Category: Tin Việt Nam

 Độc quyền quyền lực và vấn đề đạo đức

Quốc Phương BBC Việt ngữ

• BBC     Nguyễn Thị Từ Huy cho rằng có vấn đề về mặt đạo đức nếu một thể chế một đảng, và chế độ chuyên chính nắm quyền lực độc tôn quá lâu dài.

Việc nắm giữ quyền lực chính trị một cách độc tôn và quá lâu dài trong xã hội ngày nay có thể là một vấn đề về đạo đức đối với những chủ thể độc quyền quyền lực trong các thể chế một đảng và chế độ chuyên chính, theo một nhà nghiên cứu triết học chính trị từ Paris, Pháp.

Một chính thể ‘độc tài độc đảng’ ngày nay, để bảo tồn quyền lực chính trị, có thể rơi vào trường hợp ‘vi phạm đạo đức’, khi dùng Hiến pháp để quy định quyền lãnh đạo tuyệt đối và bất biến của đảng mình, vẫn theo ý kiến này.

Trong cuộc phỏng vấn qua văn bản dành cho BBC hôm 23/4/2016, Tiến sỹ Nguyễn Thị Từ Huy, nhà nghiên cứu chính trị – xã hội Việt Nam, từ Đại học Paris Diderot, Pháp cũng đưa ra cảnh báo về hậu quả xã hội đối với một nền thống trị ‘độc tài toàn trị’ nếu sử dụng thủ đoạn ‘nói dối’ để nắm, giữ quyền lực.

“ Sức mạnh của kẻ bạo chúa được thiết lập trên sự hèn yếu và khiếp nhược của những người tự nguyện chấp nhận ách cai trị của hắn. Chính là do được những người dân tình nguyện ủng hộ mà kẻ độc tài có thể củng cố và mở rộng quyền lực vô giới hạn

Etienne de La Boétie “

“Dối trá mang tính chất căn nguyên của chế độ, một chế độ mà Hiến pháp tuyên bố rằng nhân dân có quyền làm chủ, nhưng quyền lực lại chỉ thuộc về một đảng chính trị duy nhất. Và sự dối trá này sẽ dẫn tới đâu?”, Tiến sỹ Từ Huy đặt vấn đề.

“Dẫn tới sự xói mòn dần tất cả các tiêu chuẩn đạo đức, sự sụp đổ mọi tiêu chí của sự tử tế, và sự hủy diệt trên diện rộng niềm tin vào những giá trị như sự thật, trung thành với nguyên tắc, sự thật thà, vị tha và danh dự…”

Vì sao còn tồn tại?

Mở đầu cuộc trao đổi với BBC, nhà nghiên cứu triết học chính trị trả lời câu hỏi: Tại sao các thể chế được cho là các nền độc tài, và chế độ chuyên chính vẫn còn tồn tại ngày nay ở một số nơi trên thế giới, hay là vì vẫn có những hình thức ‘độc tài’ hay ‘chuyên chính’ chấp nhận được với nhân loại?

Tiến sỹ Nguyễn Thị Từ Huy: Để trả lời câu hỏi này của ông cần phải làm một seminar nhiều kỳ, do tính phức tạp của vấn đề. Ở đây tôi xin phép chỉ nêu một trong số các nguyên nhân khiến cho các nền độc tài vẫn đang tiếp tục tồn tại. Nguyên nhân này không phải do tôi tìm ra, mà nó đã được trình bày trong bản luận văn nổi tiếng, “Luận văn về sự nô lệ tự nguyện” (Discours de la servitude volontaire), được Etienne de La Boétie viết vào thế kỷ XVI. Tôi nhắc lại nguyên nhân này, vì nó vẫn còn đúng cho cả thế giới hiện tại nơi chúng ta đang sống.

Tranh cãi về công tội của các nhà độc tài và các chế độ chuyên chính mà họ nắm giữ có thể sẽ còn kéo dài trong lịch sử nhân loại.

Etienne de La Boétie đưa ra câu trả lời cho chính cái câu hỏi mà ông đặt ra cho tôi ngày hôm nay. Chàng trai 18 tuổi ấy viết luận văn này nhằm tìm hiểu một hiện tượng xã hội đã khiến cho một đầu óc tự do vô cùng ngạc nhiên: đôi khi trong lịch sử nhân loại đã xảy ra việc hàng bao nhiêu con người, bao nhiêu đô thành, bao nhiêu quốc gia lại chịu phục tùng một kẻ chuyên chế duy nhất, trong khi mà kẻ đó chỉ có thể có quyền lực khi những người bị áp bức chấp thuận trao quyền ấy cho hắn, và bao nhiêu người đã trao quyền lực cho kẻ chuyên chế để hắn làm hại mình. Thật ngạc nhiên khi thấy hàng triệu, hàng triệu người bị chế ngự, cam chịu cúi đầu phục tùng một người duy nhất. Tại sao có thể xảy ra một chuyện như vậy ?

Câu trả lời mà La Boétie tìm ra nằm ở trong mấy chữ này: “sự nô lệ tự nguyện”. Ông chỉ ra rằng sức mạnh của kẻ bạo chúa được thiết lập trên sự hèn yếu và khiếp nhược của những người tự nguyện chấp nhận ách cai trị của hắn. Chính là do được những người dân tình nguyện ủng hộ mà kẻ độc tài có thể củng cố và mở rộng quyền lực vô giới hạn của hắn.

La Boétie viết: “Chính là nhân dân đã tự nguyện chịu khuất phục và tự cắt cổ mình.” “Nếu mọi người không tuân lệnh nữa thì kẻ chuyên chế sẽ thất bại.”

Điều quan trọng mà La Boétie chỉ ra là: Nhân dân không cần phải đấu tranh, không cần dùng tới bằng bạo lực, chỉ cần không phục tùng, không tuân lệnh thôi là chế độ độc tài đã không thể tồn tại được nữa.

Chẳng phải điều này ngày nay vẫn đúng hay sao ? Hãy nhìn vào một sự việc vừa xảy ra: Hội nghị cử tri và hiệp thương vòng 3 của bầu cử Quốc hội kỳ này. Chẳng phải những người dân địa phương, và nhất là ban tổ chức bầu cử địa phương, Mặt trận Tổ quốc, đã tuân lệnh trên và dùng thủ đoạn để loại gần như tất cả ứng viên tự do, kể cả những người mà uy tín trong cộng đồng dân cư là không thể phủ nhận, và nếu xét từ quan điểm của chính quyền, họ không bị xếp vào hàng ngũ bất đồng, như Trần Đăng Tuấn, Nguyễn Cảnh Bình (việc cử tri của Nguyễn Cảnh Bình làm kiến nghị về kết quả bỏ phiếu là một việc có rất nhiều ý nghĩa)?

