Category: Tin Việt Nam

Tuấn Khanh

31-5-2016

Giữa tháng 5/2016, em Huỳnh Thành Phát ở Sài gòn bị bắt về đồn công an do xuống đường cùng nhiều người khác để yêu cầu chính phủ Việt Nam phải sớm tìm ra lý do vì sao cá chết hàng loạt ở dọc bờ biển 4 tỉnh miền Trung. Em bị các công an viên tra vấn nhiều giờ liền, với các câu hỏi “động cơ nào khiến quan tâm đến cá chết”. Sau khi tra vấn và không tìm được điều gì sai phạm, công an thả em ra vào đêm khuya. Nhưng vừa ra khỏi đồn, em Phát bị những người to khỏe, mặc thường phục, đeo khẩu trang chận lại, đánh đập dã man. Lúc đó, em Phát chỉ là trẻ vị thành niên.

Cuối tháng 5/2016, anh Phan Anh, một người dẫn chương trình trên truyền hình ở Hà Nội bất ngờ được mời vào buổi tọa đàm, mà trong đó anh bị chất vấn bởi một nhóm người, được dẫn dắt bởi bà Tạ Bích Loan, trong suốt 2 giờ liền (cắt lại chỉ còn 60 phút) để truy vấn rằng “mục đích nào, động cơ nào…” trong việc chia sẻ các thông tin về vụ cá chết mà anh đưa trên facebook của mình. Những câu hỏi mang tính tấn công, diễn dịch sai hiện thực… cũng như thái độ muốn áp đảo anh tại trường quay đã khiến hàng triệu người Việt sững sờ. Sự phản ứng nhanh chóng và dữ dội ngay trong đêm đã thành một áp lực lớn, khiến đài truyền hình VTV phải lấy xuống bản phát trên youtube. Khác với trường hợp của em Huỳnh Thành Phát, cuộc đánh nguội vào Phan Anh đã hoàn toàn thất bại.

Có cái gì đó khá giống nhau trong 2 trường hợp điển hình nêu trên. Bởi thủ pháp và lý luận của phía những người đứng về phía chính quyền – từ hành chánh công quyền đến giải trí tuyên truyền – đều tương đồng.

Câu hỏi “mục đích gì, động cơ nào…” cũng không xa lạ gì với tôi. Từ những bài viết đầu tiên về hiện thực xã hội, tôi đã nhiều lần phải làm việc với những người luôn lặp đi lặp lại câu hỏi đó. Nhận thức trở thành một loại tội danh đối với những ai không chọn ăn đong khẩu phần thực tế trên đất nước này.

Nhưng đó là thủ pháp đặc biệt của phía an ninh văn hóa. Giờ thì tôi thấy thủ pháp đó đã phổ thông ở khắp nơi, leo lên đến tận truyền hình với những nụ cười giả văn minh. Không biết động cơ nào đã khiến một lớp người nói trên luôn biết cách né tránh gọi tên đúng những kẻ luôn gây sai lầm và khổ nạn với tổ quốc – dân tộc, nhưng rất giỏi học đòi thủ pháp của công an để truy vấn người dân mình.

Xã hội Việt đang suy đồi với một lớp người như vậy. Họ luôn tin rằng bất kỳ ai có ý thức về hiện thực, ai nói và tin vào sự thật, khác với những điều mê mị mà truyền thông nhà nước gieo rắc, đều là kẻ thù của họ. Dựa vào quyền lợi và sự bình an tạm thời mà họ đang hưởng thụ, tất cả những người quan tâm đến vận mệnh đất nước, đến đồng bào… đều là kẻ âm mưu lật đổ sự tận hưởng máng ăn mỗi ngày trong trang trại.

Từ câu chuyện của em Huỳnh Thành Phát đến anh Phan Anh, cho thấy tư duy và hành động của phía một phía vẫn không đổi, nhưng nhận thức và ý thức của phía nhân dân đã vùn vụt đổi thay. Chuyện của em Huỳnh Thànn Phát chỉ có hàng trăm lượt share, hàng ngàn like nhưng đến chuyện của Phan Anh đã là hàng ngàn lượt share, hàng chục ngàn like. Vấn đề không phải là Phan Anh nổi tiếng hơn, mà vấn đề ở chỗ cấp số nhân của thái độ đó, cùng một ý nghĩa là phẫn nộ cho sự thật.

“Chia sẻ trên mạng để làm gì?” – câu hỏi là chương trình 60 phút mở của VTV dàn dựng rất công phu về chuyện thảm họa cá chết đã không có được lời đáp, thì hôm nay, mạng xã hội đã giúp trả lời thay: để vùng đứng dậy, để biết mình còn mang giá trị một con người.

“Thoạt đầu họ, phớt lờ bạn, sau đó chế giễu bạn. Rồi họ chuyển sang tấn công bạn. Cuối cùng thì bạn chiến thắng”, Mahatma Mohandas Gandhi (1869-1948), nhà lãnh đạo tranh đấu dân quyền lừng danh của Ấn Độ đã để lại di huấn như vậy về những cuộc đối đầu giữa sự thật và xảo biện, giữa con người tự do và công dân chuồng trại.

Thoạt đầu những kẻ xảo biện trung thành phớt lờ em Phát hay Phan Anh vì cho rằng điều của Phát hay Phan Anh suy nghĩ là thiểu số. Đến khi nhận ra sức mạnh của suy nghĩ đó, thì họ chọn cách diễu cợt vô căn “nhận tiền của thế lực xấu”, “muốn làm người nổi tiếng”… để nhằm dập tắt. Rồi khi ngay cả những lời diễu cợt ấu trĩ đó thất bại, họ lại tổ chức tấn công. Em Phát bị đánh đập đến thâm tím mặt mày, Phan Anh bị đưa vào đấu trường Đỏ. Và cuối cùng thì những con người có suy nghĩ độc lập và chân chính lại chiến thắng. Họ làm cho giòng dõi Việt Nam ngập tràn sự tự hào và mạnh mẽ, rằng thành phần nặc nô trộn lẫn trong dân tộc này chỉ là số ít đáng thương hại mà thôi.

