27-4-2024, BBC tiếng Việt
Nghe đâu đom đóm sắp tàn
Chọi nhau sát ván tan hoang cửa nhà
(Đom đóm là biệt danh của ông Huệ, Thơ của Đông Lào)
Chính trường Việt Nam đang chứng kiến một thời kỳ xáo trộn khi Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ được Trung ương Đảng Cộng sản cho thôi chức, chỉ hơn một tháng sau khi cựu Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng bị miễn nhiệm.
Trong bối cảnh này, một số nhà phân tích cho rằng công cuộc đấu đá nội bộ trước Đại hội Đảng lần thứ 14 (dự kiến diễn ra vào tháng 1/2026) sẽ ngày càng tăng nhiệt, trong đó Bộ trưởng Công an Tô Lâm đã trở nên quyền lực hơn.
Chụp lại hình ảnh,Ảnh chụp năm 2016 khi ông Tô Lâm (áo trắng) mới được bầu làm Ủy viên Bộ Chính trị, ảnh của AFP và Getty Image do Hoang Dinh Nam soạn.
“Việc ông Vương Đình Huệ bị mất chức đã khiến khả năng Bộ trưởng Công an Tô Lâm trở thành Tổng Bí thư càng cao hơn. Ông ta đã nhanh chóng sử dụng sức mạnh của Bộ Công An để nhắm vào các đối thủ chính trị của mình,” Giáo sư Zachary Abuza từ trường National War College, Đại học National Defense (Mỹ) nhận định với BBC News Tiếng Việt ngày 26/4.
Giữ chức Bộ trưởng Bộ Công an từ năm 2016, ông Tô Lâm, 66 tuổi, là người thực thi chính trong chiến dịch chống tham nhũng sâu rộng của Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng, 80 tuổi.
Chỉ tính riêng năm ngoái đã có ít nhất 459 đảng viên bị kỷ luật vì tham nhũng.
Tháng trước, ông Võ Văn Thưởng đã trở thành chủ tịch nước thứ hai từ chức trong vòng chưa đầy một năm sau khi người tiền nhiệm Nguyễn Xuân Phúc nhận “trách nhiệm chính trị” về “những vi phạm và thiếu sót” liên quan đến hai vụ án tham nhũng.
“Mọi ánh mắt đều đổ dồn vào ông Lâm. Điều ông ta có mà các đối thủ không có là quyền điều tra rộng lớn của Bộ Công an.”
“Ông ta có thể đào sâu vào các giao dịch kinh doanh của bất kì ai, mà tất cả các lãnh đạo cấp cao đều có giao dịch kinh doanh. Ông ta có thể nhìn vào cuộc sống cá nhân của họ,” Giáo sư Abuza giải thích.
Ứng viên sáng giá?
Một bài phân tích mới đây của Bloomberg cho rằng ông Tô Lâm được đánh giá là ứng cử viên sáng giá kế nhiệm cho vị trí của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, người đang có vấn đề về sức khỏe.
Trả lời BBC, ông Carl Thayer, giáo sư danh dự của Đại học New South Wales (Úc), nhận định nếu ông Tô Lâm được bầu làm Chủ tịch nước, “một cánh cổng số hai sẽ phải mở ra, để ông ấy tiếp tục phục vụ thêm một nhiệm kì 5 năm nữa”.
“Trong cuộc bỏ phiếu tại Quốc hội, số phiếu bầu tín nhiệm cao cho ông Tô Lâm nếu so với những người nhận nhiều phiếu nhất trong gần 500 thành viên Quốc hội thì kém 100 phiếu. Và nếu xét những người nhận nhiều phiếu tín nhiệm thấp nhất, ông Tô Lâm xếp thứ 43,” ông dẫn chứng.
Theo chuyên gia này, kết quả phiếu bầu cho thấy có những người thực sự lo ngại về ông Tô Lâm, nên ông này là một ứng viên gây chia rẽ.
“Đảng Cộng sản Việt Nam thường muốn hướng tới sự ổn định và đồng thuận, điều này gây bất lợi cho ông ta,” Giáo sư Thayer nhận định.
Theo nhà quan sát lâu năm về chính trị Việt Nam, khả năng cao là Thường trực Ban bí thư Trương Thị Mai sẽ ngồi vào chiếc ghế chủ tịch nước thay ông Thưởng, phục vụ đến tháng 5/2026 rồi nghỉ hưu.