“ Chế độ độc tài là sản phẩm kết hợp giữa kiểu tư duy nô lệ và sự vô liêm sỉ của những người hưởng lợi từ hệ thống

Nguyễn Thị Từ Huy “

Trong khi nếu người dân và Mặt trận Tổ quốc bỏ phiếu cho những người đó thì họ cũng chẳng mất gì, có chăng chỉ mất xiềng xích nô lệ.

Thông tin về sự kiện này đã có nhiều, không cần phải nhắc lại. Ở đây, khi đề cập đến điều này tôi chỉ muốn xác nhận rằng những gì mà La Boétie nói từ thế kỷ XVI vẫn còn đúng cho thế giới hiện nay. Chỉ cần công dân làm đúng bổn phận của mình, chỉ cần như thế thôi (chứ không cần phải dùng đến bạo lực) thì quyền lực độc tài đã có thể bị vô hiệu hóa. Và cũng chẳng ai có thể trừng phạt họ được, bởi chẳng có lý do gì để trừng phạt họ khi họ làm việc theo bổn phận và lương tâm. Nhưng thực tế thì La Boétie nói hoàn toàn chính xác: quyền lực độc tài được củng cố bởi vì mọi người bị chìm đắm trong “sự nô lệ tự nguyện”.

Cũng theo La Boétie, muốn thoát khỏi sự nô lệ tự nguyện này, để đi tới thoát khỏi ách cai trị của kẻ độc tài, chỉ cần có một điều thôi: chỉ cần nhân dân muốn có tự do. Chỉ cần có ý muốn tự do.

Tại sao La Boétie cho rằng chỉ cần người dân muốn có tự do là đủ để khiến cho hệ thống độc tài sụp đổ ? Có lẽ chúng ta sẽ trở lại với ý tưởng này vào một dịp khác.

Sản phẩm của ‘cầm tù’?

BBC: Phải chăng thể chế, chế độ độc tài, ở một góc độ nào đó, là sản phẩm của tư duy bị ‘cầm tù’ và sự cầm tù của tư duy con người?

Một người dân Trung Quốc cầm trong tay một bức hình của cố Chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông với dòng chữ đề “Phụng sự nhân dân” bên ngoài một Văn phòng tiếp người dân khiếu nại.

Trở lại với vụ việc hội nghị cử tri và hiệp thương vòng 3 của bầu cử Quốc hội ta sẽ thấy rằng: Khi ta chứng kiến những người dân ở một xã nghèo không bầu cho luật sư Lê Luân, với những lý do hết sức ấu trĩ, do bị ảnh hưởng bởi hệ thống tuyên truyền các cấp, ta có cảm giác gần như là xót xa, bởi họ bị giới hạn trong một nhận thức nhất định nên mới làm như vậy.

Hiện tượng người dân ủng hộ chế độ độc tài do sự hạn chế của nhận thức có thể trùng hợp với điều mà ông gọi là “tư duy bị cầm tù”, xét từ phía nạn nhân, và “sự cầm tù tư duy con người”, xét từ phía những người cố tình tạo ra xiềng xích cho tư duy của người dân. Điều đáng nói là những người muốn trói buộc tư duy của người khác dường như không biết rằng chính tư duy của họ cũng bị cầm tù.

Nhưng khi ta chứng kiến cảnh đấu tố của những luật sư, của những người thuộc giới trí thức, khi ta chứng kiến cảnh kiểm phiếu diễn ra trong một ngôi miếu hoang, bất chấp mọi chuẩn mực hành chính, luật pháp, lương tâm và đạo lý, thì cảm giác được gợi lên chắc chắn không còn là xót xa nữa, mà là phẫn nộ. Đó cũng có thể là phản ứng xảy ra khi ta phải nghe những phát biểu của một đại biểu Quốc hội nhấn mạnh “cái hay” của hoạt động vi hiến do Quốc hội khóa 13 thực hiện khi bãi nhiệm toàn bộ chính phủ không có lý do.

Trong những trường hợp này, vấn đề không còn ở chỗ “tư duy bị cầm tù” nữa, mà vấn đề phải được gọi tên đúng như cách mà Hannah Arendt đã gọi (khi bà lý giải vì sao chủ nghĩa toàn trị có thể vận hành): sự vô liêm sỉ.

Sự vô liêm sỉ của những người tạo nên cái mạng lưới hỗ trợ cho trung tâm quyền lực toàn trị. Vô liêm sỉ, bởi những người đó hiểu rõ sự thối nát và phản nhân đạo của hệ thống, nhưng vẫn bảo vệ nó bất chấp sự hiểu biết của chính họ.

“ Một chính thể độc tài độc đảng ngày nay, để bảo tồn quyền lực chính trị, có thể rơi vào trường hợp vi phạm đạo đức, khi dùng Hiến pháp để quy định quyền lãnh đạo tuyệt đối và bất biến của đảng mình 

Nguyễn Thị Từ Huy “

Vậy, để trả lời câu hỏi này của ông, có thể nói, chế độ độc tài là sản phẩm kết hợp giữa kiểu tư duy nô lệ và sự vô liêm sỉ của những người hưởng lợi từ hệ thống. Theo La Boétie thì hai yếu tố này có liên quan đến nhau, trong một chừng mực nào đó, cái này là nguyên nhân của cái kia: Thói hám lợi và sự vô liêm sỉ dẫn đến tư duy nô lệ, và ngược lại.

BBC: Một nền độc tài kéo dài trên dưới một thế kỷ, hay gần như thế, trong thế giới ngày nay, mà không cho phép một lực lượng chính trị nào khác trong nhân dân và xã hội được cạnh tranh chính thức, hoặc chia sẻ quyền lực, thì có vấn đề gì đáng bàn về đạo đức hay không?

Ông đặt vấn đề rất đúng: điều đó quả là thuộc về phạm trù đạo đức. Các chế độ độc tài cổ điển, mà La Boétie bàn đến trong bản luận văn đã nêu ở trên, khác với một số nền độc tài trong thế giới đương đại của chúng ta ở điểm căn bản mà tôi sẽ đề cập tới sau đây.