Đã 2 tháng, kể từ khi thảm họa môi trường phát đi từ Vũng Áng, Hà Tĩnh. Hàng trăm tấn cá chết, tài nguyên, con người bị thiệt hại. Những người có trách nhiệm đã cố tình im lặng, thậm chí chọn cách đối đầu với nhân dân để kéo dài thời gian, bịt chặt thông tin. Giữa việc mở rộng cửa sự kiện, thúc đẩy các biện pháp khoa học để tìm ra nguyên nhân, thì họ chọn cách bít lối, lùa dân xuống biển, ăn cá như một tập tục hoang dã nhằm chứng minh sự tồn tại của chính quyền. Hành động này nhắc cho người ta nhớ lại hành động của nhà lãnh đạo Cộng sản Nam Tư Slobodan Millosevic khi ông xua dân bắt buộc phải qua lại cây cầu mà NATO đã thông báo trước sẽ đánh sập, nhằm triệt hạ sử dụng quân sự bừa bãi của ông Millosevic vào năm 1999.

Tại sao một thảm họa quốc gia lại được bưng bít đến mức, khiến nhân dân bị hăm dọa, vây hãm, đánh đập, gán án tù… chỉ vì muốn biết điều gì đang xảy ra trên đất nước mình? 60 phút mở ấy, lại đóng sập những câu hỏi chính cần có, quay lưng một cách nhục nhã với tình trạng của đất nước.

Một Gạc Ma khác trên đất liền đang diễn ra. Hàng hàng tấn cá chết tràn bờ, những thợ lặn thoi thóp và những ngư dân nhiễm độc và khốn cùng đường sinh sống, đang bị bức tử một lần nữa bởi truyền thông nhà nước và các kiểu công dân máng ăn. Gạc Ma ở tọa độ 9°43’9″N -114°16’57″E thì người Việt bị thảm sát bởi giặc xâm lược Trung Quốc. Còn chương trình 60 phút mở lại cho thấy một Gạc Ma khác chạy dài dọc bờ biển miền Trung. Cuộc thảm sát tài nguyên và tương lai con người Việt Nam đang công khai diễn ra bởi những kẻ nhân diện thú tâm, có cùng tiếng nói và dòng máu Lạc Hồng.

Rất nhiều người tức giận đòi phải phản ứng đích danh từng người trong chương trình đấu trường Đỏ với Phan Anh, nhưng thật sự điều đó không cần thiết đâu, thưa các bạn. Tiếng gào rú từ chuồng trại dù lớn bao nhiêu, bộ lông bóng bẩy thế nào vẫn thấp hèn hơn những con người tự do sống giữa đồng xanh và mặt trời sự thật. Điều mà bạn cần ghi nhớ dứt khoát rằng, cột mốc hôm nay, là điểm dừng cuối của hành trình có thể đã dài hơn 41 năm, rằng truyền thông tuyên truyền nhà nước không bao giờ đáng tin cậy cả.

Và hơn nữa, đó là những kẻ phản bội tồi tệ, vì đã sử dụng tiền thuế của nhân dân để chống lại nhân dân.

_____

Mời xem lại: Nhà báo Viễn Sự, báo Tuổi Trẻ: Đưa tin của Công an, nhưng không chịu trách nhiệm nội dung (BS).

Nguyễn Gia Kiểng

Thảm họa Formosa Vũng Áng đang khiến mọi người Việt Nam vừa lo sợ vừa phẫn nộ trong gần hai tháng qua. Lo sợ vì mức độ nghiêm trọng của những thiệt hại và tiềm năng thiệt hại lâu dài. Phẫn nộ vì điều không thể xảy ra đã xảy ra và vì thái độ của những người cầm quyền.

Như mọi người đều đã biết, từ ngày 6/4 hàng trăm, hàng ngàn tấn cá đã chết, chết dạt vào bờ hay chết chìm đáy biển, vì vùng biển duyên hải miền Trung bị nhiễm độc. Khu vực nhiễm độc mới đầu từ Hà Tĩnh tới Thừa Thiên rồi dần dần lan rộng xuống phía Nam và tỏa rộng ra khơi. Ước lượng chung là vùng biển nhiễm độc hiện nay dài hơn 400 Km và rộng hơn 30 Km. Để làm nhiễm độc một vùng biển rộng lớn như vậy người ta đã phải xả xuống biển một khối lượng cực lớn những hóa chất cực độc. Thiệt hại đã rất kinh khủng.

Nghề cá Việt Nam, đánh bắt cũng như nuôi, đang là công ăn việc làm của hơn một  triệu rưỡi gia đình, sản xuất 7 triệu tấn tôm cá trị giá 15 tỷ USD mỗi năm trong đó có gần 7 tỷ USD xuất khẩu. Nghề cá đang đứng trước nguy cơ phá sản. Sau đó là các hoạt động sản xuất nước mắm, sản xuất muối, công nghiệp thực phẩm v.v. đang nuôi sống hàng triệu gia đình. Ngành du lịch, với 8 triệu lượt người thăm viếng Việt Nam và số thu nhập 15 tỷ USD năm 2015, sẽ bị sút giảm nặng nếu không phá sản luôn kéo theo sự suy sụp của các ngành hàng không, chuyên chở, khách sạn, nhà hàng ăn uống v.v.  Những ngành này có thể sụp đổ vĩnh viễn nếu nhà máy thép Formosa vẫn tiếp tục hoạt động.

Thiệt hại kinh tế và vật chất chưa thể ước lượng hết được nhưng chắc chắn không bằng những thiệt hại gây ra cho con người Việt Nam. Nhiều người đã ăn phải cá nhiễm độc, nhiều người sẽ còn ăn phải cá nhiễm độc với những hậu quả có thể chỉ xuất hiện sau này.

Biển là tất cả đối với chúng ta. Chúng ta gọi quốc gia là “nước”, và nước trước hết là biển. Biển không chỉ là một nguồn hải sản và các mỏ dầu và khí đốt ngoài khơi. Biển mở rộng lãnh thổ, đưa Việt Nam hội nhập vào thế giới và đem thế giới đến với Việt Nam. Biển là tính mạng của chúng ta. Biển bị hư hại là tất cả bị hư hại. Và biển đã nhiễm độc.

Trước một thảm kịch quốc gia như vậy thái độ của chính quyền cộng sản đã gây kinh ngạc và phẫn nộ.

