Category: Tin Việt Nam

Ba’o Dan Chim Viet

Tác Giả: Hoàng Hùng –

08/10/2025

Người dân Hà Nội chưa kịp khắc phục xong trận lụt của tuần trước thì nay lại tiếp tục gánh chịu trận ngập lụt hôm nay (7/10/2025). Đã từ lâu nay, nhiều điểm của Hà Nội cứ mưa là ngập, chính quyền đã chi rất nhiều tiền cho việc chống ngập lụt, nhưng sau bao nhiêu cố gắng, từ hàng chục điểm ngập lụt nay đã thay thế bằng một điểm duy nhất, đó là ngập toàn thành phố.

Các ao, hồ, kênh, mương, nơi mà trước kia là nơi điều tiết nước mưa, nay đã bị san lấp gần hết để phân lô, bán nền. Việc bê tông hóa tràn lan khiến nước mưa không có chỗ ngấm xuống đất, tất cả đổ dồn vào hệ thống thoát nước vốn đã quá tải. Cho nên, không ngập, không lụt mỗi khi mưa xuống mới là chuyện lạ. Con số thiệt hại sau các trận lụt có lẽ lên tới hàng nghìn tỷ VND, đó là chưa nói đến dịch bệnh sau lũ lụt, bởi các loại rác được tự do theo dòng nước, trôi nổi khắp nơi.

Thiên tai, mưa bão, lụt lội đúng là ở đâu cũng có, nhưng cách con người chống lại thiên tai như thế nào mới là quan trọng. Quy hoạch thành phố phải tính đến yếu tố thiên tai, và cách tốt nhất là học tập các thành phố trên thế giới.

Các thành phố trên thế giới họ hạn chế đổ bê tông tràn lan như ở ta, các hè phố họ lát bằng các viên đá nhỏ hoặc gạch định hình, bên dưới trải cát và đá dăm để dễ thoát nước. Các nhà riêng phải thiết kế một hố để nước mưa tự ngấm vào lòng đất, chứ không được phép đổ thẳng vào hệ thống thoát nước thải của thành phố.

Tokyo, nơi mà nhiều khu vực thấp hơn mực nước biển, trước những năm 1990 cũng thường xuyên ngập lụt sau các trận mưa bão. Để bảo vệ 34 triệu cư dân của vùng đại đô thị Tokyo, người Nhật đã xây dựng hệ thống đường ống và bể ngầm khổng lồ dưới lòng đất từ năm 1992, và hoàn thành nó vào năm 2006. Công trình khổng lồ có trị giá 2,6 tỉ USD, được đặt tên là Ngôi Đền Dưới Lòng Đất (Tunnel and Reservoir Network), nằm cách Tokyo hơn 30km về phía bắc. Nó được xây dựng sâu 22m dưới lòng đất, có kích thước chiều dài 177m, rộng 78m, cao 25m với 59 cột trụ bê tông cường lực, mỗi cột nặng 500 tấn để đỡ trần bể chứa. Mỗi khi có mưa lũ, nước sẽ chảy vào hệ thống ống dẫn dài 6,4km tới hầm chứa. Lúc này, 78 máy bơm nước công suất lớn có thể bơm 200.000 lít nước mỗi giây sẽ bơm nước ra sông Edogawa. Công trình khổng lồ này chỉ sử dụng vài lần trong năm, nhưng đã giúp giải quyết việc ngập lụt cho Tokyo, ngăn chặn hơn 12 trận lũ lớn và tiết kiệm hàng tỷ USD thiệt hại. Khi không có mưa lũ, du khách có thể tới tham quan.

Hà Lan, nơi mà phần lớn các vùng đất của họ nằm dưới mực nước biển, từ vài trăm năm trước họ đã dùng sức gió để chống ngập. Họ xây dựng hệ thống Delta Works – một trong những công trình thủy lợi lớn nhất thế giới, bao gồm đê chắn, cống, đập và cối xay gió để bơm nước ra biển, bảo vệ đất đai khỏi lũ lụt và mực nước biển dâng. Tại Rotterdam (Hà Lan), chương trình “Resilient Rotterdam” tập trung vào các giải pháp như bồn chứa nước mưa, mái xanh, quảng trường nước (Water Square) có thể lưu trữ 1.700 m³ nước, và cơ sở hạ tầng nổi như Floating Pavilion để thích ứng với mực nước thay đổi.

Ngoài ra, nhiều thành phố khác trên thế giới cũng có kinh nghiệm đáng học hỏi. Tại New York (Mỹ), sau siêu bão Sandy năm 2012, họ triển khai dự án Big U Storm – một hệ thống bảo vệ dài 10 dặm quanh Lower Manhattan, bao gồm công viên chống lũ, bờ kè và cơ sở hạ tầng đa lớp để bảo vệ bệnh viện, giao thông và khu dân cư, với ngân sách lên đến 2,7 tỷ USD.

Trung Quốc áp dụng mô hình “sponge city” (thành phố bọt biển) tại Wuhan (Vũ Hán) , sử dụng hạ tầng xanh như vườn đô thị, công viên, hồ nhân tạo và kênh dẫn nước để hấp thụ, lọc và tái sử dụng nước mưa, giúp giảm lũ lụt và tiết kiệm chi phí so với hệ thống thoát nước truyền thống. Mô hình này cũng được áp dụng ở các thành phố như Bangkok (Thái Lan) với công viên rừng Benjakitti và Sanya (Trung Quốc) với phục hồi vùng đất ngập nước.

Tại Vienna (Áo), kênh thoát lũ New Danube dài 21 km chạy song song với sông Danube, hoạt động như một kênh dự phòng để hấp thụ nước thừa trong lũ, bảo vệ thành phố khỏi ngập úng.

Ở Đan Mạch, hệ thống Green Climate Screen sử dụng tấm chắn xanh để quản lý nước mưa từ mái nhà, cho phép nước bốc hơi hoặc ngấm vào đất, giảm gánh nặng cho hệ thống thoát nước mà không cần đào hầm tốn kém.

Singapore sử dụng công viên Bishan-Ang Mo Kio để hấp thụ nước mưa, kết hợp không gian xanh với hệ thống thoát nước tự nhiên, giúp giảm lũ và tăng giá trị giải trí.

Ngoài ra, các công nghệ như dự báo lũ bằng AI (như Google’s Flood Hub ở hơn 80 quốc gia) giúp cảnh báo sớm, giảm thiệt hại.

Chả nói đâu xa, ngay chính cha ông chúng ta đã dùng sức người để đắp lên hệ thống đê dài hàng nghìn km để chống ngập lụt.

Với tiềm lực như hiện nay của Việt Nam, có đủ sức người, sức của để giải quyết được việc ngập lụt như hiện nay. Để chống ngập hiệu quả cho Hà Nội, cần áp dụng các phương án học hỏi từ kinh nghiệm thế giới:

Khôi phục và bảo tồn không gian xanh: Ngừng san lấp ao hồ, khôi phục các hồ tự nhiên và xây dựng thêm công viên hấp thụ nước như mô hình sponge city ở Wuhan. Ví dụ, phát triển mái xanh trên các tòa nhà và lát vỉa hè bằng vật liệu thấm nước để nước mưa ngấm xuống đất thay vì đổ vào cống.

Xây dựng hệ thống thoát nước ngầm và bể chứa: Học theo Tokyo, đầu tư vào hệ thống đường hầm và bể chứa nước mưa ngầm dưới lòng đất, kết hợp máy bơm công suất lớn để dẫn nước ra sông Hồng hoặc sông Đuống, sông Đáy, sông Nhuệ … . Bắt đầu với các khu vực thấp trũng hay bị ngập lụt.

Cải thiện hệ thống đê và kênh thoát lũ: Tăng cường đê sông như ở Hà Lan, kết hợp xây dựng kênh thoát lũ dự phòng song song với các sông chính, giống New Danube ở Vienna. Sử dụng công nghệ bơm nước và cống chắn để kiểm soát mực nước.

Áp dụng công nghệ dự báo và quản lý thông minh: Triển khai AI dự báo lũ như Google’s Flood Hub để cảnh báo sớm cho cư dân. Xây dựng hệ thống thoát nước thông minh với cảm biến để điều chỉnh dòng chảy thời gian thực, giảm tắc nghẽn.