Những kẻ chuyên chế cổ điển, dù đoạt được quyền lực theo cách nào (do được dân bầu lên, do dùng vũ lực – thắng trận trong chiến tranh hoặc trong các cuộc tranh đoạt quyền lực, do được kế thừa theo dòng dõi), và dù sử dụng quyền lực theo ý muốn cá nhân bất chấp luật pháp, thì giữa lời nói và hành động cũng còn có sự trùng hợp. Bởi vì những kẻ độc tài cổ điển quan niệm rằng mình có quyền lực tối cao, còn người dân buộc phải phục tùng. Và nhân dân, một khi chấp nhận sự cai trị thì cũng thừa nhận mình bị cai trị.

Điều này khiến cho một vị vua như Louis XIV có thể tuyên bố: “Nhà nước chính là ta”. Như vậy, trung tâm quyền lực được xác định rõ, và kẻ độc tài tự nhận mình là độc tài. Sự việc được gọi đúng tên của nó.

Đạo đức bị hủy diệt

Xã hội Việt Nam đang trong một quá trình chuyển đổi, với nhiều giá trị, chuẩn mực đang được thiết lập hoặc tái sắp xếp.

Nhưng một chính thể độc tài độc đảng ngày nay, để bảo tồn quyền lực chính trị, có thể rơi vào trường hợp vi phạm đạo đức, khi dùng Hiến pháp để quy định quyền lãnh đạo tuyệt đối và bất biến của đảng mình. Mặt khác, cũng trong Hiến pháp, lại quy định rằng nhân dân có quyền làm chủ, lại quy định rằng Nhà nước là của dân, do dân, và vì dân.

Nghĩa là chính đảng độc tài không thừa nhận tính chất độc tài của quyền lực do mình nắm giữ, và muốn nhân dân tin rằng đây là một chính thể dân chủ trong đó người dân có quyền tự do quyết định. Nhưng trên thực tế, nhân dân bị lệ thuộc vào quyền lực của đảng độc tài. Như vậy, trung tâm quyền lực không được xác định rõ, và đảng độc tài chối bỏ tính chất độc tài của mình. Sự việc không được gọi đúng tên của nó.

Hiến pháp 2013 của Việt Nam là một ví dụ điển hình cho trường hợp này. Điều 2 và điều 3 của Hiến pháp này quy định quyền lực thuộc về nhân dân. Nhưng điều 4 lại quy định quyền lãnh đạo tuyệt đối của đảng cộng sản. Những điều luật này, trên thực tế, loại trừ nhau, điều luật này khiến cho điều luật kia bị vô hiệu hóa. Và điều luật này sẽ khiến cho điều luật kia trở thành dối trá.

Nếu nhân dân có quyền làm chủ thì quyền lãnh đạo của đảng cộng sản không thể là tuyệt đối và vĩnh viễn. Bởi vì trong trường hợp này, nhân dân có thể lập nhiều đảng khác nhau và có thể chọn bất cứ đảng nào làm lãnh đạo, theo ý muốn của mình. Ngược lại, nếu đảng cộng sản có quyền lãnh đạo tuyệt đối và vĩnh viễn thì có nghĩa nhân dân không có quyền chọn lãnh đạo cho mình. Trường hợp Việt Nam cho thấy điều 2 và điều 3 Hiến pháp 2013 chỉ là những lời nói dối.

Khủng hoảng tinh thần và đạo đức vẫn sẽ còn tiếp tục, cho đến một ngày người dân Việt Nam tự nhủ: đủ rồi, dối trá thế đủ rồi, tự hủy diệt mình như thế đủ rồi, chúng ta cần một cuộc sống đúng nghĩa, sống trong sự trung thực, lương thiện và với phẩm giá xứng đáng

TS. Nguyễn Thị Từ Huy

Vì thế, đúng như cách đặt vấn đề của ông, việc một nền độc tài dùng hiến pháp để chính danh hóa quyền lực của mình là một sự vi phạm đạo đức, do tính chất dối trá của nó. Đây là sự dối trá mang tính chất căn nguyên của chế độ, một chế độ mà Hiến pháp tuyên bố rằng nhân dân có quyền làm chủ, nhưng quyền lực lại chỉ thuộc về một đảng chính trị duy nhất. Và sự dối trá này sẽ dẫn tới đâu?

Nó chỉ có thể “dẫn tới sự xói mòn dần tất cả các tiêu chuẩn đạo đức, sự sụp đổ mọi tiêu chí của sự tử tế, và sự hủy diệt trên diện rộng niềm tin vào những giá trị như sự thật, trung thành với nguyên tắc, sự thật thà, vị tha và danh dự. Cuộc sống – trong quá trình đồi phong bại tục như thế, tức là quá trình có xuất xứ từ việc người ta mất hết mọi hy vọng và mất hết niềm tin rằng cuộc sống có một ý nghĩa nào đó – phải chìm xuống mức tồn tại sinh học, chẳng khác gì cây cỏ. […] Giá phải trả là tinh thần bị tê liệt, tình thương không còn và cuộc đời bị tàn phá. […] Giá phải trả là sự khủng hoảng cả về mặt tinh thần lẫn đạo đức.”

Kết luận này tôi trích lại của Vaclav Havel, bởi ông ấy nói quá chính xác, nếu ta quy chiếu nhận định này về thực tế của chúng ta ngày nay. Hãy nhìn những đàn cá đang chết trên quê hương. Cá phải chết là bởi đời sống tinh thần của con người đã chết, trách nhiệm đã chết, đạo đức của con người đã bị hủy diệt.

Khủng hoảng tinh thần và đạo đức vẫn sẽ còn tiếp tục, cho đến một ngày người dân Việt Nam tự nhủ: đủ rồi, dối trá thế đủ rồi, tự hủy diệt mình như thế đủ rồi, chúng ta cần một cuộc sống đúng nghĩa, sống trong sự trung thực, lương thiện và với phẩm giá xứng đáng.

Hoặc là cho đến một ngày những người lãnh đạo hiểu ra những nguy hiểm, những sự hủy diệt mà họ đang gây ra cho dân tộc, cho chính họ, và cho con cháu của họ, để đi tới quyết định áp dụng một nền chính trị cho phép phục hồi các giá trị đạo đức và tinh thần, đảm bảo một đời sống trong sạch và lành mạnh cho toàn xã hội, cho phép xây dựng và phát triển quốc gia một cách vững mạnh; nghĩa là đi tới một quyết định sáng suốt như quyết định mà ông Thein Sein đã thực hiện ở Miến Điện.