NGUỒN HÌNH ẢNH,BỘ CÔNG AN VIỆT NAM. Bộ trưởng Tô Lâm trong một cuộc họp Hội nghị Giao ban tháng 4/2024 của Bộ Công an Việt Nam
Giáo sư Abuza cho rằng ông Tô Lâm “không sạch sẽ hơn các nhà lãnh đạo khác”.
Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam cũng từng dính vào vụ bê bối khi video ông ăn bò dát vàng do đích thân bếp nổi tiếng “Thánh rắc muối” Salt Bae phục vụ tại nhà hàng ở London (Anh) vào năm 2021.
Theo công bố của Chính phủ Việt Nam, lương bộ trưởng Công an tính tới năm 2020 là 16,64 triệu đồng/tháng, trong khi mỗi phần bò này có giá hơn 850 bảng Anh (gần 27 triệu đồng), chưa tính 15% phí phục vụ và các món ăn kèm. Cả ông Tô Lâm và Chính phủ Việt Nam đều chưa từng bình luận về video này.
“Cách phòng thủ tốt nhất của ông ta là tấn công và rõ ràng là ông ta đã tham gia vào chiến dịch đốt lò của ông Trọng. Ông ấy đã hạ gục hết nhà lãnh đạo này tới nhà lãnh đạo khác, doanh nhân này nối tiếp doanh nhân khác, và ông ta thực sự đang ở một vị trí không thể bị tấn công,” Giáo sư Abuza nói với BBC.
Tuy nhiên, cũng theo Giáo sư Abuza, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng hiện nay vẫn là người có quyền lực và ảnh hưởng đáng kể. Nếu Ủy ban Kiểm tra Trung ương bắt đầu cuộc điều tra về ông Tô Lâm thì bản thân ông cũng không thể ngăn cản việc đó. Mặc dù vậy, chuyên gia này cho rằng một cuộc điều tra ông Lâm sẽ không xảy ra vào lúc này.
Ông Dương Quốc Chính, Báo Tiếng Dân nhận định
Trên lý thuyết, bây giờ chỉ có hai bộ trưởng cầm súng, viện trưởng VKS nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, có thể thêm Chủ nhiệm Uỷ ban Kiểm tra Trung ương và “cụ” là khó bị sờ tới. Còn các đồng chí khác, về lý thuyết là đều có thể bị đụng tới! Vì cũng chỉ 6 tháng trước, không ai nghĩ có ngày hôm nay, gãy mất hai trụ. Một trụ nữa thì cũng chịu nhiều đồn đoán bấy lâu, thì lại êm! Chưa kể trước đó đã có một Chủ tịch nước phải nghỉ vì lý do tương tự.
Nhưng vụ bắt bớ ông Hưng Thuận An dẫn tới A4 (trong tứ trụ, ở vị trí chủ tịch quốc hội) rụng mới kịch tính hơn cả. Vì bắt đúng lúc A4 đi công du Trung Quốc. Thật sự như cái tát và đó là đòn tâm lý cực nặng. Đang họp hành đón tiến “bạn” mà đệ tử thông báo ở nhà bắt rồi. Chả són cả đái. Mà phía Trung Quốc chắc chắn cũng biết luôn, vì người của họ chắc ở Việt Nam cũng đông.
Nếu đúng lời anh Hiếu, trợ lý anh Huệ bị hốt ở ngay cửa máy bay sau chuyến công du, thì Bộ Công an ra đòn quá nặng, không còn chút nể nang. Như vậy là vụ ca sĩ HT chỉ là giương đông kích tây, để team anh Huệ chủ quan. Bây giờ thì em HT đã có thể có cuộc sống bình yên với bạn trai rồi.
Tầm này các đồng chí còn lại, mà nằm trong phạm vi bắt bớ thì cũng run lập cập, vì tội 10 năm trước người ta còn hồi tố được. Các cụ đảng viên có thể hoan hỉ về công cuộc đốt lò có nhiều thành tựu, nhưng chuyện này cũng đồng thời khiến toàn dân hiểu rằng tham nhũng đã không có vùng cấm!
Nhưng điều tai hại nhất, đó là nền kinh tế đã đình trệ, vì quan chức đều sợ sai, sợ vào lò, sợ phải nhảy lầu, nên thủ thế, không dám ký. Doanh nghiệp vì thế mà cũng thủ thế lấy lương khô ra ăn cầm hơi chờ lò tắt. FDI thì lẳng lặng đầu tư qua nước khác sau khi đến Việt Nam chém gió khen ngợi.