Nguyên nhân của việc biển nhiễm độc, và nhiễm độc như thế nào, có thể khẳng định sau một vài giờ hay cùng lắm là một vài ngày, vả lại ai cũng biết rồi. Công ty Formosa cũng đã nhìn nhận trách nhiệm khi viên giám độc đối ngoại của họ “lỡ lời” tuyên bố Việt Nam phải chọn giữa tôm cá và thép. Nhưng chính quyền cộng sản đã cố tình câu giờ, trì hoãn, bao che cho công ty Formosa, không những thế còn đàn áp thô bạo những người chỉ biểu tình một cách ôn hòa để bày tỏ sư quan tâm chính đáng với môi trường. Không ngạc nhiên nếu trong vài ngày nữa họ đưa ra kết luận rằng Formosa không có hay không chịu hoàn toàn trách nhiệm.

Những người lãnh đạo cao nhất của chế độ, tổng bí thư Đảng Cộng Sản, chủ tịch nước, thủ tướng, chủ tịch quốc hội đều im lặng như không có gì quan trọng xảy ra. Họ trơ lì và xấc xược. Họ coi thường nhân dân Việt Nam vì cậy có bạo lực. Họ hành xử như một lực luợng chiếm đóng nước ngoài.

Đã có câu kết với nước ngoài

Lý do của sự trơ lì này là vì một sự thật đang được phơi bày: đã có sự câu kết bất chính giữa chế độ cộng sản và các thế lực tài phiệt nước ngoài, ở đây là công ty Formosa.

Trước hết cần ý thức rằng Việt Nam không có lý do gì để thiết lập một công ty thép với qui mô lớn như công ty Formosa tại Vũng Áng (với công xuất dự trù 22 triệu tấn thép mỗi năm, 7,5 triệu tấn trong giai đoạn đầu). Kỹ nghệ thép rất ô nhiễm và nước ta đất hẹp người đông – Việt Nam phải được coi như một thành phố lớn – không thể chấp nhận những kỹ nghệ ô nhiễm. Hơn nữa Formosa lại là công ty nổi tiếng nhất trên thế giới về gây ô nhiễm, đã từng được giải “hành tinh đen”.

Chúng ta lại cũng gần như không có mỏ sắt. Trữ lượng quặng sắt của chúng ta chỉ vào khoảng 500 triệu tấn và phân tán trên 200 mỏ nhỏ nên phần lớn không khai thác được trên quy mô kỹ nghệ. Hiện nay ngành gang thép Việt Nam đã phải nhập khẩu quặng sắt dù chỉ sản xuất chưa tới 500.000 tấn mỗi năm. Lập luận cho rằng thiết lập nhà máy thép Formosa Vũng Áng để khai thác mỏ sắt Thạch Khê chỉ là thuần túy bịp bợm. Mỏ Thạch Khê không thể khai thác được vì nằm sát bờ biển và sâu dưới mức nước biển; giá thành quặng sắt sẽ rất cao so với giá quặng nhập khẩu và sẽ phải bơm hàng ngày nhiều triệu mét khối nước bẩn ra biển, nghĩa là sẽ giết chết vùng biển Hà Tĩnh. Mục đích thực sự của nhà máy này chỉ có thể là để sử dụng quặng thép ở tỉnh Hà Bắc của Trung Quốc, nơi có một trữ lượng quặng sắt rất lớn, 10 tỷ tấn theo một số ước lượng, nhưng không thể có thêm nhà máy thép được nữa vì đã quá ô nhiễm. Đây là một âm mưu xuất khẩu ô nhiễm của Trung Quốc sang Việt Nam. Những phát giác gần đây cho thấy Formosa tuy trên danh nghĩa là một công ty Đài Loan nhưng rất gắn bó với Trung Quốc.

Chúng ta càng không có lý do để xây dựng một nhà máy thép lớn vì kỹ nghệ thép cũng đang thua lỗ và suy sụp trên khắp thế giới. Một thí dụ là cổ phiếu của công ty ArcelorMittal, công ty thép lớn nhất thế giới, đã mất 90% trị giá trong gần mười năm qua. Điều này chắc chắn chính quyền CSVN phải biết vì hai khu gang thép Thái Nguyên và Lào Cai –thành lập do hợp tác với Trung Quốc- đều đang khốn đốn. Thái Nguyên kể như đã phá sản, còn Lào Cai tuy mới chỉ hoạt động từ tháng 12-2014 đã lỗ gần 50 triệu USD, trong đó 30 triệu USD riêng trong năm 2015, và đang trong tình trạng hiểm nghèo sau khi đã gây ô nhiễm nặng. Nhà máy thép Lào Cai này sử dụng 1000 công nhân, tính ra mỗi công nhân tốn 30.000 USD mỗi năm.

Như vậy phải nhấn mạnh rằng ngay cả nếu có ai đó đề nghị xây dựng biếu không chìa khóa trao tay cho chúng ta một nhà máy thép lớn và hiện đại thì chúng ta cũng vẫn phải từ chối. Dầu vậy chính quyền CSVN đã không chỉ cho Formosa thiết lập nhà máy thép mà còn cho hưởng những ưu đãi đặc biệt. Đảng Cộng Sản đã buộc Việt Nam phải mua một gánh nặng độc hại với giá đắt.

Và không phải chỉ có thế.

Mùa hè 2014 trong vụ giàn khoan HD 981, chính quyền cộng sản đã cho công an và côn đồ giả làm người biểu tình phản đối Trung Quốc đập phá nhiều khu công nghiệp trong đó có Vũng Áng, rồi sau đó mượn cớ an ninh để thỏa mãn những đòi hỏi không thể chấp nhận được của Formosa, như cho Formosa hưởng qui chế gần như tự trị, được hưởng một chế độ thuế rất ưu đãi, không bị thu hồi đất, có quyền bán quyền sử dụng đất cho công nhân viên, không bị kiểm soát hay thanh tra, kể cả về xử lý chất thải, bởi một bộ hay cơ quan nào của Việt Nam mà chỉ trực tiếp liên hệ với văn phòng thủ tướng v.v. Không biết ngoài Formosa chính quyền cộng sản Việt Nam có còn làm những nhượng bộ tương tự với công ty Trung Quốc nào khác không.