Tiến sỹ Nguyễn Thị Từ Huy có bằng tiến sĩ văn chương bảo vệ tại Pháp năm 2008 và từng giảng dạy tại một số trường đại học ở Việt Nam. Hiện bà đang làm luận án tiến sĩ về triết học chính trị tại Đại học Paris Diderot, Pháp.

BHUTAN – VIỆT NAM

 Lm. VĨNH SANG, DCCT,

 Tri’ch EPHATA 690

Những ngày qua, cùng với những tin tức nóng hổi khác, mạng thông tin toàn cầu truyền đi một video dài khoảng 19 phút, video này ghi lại bài chia sẻ của ông Tshering Tobgay, Thủ Tướng

nước Bhutan tại một hội nghị của tổ chức TED Talk. Đây là một cộng đồng học thuật uy tín và bài phát biểu được coi là gây chấn động. Nội dung bài chia sẻ về vấn đề môi trường, những thành tựu của Bhutan về môi trường và những thao thức cũng như cố gắng của quốc gia này mong muốn đóng góp cho môi trường toàn cầu.

Nếu có thể được nên xem toàn bộ video này để thấy được Bhutan đã và đang cống hiến những gì cho môi trường sống của nhân loại. ( http://video.thanhnien.vn/thoi-su/toan-van-bai-phat- bieu-gay-chan-dong-cua-thu-tuong-bhutan-60613.html ). Cảm giác đầu tiên của tôi là ngưỡng mộ vị Thủ Tướng của đất nước này. Gần 20 phút ở nghị trường ông hoàn toàn làm chủ hội nghị. Phong thái đơn giản, dí dỏm, ngôn ngữ bình dị gần gũi, kiến thức dàn trải bao phủ vấn đề trình bày, khả năng Anh ngữ lưu loát, với bằng ấy thứ ông đủ thuyết phục và làm cho mọi người say sưa theo dõi. Chúng ta nghe nhiều tràng pháo tay dành cho bài nói chuyện này, những tán thưởng và khâm phục thực sự của các khán giả có tầm hiểu biết sâu rộng, đến từ nhiều quốc gia, không hề vỗ tay một cách gượng ép, vỗ theo quán tính và theo công thức chỉ đạo như chúng ta luôn thấy trong các hội nghị ở Việt Nam mình. Dĩ nhiên bản lĩnh của vị Thủ Tướng này làm ta liên

tưởng đến các quan chức kém cỏi và tầm thường của chúng ta mỗi khi xuất hiện trước công chúng.

Cảm giác tiếp theo là cảm giác mang tên… buồn tủi. Từ một đất nước tự hào rừng vàng biển

bạc, ngày nay sạch trắng cả biển lẫn rừng, không chỉ mất rừng trong phần đất của mình mà còn sang cả nước láng giềng phá rừng xẻ núi. Mấy ngày nay cá chết trắng bờ biển, những con cá to cả chục ký lô nằm phơi thây cho ruồi muỗi bu quanh. Bhutan ra chỉ tiêu diện tích được rừng che phủ là 60%, nhưng thực tế là 72%. Nhờ có rừng, Bhutan gìn giữ được sự đa dạng sinh học; nhờ có rùng, Bhutan tăng khả năng hấp thụ CO2, làm giảm khả năng hiệu ứng nhà kính; nhờ có rừng, Bhutan sản xuất điện sạch dư dùng và bán sang các nước lân cận. Quá cảm phục Bhutan và quá buồn tủi cho đất nước mình.

 Bhutan miễn phí trong việc đào tạo và giáo  dục, miễn phí cho mọi công dân, không một ai phải đóng tiền hết, lên đại học có những sinh viên chăm ngoan còn được miễn phí. Bhutan miễn phí toàn bộ các dịch vụ y tế cho mọi công dân. Bhutan miễn phí điện cho các miền thôn quê… Quá buồn tủi khi nhìn về đất nước mình !

Đứng trước một đất nước tan hoang cả trong lẫn ngoài, trong thì xuống cấp toàn diện, cả cả lương tri, ngoài thì mất đảo, mất biển, mất đất, mất rừng.

Môi trường sống bị đầu độc trầm trọng.  Là người Kitô hữu chúng ta lắng nghe tiếng Chúa. Thông Điệp Laudato Si dạy ta những gì ? Thủ phạm gây ra sự tàn phá môi trường là ai ? Đâu là thái độ phải có của người Kitô hữu. Đức Thánh Cha khi phân tích cho chúng ta về sự vô ý thức gây tàn phá môi trường rồi đề nghị chúng ta phải được học hỏi linh đạo môi trường và thay đổi cách ứng xử với môi trường, Đức Thánh Cha cũng không ngần ngại vạch ra cho chúng ta thấy một nền kinh tế chỉ nhắm đến lợi nhuận, lợi ích nhóm, một nền kinh tế thực dân áp đặt trên các nước nghèo biến họ thành những bãi rác công nghiệp, và những chế độ đôc tài là những nguyên nhân chính, nguyên nhân lớn nhất gây ra tàn phá môi trường. Giáo Hội cùng lúc giáo huấn và giúp nhân loại gìn giữ ngôi nhà chung, Giáo Hội còn có bổn phận lên tiếng cảnh báo mạnh mẽ về những hệ thống kinh tế và những thể chế phá hoại này.

 Thách đố quá lớn lao nhưng là thách đố của Lòng Tin hôm nay.

 Lm. VĨNH SANG, DCCT,

21.4.2016

 Tranh chấp Biển Đông thu hút sự chú ý của cả thế giới

Gia Minh, PGĐ Ban Việt ngữ RFA
2016-04-21

• RFA

Trung Quốc đưa thêm chiến đấu cơ tới đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa, hình ảnh vệ tinh của ImageSat International chụp được hôm mùng 7 tháng 4 và được các viên chức quốc phòng Hoa Kỳ chứng thực ngày hôm 12/4/2016.

Screen capture

Your browser does not support the audio element.

Biển Đông tiếp tục thu hút chú ý không chỉ của những quốc gia có tranh chấp chủ quyền trong khu vực mà có thể nói của cả thế giới. Một số động thái gần nhất trong khu vực và hàm ý của chúng được nhận định ra sao?

