thay đổi mà mình muốn. Việc đặt mục tiêu có thể mang đến sự cải thiện về sức khỏe và các mối quan hệ, hoặc nâng cao năng suất trong công việc. Đặt mục tiêu cũng là một bước quan trọng trong quá trình hồi phục sau các rối loạn về sức khoẻ tâm thần. Các rối loạn phổ biến như trầm cảm hoặc lo âu có thể khiến bạn gặp khó khăn trong công việc tại nơi làm việc hoặc ở nhà, hoặc mối quan hệ với những người khác. Đặt mục tiêu có thể được sử dụng như một phần của liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) để bắt đầu tiến trình khoẻ lại và xây dựng lại cuộc sống có ý nghĩa.

Hành động:

Có 4 điều bạn cần tập trung vào để nâng cao sức khoẻ tâm thần:

• Tập trung vào điểm mạnh của bạn.
• Tập trung giải quyết vấn đề thay vì than vãn.
• Tập trung vào tương lai thay vì những tổn thương trong quá khứ.
• Tập trung vào cuộc sống của bạn thay vì bệnh tật của bạn.

Chúng ta có thể áp dụng mô hình SMART khi đặt mục tiêu:

• Specific (Cụ thể) – Mục tiêu càng cụ thể càng tốt: Ai? Ở đâu? Khi nào? Tại sao? Điều gì?…
• Measurable (Đo lường được) – Mục tiêu cần định lượng được: Bao nhiêu?…
• Attainable (Có thể đạt được) – Mục tiêu mà bạn có thể đạt được. Mục tiêu quá khó khăn sẽ làm mất động lực và dễ dàng khiến ta bỏ cuộc.
• Realistic (Thực tế) – Mục tiêu phải phù hợp với bối cảnh thực tế bạn đang sống và làm việc.
• Time bound (Giới hạn thời gian) – Xác định khung thời gian và thời hạn hoàn thành.

TỔNG KẾT

Chúng ta đã đi qua 3 trụ cột về sức khoẻ cũng như chăm sóc bản thân: Thể chất – Tinh thần – Xã hội. Mỗi trụ cột gồm có 3 nguyên liệu nâng cấp. Tổng hợp lại ta có 9 nguyên liệu gợi ý về chăm sóc sức khoẻ bản thân như sau:

1. Tập thể dục
2. Ăn uống lành mạnh
3. Ngủ đủ giấc
4. Tắm rửa cho tinh thần
5. Khởi tạo niềm vui
6. Kết nối với bản thân
7. Kết nối với người khác
8. Kết nối với cộng đồng
9. Làm việc hướng đến mục tiêu

Thay đổi cần hành động và sự lặp lại. Trên tiến trình này, chúng ta hãy giữ một tâm thế thoải mái và bắt đầu từng bước một bằng những điều mình cảm thấy phù hợp với bản thân nhé.

Tài liệu tham khảo

1. National Research Council (US) Panel on Understanding Divergent Trends in Longevity in High-Income Countries; Crimmins EM, Preston SH, Cohen B, editors. Explaining Divergent Levels of Longevity in High-Income Countries. Washington (DC): National Academies Press (US); 2011. 6, The Role of Social Networks and Social Integration. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK62364/
2. Umberson D, Montez JK. Social relationships and health: a flashpoint for health policy. J Health Soc Behav. 2010;51 Suppl:S54-66. doi:10.1177/0022146510383501
3. https://www.mhanational.org/taking-good-care-yourself
4. https://www.cdc.gov/aging/publications/features/lonely-older-adults.html
5. https://www.nami.org/Blogs/NAMI-Blog/November-2019/The-Importance-of-Community-and-Mental-Health
6. Ogbeiwi O (2017) Why written objectives need to be really SMART. British Journal of Healthcare Management. 23 (7): 324–336.

Tác giả và chuyên gia

Chịu trách nhiệm nội dung: ThS. BS. Hà Thị Cẩm Hương

Góp ý nội dung: TS. Nguyễn Hồng Vũ

Viện Nghiên cứu City of Hope, California, Hoa Kỳ

Góp ý nội dung: TS. Trịnh Vạn Ngữ

Viện Khoa học Y sinh SoonChunHyang, ĐH SoonChunHyang, Hàn Quốc

 From: NguyenNThu

---

 

Kimtrong Lam

Sáng nay, khi đọc tin tức, bác sĩ cảm thấy lặng người khi biết NSƯT Quý Bình đã qua đời vì ung thư não. Một nghệ sĩ tài năng, một người đàn ông bản lĩnh và đầy cống hiến, nhưng cuối cùng lại không thể chiến thắng được căn bệnh quái ác.

