Category: Tin Việt Nam

Ai sẽ chịu trách nhiệm trên đất nước này?

 Trách nhiệm luôn đi cùng danh dự và sự tồn vong của tổ quốc. Chúng ta sẽ mất cả, nếu không ai có đủ danh dự để chịu trách nhiệm trên đất nước mình, khởi đầu từ những điều nhỏ nhất.

HỌ LÀM VẬY ĐỂ LÀM GÌ? (03-2016)

6 năm trước, khi đọc thông tin về phiên tòa xét xử vụ án anh Lê Công Định và Trần Huỳnh Duy Thức, tôi đã đặt ra câu hỏi đó. Ngày ấy, vì chỉ đọc và tin một cách mù quáng vào thông tin một chiều từ báo chí “lề phải”, tôi vẫn nghĩ rằng họ là thành phần “phản động”, bị các “thế lực thù địch” lôi kéo, dụ dỗ. Không những thế, tôi còn ngây ngô đến mức cứ tin rằng mỗi người cứ học thật tốt, làm thật tốt công việc của mình là có thể góp phần xây dựng đất nước. Là một sinh viên Bách Khoa, ở cái tuổi hai mươi hừng hực lửa, tôi đã từng tin theo ngọn cờ Đoàn, cờ Đảng, mong góp sức xây dựng quê hương.

Thế nhưng, khi có dịp ra nước ngoài để tiếp tục con đường học vấn, tôi đã thấy được nhiều điều làm tôi thay đổi suy nghĩ. Giấc mơ đưa Việt Nam ngang tầm quốc tế vẫn cháy bỏng trong tôi, nhưng tôi nhận ra rằng cứ tin một cách mù quáng như thời sinh viên không phải là cách. Tôi bắt đầu nghi ngờ về những điều mình đã được rao giảng, những bài học bị bắt phải thuộc lòng. Tôi bắt đầu tìm hiểu “bọn phản động”, bắt đầu từ Facebook anh Lê Công Định. Tôi tìm đọc quyển “Con Đường Nào Cho Việt Nam” của anh Trần Huỳnh Duy Thức. Từ đó, tôi quen biết và follow nhiều “thế lực thù địch” khác. Càng đọc và suy ngẫm, tôi càng thấu hiểu tâm tư của họ dành cho đất nước. Những cô chú, anh chị thuộc “thành phần phản động” đã cho tôi hiểu ra rằng cái Việt Nam cần là một nền tự do dân chủ thật sự, từ đó trí thức mới có thể góp tiếng nói phản biện để xây dựng đất nước.

Sau phiên tòa xử blogger Anh Ba Sàm chiều nay, tôi lại nhớ đến câu hỏi ngày xưa, nhưng hôm nay tôi đã có câu trả lời: Họ làm thế vì một Việt Nam tươi đẹp hơn. Có thể hôm nay sẽ có nhiều người chỉ trích họ, như tôi đã từng chỉ trích anh Lê Công Định, Trần Huỳnh Duy Thức ngày xưa, nhưng tôi tin những việc họ làm không vô ích. Họ đã nhóm lên những ngọn lửa nhỏ cổ vũ cho tự do dân chủ. Những ngọn lửa nhỏ ấy không ít thì nhiều sẽ có tác động tích cực đến vài người, để một ngày nào đó tất cả mọi người cùng cất lên tiếng nói vì một Việt Nam tươi sáng hơn.

Đối với tôi, họ là những bông hoa thầm lặng mà có thể bây giờ, hay trăm năm sau vẫn bị vùi lấp và chưa thể tỏa hương. Tuy nhiên, tôi vẫn tin rằng trong tương lai không xa, những bông hoa ấy sẽ tỏa hương mãi mãi trong những trang sử tiếp theo của dân tộc Việt Nam.

Thật đáng mừng vì Việt Nam đã, đang và sẽ có nhiều hơn nữa những “thành phần phản động” như Anh Ba Sàm!

Hung Le

Anh Ba Sàm, cuộc chiến khai dân trí

Kính Hòa, phóng viên RFA
2016-03-28

RFA

Những người ủng hộ blogger Nguyễn Hữu Vinh đứng trước Tòa án Hà Nội ngày 23 tháng 3 năm 2016.

AFP photo

Your browser does not support the audio element.