Trung – Mỹ “lời qua – tiếng lại”

Trung Quốc chính thức xác nhận vào ngày chủ nhật 17 tháng tư vừa qua về việc đưa máy bay quân sự ra đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa. Ngay lập tức sau đó, Hoa Kỳ lên tiếng.

Bắc Kinh cho rằng máy bay phản lực được đưa đến để làm nhiệm vụ nhân đạo cấp cứu đưa ba công nhân bị ốm về đảo Hải Nam. Tuy nhiên phát ngôn nhân Ngũ Giác Đài, đại úy Jeff Davis, trong văn bản trả lời hãng thông tấn CNN thắc mắc sao Trung Quốc lại sử dụng máy bay quân sự cho một dịch vụ dân sự như thế.

Ngay sau đó Bộ Quốc Phòng Trung Quốc lên tiếng phản bác cho rằng trong trường hợp có công dân cần cấp cứu trên đất Hoa Kỳ thì phía Mỹ có sử dụng máy bay quân sự không. Ngoài ra Bộ Quốc phòng Trung Quốc nhắc lại Bắc Kinh có chủ quyền không thể tranh cãi tại khu vực Biển Đông và Hoa Kỳ không được quyền bình luận gì về hoạt động xây dựng những công trình của Bắc Kinh tại đó.

Chuyện lời qua tiếng lại đối với việc Trung Quốc đưa máy bay chiến đấu ra đá Chữ Thập nơi có đường băng mới xây dựng diễn ra chẳng bao lâu sau khi bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ Ash Carter công du Philippines nhân đợt diễn tập quân sự hỗn hợp thường niên giữa đôi bên, rồi lên thăm tàu sân bay USS John C Stennis vào lúc đang có mặt ở Biển Đông.

“ Tôi nghĩ chuyện Trung Quốc tìm mọi cách và mọi hoạt động để thực hiện cho được, bằng được chính sách chiến lược của họ là khống chế và độc chiến Biển Đông. Dùng Biển Đông để vươn lên trở thành một siêu cường quốc tế trong việc cạnh tranh với vị trí siêu cường của Hoa Kỳ.
-TS Trần Công Trục”

Trong khoản cùng thời gian, phía Trung Quốc loan tin phó chủ tịch quân ủy trung ương Phạm Trường Long cũng có chuyến thăm đến khu vực Trường Sa; cũng như Bắc Kinh tiến hành thử nghiệm hỏa tiển đạn đạo tầm xa tại Biển Đông.

Giáo sư Ngô Vĩnh Long, Khoa Sử- Đại học Maine ở Hoa Kỳ có nhận định về những hoạt động liên tục lâu nay của Trung Quốc tại khu vực Biển Đông như sau:

“Đã từ lâu rồi Trung Quốc muốn quân sự hóa cả Biển Đông. Kể từ khi chiếm được đảo Phú Lâm thì họ cho rằng có thể chặn được Mỹ và các nước khác. Đó là yết hầu của Biển Đông; nhưng sau này khi tham vọng của họ ‘lớn lên’, họ đánh chiếm thêm các đảo ở Trường Sa nữa. Thế nhưng rồi họ thấy vẫn chưa đủ nên đánh thêm Scaborough. Họ chặn hết tất cả những đường từ phía nam lên phía bắc.”

Tiến sĩ Trần Công Trục, một nhà nghiên cứu Biển Đông tại Việt Nam cũng có ý kiến:

“Tôi nghĩ chuyện Trung Quốc tìm mọi cách và mọi hoạt động để thực hiện cho được, bằng được chính sách chiến lược của họ là khống chế và độc chiến Biển Đông. Dùng Biển Đông để vươn lên trở thành một siêu cường quốc tế trong việc cạnh tranh với vị trí siêu cường của Hoa Kỳ. Đó là điều không bao giờ thay đổi. Điều đó thể hiện qua những điều họ đã làm trong thực tế. Và cho đến bây giờ, mặc dù họ có những tiến bộ ngoại giao, những hoạt động ngoại giao; họ nói với thế giới họ rất ‘thiện chí, rất biết điều, làm này nọ …’; nhưng trong thực tế họ hoàn toàn ngược lại. Đó là điều mà không ai mà có thể nhầm tưởng nữa. Chính những động thái vừa rồi càng chứng tỏ Trung Quốc quyết tâm thực hiện, rút ngắn khoảng cách để họ có thể thực hiện tiến lên làm chủ Biển Đông theo chiến lược của họ.”

Thêm phương tiện, vũ khí

Ngoài những diễn tiến như vừa nêu, hai phía Mỹ – Trung còn có nhiều hoạt động khác như Hoa Kỳ thông báo cùng Philippines tuần tra chung thường xuyên hơn tại Biển Đông. Washington cung cấp cho Manila khinh khí cầu trinh sát có gắn radar giúp thu thập thông tin và phát hiện biến động ở Biển Đông.

Đảo nhân tạo do Trung Quốc xây dựng ở Biển Đông, ảnh minh họa chụp hôm 15/5/2014.

Truyền thông Bắc Kinh cho biết từ ngày 7 tháng tư vừa qua, Trung Quốc cũng tiến hành tập trận tại khu vực Biển Đông với phương pháp mới như thực tập trong môi trường điện tử.

Trên đảo Phú Lâm mà Trung Quốc gọi là Vĩnh Hưng thuộc Hoàng Sa, hình ảnh vệ tinh mới nhất được hãng Fox News công bố vào ngày 13 tháng tư thì một phi đội 16 chiến đấu cơ J-11 của Trung Quốc được đưa đến đảo này. Trên đảo còn có hệ thống radar và dàn phóng tên lửa đất đối không.

Nhận định của giáo sư Ngô Vĩnh Long về việc Trung Quốc tăng cường xây dựng căn cứ và đưa các loại vũ khí đến những nơi được cải tạo, xây dựng ở Biển Đông như sau:

“Một khi thấy có cớ là họ làm tới, làm tới bởi vì đứng về mặt lịch sử và luật pháp mà nói thì họ (Trung Quốc) không có gì có thể biện minh cho sự chiếm đóng của họ được hết. thành ra họ phải dùng sự có mặt về quân sự của họ. Tất nhiên họ phải đưa vũ khí, đưa máy bay quân sự đến (để) họ cho đó là một sự đã rồi. Thành ra khi ‘sự đã rồi’ thì thế giới phải đương đầu với họ mà họ nghĩ thế giới không dám! Đây có thể gọi là một ‘game of chicken’, một cách nói ‘tao ngang như vậy thì làm gì tao!’