Chính sự kiện không bị kiểm soát về xử lý chất thải đã đưa đến tại họa môi trường mà chúng ta đang chứng kiến. Một vài tuyên bố của một số quan chức xác nhận điều này. Thí dụ như ông Phan Lam Sơn phó giám đốc Sở Tài Nguyên – Môi Trường tỉnh Hà Tĩnh nói: “Khi thấy nghi vấn thì cơ quan chức năng mới kiểm tra và lấy mẫu xét nghiệm, chúng tôi không lấy mẫu định kỳ hay đột xuất kiểm tra. Họ tự lấy mẫu và thông số gửi cho cơ quan chức năng kiểm định là việc làm hợp lý, không có gì là không khách quan”. Không lấy mẫu xử lý chất thải cũng không kiểm tra, chỉ hoàn toàn dựa vào báo cáo của Formosa mà cho là “hợp lý, không có gì là không khách quan”! Vụ phó Vụ Nuôi Trồng Thủy Sản của Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Phạm Khánh Ly cho biết là đoàn công tác của bộ không có quyền vào kiểm tra tại Khu Công Nghệ Vũng Áng.

Thật là không thể tưởng tượng được. Ở mức độ này ngay cả sự ngu dốt tuyệt đối cũng không thể giải thích tất cả, còn phải có cả tham nhũng, cố ý câu kết với nước ngoài, cố ý phản bội quyền lợi của dân tộc để mưu lợi ích cá nhân.

Những ai phải chịu trách nhiệm?

Nguyễn Tấn Dũng và Nguyễn Phú Trọng

Trần Đại Quang. Ảnh: internet

Chính quyền cộng sản đã gây ra một thảm họa chưa từng có cho đất nước với những thiệt hại vô cùng lớn có thể kéo dài trong rất nhiều năm. Toàn ban lãnh đạo Đảng Cộng Sản phải chịu trách nhiệm nhưng trước hết là Nguyễn Tấn Dũng và Trần Đại Quang, thủ tướng và bộ trưởng công an cho tới gần đây. Họ là hai nhân vật có quyền lực lớn nhất trong chính phủ. Chính họ đã cho công an huy động cả chục ngàn côn đồ tới đập phá các khu công nghiệp trong đó có Vũng Áng. Phải nhấn mạnh là không làm gì có “những phần tử quá khích” nào cả, như luận điệu của chính quyền sau đó. Càng không phải là những người dân chủ đã xuống đường phản đối giàn khoan HD 981 xâm phạm lãnh hải Việt Nam một cách ôn hòa. Anh em dân chủ không có khả năng huy động nhiều người như thế ngay cả tại Sài Gòn và Hà Nội.  Đây chỉ là những công an giả làm côn đồ và những côn đồ do công an điều động tới với chỉ thị là đập phá các xí nghiệp để sau đó chính quyền có cớ thỏa mãn những đòi hỏi vô lý của các công ty nước ngoài, trong đo có đòi hỏi đặt Formosa gần như ngoài vòng kiểm soát của nhà nước Việt Nam, kể cả kiểm soát về xử lý chất thải. Hai nhân vật này phải trực tiếp chịu trách nhiệm về thảm họa mội trường mà nước ta đang phải gánh chịu. Điều đáng ngạc nhiện là cho tới nay tội đặc biệt nghiêm trọng này chưa bị tố giác một cách mạnh mẽ như đáng lẽ phải có.

Hoàng Trung Hải. Ảnh: internet

Ngay sau hai ông này là ông phó thủ tướng Hoàng Trung Hải, ông này hiện diện bên cạnh ông Nguyễn Tấn Dũng hầu như trong mọi quyết định quan trọng liên quan đến những ưu đãi dành cho Formosa.

Một người cũng rất đáng trách là ông Võ Hồng Phúc. Ông này là bộ trưởng Kế Hoạch và Đầu Tư vào lúc dự án khu công nghiệp Vũng Áng được thành lập. Là một kỹ sư về mỏ ông Phúc phải thấy sự vô lý cùng cực của dự án nhà máy thép Formosa. Ông đã bất tài hay đã là đồng lõa?

Bùi Quang Vinh, bộ trưởng Kế Hoạch và Đầu Tư sau Võ Hồng Phúc, đã thấy sự vô lý của những đòi hỏi của Formosa nhưng đã chỉ phản đối có lệ. Ông Bùi Quang Vinh càng đáng bị qui trách vì ông từng là chủ tịch ủy ban nhân dân rồi bí thư tỉnh ủy Lào Cai và đã phải biết bi kịch tài chính cũng như môi trường của nhà máy thép Lào Cai.

Bộ Tài Nguyên và Môi Trường được thành lập từ 14 năm nay với bốn thứ trưởng, 4 tổng cục, 14 cục như Cục Thẩm Định và Đánh Giá Tác Động Môi Trường, Cục Kiểm Soát Ô Nhiễm v.v. nhưng hoàn toàn vô tích sự, không đưa ra được một đạo luật nào về xử lý chất thải cả. Việc xác định nguyên nhân khiến cá chết cũng phải nhờ những chuyên gia nước ngoài. Cho đến nay đại bộ phận chất thải của các nhà máy Việt Nam được xả thẳng ra thiên nhiên không có xử lý trước. Theo báo chí nước ngoài phải đợi đến tháng 7 này chính quyền Việt Nam mới thảo luận với một số công ty Mỹ chuyên môn về môi trường do Bộ Thương Mại Mỹ giới thiệu về xử lý chất thải. Sau khi biển bị ô nhiễm và cá chết hàng loạt thứ trưởng Tài Nguyên và Môi Trường Võ Tuấn Nhân khẳng định rằng đường ống xả thải ra biển của Formosa có giấy phép và không có gì sai trái cả, để rồi sau đó bộ trưởng Trần Hồng Hà tuyên bố Formosa làm như vậy là phạm pháp. Có lẽ Võ Tuấn Nhân đã nói thực, nhưng ai đã cho phép Formosa đặt ống xả thải (đường kính 1,4 m và dài 1400 m) ngay dưới đáy biển?

Bộ công an, với Cục Phòng Chống Tội Phạm Môi Trường, đã làm gì ngoài việc đàn áp những người biểu tình ôn hòa bày tỏ quan tâm khi biển bị nhiễm độc?