Tạp chí điểm blog do Kính Hòa thực hiện với phần trích lời trực tiếp của các blogger được thực hiện qua giọng đọc của các anh chị em ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do.

Hy vọng

Các blogger Việt Nam hướng mọi sự chú ý vào ngày 23 tháng Ba, ngày tòa án Hà nội mở phiên xét xử một người đồng nghiệp của họ, blogger Nguyễn Hữu Vinh, anh Ba Sàm.

Nhiều người thấy rằng đã có nhiều đổi thay theo chiều hướng tiến bộ trong thời gian qua, nhất là trong lĩnh vực thông tin truyền thông, cho nên người ta hy vọng rằng vụ án được cho là phạm nhiều sai trái này của cơ quan tố tụng sẽ có một kết thúc có hậu.

Blogger Cánh Cò viết trước phiên xử rằng anh Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh sẽ được trở về với gia đình.

Sáng ngày 23, trước khi phiên tòa diễn ra, blogger Nguyễn Anh Tuấn, một nhà hoạt động dân sự trẻ tuổi viết bài hồi tưởng những kỷ niệm của anh với trang thông tin Ba Sàm. Đối với Nguyễn Anh Tuấn con đường mà blogger Nguyễn Hữu Vinh lựa chọn là con đường của lương tâm, và anh hy vọng:

Anh Vinh đã lựa chọn theo một lương tâm như vậy. Chúng ta, bạn đọc thân thiết của anh, chúc anh – một nhà báo lương tâm – hôm nay quay trở về với gia đình bè bạn.

Và về với nước Việt mà anh luôn đau đáu muốn phá vòng nô lệ để giải phóng – một sự giải phóng đích thực, đến từ nhận thức của mỗi công dân được tiếp nhận thông tin tự do đa chiều.

Mong đợi của Nguyễn Anh Tuấn và nhiều blogger khác đã không thành sự thực, khi anh Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh bị xử 5 năm tù về tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ để chống phá nhà nước.

Vụ án và xử án

Ông Nguyễn Hữu Vinh cùng một cộng sự bị bắt cách đây gần hai năm, trong một vụ án mà nhiều người cho là có rất nhiều sai phạm từ phía cơ quan tố tụng. Một trong những sai phạm quan trọng, theo luật sư Hà Huy Sơn, bào chữa cho ông Vinh thì cơ quan tố tụng đã bắt người trước khi đi tìm chứng cứ. Ngoài ra sau 5 lần điều tra, một lần hoãn xử án, thời gian của qui trình xử án cũng không được tôn trọng theo qui định của chính luật pháp Việt nam.

Một điểm khá đặc biệt của vụ án này là ông Nguyễn Hữu Vinh là một đảng viên cộng sản, lúc ông bị xử ông vẫn còn là đảng viên. Điều này là một sự trớ trêu vì theo chỉ thị 15 của đảng cộng sản đang độc quyền cai trị Việt nam thì cơ quan công an không được lập hồ sơ theo dõi ông Vinh. Blogger cùng tên, JB Nguyễn Hữu Vinh nhận xét rằng vì việc làm của anh Ba Sàm làm đảng nguy cơ bị bóc trần, lộ ra sự thật nên dù vướng phải chỉ thị 15 của chính mình, đảng cũng phải bắt Nguyễn Hữu Vinh.

Đã có rất nhiều người nhận ra, muốn vô hiệu hóa “chuyên chính vô sản” tại Việt Nam thì phải cung cấp đủ thông tin đúng cho đồng bào của mình. Thông tin là con đường duy nhất giúp thay đổi nhận thức.
– Bà Đinh Ngọc Thu

Phiên tòa Nguyễn Hữu Vinh được nhà nước Việt Nam tuyên bố là một phiên tòa công khai, nhưng lại được một lực lượng an ninh dày đặc ngăn chận không cho những người ủng hộ ông Vinh vào tham dự. Hơn thế nữa, những người đáng ra là nhân chứng tại tòa như blogger Đoan Trang lại bị cầm giữ trong đồn công an trong thời gian diễn ra phiên xử.

Blogger Đoan Trang là tác giả của một số bài viết đăng trên trang Ba Sàm, mà nhà cầm quyền dùng để kết tội ông Vinh.