Bác sĩ biết rằng gia đình anh đã tìm mọi phương pháp điều trị tốt nhất, chạy chữa khắp nơi. Nhưng khi ung thư đã bước vào giai đoạn muộn, khi tế bào ác tính đã ăn sâu vào hệ thần kinh trung ương, thì y học hiện đại cũng chỉ có thể kéo dài thời gian, chứ không thể đảo ngược số phận. Đây không chỉ là nỗi đau của gia đình anh, mà còn là một hồi chuông cảnh tỉnh cho tất cả mọi người về tầm quan trọng của việc phòng bệnh hơn chữa bệnh.

Ung thư – Khi phát hiện quá muộn, mọi cố gắng cũng trở nên mong manh.

Bác sĩ đã gặp rất nhiều bệnh nhân giống như NSƯT Quý Bình. Họ đến bệnh viện khi những triệu chứng đã trở nên rõ ràng: đau đầu dữ dội, suy giảm trí nhớ, mất thăng bằng, thậm chí có người đã rơi vào trạng thái hôn mê. Và khi chụp MRI, kết quả thường là một khối u lớn trong não, chèn ép các vùng chức năng quan trọng.

Khi ung thư não đã phát triển đến giai đoạn cuối, phẫu thuật có thể chỉ giúp giảm bớt triệu chứng, hóa trị và xạ trị cũng chỉ có thể kéo dài sự sống thêm một thời gian. Nhưng giá như căn bệnh này được phát hiện sớm hơn, khi khối u còn nhỏ, chưa di căn, thì cơ hội sống sẽ cao hơn rất nhiều.

Phòng bệnh .

Bức tường bảo vệ sức khỏe vững chắc nhất

Bác sĩ luôn nhắc nhở mọi người rằng: Đừng đợi đến khi cơ thể lên tiếng mới lo lắng cho sức khỏe. Một số bệnh như ung thư, đột quỵ, bệnh tim mạch… có thể không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Nhưng nếu chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ, chúng ta có thể phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.

Vậy mọi người có thể làm gì để bảo vệ sức khỏe của mình?

Khám sức khỏe định kỳ:

Nếu NSƯT Quý Bình phát hiện khối u não sớm hơn, có lẽ câu chuyện đã khác.

Mọi người nên thực hiện tầm soát ung thư hàng năm, đặc biệt nếu trong gia đình có tiền sử bệnh lý.

Lắng nghe cơ thể:

Đừng bỏ qua những dấu hiệu bất thường như đau đầu kéo dài, suy giảm trí nhớ, mất thăng bằng….

Một cơn đau không rõ nguyên nhân, một triệu chứng dù nhỏ nhưng kéo dài – đó có thể là tín hiệu từ cơ thể cảnh báo mọi người.

Duy trì lối sống lành mạnh:

Chế độ ăn uống khoa học, tập thể dục đều đặn, hạn chế rượu bia, thuốc lá… không chỉ giúp giảm nguy cơ ung thư mà còn tăng cường hệ miễn dịch.

Tránh stress kéo dài:

Nghệ sĩ thường xuyên chịu áp lực lớn, lịch trình dày đặc, căng thẳng kéo dài. Stress chính là một trong những yếu tố làm suy yếu hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho tế bào ung thư phát triển.

Đừng đợi đến khi quá muộn

Khi bệnh đã vào giai đoạn cuối, không phải bác sĩ không giỏi, không phải y học không tiến bộ, mà đơn giản là chúng ta đã để nó đi quá xa. Điều đáng tiếc nhất không phải là không có phương pháp điều trị, mà là không có cơ hội để điều trị kịp thời.

Mọi người hãy xem sự ra đi của NSƯT Quý Bình như một lời nhắc nhở cho chính mình. Đừng để đến khi cầm trên tay tờ kết quả xét nghiệm nghiệt ngã rồi mới nuối tiếc những gì chưa làm.

Bác sĩ mong rằng tất cả mọi người sẽ chủ động bảo vệ sức khỏe của mình ngay từ hôm nay, vì chính mình và vì những người thân yêu. Phòng bệnh hơn chữa bệnh – Đó không chỉ là một lời khuyên, mà là một nguyên tắc sống.

VietBF@sưu tập

VIETBF Diễn Đàn Hay Nhất Của Người Việt Nam

---

 

BS Lương Lê Hoàng

Nếu tưởng người già mới lẫn thì chưa đủ. Tình trạng sa sút trí nhớ đến độ “vừa nghe đã quên” của người trẻ từ lâu đã vượt xa mức báo động.

Ai chưa tin xin thử xem có bao nhiêu người nhớ nổi số… driver license ! Nhiều người quên tuốt luốt, quên giờ vào sở, quên luôn công việc, quên cả vợ con, đến độ sau giờ làm việc phải ngồi hàng giờ ở bàn nhậu để cố nhớ nẻo về nhà, thậm chí quên hết đến độ chỉ còn nhớ có mỗi ngày… lãnh lương!