Thảm họa Formosa Vũng Áng vừa phơi bày dưới ánh sáng chói lọi và gay gắt bản chất bất tài, tham nhũng và hoàn toàn vô trách nhiệm của chế độ cộng sản Việt Nam. Nó cũng nhắc lại một lần nữa rằng chủ nghĩa Mác-Lênin không phải là một chủ nghĩa để xây dựng quốc gia cho nên môi trường -cũng như văn học, nghệ thuật và đạo đức- hoàn toàn không phải là giá trị của nó. Nó chỉ là một kỹ thuật cướp và giữ chính quyền bằng bạo lực và khủng bố. Các đảng cộng sản về bản chất đều là những đảng khủng bố, khi nắm được chính quyền họ hành xử như một đảng cướp và một lực lượng chiếm đóng. Cần lưu ý là cho đến nay tất cả mọi chế độ cộng sản, không trừ một ngoại lệ nào, đều là những tai họa về môi trường.

Còn ai nữa phải chịu trách nhiêm?

Nhưng phải chăng chỉ có đảng và chính quyền cộng sản có trách nhiệm về thảm họa này? Câu trả lời đáng buồn là không. Bản chất của chủ nghĩa cộng sản không phải là để xây dựng một đất nước. Mục tiêu sau cùng của nó còn là xóa bỏ các quốc gia. Sự vô trách nhiệm của các chế độ cộng sản không phải là điều bất ngờ mà chỉ thể hiện bản chất không giấu giếm của nó. Sai lầm là ở chỗ một bộ phận dân tộc đã tiếp tay giúp nó cướp được chính quyền và một bộ phận khác đã không ngăn cản được nó. Nhưng đó đã là lịch sử, trách nhiệm của chúng ta ngày hôm nay sau khi nhận diện được nó là đã không phản ứng một cách quả quyết.

Ngày 1-5 đã có khoảng 10.000 người biểu tình ở khắp nơi nhất là ở Hà Nội và Sài Gòn. Trước một thảm họa to lớn như thế và trước thái độ xấc xược như thế của Đảng Cộng Sản con số người biểu tình đáng lẽ phải là 10 triệu người mới đúng. Các cuộc biểu tình, đúng hơn là các dự định biểu tình, ngày 8/5 và ngày 15/5 sau đó đã bị dẹp ngay lúc mới khởi sự. Tại sao quần chúng Việt Nam không biểu lộ được sự phẫn nộ? Dĩ nhiên là vì bị kìm kẹp và đàn áp, nhưng có chế độ độc tài nào không đàn áp? Nhiều chế độ độc tài còn đàn áp hung bạo hơn. Đúng là quần chúng Việt Nam đã thụ động, nhưng sự thụ động này có lý do của nó. Đó quần chúng Việt Nam đã không có được những tổ chức đủ mạnh để động viên và lãnh đạo họ. Trong tình trạng này 10.000 người biểu tình đã là khá đông.

Nhân dân Việt Nam đã là nạn nhân hơn là có trách nhiệm. Trách nhiệm là ở trí thức Việt Nam. Dân tộc nào cũng cần được trí thức hướng dẫn và lãnh đạo nhưng trí thức Việt Nam đã không đảm nhiệm được vai trò của mình. Trong đại đa số họ vẫn còn mang nặng não trạng nho sĩ, di sản của văn hóa nô dịch Khổng Giáo, coi làm chính trị chỉ để là được làm quan, và làm quan chỉ là để làm dụng cụ cho một chế độ, ngay cả một chế độ hung bao tồi dở, chứ không phải là để phục vụ đất nước. Họ không biết và cũng không dám đấu tranh chính trị. Cho tới nay trong vụ Formosa đã chỉ có những tiếng nói phản kháng của một vài chuyên gia trên những lợi và hại về mặt kinh tế của dự án chứ không phải trên những điểm quan trọng hơn rất nhiều là môi trường và chủ quyền quốc gia. Tiếng nói của trí thức Việt Nam quá yếu và quá ít trên một sự kiện quá quan trọng. Thái độ của trí thức Việt Nam quá nhút nhát trước một thảm họa đe dọa chính sự sống còn của đất nước. Không động viên được quần chúng là đương nhiên dù quần chúng chỉ chờ đợi để được động viên.

Những gì vừa xảy ra chỉ nhắc lại một lần nữa điều mà đáng lẽ trí thức Việt Nam đã phải hiểu từ lâu. Đó là không thể hy vọng gì ở chế độ này, nó là một lực lượng chiếm đóng chứ không phải một chính quyền Việt Nam. Phải đấu tranh để giành lấy dân chủ và muốn như thế phải đấu tranh có tổ chức. Hy vọng rằng thảm kịch vừa xẩy ra, và vẫn còn đang tác hại, ít nhất cũng giúp nhiều người tỉnh ngộ.

Một tổ chức đấu tranh bảo vệ môi trường

Thảm kịch môi trường này sẽ còn kéo dài. Chúng ta cũng không có quyền để nó chìm xuống. Trong khi hai đe dọa lớn khác, dự án Boxit Tây Nguyên và dự án xây 14 lò điện nguyên tử, vẫn còn đó. Với cách quản lý cẩu thả và vô trách nhiệm vượt mọi tưởng tượng mà chính quyền cộng sản vừa phơi bày qua vụ Formosa thảm họa bùn đỏ tại Tây Nguyên trở thành gần như chắc chắn và một tai nạn nguyên tử cũng rất có thể xẩy ra. Sự sống còn của đất nước đang bị đe dọa nghiêm trọng.

Từ ba mươi năm qua, trong các dự án chính trị liên tục được cập nhật, Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên luôn luôn coi môi trường là một trong những vấn đề quốc gia lớn nhất. Trong dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai vừa công bố cách đây một năm chúng tôi coi ba mối nguy lớn nhất của đất nước là tham nhũng, sự hủy hoại của môi trường và sự lệ thuộc Trung Quốc, trong đó tham nhũng được coi là mối nguy lớn nhất vì nó đưa tới sự hủy hoại của môi trường và khiến chúng ta ngày càng lệ thuộc Trung Quốc. Nhận định của chúng tôi đã dần dần được chia sẻ. Thảm kịch cá chết giờ đây đã khiến bảo vệ môi trường trở thành một đồng thuận quốc gia hàng đầu.

Như vậy cần và nên có một sự phối hợp các tổ chức xã hội dân sự trong một tổ chức bảo vệ môi trường. Tổ chức này sẽ thống nhất và điều hợp các cố gắng đấu tranh đòi bãi bỏ nhà máy thép Formosa, bãi bỏ dự án Bôxit Tây Nguyên và đình chỉ dự án xây dựng các lò điện nguyên tử. Nó sẽ chỉ có mục tiêu bảo vệ môi trường và sẽ mở cửa cho mọi người Việt Nam dù dân chủ hay cộng sản hay không có lập trường chính trị. Các tổ chức dân chủ sẽ đứng sau lưng yểm trợ tổ chức thuần túy xã hội dân sự này trong khi vẫn theo đuổi cuộc đấu tranh căn bản hơn và trọng đại hơn là chấm dứt chế độ toàn trị và xây dựng dân chủ.