Dấn thân phá vòng nô lệ

Ông Nguyễn Hữu Vinh sinh ra trong một gia đình cán bộ cộng sản cao cấp. Blogger Song Chi viết rằng ông Vinh có thể có một con đường công danh và sự nghiệp thăng tiến trong lòng chế độ cộng sản, nhưng ông đã chọn con đường khó khăn, con đường khai dân trí người Việt nam bằng tự do thông tin.

Bà Đinh Ngọc Thu, một cộng sự của Ông Nguyễn Hữu Vinh, viết rằng:

Đã có rất nhiều người nhận ra, muốn vô hiệu hóa “chuyên chính vô sản” tại Việt Nam thì phải cung cấp đủ thông tin đúng cho đồng bào của mình. Thông tin là con đường duy nhất giúp thay đổi nhận thức. Khi nhận thức đã thay đổi thì hành vi cũng sẽ thay đổi. Hình như “phá vòng nô lệ” phải khởi đầu từ đó.

Một blogger khác là Lê Sơn viết trên trang Dân Luận rằng trang Ba Sàm của ông Nguyễn Hữu Vinh đã khai mở tâm trí cho nhiều thanh niên Việt Nam trong thời gian qua, để họ không bị nhồi sọ, không bị nhuộm đen:

Một xã hội thiếu thốn sự thật thì ham muốn tự nhiên của con người là tìm kiếm sự thật.

Sự thật về xã hội Việt Nam từ trang blog anhbasam đến đâu thì hãy xem hàng triệu bộ não của tất cả các thành phần đánh giá đúng bản chất của nó. Tôi không nghĩ rằng ‘’những bộ óc lãnh đạo thiên tài’’ của đảng cộng sản lại qua mặt được hàng triệu người dân Việt Nam đau đáu vì hiện tình đất nước?.

Nếu đất nước Việt Nam không có tham nhũng. Nếu đất nước Việt Nam không bị Trung Quốc cộng sản xâm lược Biển Đông. Nếu đất nước Việt Nam thực sự có nhân quyền, dân chủ, cuộc sống người dân đầy đủ ấm no, không phải vay nợ thế giới, thì có thể những bài viết trên trang Anhbasam đã thực sự ‘’bôi nhọ nhà nước’’ do đảng cộng sản cai trị.

Tuy nhiên, những điều vừa nói trên tại Việt Nam đều được phủ định đã, đang, diễn ra một cách trầm trọng và có hệ thống.

Một bạn trẻ nói rằng ‘’nếu không có internet, không có basam, không có các blog tự do thì chắc chắn đầu óc tôi vẫn bị cộng sản nhồi sọ và nhuộm cho đen như đít nồi’’.

Cách dọn dẹp tàn dư của đám cháy là hãy cho nó cháy sạch sành sanh thành tro bụi.

Blogger Basàm Nguyễn Hữu Vinh và người cộng sự, bà Nguyễn Thị Minh Thúy, tại Tòa án Nhân dân Hà Nội ngày 23 tháng 3 năm 2016. AFP photo

Chẳng có ai bôi nhọ được đít nồi cả, vì nó đã đen sẵn rồi làm sao mà bôi đen được nữa. Dù vậy, người dân lên tiếng về các sai phạm nhũng nhiễu, về chủ quyền biển đảo, về sự tham ô hối lộ thì lại gán cho họ cái tội bôi nhọ nhà nước ?!

Một tác giả khác là Đỗ Trọng, từng là chuyên viên cao cấp trong chính quyền Việt nam, cho rằng việc làm của ông Nguyễn Hữu Vinh và cộng sự đáng lý ra phải được đảng cộng sản hàm ơn vì trang Ba Sàm đã cảnh tỉnh những sai lầm của họ. Đỗ Trọng viết trên trang Dân Luận:

Đảng cộng sản Việt Nam thường khoe những lời kiêu ngạo cộng sản “Đảng ta là chân lý, là văn minh, là trí tuệ”. Nếu đúng như vậy thì người khôn phải lấy những lời cảnh tỉnh để tự răn mình. Chỉ những kẻ đã mất trí mới đàn áp những người đã cho mình những lời cảnh tỉnh. Vì thế, thay vì bỏ tù ông Vinh và bà Thúy, đảng nên cảm ơn họ đã chỉ cho mình vết nhơ trên mặt để lau chùi cho sạch sẽ, hủy bỏ những lời cáo buộc họ ngày 23/3/2016 và trả tự do ngay cho họ.