Thế nhưng theo tôi nghĩ về lâu về dài, vấn đề này sẽ bất lợi cho Trung Quốc vì đến một lúc nào đó thế giới cũng phải nghĩ cách đương đầu với Trung Quốc như thế nào.”

Khả năng đụng độ

Chuyên gia Carlyle Thayer thuộc Học viện Quốc Phòng Úc, từ khi tình hình Biển Đông trở nên căng thẳng, từng đưa ra hình ảnh so sánh khu vực như một chiếc bồn tắm, những vũ khí thả xuống đó như đồ chơi thì thế nào chúng cũng đụng nhau.

“ Tôi nghĩ Trung Quốc có làm gì thì làm trước chứ không phải sau khi có phán quyết (của tòa). Nếu làm sau thì có vẻ thách đố luật pháp quốc tế quá; cho nên làm trước như là một sự đã rồi.
-GS Ngô Vĩnh Long”

Một số ý chuyên gia đưa ra nhận định nếu trong thời gian tới khi Tòa Trọng tại Thường trực Liên Hiệp Quốc tại La Haye đưa ra phán quyết cho vụ kiện đường đứt khúc 9 đoạn và bất lợi nghiêng về phía Trung Quốc thì Bắc Kinh sẽ cho tuyên bố vùng nhận dạng phòng không tại khu vực Biển Đông.

Tuy nhiên theo người chuyên nghiên cứu vấn đề Biển Đông như giáo sư Ngô Vĩnh Long, thì Bắc Kinh chắc hẳn sẽ ra tay trước khi có phán quyết của tòa quốc tế:

“Tôi nghĩ Trung Quốc có làm gì thì làm trước chứ không phải sau khi có phán quyết (của tòa). Nếu làm sau thì có vẻ thách đố luật pháp quốc tế quá; cho nên làm trước như là một sự đã rồi. Cho nên từ đây đến khi có phán quyết, Trung Quốc sẽ gia tăng sự hiện diện của họ tại Trường Sa; cũng như đưa vũ khí thêm vào Hoàng Sa để đe dọa. Nhưng tôi nghĩ sau khi có phán quyết rồi thì thế cờ sẽ thay đổi.

Đặc biệt Việt Nam sau khi có phán quyết sẽ ủng hộ phán quyết và ủng hộ Philippines, rồi cùng Philippines lên tiếng mạnh thì Trung Quốc phải giữ gìn một chút chứ nếu Trung Quốc thách thức quá thì sẽ bất lợi cho Trung Quốc.”

Truyền thông Trung Quốc vào ngày 18 và 19 tháng tư vừa qua loan tin về chuyến thăm Nga của ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị. Hai quan chức đứng đầu ngành ngoại giao của chính quyền Mátxcơva và Bắc Kinh lặp lại kêu gọi không quốc tế hóa tranh chấp tại khu vực Biển Đông. Tờ South China Morning Post nói rõ là Bắc Kinh tìm kiếm sự ủng hộ của Nga trong việc chống lại phán quyết của tòa án quốc tế về vụ Philippines kiện đường đứt khúc 9 đoạn của Trung Quốc trên Biển Đông.

Trong cùng thời gian, quốc vụ khanh phụ trách vấn đề Đông Á của Bộ Ngoại giao Anh, ông Hugo Swire, lên tiếng cho rằng Trung Quốc cần phải tuân thủ phán quyết của tòa quốc tế trong vụ bị Philippines kiện. Theo ông này thì đây là cơ hội để Manila và Bắc Kinh tái tục đối thoại về tranh chấp tại khu vực Biển Đông.

Có thể nói không phải đến lúc này mà kể từ khi vẽ ra bản đồ đường đứt khúc 9 đoạn hối năm 1947 Trung Quốc thể hiện rõ mưu đồ chiếm Biển Đông. Những động thái ngày càng trở nên quyết đoán khi nền kinh tế của Hoa Lục vươn lên vị trí hạng nhì thế giới chỉ sau Hoa Kỳ. Mọi động thái liên tục của Bắc Kinh trong thời gian qua theo giới chuyên gia đang là nỗ lực muốn chứng tỏ khả năng quân sự mạnh như khả năng kinh tế mà Trung Quốc đã tạo ra được cho đến lúc này.

Có thật ‘nợ công VN vẫn an toàn’?

• BBC

Chuyên gia Nguyễn Văn Phú nói “không biết dựa vào đâu mà báo Việt Nam nói tổng nợ công Việt Nam vẫn còn trong ngưỡng an toàn”

Một chuyên gia tài chính bình luận với BBC về việc truyền thông Việt Nam thường đưa tin ‘nợ công vẫn trong ngưỡng an toàn’.

Theo Báo cáo của Chính phủ Việt Nam trước Quốc hội (tháng 3/2016), nợ công của Việt Nam năm 2015 chiếm 62,2% GDP, trong đó nợ nước ngoài chiếm 43,1% GDP.

Hôm 22/4, trả lời BBC Tiếng Việt, chuyên gia tài chính Nguyễn Văn Phú, từ thành phố Strasbourg, Pháp, cho hay: “Vấn đề cốt lõi cho chính sách kinh tế tài chính của Việt Nam là nợ công, nhất là nợ nước ngoài của Việt Nam”.

“Những con số nợ nước ngoài, theo ngoại tệ (như đồng yen hoặc đôla) đang là thách thức đáng kể cho chính sách hối đoái của Ngân hàng Nhà nước.”

“Điều này đặt nền kinh tế vào thế lưỡng nan: nếu các ngoại tệ tăng giá so với đồng tiền Việt Nam (đồng yen Nhật đã tăng giá, còn đồng đôla Mỹ hiện đang dưới sức ép tăng giá), tuy đây là điều tốt cho xuất khẩu, nó lại gây sức ép lên khả năng chi trả nợ nước ngoài, vì nợ nước ngoài trở nên cao hơn trước.”