Quy hoạch đô thị bền vững: Hạn chế bê tông hóa, yêu cầu các công trình mới phải có hố ngấm nước mưa riêng. Phát triển cơ sở hạ tầng nổi ở các khu vực ven sông để thích ứng với lũ.

Không có vốn để đầu tư chống ngập lụt hả?

Cho tạm dừng các công trình như cái nhà hát Opera, hủy bỏ các sự kiện như A 50, A 80,… để dồn kinh phí cho việc chống ngập.

Không đủ kinh nghiệm hả?

Mời các chuyên gia đã chống ngập lụt thành công như Hà Lan, Nhật Bản, giúp đỡ thiết kế, giám sát. Tiền chưa đủ thì kêu gọi vay vốn trong nước và quốc tế.

Đó mới là nhiệm vụ chính trị của bất cứ ông Chủ tịch thành phố Hà Nội, chứ không phải là đi nhặt rác vào ngày đẹp trời như ông Chủ tịch hiện nay, ngập lụt như mấy hôm nay thì cho dù “trong veo” cũng bị nhiễm bẩn hết.

Hoàng Hùng

---

 

Chuyện tuổi Xế Chiều – Công Tú Nguyễn

NỮ HIỆU TRƯỞNG Ở THÁI NGUYÊN KHÔNG MAY BỊ NƯỚC CUỐN TU VONG

Chiều 8/10, thầy Vũ Thạch Khải, Phó hiệu trưởng Trường THCS Cam Giá (tỉnh Thái Nguyên) xác nhận cô Lý Thị Thanh Xuân, Hiệu trưởng, không may bị lũ cuốn tuvong vào sáng nay.

Theo thầy Khải, nhà cô Xuân ở phường Phan Đình Phùng bị ngập sâu sau trận mưa lũ lịch sử. Sáng nay cô Xuân đi ra cổng nhà thì không may gặp nước xoáy cuốn đi.

Đến khoảng gần 9h sáng, lực lượng cứu hộ cứu nạn tìm thấy thithe cô Xuân ở gần Công an tỉnh Thái Nguyên cũ – cách nhà khoảng 300-400m.

“Hiện thithe cô Xuân đang được gửi tại Bệnh viện A Thái Nguyên. Gia đình và nhà trường chưa thể tổ chức lễ tang được vì nhà cô Xuân còn ngập sâu hơn một mét. Sau khi nước rút, gia đình sẽ đưa đi hỏa táng rồi đưa cô về nơi an nghỉ” – thầy Khải chia sẻ.

(Theo Báo Tuổi Trẻ)

---

 

Hà Nội News 

Lũ rút, Thái Nguyên hiện lên với một khung cảnh tan hoang đến xót xa…

Thật sự, mức độ tàn phá lần này quá khủng khiếp.

Điều đáng lo nhất sau cơn lũ không chỉ là những thiệt hại vật chất, mà còn là vấn đề vệ sinh môi trường – rác thải, bùn đất phủ kín khắp nơi.

Toàn bộ hàng hóa, đồ dùng ở tầng 1 của nhiều hộ dân gần như hư hỏng hoàn toàn vì không kịp di dời.

Còn ô tô thì thiệt hại ước tính tới 70% tổng số xe trong thành phố – bởi ngay cả những khu vực trước đây vốn được xem là cao ráo, an toàn, người dân đưa xe lên gửi cũng đều bị ngập sâu đến tận nóc.

---

 

Kimtrong Lam

Nếu bạn cũng 15 tuổi như Nguyễn Phúc Ánh (cỡ mới vào lớp 10), gia đình chết hết, bơ vơ giữa một xứ sở xa lạ cách quê nhà gần 1200 cây số, lại có một kẻ thù sở hữu sức mạnh vô địch như Tây Sơn luôn săn đuổi ngày đêm, bạn sẽ làm gì tiếp theo?

Mình muốn nghe phương án hành động của bạn. Bạn sẽ tính toán ra sao để sống sót trong vòng 25 năm, báo thù, lấy lại nhà cửa và lên ngôi hoàng đế, hoàn thành cuộc chơi ở độ khó cao nhất. Let the game begin.

Riêng mình nghĩ đến là thấy nản mẹ rồi, chắc kiếm cái chùa nào đó dưới miệt vườn đi tu cho nhanh, game over. Hoặc treo cổ, hy vọng random ra được character khác với cốt truyện đỡ phức tạp hơn.

Nguyễn Ánh, năm 15 tuổi từ một vương tử trở thành một đứa nhỏ lang thang không nhà không cửa. Ông đã tan nát cõi lòng chứng kiến cảnh từng người thân của mình bị đóng cũi giải đi xử tử. Ký ức đau đớn đó luôn hằn sâu trong tâm trí cậu bé. Quân Tây Sơn đã truy sát tận cùng họ Nguyễn Phúc trong khi đôi bên không có oán hận gì, thù này không sâu sao được?

17 tuổi, Nguyễn Phúc Ánh trở thành Đại nguyên soái – lãnh tụ chống Tây Sơn ở Gia Định. Lúc ấy Tây Sơn đang độ mạnh nhất, mọi thứ của Nguyễn Ánh đều không thể so bì được, cả nhân lực lẫn thực lực. Ông thua rất nhiều trận, đếm cũng không hết. Nhiều hôm phải quây quần cùng với quân sĩ ngồi ăn bữa cơm chỉ có rau và cá muối.

Bao phen lênh đênh trên biển nhịn đói nhịn khát, Nguyễn Ánh cứ nghĩ số mình đến đây đã tận. Như lần ông vào cửa sông do thám thì quân Tây Sơn phát hiện, ra sức truy sát. Đến khi Tây Sơn không còn rượt nữa thì thuyền ông đã long đong trên đại dương được 7 ngày. Thức ăn hết, nước ngọt cũng hết, Nguyễn Ánh ngẩng mặt lên trời khóc thì bỗng đâu có nước ngọt tràn đến. Người ta nói là trời cứu ông, nhưng có thể là do Cửu Long giang đổ ra biển sau mùa lũ, lượng nước quá dồi dào nên chưa bị mặn. Rồi có phen Nguyễn Ánh bị phò mã Trương Văn Đa tìm diệt đến tận Côn Đảo nhưng gặp bão. Cơn bão đó không giết ông mà lại cứu vớt ông. Nguyễn Ánh trôi dạt giữa biển cả dưới bão tố vần vũ điên cuồng mà không chết, thật kỳ tích.

Nguyễn Ánh tiêu diệt Tây Sơn là vì trách nhiệm phục hưng lại gia tộc đã bị thảm sát đặt nặng lên đôi vai, quyết tâm của ông là vậy và mục đích sống của ông cũng là thế. Như người thường thì Nguyễn Ánh cạo đầu đi tu cho nhanh, việc gì phải lì lợm đến mức đặt bản thân vào cửa tử biết bao nhiêu lần, từ hai bàn tay trắng đối đầu với đoàn quân hùng mạnh nhất thời đó.

Có thể Nguyễn Ánh không phải một minh quân vì các sai lầm trong đời của mình, nhưng ông cũng không phải là hôn quân.

—

Khu vực Đông Nam Á vào cuối thế kỷ 18 không phải là những quốc gia có lãnh thổ hành chính rõ rệt được quy định theo công pháp quốc tế ngày nay, mà là những khu vực ảnh hưởng theo từng dòng họ, khi mạnh thì bành trướng, khi yếu thì co cụm.

Hai trăm năm ly khai bên bờ sông Ranh đã biến Đàng Trong thành một xứ sở với văn hóa và sắc tộc hoàn toàn khác biệt với Đàng Ngoài.

Đàng Ngoài là nước An Nam, còn Đàng Trong là nước Quảng Nam.

Đó là lý do phải nghiêm chỉnh nhìn nhận hai Đàng là hai vương quốc khác nhau.

Nguyễn Nhạc không cho Nguyễn Huệ đánh ra bắc vì ông cũng thừa nhận Đàng Ngoài là một nước lớn có truyền thống lâu đời, và cho rằng dù đời ông có chiếm được thì đời con cháu ông cũng không giữ được.

Nguyễn Ánh là người thừa kế chính danh và hợp pháp của nước Đàng Trong, thủ đô Phú Xuân. Đất nước đó do ông tổ Nguyễn Hoàng lập ra và kết thúc khi Nguyễn Cư Trinh vẽ nét bút cuối cùng.