Ông Vinh và bà Thúy thuộc những người có công lớn góp phần chống lại đà tha hóa bộ máy quyền lực ở Việt Nam, đòi đảng cộng sản và Nhà nước Việt Nam phải luật hóa và thực thi các quyền tự do dân chủ của người dân đã được Hiến pháp thừa nhận và góp phần thúc đẩy xu thế tất yếu lịch sử ra đời Xã hội dân sự ở Việt Nam. Chúng ta thành thực cảm ơn họ và cùng nhau lên tiếng đòi Chính quyền hủy bỏ bản án ngày 23/3/2016, trả tự do ngay cho ông Vinh và bà Thúy.

Sự dấn thân phá vòng nô lệ của Nguyễn Hữu Vinh cũng gây sự chú ý rất lớn bên ngoài Việt nam. Một dân biểu Đức là ông Martin Patzelt đích thân sang Việt nam với mong muốn tham dự phiên tòa. Phát biểu của ông về công lao của những blogger dấn thân như ông Nguyễn Hữu Vinh được nhiều trang blog chia sẻ:

Dùng kẻ ngu để vô hiệu hóa, tầm thường hóa trí thức – đó là chiến thuật mà chính quyền công an trị vẫn sử dụng suốt nửa thế kỷ nay.
– Nhà báo Đoan Trang

“Họ đã thay đổi thế giới. Và họ đã thực sự tranh đấu cho một đời sống mà ngày nay chúng ta đương nhiên coi đó là cuộc sống của chúng ta. Chúng ta nên ghi nhớ rằng chúng ta được thừa hưởng của những người đấu tranh dũng cảm mà trong quá khứ đã nghĩ ra, hình dung, khuyến khích và tranh đấu cho các quyền con người. Đoàn kết, liên đới là điều mà chúng ta nợ họ“.

Blogger Song Chi tiếp lời về những gì mà ông Nguyễn Hữu Vinh đã làm được, đồng thời cảnh báo những nguy hiểm của việc cản trở con đường dân chủ hóa đất nước,

Tôi nghĩ rằng tôi và tất cả những ai đã từng tìm đọc tin, bài trên trang anh Ba Sàm ngay từ khi trang này mới thành lập và vẫn tiếp tục đọc cho tới bây giờ, đều mang “nợ” anh Ba Sàm và những người biên tập viên, phụ tá… đã âm thầm làm việc để giữ cho trang anh Ba Sàm tồn tại. Nếu không có sự hy sinh của những người như anh Ba Sàm và rất nhiều người khác, trước anh, đồng thời với anh, và sau anh, đất nước này sẽ không bao giờ thay đổi.

Bởi thực tế đã chứng minh một chế độ độc tài do đảng cộng sản cầm quyền sẽ tồi tệ hơn, di hại cho đất nước, dân tộc hơn mọi chế độ độc tài khác nhiều, và cũng lì lợm, bảo thủ, thù dai, cố giữ quyền lực tới cùng nhất; nếu mỗi người trong chúng ta không cố gắng làm một điều gì đó về phần mình để góp phần thức tỉnh người dân và cả thức tỉnh nhà cầm quyền nữa, để thúc đầy quá trình tự do dân chủ hóa… thì sự thay đổi còn lâu mới đến trên đất nước này.

Bản án và bạo lực cách mạng

Sau khi bản án được công bố, Luật sư Lê Công Định, người từng là tù nhân chính trị bình luận rằng bản án chứng tỏ chế độ cộng sản là hết thuốc chữa, phải đào thải đi như một cái xác chết chứ không còn cách nào khác.

Blogger Trần Minh Nhật cho rằng bản án đó cũng như tất cả những bản án chính trị tại Việt Nam đều là những bản án cười ra nước mắt, chúng là thắng lợi của đảng cộng sản nhưng lại là những thất bại trước mắt của nhân loại.

Nhà báo blogger Đoan Trang nhận thấy một điều là trong phiên xử vụ án này, nhà cầm quyền đã dùng những người kém cỏi, một đặc điểm của chế độ công an trị,

Xử một người như Nguyễn Hữu Vinh, một trí thức, một blogger đi tiên phong trong việc dùng mạng Internet để khai dân trí, mà lại dùng những thẩm phán không sử dụng mạng và không biết đọc từ “wordpress”, không đọc nổi cả từ “gmail”. Điều đó khiến tất cả những lập luận của ông Vinh và các luật sư, dù sắc sảo, dù hùng biện đến đâu, cũng thành vô nghĩa trước những bộ mặt ngớ ngẩn. Bảo mật hai lớp, quyền quản trị, chứng cứ điện tử, dữ liệu điện tử, quyền tự do thông tin, quyền riêng tư trên mạng… tất cả những cái đó có nghĩa là gì vậy?