Tô Lâm là ai?
Ông Tô Lâm sinh ngày 10/7/1957 tại Xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên.
Sự nghiệp của ông Lâm trong ngành công an Việt Nam đến nay đã kéo dài 5 thập niên. Tháng 4/2016, ông giữ chức Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam cho đến nay.
Áp dụng mô hình an ninh của Trung Quốc. Năm 2017, ông Lâm xuất bản cuốn sách 471 trang nhan đề: Quần chúng nhân dân – Nhân tố quyết định thắng lợi cuộc đấu tranh bảo vệ an ninh, trật tự, trong đó nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng cường hợp tác kinh tế quốc tế và áp dụng các bài học về mô hình an ninh quốc gia của Trung Quốc như phương tiện bảo vệ chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Bộ của ông cũng soạn thảo một nghị định an ninh mạng gây tranh cãi, khi yêu cầu các công ty nước ngoài lưu trữ dữ liệu và mở văn phòng ở Việt Nam để nắm chủ quyền trên dữ liệu của người Việt Nam và có quyền tài phán đối với các công ty này.
Dưới thời ông Lâm đứng đầu ngành công an, nhiều nhà hoạt động dân chủ, môi trường đã bị bắt. Hoạt động của các tổ chức phi chính phủ được đánh giá là bị siết chặt.
Đài Á Châu Tự Do
Theo thông lệ, trước khi Đại hội Đảng diễn ra thì khâu bố trí nhân sự cho các chức danh cao cấp nhất, gồm các uỷ viên bộ chính trị, các thành viên tứ trụ – trong đó ghế Tổng bí thư là quan trọng nhất, cần phải được chuẩn bị kỹ càng.
Điều này không có nghĩa mọi sự sắp đặt từ trước sẽ trở thành hiện thực, vì trong lịch sử đảng Cộng sản Việt Nam, việc bầu chọn chức danh Tổng bí thư luôn tiềm ẩn những bất định, mà theo ngôn ngữ dân gian, phải đến phút chót mới biết chiến thắng thuộc về ai.
Thế nhưng, để được trở thành ứng viên cho chức danh đảng trưởng, một người cần phải hội tụ những tiêu chuẩn nhất định, trong đó bao gồm việc phải giữ trọn một nhiệm kỳ uỷ viên Bộ chính trị, và từng kinh qua các chức vụ bí thư tỉnh uỷ, thành uỷ, trưởng ban, bộ, ngành của trung ương.
Nếu không ngã ngựa thì Võ Văn Thưởng đương nhiên sẽ là một ứng viên cho chức danh Tổng bí thư, bởi ông ta hội tụ đầy đủ mọi tiêu chuẩn do Đảng đề ra.
Từ việc đã từng nắm giữ chức Bí thư tỉnh uỷ Quảng Ngãi, đến phó Bí thư thành uỷ Tp. HCM, cho đến chức Trưởng ban Tuyên giáo trung ương, và Chủ tịch nước, cộng với việc đã là thành viên bộ chính trị hơn một nhiệm kỳ.
Do vậy, sự ra đi của vị chính trị gia quê Vĩnh Long đã dấy lên nghi vấn về một cuộc cạnh tranh quyền lực giữa những “tay đua” muốn trở thành người kế nhiệm ông Nguyễn Phú Trọng, vì dù sao, bớt đi một đối thủ ở thời điểm quan trọng này thì vẫn tốt hơn. Câu hỏi đặt ra ở đây là ai được lợi từ cú ngã của ông Võ Văn Thưởng?
Theo giáo sư Johnathan London, chuyên gia nghiên cứu chính trị Việt Nam, thì với việc ông Thưởng bị loại, cuộc đua chức Tổng bí thư giờ đây sẽ là cuộc đua song mã:
“Tuy rất khó để nhận định ai hưởng lợi nhiều nhất (từ việc ông Thưởng rớt đài), nhưng việc này tạo ra một cuộc cạnh tranh gay cấn giữa đương kim Thủ tướng Phạm Minh Chính – người thuộc bên chính phủ và có chuyên môn về phát triển kinh tế, với người đứng đầu lực lượng Công an, Tô Lâm, cả hai giờ đây là các ứng viên tiềm năng nhất cho vị trí lãnh đạo Đảng.”