Tổ quốc của Nguyễn Ánh mất về tay người khác là Tây Sơn, thì nghĩa vụ của ông ta là phải lấy lại.

Vương tử Nguyễn Ánh đã cố gắng rất nhiều, thua liên tục nhưng không đòi lại được nên phải mời đồng minh.

Vấn đề nằm ở chỗ này nên nhiều người nói Ánh là kẻ bán nước Việt Nam.

Nhưng lúc đó làm quái gì có nước Việt Nam, ông ta chỉ đòi lại đất Đàng Trong của tổ tiên do người khác cưỡng đoạt.

Khái niệm “Việt Nam thống nhất” hay “non sông hình chữ S” chỉ có khi vua Gia Long ghép 2 đàng lại về sau. Đừng đem bản đồ Việt Nam thế kỷ 20 rồi đánh giá tình hình thế kỷ 18.

Chưa kể Ánh mời Xiêm để đòi lại đất và đuổi Tây Sơn, chứ không phải mời Xiêm vào để cướp hiếp giết dân ổng.

Nhà Đường sau loạn An Lộc Sơn đã rất yếu sinh lý, không còn đủ sức chống lại đế chế Thổ Phồn xâm lược. Quân Thổ Phồn chiếm được Trường An, buộc vua Đường phải cầu viện đến quân Hồi Hột, vốn cũng là một đế chế thảo nguyên hùng mạnh cùng thời. Việc này về sau không ai đánh giá là vua Đường bán nước.

Chủ quyền của mỗi quốc gia được khẳng định chính xác kể từ lúc thế giới hình thành trật tự cố định sau thế chiến thứ 2.

Nên từ mốc đó trở đi chuyện xâm lược mới bị quốc tế lên án dữ dội. Trong cái thời phong kiến và thực dân, hay thời đại của chinh phạt và khởi nghĩa, biên giới các quốc gia bị thay đổi liên tục.

Đại khái thằng nào mạnh thằng đó ăn, chẳng có luật pháp quốc tế can thiệp, cũng chẳng có ai quan ngại sâu sắc giùm. Cho nên khi bị đánh thì chỉ có hai cách:

Một là tự lực cánh sinh nếu cảm thấy tự tin rằng mình đủ sức khô máu được với đối phương.

Như Anh thắng Pháp trong đại thủy chiến Trafalgar, Tôn Quyền thắng Tào Tháo ở Xích Bích… Đây là thượng sách.

Hai là khi chịu không nổi nhiệt nữa, do kẻ thù quá bá đạo thì gọi đồng minh đến cứu.

Giống như cách vua Đường, vua Triều Tiên, chúa Nguyễn Phúc Ánh, hay các liên minh chống Napoleon, Cách mạng Mỹ… thực hiện. Đây là hạ sách.

Nói chung trước 1945, giỏi thì tìm cách đòi lại đất, dở thì mất đất về tay người, tệ hơn nữa là bị sáp nhập và biến mất khỏi bản đồ thế giới.

Nên mình mới nói, đừng đem quan điểm chủ quyền thế kỷ 20 áp đặt cho tiền nhân của những thế kỷ trước. Vì những thứ mình lên án gay gắt bây giờ, ngày đó người ta lại nghĩ khác.

—

Xét về trình độ học vấn thì Nguyễn Huệ học cao hơn Nguyễn Ánh.

Nguyễn Huệ xuất thân trong một gia đình trung lưu giàu có (chứ không phải nông dân như nhiều bạn tưởng), thành ra từ bé đã được học hành tử tế. Thầy của Nguyễn Huệ rất nghiêm, lò luyện của ông giáo bắt buộc đứa nào học võ thì phải học cả văn, lôi thôi tống cổ ra khỏi lớp, không nói nhiều. Nguyễn Nhạc vì gánh kinh tế cho gia đình nên bỏ học sớm. Trong lúc anh trai đang chèo thuyền dọc sông Côn kết giao cùng giới hắc đạo, thì Nguyễn Huệ vẫn phải mài đít trên ghế nhà trường. Ban ngày luyện võ, ban đêm đọc sách, viết chữ cực đẹp. 18 tuổi tốt nghiệp trung học phổ thông loại giỏi, sau đó lên núi theo anh hành tẩu giang hồ.

Nguyễn Ánh khốn khó từ lúc thơ ấu, phải lưu lạc khắp nơi, chẳng mấy khi được ở yên một chỗ nên không được cắp sách đến trường, gặp gỡ bạn thân và cô giáo hiền như bao đứa bé cùng trang lứa khác.

Bản thân Ánh không hiểu ngoại ngữ, nên khi mấy ông Tây xí xố tâu bày đều phải nhờ các quan phiên dịch giùm, bù lại cậu rất hay chữ Nho và có thể làm thơ. Tính Ánh vốn tò mò nên thấy cái gì lạ đều tìm cách học cho bằng được, nhất là các bản vẽ vũ khí và những cách đắp lũy xây thành, đóng tàu, cũng như nhiều thứ khác.

Nguyễn Ánh đặt tiki mua được nhiều sách vở và địa đồ bên châu Âu, thì nhờ chăm học mà hiểu gần hết.

Tuy đường giáo dục còi cọc, nhưng bù lại kỹ năng mềm của Nguyễn Ánh rất khéo, đặc biệt là khả năng giao tiếp. Nguyễn Huệ khiến người ta rùng mình khi đối diện vì uy vũ của ông. Thì Nguyễn Ánh được người phương Tây đánh giá là cử chỉ rất dễ thương và hòa nhã, cấp dưới cũng kính trọng vì Nguyễn Ánh đối xử với họ rất tốt và thân mật.

—

Một điểm rất hay của Nguyễn Ánh là ông ta nắm được tâm lý con người và dùng nó để thực hiện kế hoạch của mình.

Cả Tây Sơn lẫn Nguyễn Ánh đều cưỡng bức đi lính, nhưng Tây Sơn thì bắt bừa bãi, già trẻ lớn bé bắt hết. Còn Nguyễn Ánh thì bắt mọi người làm nông nghiệp, ai lười biếng thì sung quân. Ba năm đầu từ ngày khẩn hoang sẽ miễn thuế. Nếu thu từ 70-100 thùng lúa sẽ được “khuyến mãi” như sau:

-Dân thường sẽ được miễn đào kênh, đắp thành một năm.

-Binh lính sẽ được miễn đi đánh nhau một năm.

Thành ra sau khi Tây Sơn hủy diệt Nam Bộ thì Nguyễn Ánh đã hồi sinh nó nhanh chóng nhờ kích thích mọi người hăng say lao động. Đó là việc thứ nhất.

Việc thứ hai, lúc Tây Sơn hạ xong thành Gia Định đã xảy ra vụ thảm sát Chợ Lớn vô cùng nghiêm trọng. Nhà văn Sơn Nam cho rằng có khoảng 10000 người chết, thây trôi tắc cả sông, cả tháng sau không ai dám ăn tôm cá ở đó. Nói chung ghê gấp 100 lần khủng bố nhà hát Bataclan ở Paris.

Về sau lúc Nguyễn Ánh hạ được thành Quy Nhơn, đổi tên thành Bình Định, dân chúng cũng sợ hãi vì không biết có bị thảm sát không. Nhưng trái lại, Nguyễn Ánh nghiêm cấm bất cứ hình thức cướp bóc nào và xử cực nghiêm những ai dám làm hại dân Quy Nhơn, trọng dụng những người chịu đầu hàng, đồng thời tha thuế 3 năm. Chính thế cho nên Quy Nhơn yên bình và Nguyễn Ánh về sau vẫn giữ được nơi này, dù nó là đất tổ nhà Tây Sơn.

Lúc thống nhất Việt Nam thì công việc càng khó hơn nữa, vì lúc này đất đai rộng gấp 3 lần ngày trước, lại thêm đủ nhóm dân tộc với tính cách và lịch sử khác nhau. Vua Gia Long cho lập các kho vận trữ lúa gạo (kho Bình Chuẩn Thương), cắt cử quan lại chăm lo việc cứu đói dân chúng.

Mặc dù bị chửi từ nam tới bắc nhưng Nguyễn Ánh vẫn điều hành quốc gia ổn thỏa và hùng mạnh, ông ta hiểu cách làm vua.