29-5-2016

Người dân Việt Nam đang khao khát ‘thần tượng’, nhưng lại không muốn những thần tượng do ‘tuyên truyền’ và ‘được dựng lên’, theo ý kiến nhà nhà nghiên cứu, khách mời của BBC.

Tại cuộc tọa đàm về chuyến thăm của Tổng thống Mỹ và hội chứng mang tên cơn sốt Obama ở Việt Nam của BBC Việt ngữ cuối tháng 5/2016, Tiến sỹ Khuất Thu Hồng, nhà nghiên cứu xã hội học từ Hà Nội cho nói:

“Tôi nghĩ rằng cơn sốt Obama đã cho chúng ta thấy là dân chúng muốn thần tượng của mình là ai, chứ không phải là những gì người ta dựng lên hoặc người ta cố gắng để tuyên truyền cho nó.”

Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội Việt Nam khẳng định:

“Đấy chính là cái gọi là thần tượng thực sự mà người Việt Nam đang thiếu và khát khao. Những thứ mà khiên cưỡng thì rất khó khăn.

“Sự xuất hiện của ông Obama giải đáp cho chúng ta câu hỏi là người Việt Nam muốn gì, muốn thần tượng của mình phải như thế nào.”

Có sính ngoại quá không?

Tại cuộc tọa đàm Bàn tròn thứ Năm của BBC hôm 26/5, trước câu hỏi dường như ở Việt Nam đã có sẵn nhiều ‘thần tượng’, từ những tượng đài, cho tới các tên gọi trên các đường phố, hay trong sách giáo khoa và những nơi khác, mà không phải là thiếu thần tượng, bà Khuất Thu Hồng nêu quan điểm:

TS. Khuất Thu Hồng: Không ạ. Tôi nghĩ rằng cơn sốt Obama đã cho chúng ta thấy là dân chúng muốn thần tượng của mình là ai, chứ không phải là những gì người ta dựng lên hoặc người ta cố gắng để tuyên truyền cho nó. Cơn sốt Obama nó cho thấy điều tôi nói như ban đầu là người dân Việt Nam đang thiếu một thần tượng.

Người dân Việt Nam chào đón Tổng thống Obama trên đường phố. Ảnh: Getty

Thần tượng mà họ cảm thấy gần gũi với họ, mang lại, đáp ứng những mong mỏi, nhu cầu, thất vọng do về tự do, phát triển, chủ quyền, giáo dục và tất cả mọi thứ. Đấy chính là cái gọi là thần tượng thực sự mà người Việt Nam đang thiếu và khát khao. Những thứ mà khiên cưỡng thì rất khó khăn.

Sự xuất hiện của ông Obama giải đáp cho chúng ta câu hỏi là người Việt Nam muốn gì, muốn thần tượng của mình phải như thế nào. [Đó] phải là một người chân thành, hiểu biết, uyên bác, gần gũi; một người có thể động đến trái tim của tất cả mọi người bằng chuyến đi và lời phát biểu của mình, bằng việc ngồi ăn bún chả hay uống cà phê sữa hay bắt tay người dân, thì ông Obama đã tạo nên một thần tượng mà từ nay người Việt Nam luôn luôn hướng đến, mơ ước và mong mỏi rằng một ngày nào đó mình sẽ có những thần tượng như thế ở đất nước này.

BBC: Liệu người Việt Nam có sính ngoại quá hay không, như một số người đặt vấn đề? Xin hỏi tiếp TS Khuất Thu Hồng

TS. Khuất Thu Hồng: Tôi nghĩ Việt Nam đã đón quá nhiều các nguyên thủ quốc gia nhưng chúng ta đã thấy có trường hợp nào tương tự như vậy không ạ? Cũng có những nguyên thủ quốc gia mà quả thật, sự viếng thăm của họ mang lại cho chúng ta rất nhiều lợi ích về kinh tế, nhưng có được sự đón tiếp nồng ấm của người dân như vậy hay không thì chúng ta đã đều thấy câu trả lời rồi.

Hãy lắng nghe đối thoại

BBC: Chúng tôi muốn vấn ý bà Thảo Griffiths, trưởng Đại diện Quỹ cựu chiến binh Mỹ tại Việt Nam, bà có bình luận gì về ý kiến của TS Khuất Thu Hồng?

Bà Thảo Griffiths: Tôi nhớ là năm 2000 khi Tổng thống Bill Clinton sang Việt Nam. Đấy cũng là việc có ý nghĩa lịch sử trong quan hệ Việt Mỹ bởi vì đó là chuyến đi đầu tiên của một Tổng thống Hoa Kỳ đến Việt Nam sau khi chiến tranh kết thúc.

Chúng ta (Việt Nam) cũng đã tiếp đón Tổng thống Bill Clinton như chúng ta tiếp đón Tổng thống Obama.

BBC: Xin được nghe ý kiến bình luận của Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Quang A, nhà vận động xã hội dân sự ở Việt Nam.

Phụ nữ và trẻ em cầm cờ và ảnh chào đón ông Obama. Ảnh: Getty

TS. Nguyễn Quang A: Tôi rất đồng ý với Tiến sĩ Khuất Thu Hồng về điểm đó. Bởi vì nếu chúng ta nhìn lại những thần tượng mà người ta muốn cấy vào đầu người Việt Nam trong suốt nhiều chục năm qua hoặc những vị lãnh đạo của chúng ta thể hiện một tác phong như thế nào.

Tôi thấy người dân Việt Nam có một cơ hội để đối sánh thực tiễn với mong mỏi của họ. Và khoảng cách giữa thực tiễn với cái mong muốn; cũng như khoảng cách giữa thực tiễn và với mong mỏi của người ta với phía ông Obama, hai cái đó khác nhau một trời một vực.

Có lẽ, tôi nghĩ, về phía người cầm quyền Việt Nam cần phải nghiên cứu một cách rất là sâu sắc và phải tự thay đổi mình. Xã hội người dân đã tiến khá nhiều. Rất đáng tiếc là tác phong lãnh đạo, cung cách lãnh đạo vẫn giống như nhiều chục năm trước.