Dùng kẻ ngu để vô hiệu hóa, tầm thường hóa trí thức – đó là chiến thuật mà chính quyền công an trị vẫn sử dụng suốt nửa thế kỷ nay.

Chế độ công an trị mà Đoan Trang đề cập được những người cộng sản gọi là chuyên chính vô sản, và để thiết lập nền chuyên chính đó, những người cộng sản công khai tuyên bố là họ dùng bạo lực. Bà Đinh Ngọc Thu nhận xét về nền tảng bạo lực này của những người cộng sản:

“Bạo lực cách mạng” có thể giúp Đảng CSVN đạt được một số “thắng lợi” nhưng lịch sử từng cho thấy bạo lực không thể tạo ra phát triển và thịnh vượng. Đó là quy luật. Cứ ngẫm sẽ thấy, không ai có thể chống lại các quy luật.

Trang blog Nghiên cứu lịch sử cũng viết rằng lịch sử của tất cả các chế độ sử dụng bạo lực đều kết thúc một cách bi thảm.

Và sau cùng, sau khi bản án được công bố, giáo sư Trần Hữu Dũng, người thực hiện trang thông tin Việt-Studies, đặt câu hỏi một cách trào lộng rằng trong các vụ án chính trị tại Việt Nam, người ta cần đến luật sư để làm gì!

Ba Sao chi mộ

Tuyên bố ‘ráng làm người tử tế’ của Thủ tướng Dũng gây chú ý

• VOA

Trong kỳ Đại hội Đảng 12 vừa qua, ông Dũng “xin rút” để “về nghỉ chính sách”, sau khi có nhiều đồn đoán rằng ông sẽ chạy đua vào chức Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam với ông Nguyễn Phú Trọng.

VOA Tiếng Việt

26.03.2016

Lời khuyên ‘ráng làm người tử tế’ của ông Nguyễn Tấn Dũng trong phiên họp cuối cùng trên cương vị Thủ tướng Việt Nam đang thu hút sự quan tâm của người sử dụng mạng xã hội.

Trong khi chủ trì phiên họp từ biệt các thành viên nội các hôm nay, 26/3, ông nói rằng ngày 6/4 tới ông sẽ “kết thúc nhiệm vụ”.

Ông Dũng sau đó gửi lời cám ơn tới các cộng sự của mình đồng thời chúc mừng các thành viên chính phủ tiếp tục làm nhiệm vụ, trong đó ông nêu tên người được giới thiệu kế nhiệm mình là ông Nguyễn Xuân Phúc, cũng như bí thư thành ủy Sài Gòn và Hà Nội là Đinh La Thăng và Hoàng Trung Hải.

Sau đó ông cũng khuyên hơn 10 thành viên chính phủ về hưu kỳ này, trong đó có bản thân mình, là “ráng giữ gìn sức khỏe, làm công dân tốt, đảng viên tốt, ráng làm người tử tế, sống tử tế”. 

Trong đoạn thu âm được đăng tải trên báo chí trong nước, khi ông Dũng nói tới chữ “người tử tế” thì nhiều người tham dự cuộc họp đã bật cười.

Một bạn đọc tên Bon Nguyễn viết cho VOA Việt Ngữ: “Làm người tử tế quá dễ, làm người lãnh đạo tử tế mới là cả một vấn đề”.

‘Vung tay quá trán’

Phát biểu của Thủ tướng Việt Nam được đưa ra ít ngày sau khi người được cho sẽ lên kế nhiệm ông nói rằng “nợ chính phủ đã vượt giới hạn”.

Truyền thông trong nước dẫn lời ông Nguyễn Xuân Phúc phát biểu trong phiên khai mạc kỳ họp thứ 11 của quốc hội sáng 21/3 rằng “nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ lớn, nợ chính phủ đã vượt giới hạn quy định”.