Nguồn: Phạm_Vĩnh_Lộc

---

 

Kimtrong Lam

Trần Văn Giang

Năm 2024, tôi về Việt Nam chơi. Ở Saigon ngày nay việc đi bộ trên đường phố là rất nguy hiểm. Chỉ khi quá cần thiết và không có phương tiện nào khác, người ta mới đi bộ một đoạn đường ngắn. Đi bộ rất nguy hiểm, vì phải đi dưới lòng đường, chen lấn với xe cộ đủ loại. Tất cả lề đường  đã bị chiếm làm chỗ buôn bán, làm nơi để hàng vạn xe gắn máy ! Chỗ lề đường nào còn trống, thì xe gắn máy lại lưu thông…hai chiều (!!) ngay trên vỉa hè !. Vì vậy, mỗi khi đi phố, tôi phải dùng xe hơi. Ngồi trên xe hơi, có thể nhìn quang cảnh đường phố, nhưng không thể  nhìn kỹ một nơi nào, vì xe chạy lướt qua khá nhanh. Tôi thấy trên đường phố Saigon, và cả ở vài nơi ở Hà Nội và các tỉnh Miền Bắc, có những bảng hiệu của các tiệm buôn bán, ghi những tên hiệu khá khôi hài. Sự cạnh tranh buôn bán dữ dội, trong một nước tự nhận là Xã Hội Chủ Nghĩa, cố nhiên là một điều mỉa mai, chửi cha cái chế độ chuyên nghề “ đánh tư sản”. Sự Cạnh tranh khốc liệt đã khiến cho người ta phải chế ra các bảng hiệu kỳ dị, để lôi cuốn sự chú ý của khách mua. Nhưng vì cố gắng “sáng tạo” quá, cho nên lại hóa ra khôi hài. Khi đi dạo phố, tôi không cố ý, và không chuẩn bị để ghi chép, nên tôi chỉ còn nhớ được một số bảng hiệu “ấn tượng” khá…tiếu lâm. Tiếc đã không có hình chụp để…các vị thấy tận mắt ! Xin ghi lại vài tên tiệm dưới đây, mà tôi còn nhớ, để quý bạn thấy được một vẻ đặc biệt của Saigon hôm nay. Tôi có ghi lại vài nhận xét của tôi sau mỗi tên bảng hiệu, nhưng dĩ nhiên tôi không chắc đó là những nhận xét đúng. Quý bạn nên đoán thêm ý nghĩa, may ra đoán chính xác chăng!

Nhai Nhóp Nhép : đây chắc hẳn là tiệm bán đồ ăn rồi. Nhưng nó bán cái gì để “nhai nhóp nhép” thì khó mà biết được, nếu không chịu bỏ tiền để vào ăn thử!

Mô Rứa : chịu thua, không biết nó muốn bán cái gì?

Phê Đây : Có thể là tiệm bán cà phê,  hoặc bán rượu, nhưng không có gì chắc !

Bánh Mì Biết Nói : Đúng là tiệm bán bánh mì rồi . Còn như nó “nói” cái gì, thì không hiểu được!

Đây Rồi : bán cái gì vậy ? Tôi chịu thua !

Tìm Chi Nữa : không biết nó bán cái gì ?!

Sáng Còn Tối Còn: là cái quỷ gì ? Xin Chào thua !

Điều Hòa Châu Âu : Cố nhiên tiệm này không thể điều hòa bất cứ cái gì ở Châu Âu. Giản dị, nó chỉ là tiệm bán máy lạnh  chế tạo tại Châu Âu. Dễ hiểu ?

Hoa Sự Kiện : Hoa bán để dùng cho mọi việc, mọi trường hợp, như trang hoàng, tặng hoa, phúng điếu…Nghe ra “sự kiện” quá , phải không quý cụ!

Đầu Vòi Tăng Áp : Đây chắc hẳn phải là cái vòi để phun nước rửa xe hay sàn nhà, cần phun mạnh, cần có áp lực ! Nhưng cái dấu huyền – trên chữ vòi đã mòn nhạt quá, nhìn loáng quáng, tôi đã đọc nhầm là đầu VOI tăng áp, và cứ thắc mắc mãi, không biết người ta bán cái “Đầu con voi” dùng để tăng áp cái gì ?

Bò Né : Chắc chắn tiệm này bán thịt bò; Nhưng thịt bò nó “né” tránh cái gì, thì không ai hiểu !

Hình như đó chỉ là tên gọi món thịt bò nướng trên vỉ sắt ?

Khúc Xạ : Đó là tiệm bán kính, quý vị ơi ! Còn như vì sao nó không để là Tiệm Kính mà lại…Khúc Xạ, thì chắc nó muốn biểu diễn cái tài vật lý quang học của chủ tiệm chăng !

Thiết Bị Chống Lưng : Chịu thua, không biết nó bán cái gì ! Nhưng chắc chắn không phải là cái gậy hay cái nạng, để chống lưng, cho người đau chân hay đau lưng , bởi tôi không hề nhìn thấy những thứ đó trong tiệm.

Bếp Có Gu :  Có nhiều bảng hiệu bán Bếp Ga, Bếp Điện, Bếp Từ; Nhưng “Bếp Có Gu”thì không biết nó là cái “gu” gì ! Cái gọi là “Bếp Từ”, tôi cũng chỉ biết là một cái bếp, để nấu đồ ăn uống, dù không biết “Từ” là cái gì !. Còn như Bếp Có Gu thì xin vái thua !

Tôi có “chất vấn” một người ở Saigon về nghĩa lý của cái “bếp” này. Ông ta giải thích rằng: Chữ “Bếp” ở đây không có nghĩa là cái Bếp để đun, nấu. Nó có nghĩa là “ món ăn” hoặc “ Người nấu ăn”. Còn như có Gu, thì chữ Gu chính là tiếng Pháp “Gout”, nó có nghĩa là “sở thích”. Thí dụ: Cái “Gu” của ông ta là uống rượu champagne mỗi buổi sáng; Cái “gu” của thằng đó là các cô có ngực bự v..v.. Như thế thì “ Bếp Có Gu” chính là nơi bán đồ ăn cho những người sành điệu, người có “gu” vậy! Chà!  chữ nghĩa Văn miêng dữ quá ta !

Bánh Mì Rau Mầm : Chắc đây là tiệm bán bánh mì. Còn như “rau mầm” là cái rau chi, thì hơi…bị khó hiểu ! Rau có mầm ? Rau gì ?

Khoai Lang Lúc Lắc : Không biết khoai lang này được chế biến ra sao ! Chắc hẳn là khoai phải “lúc lắc” dữ lắm ! Nhưng mà lúc lắc như thế thì khoai lang ngon hơn chăng?

Trâu Tươi. Chắc là nơi bán thịt trâu mới giết mổ. Không biết có tiệm Trâu Khô nào không ?

Dê Núi : Đoán là tiệm bán thịt dê được nuôi trên núi, chắc khác với thịt dê nuôi ở các nơi không phải là núi.

Lợn Cắp Nách.  Đoán là nơi bán lợn con để nuôi ! Nhưng vô lý, vì đây có vẻ là nơi bán đồ ăn. Vậy thì “ Lợn Cắp Nách” chỉ có thể là nơi bán thịt heo con, thứ heo còn có thể “kẹp vào nách” , tức là heo còn nhỏ. Nhưng thịt heo nhỏ, con non như thế thì nó đâu có hấp dẫn gì?  (Người viết câu này không biết cái ngon của Heo Sữa)

Chim To Dần :  Đây là  tiệm bán một món… hấp dẫn nam giới chăng? Tôi hỏi một ông Bắc Kỳ đi cùng xe, xem đó là tiệm bán chim gì ? Ông lắc đầu đáp “ Hiểu được, chết liền !” ! Chắc chắn đây là tiệm bán chim, hay thịt chim. Nhưng “To Dần” thì xin chào thua !Mới đọc, có thể nghĩ là “con chim” nó bỗng nhiên lại cứ to lên dần ! Làm sao có thể chim lại to dần lên được ? Hãi lắm ! [ Why the bird gets bigger gradually ?]