Và khoảng cách đó càng ngày càng xa ra thì nó làm cho sự bức xúc của người dân càng lớn. Bức xúc đó có thể gây ra những chuyện bất ổn xã hội không đáng có.

Chính những người lãnh đạo Việt Nam là người phải chủ động thay đổi mình để kéo khoảng cách giữa người dân với họ đang từ khoảng rộng như thế nó thu hẹp dần lại, làm sao để có thể giống như ông Obama. Đó là một vấn đề hết sức nghiêm túc mà họ cần hết sức lưu ý và chấn chỉnh.

Tôi nghĩ là chỉ có như thế, lắng nghe người dân đối thoại với người dân, chứ không phải là họ đối xử với đối xử với tôi với (blogger) Đoan Trang như vừa rồi.

Thực sự cùng giá trị

Tôi nghĩ là lúc đó mới tạo được sự đồng thuận. Không có một người nào đấu tranh dân chủ và nhân quyền ở Việt Nam bây giờ muốn có một sự bất ổn. [Họ] đều muốn có một sự phát triển hài hòa và chỉ muốn làm cho bản thân chính quyền phải mạnh lên.

Bởi vì cái chính phủ phải có niềm tin ở chính mình và tạo ra niềm tin trong nhân dân.

Người dân với biểu ngữ bằng tiếng Anh ghi: “Hoan nghênh Tổng thống Barack Obama. Chúng tôi yêu mến ông”. Ảnh: Getty

Đấy mới là tài sản quan trọng [mà] rất đáng tiếc trong thời gian vừa qua cái tài sản rất quý giá đấy của nhà nước thì họ đã làm xói mòn đi.

Rất đáng tiếc tôi không gặp được ông Tổng thống Obama.

Nhưng hai người chuẩn bị cho cuộc viếng thăm của ông thì tôi có thời gian để nói chuyện. Và tôi nói với họ rằng, về cơ bản, những giá trị của Mỹ, hay giá trị của Việt Nam mà người ta coi rằng là giá trị của họ, thực sự là một.

Bởi vì ông Hồ Chí Minh dẫn chiếu giá trị của Mỹ ở Tuyên ngôn độc lập; rồi Việt Nam cũng muốn xây dựng một xã hội của dân, do dân, vì dân. Đấy là của Mỹ. Nhưng họ không nói là vay mượn của Mỹ.

Thế như vậy là những giá trị cơ bản của Mỹ và Việt Nam là không có bất đồng gì cả.

Chỉ có bất đồng ở một điểm là cái cách thực hiện như thế nào. Một bên là chỉ có nói về cái đó nhưng không thực hiện.

Thế nên tôi mới đặt vấn đề là người dân, chúng ta phải cố gắng giúp nhà nước để biến cái quyền hão, quyền ảo của chúng ta thành quyền thực.

Nếu thực sự là làm với tinh thần xây dựng như thế, thì nước Việt Nam sẽ phát triển. Tôi nghĩ lãnh đạo Việt Nam nên lắng nghe và tự thay đổi, và đối thoại với người dân.

Mời quý vị theo dõi thêm các cuộc tọa đàm Bàn tròn của BBC Việt ngữ về chuyến thăm của Tổng thống Hoa Kỳ Obama tới Việt Nam tại đây và tại đây.

Người dân với biểu ngữ bằng tiếng Anh ghi: “Hoan nghênh Tổng thống Barack Obama. Chúng tôi yêu mến ông”. Ảnh: Getty

Ảnh: JIM WATSON AFP Getty Images

Ảnh: Reuters

Ảnh: Bui Thu

Blog VOA

Lê Anh Hùng

29-5-2016

Trong một bài bình luận mới đây trên website của Đài Phát thanh Quốc tế Trung Quốc, một học giả Trung Quốc đã nói huỵch toẹt âm mưu của Bắc Kinh một khi chiến tranh Trung – Việt nổ ra là sẽ tìm cách chia cắt Việt Nam từ phía biển.

Xin trích một đoạn trong bài “Học giả Trung Quốc bày mưu chia cắt Việt Nam từ phía biển” trên trang Giaoduc.net ngày 19/4/2016:“…Một khi lực lượng hải quân ngoại bang triển khai từ trên biển thì về mặt địa hình, Việt Nam như ‘dưa hấu gặp dao sắc’, có thể bị tấn công đổ bộ từ bất kỳ địa điểm nào dọc theo đường bờ biển đất liền… Nói cách khác, nếu Việt Nam để mất quyền kiểm soát Biển Đông thì bố trí quân sự của Việt Nam ở miền Bắc mất hẳn chỗ dựa, đầu đuôi khó ứng cứu cho nhau…”

Mặc dù Trung Quốc có thể tấn công đổ bộ từ bất kỳ địa điểm nào dọc theo bờ biển Việt Nam, nhưng tất nhiên họ sẽ nhắm đến những vị trí xung yếu nhất về an ninh quốc phòng.

Đó là những vị trí đáp ứng được ít nhất một trong những tiêu chí sau: (I) thuận tiện cho việc đổ bộ – vùng biển nơi đổ bộ phải đủ sâu cho tàu trọng tải lớn cập bờ, cho phép cả binh lính lẫn các loại vũ khí hạng nặng đổ bộ; (II) nếu đổ bộ thành công, Trung Quốc , họ sẽ khống chế được một khu vực rộng lớn có tầm quan trọng chiến lược; (III) chỉ cần một lực lượng quân sự vừa phải là đủ sức chia cắt Việt Nam tại đó; và (IV) tại vị trí đối diện bên kia biên giới Lào – Việt hoặc Campuchia – Việt Nam, Trung Quốc cũng thiết lập được căn cứ phố hợp, nhằm khi chiến tranh nổ ra, nó sẽ hiệp đồng tác chiến với lực lượng đổ bộ từ biển vào (hoặc với cả lực lượng nằm vùng tại vị trí đổ bộ) để hình thành nên một gọng kìm nguy hiểm.

Hiện nay, Trung Quốc đã chiếm lĩnh được hoặc đang tìm cách chiếm lĩnh nhiều vị trí xung yếu nằm dọc theo bờ biển Việt Nam như Vũng Áng (Hà Tĩnh), Lăng Cô (Thừa Thiên – Huế), Hải Vân (Thừa Thiên – Huế), Silver Shores (Đà Nẵng), Vĩnh Tân (Bình Thuận), Duyên Hải (Trà Vinh), hay Châu Thành (Hậu Giang), v.v.

