Thơ song ngữ từ trong tù
Bài của Đòan Thanh Liêm
Tôi chẳng bao giờ là người chuyên môn làm thơ. Nhưng ở trong tù lâu ngày, thì cũng lai
rai làm được một số bài ngăn ngắn cho dễ nhớ, và cũng giúp làm khuây khỏa nhẹ vơi đi
nỗi buồn chán cô đơn. Vì không thể viết ra giấy và gửi cho bà con bạn bè ở ngoài trại
giam, nên chỉ có thể đọc cho một vài người bạn tù thật là thân thịết nghe mà thôi. Tính ra
trong 6 năm ở tù, tôi cũng làm được đến 30-40 bài, nhưng hiện chỉ còn có thể viết lại
được chừng 25 bài mà thôi.
Đặc biệt trong mấy năm phải đi lao động tại trại giam ở Hàm Tân, PhanThiết, tôi có làm
được vài bài thơ song ngữ tiếng Việt và tiếng Anh. Nay xin ghi lại để quý bạn đọc cho vui
vào dịp Đầu Xuân Kỷ sửu 2009 vậy nhé.
Đầu tiên là bài “Vùng lên, Các bạn ơi!”, “Friends, stand up!”. Bài này được làm vào hồi
Tháng 8 năm 1994. Và người đầu tiên tôi đọc cho nghe là Bác Lý Trường Trân, cựu Dân
biểu thời Đệ nhị Công hòa. Bác Trân bị tù lần thứ hai từ năm 1987 đến cuối năm 1994
mới được trả tự do.
Bài thứ hai là bài “Nói với các bạn trẻ”, “A Message to Youth”. Bài này được làm vào
Mùa Xuân năm 1995 và được đọc lần đầu tiên cho anh Lê Thái Chân. Anh Chân trước
kia là sĩ quan Pháo binh của Lữ đòan Dù, và là người tù lâu nhất trong số các sĩ quan
“phải đi học tập cải tạo”, tổng cộng đến 20 năm, suốt từ 1975 đến 1995 mơí được thả về.
Bài này đã được nhạc sĩ Phạm Đức Huyến ở San Jose phổ nhạc phần tiếng Anh vào năm
- Và nhạc sĩ Xuân Điềm ở Little Saigon phổ nhạc phần tiếng Việt vào năm 2002.
Cả hai bài thơ này, phần tiếng Anh thì đã được các sinh viên người Mỹ, cũng như người
các nước khác đọc nhiều lần tại những buổi sinh họat văn nghệ, nhân dịp Hội thảo quốc
tế về Xây dựng Hòa bình (Peacebuilding seminars) tại các tiểu bang Virginia và
Tennessee.
Và riêng bài “Friends, Stand up!”, thì lại còn được chị Colleen Malone ở Canada phỏng
vấn tôi tại Đại học Eastern Mennonite University (EMU) Virginia và lấy đăng trên
website Peacevox.com (Tiếng nói Hòa bình) vào năm 2002, cùng với một bài khác nừa là
bài “Reflections on My Days in Jail” (Suy nghĩ về Những Ngày Trong Tù), cũng do tôi
viết trực tiếp bằng tiếng Anh hồi còn ở tại trại Hàm Tân vào Tháng Mười 1995, tức là sau
66 tháng ở trong nhà tù cộng sản.
Lại nữa, cả bản nhạc do nhạc sĩ Phạm Đức Huyến phổ thơ nói trên do ca sĩ người Mỹ hát
và ghi âm trong môt CD, thì cũng được trình bày vào những dịp này.
Hai bài thơ này nguyên văn như sau:
I – Vùng lên, Các bạn ơi!
- Các bạn ơi! Hãy sẵn sàng:
Đã đến lúc
Ta phải công khai trực diện
Lăn xả vào cuộc chiến.
Chúng ta đòi hỏi
Không phải chỉ cơm no, áo ấm
Mà còn cả nhân phẩm, tình thương.
Để chống lại bạo quyền độc ác
Ta phải được trang bị bằng
Lòng kiên cường can đảm
Sự nhẫn nại hy sinh
Và tinh thần bất bạo động.
2. Các bạn ơi!
Hãy đồng lọat lên tiếng
Nói rằng:
Chúng ta không còn khiếp sợ
Trước bạo lực trấn áp
Với tù ngục đọa đầy
Và tra tấn khủng bố
Bởi vì chúng ta đã trưởng thành chững chạc
Trong biệt giam tối tăm
Với đói khát dầy vò
Và khổ sai cưỡng bức
Và cũng bởi vì chúng ta luôn noi theo
Lời giáo huấn từ ngàn đời
Của cha ông
Đó là: “Uy vũ bất năng khuất!”
3.- Các bạn ơi! Hãy tiếp tục:
Cuộc tranh đấu cam go
Nhất quyết không hề khoan nhượng
Phải đòi cho bằng được
Để mọi người
Được sống cho ra con người
Với danh dự phẩm giá
Trong công lý an toàn
Và tự do dân chủ.
Phải diệt trừ tận gốc
Nạn độc quyền ngang ngược
Nạn bè phái nghinh ngang
Nạn giáo điều bệnh hoạn