Có ông kia giải thích rằng: đây là tiệm bán thức ăn đại bổ cho quý ông bị bệnh “teo chim”, thường là ông “nớn” trong các Bộ kể cả bộ Chính Chị. Các ông cần có thứ đồ ăn để ” Chim To Dần” lên !  Xứ Công sản đỉnh Cao Trí Tệ loài người mà. Phải hơn đời chứ ! Người thường như chúng ta, chớ nên đụng tới món ăn đó; vì “chim” của ta sẽ cứ to dần lên, đến mức…hết hồn luôn !.

Tôi  nghi ngờ cái cách cắt nghĩa trên đây, nên tôi muốn “cương quyết” phải tìm hiểu đến nơi đến chốn, cái Bảng Hiệu kỳ cục này đã nói cái gì!

Tôi thấy cái bảng hiệu “ Chim To Dần “ này, khi tôi đang trên đường đi tới thành phố Sa Pa ở ngoài Bắc. Về Saigon, tôi kể lại tên cái tiệm này, thì có một ông cho là tôi “sáng tác” ra cái tên này, chứ ai mà đặt cái tên lạ như rứa !. Nhưng mà, may quá, ở ngay một con đường vùng Phú Nhuận, Saigon, tôi cũng tìm thấy có một Tiệm “ Chim To Dần”. Thì ra đây là một thương hiệu đã có tiếng, chớ không phải chuyện đùa ! Các ông bà đang ở Saigon, có thể thấy cái tiệm này dễ dàng. Như đã nói, đây là một món nổi tiếng, nên có rất nhiều tiệm ” Chim To Dần” ở nhiều thành phố khác nhau, chứ đâu phải là chuyện nói giỡn.

Cho nên phải tìm xem nó bán món chim gì mà lại “to dần” lên mãi !. Một ông bạn đã giải nghĩa cho tôi cái “bí mật” này, nhưng tôi không tin ông đã nói đúng.

Ông giải thích rằng : CHIM, đây đích thị có nghĩa là…con chim ! Còn như “ TO”, thì là một tính từ, chỉ cái sự lớn. Vậy “CHIM TO” tức là chim Lớn. “DẦN” : có nghĩa là lấy một vật cứng ( như xống dao, hoăc cái chày) đập vào một vật khác, làm cho vật ấy mềm ra. Khi tức giận nhau, có người đã nói: “ Để tao DẦN cho mày một trận”, tức là dọa sẽ đánh cho nhừ tử, cho mềm người ra.

Vậy thì “ Chim To Dần” chỉ có nghĩa là một “con chim lớn” đã được “dần” ( làm mềm) ra . Vậy thôi !  Nghe ra hơi có lý ! Nhưng mà  “dần” chim như thế, thì có làm cho chim ngon hơn hoặc hấp dẫn khẩu vị hơn ? . Tôi xin để các bạn tự tìm hiểu.

Dĩ nhiên còn vô số bảng hiệu “cù léc” khác, nhưng tôi không kịp ghi lại, nên quên mất, vì không thể nhớ  hết được. Hết biết!

Trần Văn Giang.

---

 

Chân Trời Mới Media

Một gia đình nông dân trở thành một gia đình tù nhân chính trị – đó không phải là lựa chọn của họ. Đó là kết quả của một hệ thống không biết lắng nghe.

Họ không chọn con đường trở thành “nhà hoạt động chính trị”. Con đường ấy được chính hoàn cảnh xô đẩy, khi công lý bị khước từ.

Và rồi, câu hỏi để lại cho tất cả chúng ta:

Có bao nhiêu người nông dân nữa sẽ phải trả giá bằng nước mắt và máu để biến thành “người phản biện xã hội”?

---

 

Huynh Ngoc Chenh 

Ông Huỳnh Ngọc Tuấn sinh năm 1959 tại Quảng Nam, viết văn.

Năm 1992 ông bị bắt vì có ý định gởi một bản thảo do ông sáng tác ra nước ngoài. Ông bị xử 10 năm tù và 4 năm quản thúc. Ông để lại ba đứa con còn bé (mồ côi mẹ) cho bà nội và các cô nuôi dưỡng.

Ra tù ông thỉnh thoảng viết bài phản biện một cách ôn hòa. Tuy nhiên gia đình ông bị cô lập, bị gây khó dễ, ông và ba con sinh sống tại địa phương Quảng Nam rất khó khăn.

Sau đó ông phải di chuyển lên Gia Lai để sinh sống.

Ba đứa con ông đã trưởng thành, nhiều lần tham gia biểu tình chống Trung Quốc gây sự ở biển Đông nên lại bị chính quyền gây khó khăn.

Cô con gái út của ông trốn qua Pháp và xin tỵ nạn chính trị. Con trai ông bị cấm xuất cảnh. Còn cô con gái đầu của ông là Huỳnh Thục Vy là nhân vật tích cực đấu tranh nhân quyền bị bắt đi tù 3 năm, vừa được mãn hạn tù, sinh sống tại Gia Lai.

Ông Huỳnh Ngọc Tuấn là người bất đồng chính kiến ôn hòa, thỉnh thoảng viết ý kiến của mình trên mạng xã hội qua Facebook. ( tài khoản Huỳnh Ngọc Tuấn được cho là của ông hiện nay vẫn còn trên mạng)

Thời gian gần đây thấy trên tài khoản đó tập trung bình luận các vấn đề quốc tế.

Thế nhưng vào ngày 7/10/ 2025, cơ quan công an đã vào nhà riêng bắt ông đi mà gia đình không biết lý do.

Đến nay con gái của ông là Huỳnh Thục Vy vẫn chưa nhận được thông báo của công an nên chưa biết ông bị giam giữ tại đâu và bị bắt vì tội gì.

Ảnh lấy trên mạng:

Ông Huỳnh Ngọc Tuấn lúc bị bắt

---

 

Chính Trực – Giáo điểm Tin Mừng

KINH HOÀNG! HÌNH ẢNH CỦA ĐẠI LỤT HỒNG THUỶ

Thái Nguyên sáng 08.10.2025

Khung cảnh trời mây bình minh đẹp quá… nhưng nhìn xuống chỉ thấy một Thái Nguyên chìm trong nước lũ.

Giữa mây trời rực rỡ là nỗi đau của bao người mất trắng.

Một khung cảnh ám ảnh đến nhói lòng.

Ảnh: Trần Duy Tiệp

---

 

Ba’o Dan Chim Viet

Tác Giả: Hồ Phú Bông –

07/10/2025

Cấn Thị Thêu cùng 2 con trai

Người nông dân sống trong thời phong kiến bị địa chủ bóc lột cũng chỉ trong phạm vi thôn, làng. Địa chủ không thể bỏ tù hay giết họ, vì trên địa chủ có luật pháp. Địa chủ chỉ có thể mua chuộc, hối lộ quan chức địa phương để tránh bị xét xử. Vì thế đạo lý Cái Đình Làng sau lũy tre xanh dù gì thì thôn, xóm cũng giữ được yên bình. Khoan dung, tha thứ và thương yêu là cốt lõi đời sống.

Bản chất nông dân hiền lành, chân thật. Hạnh phúc là giúp nhau lo mùa màng, cày, cấy, vườn tược, đình, chùa. Câu chuyện giữa họ với nhau chỉ trong phạm vi sinh hoạt hàng ngày. Chẳng mấy ai dùng chữ “chính trị” nói gì đến phê phán hay chống đối chính phủ.

Địa chủ bóc lột thì cũng chỉ trong một khu vực nhỏ hẹp. Điều ác gây ra tự nó bị giới hạn vì chính gia đình con cháu người gây ác bị điều tiếng, khi vẫn phải sống chung ở đó.

Ngày nay Hiến pháp do đảng cộng sản viết “đất đai là sở hữu của toàn dân do nhà nước quản lý” thì đất đai ngàn đời của dân bỗng dưng trở thành của đảng. Đảng là Đại địa chủ cả nước và đang cầm quyền. Điển hình là quan chức chóp bu được tự ý chọn nơi chôn cất hoành tráng, đã thế còn được tổ chức quốc tang nữa.

Đại địa chủ cầm quyền nên quan chức của họ từ chóp bu Tứ trụ trở xuống đều tham nhũng. Hàng hàng lớp lớp tham nhũng không chừa bất cứ ban ngành nào. Đã thế họ có quyền bỏ tù, quyền giết người dám chống đối họ, cái gọi là “âm mưu lật đổ chính quyền nhân dân”. “Vặt lông vịt thật sạch mà không để vịt kêu to” như Vũ Đình Ánh, Tiến sĩ, một quan chức tiêu biểu (?) từng nói về việc đánh thuế trước đây, hẳn nhiều người còn nhớ. Nghĩ rộng ra thì luật pháp của Việt Nam đúng là như thế.