Trong bài viết có tựa đề “ngân sách không đủ tiêu, đầu năm chính phủ lo vay nợ”, báo điện tử VietNamNet viết: “ Đang có hiện tượng “vung tay quá trán” trong chi tiêu nên mới đầu năm, để đảm bảo ngân sách nhà nước, chính phủ đã phải tính chuyện đi vay cả trong ngoài nước 116 nghìn tỷ đồng để chi tiêu. Rất có thể, thuế nội địa sẽ tăng để bù đắp cho khoản vay này”.

Còn trong bài viết về “bức tranh ngân sách quốc gia đầy báo động”, tờ Tuổi Trẻ cho rằng “hiện chúng ta cũng có những định chế và những người chịu trách nhiệm, nhưng lại không chịu trách nhiệm cụ thể nên cuối cùng chẳng ai chịu trách nhiệm”.

Ông Nguyễn Tấn Dũng được quốc hội Việt Nam bầu làm thủ tướng năm 2006, và ông cho biết, tính tới ngày 6/4 này, ông đã làm thủ tướng được “9 năm 10 tháng”.

Trong kỳ Đại hội Đảng 12 vừa qua, ông Dũng “xin rút” để “về nghỉ chính sách”, sau khi có nhiều đồn đoán rằng ông sẽ chạy đua vào chức Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam với ông Nguyễn Phú Trọng.

Phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc sau đó được giới thiệu kế nhiệm vị trí đứng đầu chính phủ Việt Nam.

Tin cho hay, Quốc hội khóa 13 dự kiến sẽ miễn nhiệm thủ tướng ngày 6/4 và việc bỏ phiếu kín bầu thủ tướng diễn ra một ngày sau đó.

Phải chặn ngay cái trò hội nghị cử tri

Vô Cảm & (Giả Vờ) Hữu Cảm

tuongnangtien

RFA

Dù sống ở Mỹ đã lâu nhưng chả mấy khi có dịp đi đâu, và cũng không mấy lúc tiếp xúc với người bản xứ nên tôi không được am tường lắm về nhân tình/thế thái của nước Hoa Kỳ. May nhờ có net, cùng nhiều vị thức giả chịu khó du hành (và ghi chép) nên thỉnh thoảng tôi cũng biết thêm được đôi điều lý thú về xứ sở này:

• “Lần đầu tiên đến Mỹ cách đây 19 năm, tôi thực sự ngạc nhiên vì những ngôi nhà ở Mỹ không đóng khóa cửa. Trong mỗi ngôi nhà của họ có biết bao thứ đắt tiền. Nhưng không mấy ai lọt vào nhà người khác để lấy cắp. Có nhiều lý do. Nhưng lý do cơ bản nhất là ý thức làm người của họ cùng với sự trợ giúp cho ý thức sống ấy là luật pháp và cách quản lý xã hội …” (Nước Mỹ “quên” khóa cửa và thấy khóa bị phá ở Nội Bài – Nguyễn Quang Thiều).
• “Người Mỹ có lòng hảo tâm, thích giúp đỡ. Trên máy bay, khi chúng tôi đưa hành lý lên khoang chứa gặp khó khăn, lập tức người đứng cạnh làm giúp. Nhiều người cuối tuần đi giúp chăm sóc ở các nhà dưỡng lão. Có người chạy xe dọc theo các xa lộ để giúp đỡ những trường hợp xe bị sự cố, tai nạn.” (Mỹ Du Ký – Tiêu Dao Bảo Cự).

Tôi thực sự không ngờ là ở Hoa Kỳ lại có những ngôi nhà cửa không khoá, và có những người (tốt bụng) chạy xe dọc theo các xa lộ để giúp đỡ tha nhân như thế. Sự hiểu biết giới hạn này –  như đã thưa – vì tôi đi ít, sống ít, và thường chỉ sống “cầm chừng” như một công dân bán – thời- gian (part – time – citizen) ở phần quê hương thứ hai này. Cứ ra khỏi nhà, ra khỏi nơi làm việc quen thuộc là tôi lại biến ngay thành một anh di dân ngơ ngác nơi xứ lạ.

I came from Viet Nam. Và rất nhiều đêm, nếu không muốn nói là hàng đêm, tôi vẫn cứ lò dò trở về chốn cũ.

Tôi thường trở về Đà Lạt, nơi mà tôi đã lớn lên, và đã ướp đẫm tuổi thơ (cũng như tuổi trẻ của mình) bằng rất nhiều đặc sản của núi rừng: nuớc hồ Xuân Hương, sương mù, phấn thông vàng, mùi cỏ dại của Đồi Cù, và cả trăm loại hương hoa man dại.