Mỗi người Việt đang gánh gần 30 triệu đồng nợ công

Tiến sĩ kinh tế nói thêm: “Tôi không biết dựa vào đâu mà các báo Việt Nam hay nói tổng nợ công Việt Nam vẫn còn trong ngưỡng an toàn, dưới 65% GDP. Theo tôi được biết, có nhiều nghiên cứu đưa ra các con số ngưỡng an toàn thấp hơn nhiều.”

“Sức ép nợ công có thể dẫn đến khủng hoảng nợ công, gây vỡ nợ, nhất là nợ nước ngoài, khi đó ảnh hưởng kinh tế và xã hội sẽ rất lớn. Trường hợp của Argentina năm 1998 – 2002 và Hy Lạp từ năm 2010 đến nay là những ví dụ điển hình.”

Theo ông Phú, những biện pháp nhằm giảm nợ công là: siết chặt chi tiêu công; tập trung chi tiêu công vào đầu tư phát triển; và giảm thâm hụt ngân sách nhà nước.

“Báo cáo của Chính phủ ghi, chi tiêu công năm 2015 cho đầu tư phát triển chỉ chiếm 21% trong tổng chi ngân sách nhà nước (trong khi đó có tới 66,4% là chi tiêu thường xuyên), đây là con số khá thấp (so với con số 27,5% trong tổng chi ngân sách nhà nước năm 2012). Về thâm hụt ngân sách thì nó đã là -6,1% trong năm 2015, đây là con số rất cao so với các nước trong khu vực,” ông Phú bình luận.

Thời báo Kinh tế Sài Gòn hôm 20/4 dẫn Báo cáo kinh tế vĩ mô Quý 1 năm 2016 của của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương cho hay nghĩa vụ trả nợ công lên tới 418.000 tỷ đồng năm 2015.

“Nguyên nhân là do giai đoạn 2010 – 2012, Chính phủ vay nợ ngắn hạn nhiều, chủ yếu bằng trái phiếu kỳ hạn 1 – 2 năm. Đây sẽ là áp lực rất lớn đối với chi ngân sách nhà nước, nếu phát hành trái phiếu chính phủ không đạt mục tiêu đề ra”.

“Rủi ro kỳ hạn và mất khả năng thanh toán tạm thời có thể xảy ra. Đó có thể là lý do khiến Bộ Tài chính phải vay Ngân hàng Nhà nước 30.000 tỷ đồng và phát hành 1 tỷ đôla Mỹ trái phiếu riêng cho Vietcombank trong năm 2015”, báo này viết

Ngoại giao Mỹ nói gì với sinh viên VN?

• BBC

Phần hỏi đáp giữa ông Blinken với sinh viên diễn ra trong khoảng 20 phút.

Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Antony Blinken đã phát biểu tại Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội và trả lời các câu hỏi của sinh viên tại đây.

Đây là một trong những điểm dừng chân của ông và phái đoàn Hoa Kỳ được tổ chức trước chuyến thăm của Tổng thống Hoa Kỳ Obama đến Việt Nam dự kiến trong tháng 5/2016 này.

Một sinh viên năm thứ ba tại trường này hỏi rằng chính sách châu Á của Tổng thống Obama có phải là kiềm chế Trung Quốc hay không?

Ông Blinken trả lời: “Không, chúng tôi không có chính sách kiềm chế Trung Quốc. Chúng tôi hoanh nghênh sự trỗi dậy của Trung Quốc như một quốc gia hùng mạnh và một thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.

“Khi một nước trỗi dậy như vậy thì có các quốc gia khác lo sợ trước sự trỗi dậy của một cường quốc và họ có thể phối hợp với nhau để ngăn chặn sự trỗi dậy của cường quốc kia. Và cường quốc kia có thể ứng xử trái với các chuẩn mực.

“Điều đó đã không xảy ra với Hoa Kỳ, Hoa Kỳ đã xây dựng một hệ thống để thực hiện trách nhiệm của mình và tôi hy vọng Trung Quốc cũng sẽ làm như vậy.

“Hoa Kỳ và Trung Quốc đã có hợp tác trong nhiều năm trên nhiều lĩnh vực. Hoa Kỳ tuân thủ các qui tắc và chuẩn mực quốc tế và Hoa Kỳ hy vọng các nước cũng tuân thủ các qui tắc và chuẩn mực đó.

“Chẳng hạn như tôn trọng quyền tự do đi lại về hàng hải và hàng không và nếu Trung Quốc làm được như vậy thì các nước sẽ hoan nghênh sự trỗi dậy đó.

“Còn nếu Trung Quốc cứ đơn phương thực hiện các lợi ích của mình mà quay lưng lại thì sẽ không có lợi cho Trung Quốc và cho thế giới”.

Có nhiều câu hỏi của sinh viên liên quan tới chiến lược tái cân bằng của Hoa Kỳ tại khu vực châu Á Thái Bình Dương.

Một sinh viên khác hỏi về chiến lược tái cân bằng của Hoa Kỳ tại khu vực ra sao khi Hoa Kỳ sẽ có bầu cử với chính quyền mới trong năm nay.

Ông Blinken nói: “Ngay cả khi có sự thay đổi thì vẫn cần có tính nhất quán trong chiến lược bất kể ai là người thắng cử và bởi vì chúng tôi có lợi ích trong khu vực này.”

Trước đó ông Blinken cũng nhấn mạnh về việc Hoa Kỳ tiếp tục tăng cường các chính sách trong chiến lược tái cân bằng của Washington tại châu Á Thái Bình Dương.

“Chúng tôi tăng cường với các đối tác đồng minh như Nhật Bản, Hàn Quốc và Philippines và hợp tác với các đối tác mới nổi lên như Việt Nam.

“Chúng tôi hợp tác với các nước Asean và thông qua cơ chế đa phương để thực hiện chiến lược tái cân bằng của chúng tôi.

“Ngày mai tôi sẽ tới Indonesia và sẽ gặp đại sứ các nước trong khu vực để bàn thảo một số thách thức trong khu vực,” Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Antony Blinken nói.

Năm ngoái, trong bài phát biểu tại Tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ ở TP Hồ Chí Minh, ông Blinken nói: “Chúng tôi thường xuyên thảo luận về chủ đề nhân quyền với các quan chức cao cấp của Việt Nam. Chúng tôi nhận ra rằng đã có một số bước tiến quan trọng, tích cực trong lĩnh vực này, và điều quan trọng là thừa nhận chúng”.