Tức nước, vỡ bờ. Tiếng súng của anh em nông dân Đoàn Văn Vươn khởi đầu. Tiếp theo là tiếng súng của Đặng Ngọc Viết, bắn cán bộ ngay tại văn phòng tỉnh Thái Bình. Rồi đến việc đảng trực tiếp xử tử đảng viên Lê Đình Kình và tuyên án tử hình, chung thân con cháu ông vì họ quyết bảo vệ đất đồng Sênh của dân làng, đi ngược lại lợi ích nhóm, phe phái của đảng.

Tiêu biểu sức mạnh của Đại địa chủ cầm quyền là Đỗ Hữu Ca, Giám đốc công an Hải Phòng, người dùng công an và quân đội đánh cướp đất đầm Cống Rộc, công sức quai đê lấn biển của gia đình nông dân Đoàn Văn Vươn. Chiếm xong còn tự hào “là trận đánh đẹp có thể viết thành sách”. Anh em nông dân Đoàn Văn Vươn thì đi tù còn Đỗ Hữu Ca thăng lên cấp Tướng.

Hiện tại 4 lao động chính trong gia đình nông dân Trịnh Bá Khiêm đã và đang bị tù nhiều lần, tổng cộng 40 năm, vì họ cương quyết bảo vệ đất ở Dương Nội. Vợ là bà Cấn Thị Thêu và con trai Trịnh Bá Tư mỗi người đang bị tù 8 năm. Con trai lớn là Trịnh Bá Phương thì 10 năm vì có thêm tội tuyên truyền chống nhà nước. Ngày 27 tháng Chín vừa qua anh bị thêm án chồng án 11 năm, tổng cộng là 21 năm tù, vì viết hai câu “Đả đảo cộng sản vi phạm nhân quyền” và “Đả đảo tòa án kết án oan cho tôi” trên giấy A-4.

Hai câu viết trên cất trong phòng giam, hoàn toàn cách ly xã hội bên ngoài, thì “tuyên truyền chống phá nhà nước” với ai? Do đó phiên tòa là phi pháp, bản án là phi lý, phi nhân.

Vì thế có thể hiểu là đảng CSVN muốn dùng bản án kỳ quái đó vì mục đích khác.

– Trước hết là họ răn đe, tạo thêm tâm lý sợ hãi vốn đã có sẵn trong xã hội. Điều này cho thấy hiện tượng âm thầm chống đảng của người dân là có thật, đang phát triển mạnh và nhanh, chế độ có thể bị nguy hiểm nên họ cần phải ra tay. Dứt khoát, không khoan nhượng.

– Mâu thuẫn trong nội bộ đảng giữa phe bảo thủ và phe đổi mới họ cần phải giải quyết. Xử thêm 11 năm tù với anh Trịnh Bá Phương phe đổi mới muốn chứng tỏ họ dứt khoát với “bọn phản động”. Không có chuyện vì đổi mới sẽ giảm án hay trả tự do sớm cho Tù Nhân Lương Tâm như công luận đòi hỏi, điều phe bảo thủ đang lo ngại. “Ân xá” tù nhân nổi tiếng Trần Huỳnh Duy Thức và vài cá nhân chỉ là cá biệt để hình ảnh Tô Lâm bớt lem luốc khi lần đầu tiên xuất hiện tại diễn đàn Liên hiệp quốc. Hiểu như vậy thì dù phe bảo thủ của Nguyễn Phú Trọng đã bị cho ra rìa nhưng, phần chắc, còn mạnh và đang chống đối phe của Tô Lâm.

Thế nhưng, Án Chồng Án với anh Trịnh Bá Phương lại đưa tinh thần tranh đấu anh dũng, kiên cường, bất khuất với độc tài cộng sản của Tù Nhân Lương Tâm từ trong bóng tối ra ánh sáng. Tinh thần yêu nước, chính nghĩa vì hạnh phúc, vì tự do, dân chủ của dân tộc sáng ngời của Tù Nhân Lương Tâm lại thêm một lần nữa đánh thức lương tâm con người trong thế giới văn minh.

“Kỷ nguyên vươn mình” của Tô Lâm còn xa và mơ hồ nhưng, sự thật, là Tù Nhân Lương Tâm đang viết từng trang lịch sử của kỷ nguyên vươn mình chống độc tài cộng sản của người Việt Nam thời hiện tại, ngay trong ngục tù.

Thế sự xoay vần, ai dám bảo bản án chồng án của anh Trịnh Bá Phương hôm nay không phải là bản án chồng án của chế độ CSVN tự xử chính họ trong ngày tháng năm sắp tới?

29/9/2025

---

 

Câu chuyện về Võ Văn Ba, điệp viên hàng đầu của VNCH và CIA ở Nam Việt Nam

Tác giả: Tina Hà Giang

Nhân viên CIA Frank Snepp nhận huy chương của VNCH – ảnh tư liệuNGUỒN HÌNH ẢNH,FRANK SNEPP

Chỉ gần đây mới có tin chính thức về cái chết của Võ Văn Ba, người từng được coi là ‘điệp viên hàng đầu của CIA ở Nam VN’, khi báo chí Hà Nội gọi đây là ‘tên nội gián nguy hiểm’, bí số X92, Frank Snepp đã biết chắc về cái chết sẽ đến của điệp viên này từ ngày 17/4/1975.

“Lúc ấy tôi biết tính mệnh của Võ Văn Ba đang lâm nguy, và có đủ lý do để tin là một nhân viên CIA biết rõ về nhiệm vụ của ông đã bị phe cộng sản bắt tại Phan Rang, và ngờ rằng khi bị tra tấn, người này sẽ khiến ông bị lộ. Một trong những ác mộng kinh hoàng nhất của tôi trong những ngày cuối cuộc chiến – là người anh hùng này, người đã liều lĩnh làm mọi thứ để hỗ trợ đồng minh – và đảm bảo sự thành công của đợt không vận khẩn cấp cuối cùng đưa nhiều người Việt di tản khỏi VN – có thể đã không sống sót.

Thiếu tá Cảnh sát VNCH Phan Tấn Ngưu, trong một bài viết về Võ Văn Ba trên trang CanhsatQuocgia.org đã gọi ông là “điệp viên giỏi nhất của VNCH, và nhớ lại ông Võ Văn Ba hay nói ‘Nếu cộng sản chiếm được miền Nam, tôi sẽ tự tử!’ và đó chính là điều ông đã làm, khi bị bắt giữ chỉ vài ngày sau khi Sài Gòn thất thủ.”

“Giờ đây tôi nhiều lần tự trách là đã không khăng khăng bắt Võ Văn Ba phải cùng mình rời khỏi Việt Nam,” nhà phân tích chính của CIA (Cục Tình báo Trung ương Mỹ) trong cuộc chiến Việt Nam thổ lộ điều vẫn còn khiến ông bị dằn vặt.

Cùng là gián điệp hai mang, nhưng không như Phạm Xuân Ẩn, cái tên Võ Văn Ba chỉ trong mấy năm nay mới được nhắc đến.

Truyền thông Việt Nam sau 1975 nói ông “chui sâu, leo cao vào nội bộ ta” trong suốt 10 năm và “gây tổn thất đáng kể cho cách mạng” (báo Nhân Dân hồi 2015, và báo Công an Nhân dân về điệp viên X92).

Võ Văn Ba là ai? Ông đã làm gì trong cuộc chiến Việt Nam mà được mệnh danh là điệp viên hàng đầu của CIA, giỏi nhất của VNCH ở Nam Việt Nam?

Trong cuộc phỏng vấn chúng tôi thực hiện cho BBC, Frank Snepp, người từng nhận lệnh của CIA đưa ông Nguyễn Văn Thiệu ra sân bay để rời VN tháng 4/1975, nói điệp viên Võ Văn Ba là một trong những lý do ông đang viết thêm một cuốn sách nữa về cuộc chiến cho đến giờ vẫn còn ám ảnh tâm trí ông.

Frank Snepp: Võ Văn Ba là một người yêu nước, được CIA đặt cho biệt hiệu ‘TU Hackle’ và là điệp viên giỏi nhất của CIA hoạt động trong lòng địch.