Chuyện gì cũng có lý do. Bộ nhớ mau hư thường vì nạn nhân chính là thủ phạm do thiếu nhiều thứ, cùng lúc lại thừa vài món trong cuộc sống thường ngày. Đó là:

* Thiếu ngủ:

Không kể người lỡ chọn nghề trực đêm, thiếu ngủ vì thức quá khuya dường như là “mốt” của nhiều cư dân trong các thành phố. Kẹt một điểm là chất lượng của trí nhớ gắn liền với độ sâu của giấc ngủ, theo kết quả nghiên cứu ở Đại học Schleiweg- Holstein. Nhưng nếu tưởng như thế chỉ cần dùng thuốc ngủ để ngủ cho được nhằm tăng cường trí nhớ thì lầm. Thuốc an thần tuy tạo được giấc ngủ nhưng não bộ đồng thời cũng mê một lèo khiến bộ nhớ quên luôn công việc.

* Thiếu nước:

Não lúc nào cũng tiêu thụ không dưới 20% năng lượng của cơ thể riêng cho chức năng tư duy. Não vì thế rất cần nước và chất đường sinh năng. Theo chuyên gia ở Đại học Erlangen, uống không đủ nước trong ngày lại thêm bữa ăn chiều thiếu chất ngọt là một trong các lý do khi tín hiệu thần kinh vừa nhập vào lại ra ngay, cứ như nước đổ đầu vịt.

* Thiếu dầu mỡ:

Chất béo loại cần thiết cho cấu trúc của tế bào thần kinh như 3-Omega, Acid Linoleic… là món ăn chính của não bộ. Đừng tưởng kiêng cử là béo tốt cho não. Trái lại là khác. Tất nhiên đừng để tăng chất mỡ máu vì đó là yếu tố bất lợi cho hoạt động của bộ não. Nhưng thiếu mỡ cũng tai hại tương tự.

* Thiếu dưỡng khí:

Thêm vào đó, não không thể dán tín hiệu thần kinh, dù là hình ảnh hay âm thanh vào bộ nhớ nếu tế bào thiếu dưỡng khí vì thiếu máu. Chính vì thế mà nhiều thầy thuốc khuyên dùng cây thuốc có công năng cải thiện hàm lượng dưỡng khí trong não bộ ngay cả cho người chưa phát hiện triệu chứng “đụng đâu quên đó”.

* Thiếu vận động:

Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy người cao tuổi nếu vận động thể dục thể thao trong ngày thì ít quên hơn người không vận động. Theo các nhà nghiên cứu về lão khoa ở Hoa Kỳ, vận động trong ngày là điều kiện để bộ não không thiếu dưỡng khí trong đêm. Cũng không cần hình thức thái quá, nhẹ nhàng thôi, như đi bộ, bơi, chạy xe, khí công…, miễn là ngày nào cũng có.

* Thiếu tập luyện:

Muốn não “bén nhọn” như xưa mà không tập luyện chẳng khác nào chưa học bài. Chơi ô chữ, sudoku, học ngoại ngữ, vẽ tranh…, kiểu nào cũng tốt, càng nhiều cách giải trí càng hay, miễn là đừng ngồi yên mỗi ngày nhiều giờ trước máy truyền hình vì đó là hình thức tai hại cho bộ não.

* Thừa Stress:

Bôi sạch bộ nhớ là một trong các phản ứng phụ của nội tiết tố nẩy sinh trong tình huống Stress. Biết vậy nên tìm cách pha loãng Stress bằng thể dục thể thao, thiền định, kiểu nào cũng được, miễn vui là chính. Thêm vào đó, đừng tự đầu độc cơ thể và bộ não bằng thuốc lá, rượu bia, thịt mỡ… Với bộ não “ngập rác” thì quên là cái chắc vì đâu còn chỗ nào để nhớ!

* Thừa chất oxy-hóa:

Hàm lượng chất gây rỉ sét tế bào sản sinh từ rối loạn biến dưỡng, độc chất trong môi trường ô nhiễm, khói thuốc lá, độ cồn, phụ gia trong thực phẩm công nghệ, hóa chất trong dược phẩm… càng cao, tế bào não càng mau già trước tuổi. Cầm chân chất oxy-hóa bằng hoạt chất kháng oxy-hóa vì thế là biện pháp chủ động để bộ nhớ đừng mau “hết đát”.

Hãy đừng “đem não bỏ chợ” qua lối sống chẳng khác nào có thù sâu với não bộ. Nếu đối xử với não bạc bẻo thì đừng trách có lúc “có vay có trả”

BS. LƯƠNG LỄ HOÀNG

From: taberd-6 & NguyenNThu