Đôi lúc tôi trở lại Ngã Sáu, tần ngần đứng trước xe bò viên, chờ người bán mở nắp thùng nước lèo bốc khói. Không gian (của cả Sài Gòn) bỗng ngạt ngào hương vị. Chút nước thánh này – sau khi đã nhai thiệt chậm miếng thịt pha gân vừa ròn, vừa ngậy – nếu hoà nhẹ chút xíu tương đỏ, tương đen, cùng ớt xa tế ngọt ngọt cay cay có thể khiến cho đứa bé thơ trong tôi xuýt xoa mãi cho đến… khi tóc đã đổi mầu.

Có khi thì tôi trở lại những đồi trà, nương khoai, rẫy bắp ở Blao. Tôi cùng lũ bạn tù mệt lả, lếch thếch trong nắng chiều vàng, trên đường về trại Tân Rai – sau một ngày dài lao cải.

Cũng có lúc tôi ghé qua Rạch Giá, loanh quanh trong chợ Nhà Lồng – thơm nức mùi thức ăn, vào một sáng mưa mù trời vì biển động – mà lòng buồn, bụng đói, dạ hoang mang. Tôi đi thật chậm qua những bàn ăn thâm thấp, không dám mở miệng xin sỏ gì ráo trọi, chỉ chờ thực khách buông đũa là nhào đến húp vội phần thức ăn thừa (nếu) còn sót lại trong tô.

Hơn nửa đời lưu lạc, tôi vẫn cứ sống lơ mơ – theo kiểu “ngày ở / đêm về” – như thế. Và bởi thế, tôi biết rất ít về nước Mỹ và vẫn không ngớt ngạc nhiên về cách hành sử của người dân bản xứ:

• Horse’s Rescue From Florida Sinkhole

• Firefighters rescued a blind and deaf dog who fell down sinkhole

• Cop shuts down highway to save small dog, becomes Web hero     
• 
• Ảnh: abcnews
  Nỗ lực cứu một con ngựa bị rơi rơi xuống hố là chuyện tương đối dễ hiểu nhưng huy động đến cả lực lượng cứu hoả, và cảnh sát (chận cả một dòng xe đang chạy trên xa lộ) chỉ vì sinh mạng của một chú chó con – loài thú vẫn thường nhìn thấy treo lủng lẳng, ngược đầu, trong những quán nhậu ở quê mình – là điều khiến cho tôi hơi bị …hoang mang!

Tôi lại càng hoang (tợn) khi thấy hôm 22 tháng 2 năm 2016, trang Vietnamnet đưa tin: Hàng chục người đứng nhìn một thanh niên chết đuối!

• 
  Nam thanh niên chết dưới hồ trước sự chứng kiến của nhiều người. Ảnh và chú thích: vietnamnet

Gần mười hôm sau, ngày 1 tháng 3 năm 2016, VTC ái ngại thêm tin: Thấy người thoi thóp bên đường, nhấn ga chạy nhanh…! Ký giả Đăng Đức (báo Petro Times) gọi đây là “tình trạng vô cảm trong xã hội hiện nay.” Ông cũng kể thêm vài trường hợp để làm rõ vấn đề:

Vụ “hôi của tập thể” ngày 16/10 vừa qua chẳng hạn, anh Vũ Trường Chính (TP HCM) bị 4 tên đạo tặc móc trộm gói tiền 50 triệu đồng khi anh đang dừng xe chờ đèn đỏ, anh phát hiện và giằng co với chúng khiến bọc tiền rơi tung tóe ra đường. Trong lúc nạn nhân đang lo bắt cướp thì người đi đường lại ào đến… nhặt tiền rồi bỏ chạy. Chính những người điều khiển giao thông gây tai nạn cũng thể hiện một cách hành xử “máu lạnh” không kém khi có không ít kẻ thay vì đến hỏi thăm, giúp đỡ người bị nạn thì lại chọn giải pháp là bỏ trốn, rũ bỏ trách nhiệm…

Một biểu hiện rất rõ của chứng thờ ơ, vô cảm nữa là chuyện lên xe ôtô ở nơi công cộng, thấy kẻ gian móc túi hoặc bọn côn đồ hành hung người khác, người ta cũng chỉ lờ đi xem như đấy không phải chuyện của mình…