Ông từng là một đảng viên cộng sản tận tụy vào cuối thập niên 1940, chuyên tuyển mộ thành viên trẻ tại một tỉnh phía Nam Sài Gòn. Ông làm việc với Việt Minh, rồi trở thành một kẻ khủng bố, nhưng nhanh chóng nhận ra rằng khủng bố không phải là cách thu phục trái tim con người. Chán ngán việc phe cộng sản dùng giết chóc và đe dọa như một chiến thuật chiêu mộ, Võ Văn Ba rời bỏ hàng ngũ.

Tạm biệt chủ nghĩa cộng sản năm 1954 vào thời điểm Hiệp định Geneva, Võ Văn Ba trở thành người đốn cây trồng rẫy, và dọn về tỉnh Tây Ninh, phía tây bắc Sài Gòn. Tây Ninh là một tỉnh quan trọng, vì đó là địa bàn hoạt động của Trung ương Cục Miền Nam, từ một hang ở Núi Bà Đen.

Khi cán bộ Bắc Việt đi qua rẫy của Võ Văn Ba ở chân đồi, ngay bên dưới căn cứ chỉ huy Trung Ương Cục để tham dự các cuộc họp, ông dần dà quen biết họ. Cảnh sát VNCH trong khu vực này, biết lý lịch của Võ Văn Ba, nhận ra ông ở một vị trí lý tưởng. Họ tìm đến ông và nói: chúng tôi muốn ông giúp chúng tôi theo dõi cộng sản, và Võ Văn Ba trở thành gián điệp nhị trùng năm 1960.

Thoạt đầu Võ Văn Ba hợp tác với cảnh sát VNCH. Ông nhanh chóng là một điệp viên hiệu quả, làm việc với cấp chỉ huy cộng sản. Võ Văn Ba đóng vai người cộng sản lầm đường muốn trở lại Đảng, và mới đầu chỉ được tiếp cận với vòng ngoài của Trung ương Cục Miền Nam, nhưng sau đó đi hẳn vào trung tâm của Cục. Nhờ vậy, ông thu thập được mọi động tĩnh từ cơ quan này, biết hết các điệp viên hai mang của họ, và những điều họ đang làm.

Năm 1965, CIA bắt đầu bắt đầu đưa Võ Văn Ba vào quỹ đạo của mình sau khi nhận thấy ông là một nguồn tin có giá trị. Ông từ đó làm việc cho cả An ninh Cảnh sát VNCH lẫn CIA.

Năm 1968, Võ Văn Ba báo trước cho cảnh sát VNCH năm ngày về cuộc Tổng tấn công Tết Mậu Thân. Thông tin tương tự đến được Đại sứ quán Hoa Kỳ, người Mỹ không đánh giá cao tin này lắm, nhưng cảnh sát VNCH thì có. Và đó là lý do tại sao khi lực lượng cộng sản tấn công Sài Gòn vào Tết Mậu Thân 1968, cảnh sát VNCH đã chuẩn bị trước và có mặt để đối phó.

BBC:Ông có thể kể lại kinh nghiệm làm việc với Võ Văn Ba?

Frank Snepp: Năm 1969, tôi đến VN làm chuyên viên phân tích cho CIA. Một trong những điều đầu tiên tôi phải làm là phân tích tài liệu chúng tôi vừa tịch thu được, một tài liệu của Cộng sản quan trọng nhất mà chúng tôi từng có.

Tài liệu đó là Nghị quyết 9, phân tích của Bắc Việt về những gì xảy ra năm 1968, cũng như hoạt động quân sự sau đó. Bắc Việt nhận định rằng quá nhiều quân sĩ của họ đã tử trận, nhiều đến mức họ dự trù phải thúc thủ trong vòng hai năm. Nói cách khác, họ không thể có cuộc tấn công lớn nào nữa. Khi CIA tịch thu được toàn bộ tài liệu này, tôi được giao nhiệm vụ cùng với ba hoặc bốn đồng nghiệp, cũng thuộc CIA, phải tìm hiểu xem tài liệu có xác thực hay không.

Chúng tôi nghĩ tài liệu đó thật, nhưng không chắc 100%. Làm thế nào để xác định được là tài liệu đó có giúp chúng tôi biết ý định sự thật của phía cộng sản không rất quan trọng, vì chương trình Việt Nam hóa chiến tranh, chính sách mới của Nixon về việc rút lực lượng Mỹ và đưa lực lượng Việt Nam lên tuyến đầu, chỉ mới bắt đầu. Nếu tài liệu này đúng, có nghĩa là trong thời gian hai năm, khi Cộng sản không thể hoạt động mạnh trên chiến trường, chúng tôi sẽ rảnh tay thực hiện chính sách Việt Nam hóa.

Chúng tôi gặp Võ Văn Ba và được Võ Văn Ba xác nhận đó là tài liệu đúng. Đó là một đột phá tình báo lớn. Tôi biết Võ Văn Ba trong hoàn cảnh đó. Trong vòng hai năm, tôi bắt đầu gặp trực tiếp ông ta, không phải vì tôi giỏi, không phải vì tôi nói được tiếng Việt, tôi luôn phải có thông dịch viên khi làm việc với Võ Văn Ba, nhưng vì tôi đã nắm sẵn được nhiều bí mật. Là một nhà phân tích của CIA, tôi được truy cập vào những bí mật quan trọng và bạn phải biết bí mật thì mới có thêm được bí mật. Vì vậy CIA cử tôi đến nói chuyện với nhiều nguồn tin, trong đó có Võ Văn Ba, để lấy tin và xác minh xem những gì chúng tôi nhận được có chính xác không.

Tôi bị Võ Văn Ba mê hoặc. Ông có trí nhớ phi thường, có thể xem một tài liệu và nhớ nguyên văn mọi thứ cần nhớ về tài liệu đó. Không cần phải cầm tài liệu trong tay, chỉ cần đọc nó một lần, ông sẽ có thể mang tài liệu đó đến cho chúng tôi trong đầu của ông.

CIA huấn luyện cho ông tất cả những kỹ thuật căn bản trong nghề tình báo.

Phải nói rõ là Võ Văn Ba có người phụ trách trực tiếp tức ‘handler’ là Cảnh sát Đặc biệt của VNCH. Ông cũng có một ”handler” khác là một nhân viên CIA người Mỹ ở Tây Ninh. Nhưng người Mỹ này không thể trực tiếp gặp ông, bởi nếu Cộng sản nhìn thấy ông với một người da trắng, họ sẽ nghi ngờ.

Hai ông Frank Snepp và Phan Tấn Ngưu tại California, Hoa Kỳ NGUỒN HÌNH ẢNH,FRANK SNEPP

Vì vậy, để gặp ‘handler’ người Mỹ, Võ Văn Ba phải vào một bệnh viện ở Tây Ninh, trèo lên một băng ca, kéo tấm trải giường lên người, giả như người đã chết. Sau đó, các nhân viên phụ trách người Việt của ông sẽ chuyển băng ca ra ngoài, đưa lên máy bay. Máy bay sẽ đưa Võ Văn Ba vào Sài Gòn nơi ông cải trang để gặp tôi hoặc một người Mỹ khác. Ông sẽ mặc áo dài nam hay đội bộ tóc giả lớn khiến ông trông giống một phụ nữ và đeo cặp kính đen khổng lồ giống như Greta Garbo, rồi đến gặp chúng tôi tại một nơi an toàn.

BBC:Ngoài trí nhớ phi thường như ông nói, Võ Văn Ba là người như thế nào và có đặc điểm gì, thưa ông?

Frank Snepp: Võ Văn Ba có hai nhược điểm. Một là rất thích bia Budweiser. Ông được bảo là người Mỹ thả bia Budweiser dọc theo đường mòn Hồ Chí Minh để làm chậm tiến độ xâm nhập của Bắc Việt, vì đang di chuyển họ phải dừng lại uống bia (cười). Chẳng biết điều đó có đúng không, tôi cho rằng đó là sự thật, dù không bao giờ kiểm chứng được. Dẫu sao Võ Văn Ba rất mê Budweiser.