Cách đây hơn 2 năm, chúng tôi đã từng báo động về việc Trung Quốc sắp lập căn cứ tại Cửa Việt thông qua một “dự án kinh tế” của Công ty Cổ phần Chăn nuôi C.P. Việt Nam – một công ty sản xuất thức ăn gia súc, thuỷ sản và chăn nuôi hàng đầu Việt Nam, vốn thuộc tập đoàn C.P. Group của Thái Lan, nhưng đã bị Trung Quốc thâu tóm. Nhờ sự lên tiếng kịp thời của công luận, dự án này hiện đang bị tạm dừng.

Tuy nhiên, nếu ai đó vội tin rằng Trung Quốc vì thế mà đã từ bỏ âm mưu lập căn cứ ở Cửa Việt thì nhầm to. Đơn giản, Cửa Việt là một trong không nhiều nơi dọc theo bờ biển Việt Nam hội đủ cả 4 tiêu chí nêu trên. Vì thế, nó đã lọt vào “mắt xanh” của các ông chủ Trung Nam Hải từ lâu.

Trong dịp trở lại thăm Cửa Việt vừa qua, chúng tôi lại phát hiện ra là Trung Quốc đang lập một căn cứ khác sát nách cảng Cửa Việt thông qua thủ đoạn núp bóng người Việt để thâu tóm một doanh nghiệp thuỷ sản ở địa phương – đó là Chi nhánh Quảng Trị của Công ty Cổ phần Phát triển Thuỷ sản Huế tại thôn Phú Hội, xã Triệu An, huyện Triệu Phong.

Trước kia, đây là một cơ sở thuộc Công ty Thuỷ sản Quảng Trị, một doanh nghiệp nhà nước. Năm 2005, Công ty Thuỷ sản Quảng Trị bị phá sản. Năm 2007, UBND tỉnh Quảng Trị giao cơ sở thuỷ sản này cho một doanh nghiệp nhà nước khác là Công ty Xi măng Quảng Trị. Sau 3 năm trực thuộc Công ty Xi măng Quảng Trị và không hoạt động gì, đến năm 2010, cơ sở này lại được bán cho Công ty Cổ phần Phát triển Thuỷ sản Huế. Và đến Tết Bính Thân vừa rồi, nó đã bị Trung Quốc thâu tóm thông qua một người Việt tên là Hoà, quê ở Thanh Hoá, với mức giá 8 tỷ VNĐ.

Hiện nay, các ông chủ người Hán đang gấp rút sửa sang lại nhà xưởng và xây dựng khu nhà ở cho công nhân trong khi tiếp tục hoàn thiện các thủ tục pháp lý còn lại để cho ra đời một doanh nghiệp Trung Quốc trá hình tại khu vực hết sức nhạy cảm về an ninh quốc phòng này.

Vị trí do người Trung Quốc kiểm soát bao gồm 2 khu: khu văn phòng + nhà ở công nhân và khu nhà xưởng. Tổng diện tích 2 khu này lên tới khoảng 9.000m2.

Người dân địa phương cho chúng tôi biết, nền móng khu nhà ở công nhân được xây hết sức kiên cố và đặc biệt là sâu khác thường: khoảng cách từ nền nhà xuống đáy móng lên đến 2,3m. Các hố móng được lấp đầy cát trắng, với các ống nhựa cắm xung quanh, nghĩa là lượng cát đó có thể được hút ra bất cứ lúc nào để trở thành một hệ thống hầm ngầm bí mật.

Khu vực đã bị Trung Quốc thâu tóm và các vị trí nhạy cảm về an ninh quốc phòng xung quanh

Trước khi rơi vào tay Trung Quốc, đây là Chi nhánh Quảng Trị của Công ty Cổ phần Phát triển Thuỷ sản Huế.

Khu văn phòng & nhà ở công nhân (bên trái) và khu nhà xưởng (bên phải) nhìn từ cầu Cửa Việt.

Khu văn phòng & nhà ở công nhân (bên trái) và khu nhà xưởng (bên phải) nhìn từ cầu Cửa Việt.

Từ Cửa Việt lên cửa khẩu Lao Bảo chỉ khoảng 80km, giao thông rất thuận tiện nhờ tuyến đường nhựa lớn nối với quốc lộ 9 chạy thẳng lên Lao Bảo. Bên kia cửa khẩu Lao Bảo là tỉnh Savanakhet, một địa bàn tập trung rất nhiều người Hán cùng các “dự án kinh tế” của họ trên đất Lào.^[i] Một khi chiến tranh Việt – Trung nổ ra, lực lượng Trung Quốc từ Savanakhet đánh sang và lực lượng ngoài biển phối hợp với đội quân nằm vùng ở Cửa Việt đánh vào sẽ tạo nên một gọng kìm vô cùng nguy hiểm, đe doạ chia cắt Việt Nam ở khu vực này.

Những căn cứ ven biển của Trung Quốc không chỉ nguy hiểm về mặt quân sự mà, giống như đại thảm hoạ môi trường do Formosa Hà Tĩnh gây ra ở Miền Trung thời gian qua, chúng còn âm thầm đầu độc môi trường biển, khiến ngư dân – những “cột mốc chủ quyền” trên biển – không còn tha thiết với việc ra khơi để góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo của Việt Nam. Về lâu dài, tình trạng ô nhiễm môi trường biển sẽ làm thui chột nòi giống Việt trong tương lai.

Trong khi lãnh đạo Đảng và Nhà nước Việt Nam vẫn không ngớt tụng niệm câu thần chú “4 tốt, 16 vàng”, lãnh đạo Bộ Quốc phòng vẫn chìm đắm trong vòng xoáy kim tiền cùng các màn “giao lưu quốc phòng” với “bạn” thì những gọng kìm của chủ nghĩa Đại Hán vẫn đang ngày đêm âm thầm siết chặt dải đất hình chữ S của chúng ta.

*Ảnh trong bài: Lê Anh Hùng

_______

Ghi chú:

^[i] Đây là thông tin mà chúng tôi đã tìm hiểu từ những người hay qua cửa khẩu Lao Bảo sang đất Lào.