Và giữa hai người này, mọi sự chú ý đổ dồn về ông Tô Lâm, người được cho là có động cơ lẫn năng lực để loại bỏ ông Võ Văn Thưởng.
Trao đổi với đài Á châu Tự do, tiến sĩ Lê Minh Nguyên – cựu chủ tịch đảng Tân Đại Việt, cho biết nhận định của ông:
“Ông Tô Lâm đã đến tuổi về hưu, nhưng hiện giờ đang có rất nhiều kẻ thù, nên nếu bước ra khỏi chức Bộ trưởng Bộ Công an thì sẽ rất nguy hiểm. Ngoài chức Tổng bí thư ra thì không còn chức danh nào có thể bảo vệ ông ta. Thành ra, con đường an toàn nhất và cũng là tham vọng của ông ta là trở thành Tổng bí thư.”
Bộ Công an do ông Tô Lâm đứng đầu trong những năm qua đã điều tra hàng loạt vụ án dính dáng đến các quan chức cấp cao ở cả cấp địa phương và trung ương.
Dân chúng đã quen thuộc với những thông báo từ tướng Tô Ân Xô, người phát ngôn của Bộ Công an, mỗi khi có án tham nhũng mới.
Nhận chức Bộ trưởng Bộ Công an từ năm 2016, nếu tiếp tục giữ chức vụ này cho đến Đại hội Đảng năm 2026, thì ông Tô Lâm sẽ hoàn thành hai nhiệm kỳ, cộng với vấn đề tuổi tác (68 tuổi khi đại hội Đảng diễn ra), và sẽ phải về hưu theo thông lệ.
Do vậy, theo luật sư Nguyễn Văn Đài, đây là thời điểm quyết định đối với sự nghiệp chính trị của ông Tô Lâm:
“Ông Tô Lâm sẽ hoàn tất hai nhiệm kỳ trên cương vị Bộ trưởng, và theo quy định bất thành văn trong hệ thống chính trị, không người nào được giữ nhiệm kỳ Bộ trưởng thứ ba, đồng thời ở lứa tuổi của ông ấy, vào đầu năm 2026 thì đã quá 68 tuổi, cho nên cũng quá tuổi để ở lại.”
…
Vấn đề đối với Bộ trưởng Công an Tô Lâm trong trường hợp ông ta thực sự có tham vọng trở thành lãnh đạo tối cao của đảng Cộng sản, đó là việc chưa từng có tiền lệ một vị Bộ trưởng được bầu thẳng lên làm Tổng bí thư.
Các đời tổng bí thư gần đây đều xuất thân từ các vị trí thuộc “tứ trụ” hoặc vị trí Thường trực Ban bí thư.
Do vậy, giới quan sát cho rằng rất có thể ông Tô Lâm sẽ chạy đua vào chức Chủ tịch nước thay thế ông Võ Văn Thưởng, để làm bàn đạp cho chức Tổng bí thư sau đó.
Rất có thể trong những tuần tới đây, khi chức danh Chủ tịch nước được công bố, thì cuộc đua vào chức Tổng bí thư cũng sẽ trở nên rõ ràng hơn, khi các ứng viên lộ diện.
Báo Người Việt
“Bộ Công An của ông Lâm đã trở thành một thứ kiêu binh, tác oai tác quái dữ dội, gây oán hận trùng trùng nhưng không ai dám hé răng phản đối. Quyền hành ở Việt Nam bây giờ thực sự nằm trong tay ông Tô Lâm…
Nếu ông Lâm thành công trong việc loại bỏ các đối thủ, độc chiếm chiếc ghế TBT, đất nước lại rơi vào một giai đoạn tối tăm hơn. Triển vọng một Việt Nam dân chủ, thịnh vượng và hòa đồng với thế giới văn minh xem ra còn xa xôi hơn nữa”
Nhà thơ Thái Bá Tân cảm thán
Đừng mơ chống tham nhũng
Ở chế độ độc tài…
Ông Wu đã làm như vậy sau khi nhìn thấy một bức ảnh trên Instagram mà nhà hoạt động này đã đăng vào tháng 10 năm 2022 về một tờ rơi mà cô ấy đặt trong khuôn viên trường đại học âm nhạc tư nhân với nội dung “Chúng tôi muốn tự do”, “Chúng tôi muốn dân chủ” và “Đứng về phía người dân Trung Quốc”.
MQ-25 (màu trắng) và MQ-28 (màu xám) của Boeing, @anh của War Zone.
