THƯƠNG TIẾC CHỊ TRẦN THỊ LÀI (1929 – 2014)
Đoàn Thanh Liêm
Qua điện thư, bà con người Việt ở Ba Lan vừa thông báo cho tôi biết là “Bác Lài đã qua đời vào ngày 15 tháng 8 vừa qua”. Tin buồn này không làm tôi ngạc nhiên lắm, bởi lẽ chị bạn chúng tôi đã bị bệnh alzheimer suy giảm trí nhớ từ mấy năm nay – đến nỗi không còn nhận ra con gái là cháu Lan Marzena khi cháu từ bên Pháp về thăm cha mẹ ở thành phố Cracovie là cố đô của Ba Lan vào hồi cuối năm 2012.
Chị Lài là trưởng nữ của cụ Trần Văn Lý, là người đã giữ chức vụ Thủ Hiến Trung Việt hồi năm 1950 dười thời chính phủ Bảo Đại. Chị theo học tại Đại học Văn khoa Sài gòn hồi giữa thập niên 1950. Sau đó chị dậy môn Pháp văn tại Trung học Gia long. Vào đầu thập niên 1960, chị qua học thêm tại Pháp và vào năm 1964 chúng tôi được tin chị Lài lập gia đình với anh Stefan Wilkanowicz và theo chồng qua sinh sống ở Ba Lan luôn từ ngày đó.
Vào mùa hè năm 2012, tôi đã có dịp qua Ba Lan thăm gia đình anh chị Lài và Stefan trong ít ngày và sau đó đã viết bài “Tôi đã gặp lại chị Trần Thị Lài ở Ba Lan” – bài viết này đã được đăng trên nhiều báo giấy và báo điện tử ở hải ngọai.
Có thể nói chị Lài là người đầu tiên từ miền Nam Việt nam mà đi làm dâu tại Ba Lan là một quốc gia thuộc khối cộng sản ở Đông Âu vào thời kỳ sau thế chiến thứ hai. Điều đáng ghi nhận hơn cả trong suốt 50 năm chị sinh sống ở Ba Lan, đó là chị đã bỏ khá nhiều công sức và thời gian để dịch thuật các tác phẩm và bài viết của Đức Tổng Giám Mục Karol Wojtyla ở Cracovie từ nguyên tác tiếng Ba Lan sang tiếng Pháp. Karol Wojtyla sau này chính là vị Giáo Hòang John Paul 2 mà vừa mới được phong thánh hồi tháng 6 năm 2014 này. Chị Làicũng giúp việc dịch tài liệu về sự Tôn Vinh Lòng Thương Xót Chúa (Divine Mercy) của nữ tu Faustina từ tiếng Ba Lan qua tiếng Việt.
Nay đến lượt chị Lài ra đi từ giã cõi tạm này, chắc chắn chị sẽ gặp lại các bạn thân thiết xưa trong Nhóm Sinh viên Công giáo ở Sài gòn như cha Tuyên úy Nguyễn Huy Lịch các chị Nguyễn Thị Oanh, Vũ Thị Kim Liên, các anh Trần Quý Thái, Nguyễn Đức Quý v.v…
Xin vĩnh biệt chị Maria Teresa Trần Thị Lài
Với niềm quý mến và thương tiếc khôn nguôi.
Và xin gửi lời chia sẻ nỗi mất mát này tới anh Stefan và các cháu.
Costa Mesa California, ngày 21 tháng Tám 2014
Tác giả: Luật sư Đoàn Thanh Liêm