Nhược điểm thứ hai là rất thích thuốc Salem. Nghe nói ông Hồ Chí Minh cũng mê thuốc lá Salem, và thường bỏ thuốc Bastos hoặc thuốc lá Việt Nam trong túi áo, và mời những thứ này cho các đồng chí. Nhưng khi muốn hưởng chút lạc thú, ông sẽ lấy Salem ra hút. Vì vậy, Võ Văn Ba, người thích trò trớ trêu, luôn đòi chúng tôi cung cấp bia Budweiser và thuốc Salem trước khi trao cho chúng tôi những bí mật.

Và những bí mật ông có được thì thật tuyệt vời. Toàn những tin từ nội bộ. Ông được hàng ngũ cộng sản tín nhiệm đến nỗi được tham gia các cuộc họp bên trong Bộ chỉ huy ở Núi Bà Đen.

Võ Văn Ba ở vào vị trí lý tưởng để giúp chúng tôi, và để giúp ông đóng được vai trò một thành viên Cộng sản tốt, CIA và Cảnh sát Đặc biệt VNCH dàn dựng nhiều việc. Chúng tôi tấn công vào các trạm kiểm soát của cảnh sát VNCH, tất cả đều là giả, và sau đó loan tin là phe cộng sản đã làm điều đó, dĩ nhiên Võ Văn Ba kiếm được điểm, vì vậy, tín nhiệm của ông ngày càng tăng trong giới chỉ huy Bắc Việt. Họ cho rằng ông đã thi hành tất cả những điệp vụ kinh tởm cho họ, trong khi thực sự ông làm việc cho chúng tôi.

BBC:Những tường trình của Võ Văn Ba đã giúp công việc của ông ra sao?

Frank Snepp: Tôi dần dà ủng hộ tuyệt đối những tường trình của Võ Văn Ba. Lúc trở về trụ sở CIA ở Mỹ vào năm 1971, tôi là thành viên của một đơn vị phân tích lớn, chuyên viết bản tường trình hàng ngày (Daily Brief) cho Tổng thống. Tôi quảng bá báo cáo của Võ Văn Ba, vì là một trong số ít người trong ban phân tích của CIA đã gặp được ông, và vì tôi biết ông là vàng ròng.

Năm 1972, chúng tôi bắt đầu nhận được báo cáo lạ của Võ Văn Ba. Lạ vì nó cho thấy Cộng sản đang làm một điều mà chúng tôi không bao giờ nghĩ họ sẽ làm. Họ cho cán bộ biết là có thể sẽ có một hiệp định hòa bình mà không cần phải có điều kiện họ luôn coi là tiên quyết, đó là Nguyễn Văn Thiệu phải từ chức. Tôi sửng sốt khi đọc điều đó, vì tôi biết Võ Văn Ba là người đáng tin.

Tôi viết ngay bản tường trình hàng ngày cho tổng thống nói rằng tôi nghĩ một hiệp định hòa bình đang trong quá trình được thực hiện. Lúc ấy Henry Kissinger đang bí mật đàm phán ở Paris, nhưng không nói cho ai biết mình đang làm gì. Báo cáo của Võ Văn Ba là dấu hiệu đầu tiên cho chúng tôi thấy đã có bước đột phá trong cuộc đàm phán bí mật ở Paris giữa Kissinger và Lê Đức Thọ. CIA, dù ít nhất là ở cấp của tôi, không ai biết gì về điều này. Vì vậy, chúng tôi đã được điệp viên giỏi nhất của mình báo về tiến trình các cuộc đàm phán tại Paris.

Lê Đức Thọ nói chuyện với Henry Kissinger tại Paris năm 1972 NGUỒN HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES

Sau đó tôi lại được cử về Sài Gòn vào mùa thu năm 1972 để thẩm vấn một tù binh Bắc Việt giỏi nhất mà chúng tôi bắt được. Vào tháng 10/1972, khi tôi đã có mặt ở Sài Gòn, chúng tôi nhận được một báo cáo hết sức sửng sốt của Võ Văn Ba. Báo cáo cho biết Kissinger đã có một thỏa thuận khủng khiếp với phe cộng sản, cho phép Bắc Việt giữ lực lượng của họ ở miền Nam.

Bản báo cáo của Võ Văn Ba không chỉ đến Tòa Đại sứ, mà còn đến tay Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu, khiến ông Thiệu vào tháng 10/1972 phản ứng mãnh liệt, hỏi chuyện gì đang xảy ra, Kissinger đang làm gì? Ông Thiệu nhất quyết phản đối, nói sẽ không chấp nhận thỏa thuận mà Kissinger đang đàm phán dù đó là thỏa thuận gì, vì ông không được tham dự vào việc thương lượng. Khi ông Thiệu nhất quyết phản đối thì đến phiên Bắc Việt hỏi chuyện gì đang xảy ra, người Mỹ chắc đang lừa chúng ta.

Khi thấy thỏa thuận có nguy cơ bị hỏng, vì Võ Văn Ba đã cho chúng tôi biết sự thật, Nixon quyết định dội bom Bắc Việt để chứng minh với ông Thiệu rằng Mỹ vẫn đứng về phía ông, và cũng để làm cho Bắc Việt phải tiếp tục thương lượng, và họ đã trở lại đàm phán.

Võ Văn Ba đã cung cấp cho tổng thống VNCH thông tin đầu tiên về những gì Kissinger đang làm, và quan trọng nhất là quyết định cho phép quân đội Bắc Việt ở lại miền Nam của Kissinger.

BBC: Ông có tiếp xúc với Võ Văn Ba thường xuyên không?

Frank Snepp: Trong thời kỳ ngừng bắn 1973 đến 1975, tôi thỉnh thoảng gặp ông để biết những kế hoạch mới nhất của cộng sản. Tôi cũng được trao một trọng trách mới, là giúp quản lý một đặc vụ mà chúng tôi đang có ở Hà Nội. Phải nói rõ rằng người phụ trách Võ Văn Ba là một nhân viên CIA khác rất giỏi, nhưng tôi được cử đến gặp ông định kỳ để kiểm chứng những phát hiện của ông với nguồn trực tiếp của chúng tôi ở Hà Nội. Tôi không giỏi gì, nhưng chỉ vì tình cờ mà tôi được liên lạc trực tiếp với điệp viên giỏi nhất của CIA và có dịp kiểm chứng những tin những điệp viên gửi về.

Khi Nixon từ chức, Võ Văn Ba cho chúng tôi những dấu chỉ đầu tiên về những gì Cộng sản sẽ làm vào cuối năm 1974. Ông nói Bắc Việt sẽ thử nghiệm để xem khả năng phòng thủ của VNCH lúc ấy yếu đến độ nào.

Ngày 8/4/1975, Võ Văn Ba cho chúng tôi báo cáo đầu tiên về những gì phe cộng sản sẽ làm để dứt điểm cuộc chiến. Tôi không được tin này trực tiếp, mà nhận qua người ‘handler” của ông. Tôi gửi ngay yêu cầu cho Võ Văn Ba thông qua người Mỹ này để hỏi thêm.

Sài Gòn hai hình ảnh năm 1975 và 2020NGUỒN HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES

Sau đó, ngày 17/4, tôi trực tiếp gặp Võ Văn Ba và nhận được toàn bộ kế hoạch kết thúc chiến tranh của Cộng sản: Sẽ không có thỏa thuận nào, ông Thiệu từ chức hay không không thành vấn đề, cũng không thành vấn đề nếu chúng tôi muốn thành lập một chính phủ liên hiệp, Cộng sản nhất quyết tiến chiếm Sài Gòn kịp sinh nhật Hồ Chí Minh vào giữa tháng 5, và sẽ tấn công trước ngày 1/5, đúng y như những gì đã xảy ra.

Tin đó khiến các nhà hoạch định quân sự Hoa Kỳ đã bị sốc mà phải tức thời lập chương trình cho những chuyến trực thăng khẩn cấp đưa người di tản. Vì vậy, với những ai đã được đưa ra khỏi Việt Nam vào những ngày cuối cùng của cuộc chiến, Võ Văn Ba là người đã cứu họ…

Trong phần hai của cuộc phỏng vấn, ông Frank Snepp, năm nay 78 tuổi, so sánh hai điệp viên Võ Văn Ba và Phạm Xuân Ẩn. Cuộc nói chuyện do Tina Hà Giang thực hiện cùng cameraman Dân Huỳnh tại Nam California, Hoa Kỳ cuối tháng 10/2021.

---