• 
  Thấy tai nạn mà chỉ đứng nhìn. Ảnh & chú thích:petrotimes

Để lý giải cho hiện tượng này, tác giả bài báo, dẫn lời của một chuyên gia – TS tâm lý Trịnh Trung Hoà: “Người Việt chúng ta từ xưa đến nay luôn có truyền thống tương thân tương ái, lá lành đùm lá rách, yêu thương, sẻ chia với đồng loại. Trong lịch sử, chưa bao giờ dân ta có bệnh vô cảm. Thế nhưng, gần đây, giữa nền kinh tế thị trường, lối sống chạy theo cái ‘tôi’ nên người ta thờ ơ trước nỗi đau của đồng loại. Nguyên nhân đầu tiên là do sự chuyển hóa sang cơ chế thị trường, mạnh được yếu thua, một số người có tâm lý việc không liên quan đến mình thì mặc kệ”.

Ủa, sao cũng “giữa nền kinh tế thị trường” mà thiên hạ lại tận tụy, hết lòng cứu mạng cả loài chó/ngựa còn “ta” thì thản nhiên nhìn đồng loại/đồng bào chết chìm hay thoi thóp – như vậy cà? Sự khác biệt, chả qua, chỉ vì cái “định hướng xã hội chủ nghĩa” chăng? Cái định hướng này không chỉ làm cho con người trở thành vô cảm mà còn có thể biến họ trở thành hữu cảm (giả vờ) nữa – theo như nhận xét của blogger Phạm Trọng Thức:

“Khoảng 10h sáng hôm qua, 9/8, đi ngang qua Văn Miếu mình thấy đang có trò dàn cảnh để chụp ảnh cảnh sát giao thông dắt dân qua đường… Không rõ những người thiết kế cái chương trình đó nghĩ gì mà vẫn cứ làm một cái việc vừa giả dối vừa cũ rích, chỉ tổ trở thành mục tiêu cho bà con đàm tiếu…

• 
  Xong chưa cô ơi, cho tôi về nhà bế cháu! Ảnh & chú thích: Facebook Con Đường Việt Nam

Xin chỉ ra những điểm không chân thực và phản tuyên truyền trong bức ảnh:

Thứ nhất, hình ảnh cảnh sát giao thông quen thuộc là mấy ông mặt sắt đen xì, hách dịch, đôi khi hung hãn, chứ không phải là cô cảnh sát giao thông son phấn và đeo kính trắng.

Thứ 2, luật giao thông quy định trong đô thị người đi bộ sang đường ở nơi có biển báo, vạch sơn phù hợp. Thực tế thì mọi người sang đường bát nháo, muốn đi chỗ nào thì đi. Vậy bức ảnh chụp cô cảnh sát giao thông dắt dân qua đường ở nơi không có vạch, biển cho người đi bộ không khác gì tiếp tục đồng loã hoặc khuyến khích cho lối đi lại bát nháo.

Thứ 3, mặt khác bức ảnh không khác gì thừa nhận bất lực trong việc đưa tập quán giao thông vào khuôn khổ như phải đi đúng đèn, vạch sơn, biển báo, xe cộ nhường người đi bộ, v.v…

Nhưng điều quan trọng nhất là trong đời sống thật, việc cảnh sát giao thông thân thiện, giúp đỡ là quá ít ỏi so với các hoạt động ‘bẫy’ dân để phạt, thái độ trịnh thượng hạch sách, không giúp đỡ, ăn hối lộ, v.v… Khi những cái xấu, bất thường quá nhiều, thì cái bình thường lại trở nên cao quý. Nhưng ngay cả cái gọi là bình thường đó cũng phải dàn dựng mới có để mà chụp ảnh.”

Cái “định hướng xã hội chủ nghĩa” chắc chắn sẽ qua. Tuy thế, di sản (cùng di hoạ) của nó e sẽ còn ở lại với chúng ta không biết cho đến bao giờ. Bao giờ thì người Việt thôi thản nhiên nhìn tha nhân bị móc túi, bị chết chìm, thôi làm bộ “dàn cảnh” tử tế, và có thể sống nhân từ với những con thú nhỏ bao quanh?

Một mình lưỡng lự canh chầy
Đường xa nghĩ nỗi sau này mà kinh!