“Dù vậy, chúng tôi tiếp tục có mối quan tâm thực sự về một số trường hợp nhà hoạt động bị giam giữ, đe dọa, đánh đập vì bày tỏ quan điểm chính trị. Đó là một vấn đề thực sự. Chúng tôi trao đổi trực tiếp với những người trong chính phủ Việt Nam để bày tỏ những quan ngại”.

Việt Nam tiếp tục nằm gần cuối bảng Tự do Báo chí Thế giới 2016

HAI ĐIỀU CẦN PHẢI BỎ TRONG LẦN BẦU CỬ QUỐC HỘI SẮP TOI

Nguyễn Xuân Huy

19-4-2016

Trong một tuyên bố gần đây, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có nói: “Cuộc bầu cử Quốc hội sắp tới phải hoàn toàn dân chủ…”. Muốn được vậy thì cần phải bỏ hẳn hai điều sau đây:

1/ Tổ Dân phố bình chọn một người có được ứng cử hay không

Theo thông lệ xưa nay dưới chế độ XHCN, một người ra ứng cử đại biểu Quốc hội hay Hội đồng Nhân dân phải được đưa về Tổ Dân phố nơi người đó cư trú để họp tổ bình chọn xem người đó có xứng đáng được ứng cử hay không. Thực tế, đây chỉ là một tiểu xảo để loại những người mà Đảng và Nhà Nước không muốn họ có mặt trong quốc hội hay trong Hội dồng nhân dân. Nếu đa số tổ viên biểu quyết (bằng cách giơ tay) là không thì người đó không được ứng cử. Điều này hết sức vô lý. Tổ Dân phố không phải là một đơn vị hành chánh, chỉ là một tổ chức dân sự, thử hỏi lấy quyền gì mà cho hay không cho một người ứng cử?

Trong lần bầu cử trước, trường hợp Luật sư Cù Huy Hà Vũ, ứng cử đại biểu Quốc hội lại càng buồn cười hơn nữa: Vì uy tín của ông quá lớn, nếu cho ông ứng cử bình thường thì chắc chắn ông sẽ lọt vào quốc hội và sẽ nói những điều làm cho Đảng và Nhà nước nhức đầu. Biết thế nên người ta cho họp đến bốn tổ Dân phố để cầm chắc số đông phản đối, để loại ông ra khỏi danh sách mới thật là phi lý. Những người ở các tổ khác thì biết gì về ứng cử viên này mà thuận hay không thuận. Đưa ứng cử viên về Tổ Dân phố biểu quyết chỉ là một ngón tiểu xảo để loại bỏ ứng cử viên mà đảng và chính quyền không muốn mà thôi.

Trong lần bầu cử này, những ứng viên sáng giá như Tiến sĩ Nguyễn Quang A, Trần Đăng Tuấn, Nguyễn Tường Thụy, Nguyễn Xuân Diện… bị loại bỏ ngay, không thương tiếc, vì những vị này là những nhà trí thức có tài và nhiệt thành yêu nước, để họ vào quốc hội, có thể họ sẽ làm phật lòng đồng chí “bốn tốt” thì biết ăn nói làm sao. Loại hết những người có tài và yêu nước, số còn lại vào quốc hội chỉ là những nghị gật, cứ tháng tháng lãnh tiền là tốt, còn chuyện nước non còn mất nào có sá gì.

Thử xem ở các nước dân chủ thật sự như Anh, Pháp, Mỹ, Nhật có nơi nào cho tổ dân phố làm như vậy hay không? Hoàn toàn không. Theo Hiến pháp Việt Nam, công dân đủ 18 tuổi thì có quyền bầu cử, đủ 21 tuổi thì có quyền ứng cử, ngoại trừ vài trường hợp như công dân đang ở tù hay bị bệnh tâm thần, cớ sao lại dùng Tổ Dân phố để hạn chế quyền ấy? Đây chẳng những là việc làm phi lý mà còn vi hiến nữa. Hãy để cho Tổ Dân phố ngồi chơi, để cử tri toàn quyền quyết định trong việc chọn đại biểu của mình vào quốc hội hay trong Hội đồng Nhân dân mới thật là “dân chủ đến thế là cùng”.

Vậy điều này cần phải bỏ ngay trong các dịp bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng Nhân dân trong tương lai.

2/ Tổ trưởng Dân phố giục cử tri đi bỏ phiếu

Ở các nước dân chủ như Anh, Pháp, Mỹ, Úc, trong một cuộc bầu cử Quốc hội được 60% cử tri đi bầu là mừng lắm rồi, có nơi chỉ 40-50%. Đó là cử tri thực hiện cái quyền bầu cử của mình. Nếu thấy không có ứng cử viên nào xứng đáng thì cử tri có quyền không đi bầu.

Ở Việt Nam, cuộc bầu cử nào cũng thấy chính quyền khoe có đến 90%, thậm chí 99,99% cử tri đi bầu. Có phải dân Việt Nam yêu nước hơn các dân tộc khác, sốt sắng vì việc nước hay không? Không phải đâu. Sở dĩ người ta đi bầu đông như vậy là vì cứ đến 9-10 giờ sáng ngày bầu cử mà xem trong sổ thấy ai chưa đi bầu thì tổ trưởng dân phố đến tận nhà nhắc nhở, nhắc một lần chưa đi thì nhắc lần thứ hai, thứ ba… kỳ đến khi nào chịu đi mới thôi. Để đỡ bị làm phiền, người ta đi bầu cho xong chuyện, chứ cái kiểu “đảng cử, dân bầu” thì thú vị gì mà đi cho mất công. Như thế mà không đạt 99,99% mới lạ!

Nên nhớ rằng đi bầu là quyền của cử tri. Hãy để cho cử tri tự do muốn đi bầu hay không tùy ý, Tổ trưởng Dân phố không được đến nhà nhắc nhở, thật ra là bắt buộc người ta đi bầu để có một tỷ số cao, hòng khoe với thế giới. Như thế là xâm phạm đến quyền tự do của cử tri.

Vậy muốn cho dân chủ trong lần bầu cử sắp tới, dứt khoát phải bỏ hẳn hai điều vô lý trên đây.

Sau cùng, tôi nghĩ rằng cái quốc hội vô tích sự như lâu nay gồm toàn những ông nghị gật thì nên bỏ quách đi để đỡ tốn tiền tỷ của dân trong việc tổ chức bầu cử và trả lương cho nghị gật.

Khi bệnh điên trở nên… truyền nhiễm

Thạch Đạt Lang